LAO HẠCH BẠCH HUYẾT (Lymphadenopathy tuberculosis) doc

LAO HẠCH BẠCH HUYẾT
(Lymphadenopathy tuberculosis)


1. Định nghĩa:
Lao hạch bạch huyết ngoại vi là một bệnh viêm mạn tính ở hệ thống bạch huyết
ngoại vi do trực khuẩn lao gây nên, thường gặp ở trẻ em và thanh niên.
2.Lâm sàng:
2.1. Triệu chứng toàn thân:
Bệnh nhân có thể không có triệu chứng toàn thân, nhưng đa số bị sốt nhẹ về chiều,
người mệt mỏi, kém ăn, gầy sút có 36%-41% lao hạch có kèm theo tổn thương
lao các cơ quan khác ( ví dụ: lao màng não, lao phổi , lao kê cấp ). Đôi khi lao
hạch phát triển sau một đợt dùng Corticoid kéo dài. Hoặc cũng có thể gặp sưng
hạch lặng lẽ mà không có triệu chứng toàn thân. Cần phải khám kỹ, hỏi kỹ bệnh
sử, đặc biệt chú ý tiền sử lao hạch cũ và lao phổi cũ.
2.2. Triệu chứng tại chỗ:Tính chất hạch
-Vị trí tổn thương: Hay gặp nhất là lao hạch vùng cổ ( chiếm khoảng 80%
).thường ở các vị trí: bờ trước và sau cơ ức đòn chũm, hạch dưới hàm và hố trên
đòn. hạch vùng nách chiếm từ khoảng 10%; hạch bẹn và khuỷu chiếm 1%; lao
hạch ở một bên chiếm 77%, lao hạch toàn thân gặp khoảng 10-15% ( còn gọi là
lao hạch toàn thể ).
- Biểu hiện lâm sàng:
+ Hạch đường kính khoảng một đến vài cm, thường bị một chuỗi hạch, chắc , di
động , có thể hơi đau, đôi khi có viêm ở xung quanh hạch, da xung quanh bình
thường. Thể bã đậu hạch thường sưng to da màu đỏ.
+ Nếu không được điều trị, hạch bị viêm nhũn ở giữa. Sau đó toàn thể hạch bị
nhuyễn hoá, da bên ngoài hạch phù nề, màu đỏ, tím ở giữa, rồi vỡ mủ màu vàng.
Nếu nặn ra có thể thấy chất bã đậu lổn nhổn.
+ Bờ lỗ rò nham nhở màu tím, chắc, đáy sâu, rỉ nước vàng liên tục và rất lâu liền.
+ Sau một thời gian dài do điều trị hoặc không điều trị hạch có thể tự liền sẹo.
Nhưng sẹo xấu xí, dúm dó, thỉnh thoảng có đợt dò mủ.

Bệnh tiến triển kéo dài, có từng đợt bột phát sưng hạch, dò mủ và đợt thuyên
giảm. Các hạch dính với nhau và tổ chức xung quanh. Da bên ngoài hạch dò
thường có nhiều sẹo và có thể có lỗ dò.
- Thể không điển hình: lao hạch toàn thể: hạch nổi khắp toàn thân và nội tạng,
bệnh nhân sốt cao kéo dài, gầy sút nhanh, dễ nhầm với bệnh Hodgkin và hạch
sưng toàn thể trong HIV/AIDS.
Thể giả u: hạch sưng to, rắn chắc, giống như khối u. Chẩn đoán xác định dựa vào
sinh thiết hoặc chọc hạch.
3 – Cận lâm sàng:
- XQ: có thể có tổn thương thâm nhiễm
- Mantoux (+) rất mạnh : đk > 20mm
- Mô bệnh học: thấy nang lao điển hình(hoại tử bã đậu+tế bào bán liên+ tế bào
Langhans+limpho bào + võ xơ)
- Soi AFB trực tiếp chất tiết từ lỗ dò hạch có thể dương tính.
- Cấy BK hoặc làm PCR lao chất tiết từ lỗ dò, các mẫu bệnh phẩm sinh thiết giúp
chẩn đoán xác định.
- Các xét nghiệm khác: soi AFB đờm trực tiếp trong những trường hợp có lao phổi
phối hợp, Xét nghiệm máu, bạch cầu có thể tăng, tỷ lệ phần trăm lympho bào tăng,
máu lắng tăng
4. Chẩn đoán phân biệt:
- Viêm hạch cấp tính do vi khuẩn: hội chứng nhiễm trùng, thường viêm một hạch,
sưng, nóng, đỏ, đau, chọc hạch thấy nhiều bạch cầu đa nhân trung tính, điều trị
kháng sinh đáp ứng tốt.
- Tổn thương hạch do hodgkin, non hodgkin.
- Tổn thương hạch do di căn ung thư phế quản, ung thư dạ dày
5. Điều trị.
5.1. Điều trị nội khoa:
- Điều trị bằng các thuốc kháng sinh chống lao và corticoid, phác đồ hoá trị liệu
ngắn ngày có kiểm soát trực tiếp như các trường hợp mắc lao mới khác. Phác đồ
2S(E)RHZ/6HE, hoặc 2S(E)RHZ/ 4RH. ( Xem thêm bài điều trị lao phổi).

- Có thể chọc hút mủ và chất bã đậu: chọc từ vùng da lành tránh dò hạch.
- Đắp gạc tẩm mỡ rifampicin tại chỗ hạch dò.
5.2.Điều trị ngoại khoa:
Phẫu thuật cắt bỏ hạch và phẫu thuật thẩm mỹ.
- Nếu sau 8 tuần, điều trị nội khoa hạch không hấp thu, đe doạ vỡ, dò chất bã đậu.
- Bệnh nhân đến muộn, đã có vết dò hạch, điều trị nội khoa không liền.
- Các vết sẹo lao xấu, mất thẩm mỹ.