Bệnh thận do thuốc: Mảng bệnh lý cần được quan tâm pot

Bệnh thận do thuốc: Mảng bệnh lý
cần được quan tâm

Từ nhiều thập kỷ nay, khái niệm về bệnh do thuốc trong đó có
bệnh thận do thuốc đã được y học đề cập tới. Nhiều nghiên cứu đã chỉ
ra rằng, tỷ lệ mắc bệnh và tỷ lệ tử vong do thuốc là một trong những
vấn đề y tế lớn ngày càng được cán bộ y tế và ngành y tế các nước quan
tâm.
Những loại thuốc nào có thể gây hại và độc với thận?
Một số thuốc có thể gây hại trực tiếp hoặc gián tiếp với thận.
Trong suy thận cấp:
Sốc phản vệ do kháng sinh nhóm beta-lactam (penicillin,
cephalosporin).
Viêm ống thận cấp, hoại tử vỏ thận cấp do cơ chế độc trực tiếp hoặc
qua hệ Renin-angiotensin-aldosteron.
Thuốc chống viêm không steroid.
Thuốc kháng sinh nhóm aminosid: streptomycin, gentamycin,
kanamycin, neomycin
Kim loại nặng: chì, đồng, asen
Thuốc chống ung thư bằng hóa chất.
Thuốc cản quang có iod.
Trong suy thận mạn:
Dùng thuốc chống viêm không steroid kéo dài sẽ gây tổn thương kẽ
thận vì ức chế tổng hợp prostaglandin. Người ta gặp khoảng 10% người
bệnh được điều trị ngoại trú bằng thuốc chống viêm không steroid có tổn
thương kẽ thận.
Dùng thuốc giảm đau kéo dài. Ví dụ: phenacetin, các dẫn xuất của
paracetamol. Theo dõi bệnh nhân dùng thuốc giảm đau kết hợp với aspirin
kéo dài trên 3 năm, có tổng liều 2-3kg thuốc này đều thấy có tổn thương kẽ
thận.
Dùng thuốc chống ung thư (cyclophosphamid, methotrexat), thuốc

giảm miễn dịch (azathioprim, ciclosporin A ), các thuốc này cũng đều gây
tổn thương kẽ thận.
Nhận tác nhân vật lý: bức xạ ion hóa. Nếu nhận liều 2.000-2.500 rad
trong vài tuần có thể bị viêm thận kẽ.
Những biểu hiện nào thường gặp trong bệnh thận do thuốc?
Khi chỉ định bất cứ loại thuốc gì, đặc biệt là thuốc kháng sinh, thuốc
chống viêm không steroid, thuốc giảm đau, thầy thuốc cần tư vấn cho người
bệnh theo dõi lượng nước tiểu hằng ngày: nếu dưới 500ml/ngày là dấu hiệu
không tốt, cần kiểm tra tình trạng người bệnh giữ muối, nước hay mất muối,
nước. Trong suy thận cấp hay gặp phù, trái lại trong viêm thận kẽ mạn
thường gặp mất muối, nước. Huyết áp tăng cũng là một tiêu chí cần theo dõi.
Cần định kỳ cho làm xét nghiệm nước tiểu (tổng phân tích) và máu (ure,
creatinin) để biết có suy thận hay không. Trong siêu âm gặp hai thận bé, bờ
không nhẵn là những dấu hiệu xấu.
Phòng ngừa bệnh thận do thuốc
Như vậy, bệnh thận do thuốc biểu hiện rất đa dạng, phức tạp.
Có thể rất nặng nề trong suy thận cấp, suy đa tạng cần can thiệp bằng
lọc ngoài thận (lọc máu, lọc máu liên tục), nhưng cũng có thể diễn biến từ từ
nhiều năm dẫn đến suy thận mạn do viêm thận kẽ mạn tính.
Để phòng ngừa bệnh thận do thuốc, từ thầy thuốc đến người bệnh cần:
- Chỉ định đúng thuốc, đúng liều, đúng thời gian, không dùng thuốc
bao vây.
- Thận trọng trong chỉ định thuốc đối với người cao tuổi, trẻ em, phụ
nữ có thai và cho con bú.
- Trong trường hợp có chỉ định dùng thuốc dài ngày cần được theo dõi
lâm sàng (lượng nước tiểu, cân nặng, huyết áp) và cận lâm sàng (nước tiểu,
máu, siêu âm) để đánh giá chức năng và hình thái thận.

- Người bệnh không tự ý dùng thuốc dài ngày, cần được thầy thuốc tư
vấn và có y lệnh điều trị.