Báo cáo khoa học: "cách diễn đạt bằng thể bị động trong văn bản chuyên ngành xây dựng cầu đ-ờng áp dụng trong dịch thuật" ppt

cách diễn đạt bằng thể bị động trong văn bản
chuyên ngnh xây dựng cầu đờng
áp dụng trong dịch thuật

ThS. Nguyễn thị hồng tuyến
Bộ môn Anh văn
Khoa Khoa học cơ bản - Trờng Đại học GTVT

Tóm tắt: Trớc tiên bi báo nhấn mạnh về tần số xuất hiện của cách diễn đạt bằng thể bị
động v trình by kết cấu bị động điển hình trong văn bản tiếng Anh v tiếng Việt chuyên
ngnh xây đựng cầu đờng (CNXDCĐ). Tiếp đó tác giả sẽ đa ra một số cách dịch lối nói bị
động từ tiếng Anh sang tiếng Việt. V cuối cùng l cách sử dụng lối nói bị động để dịch văn bản
XDCĐ từ tiếng Việt sang tiếng Anh.
Summary: The article firstly highlights the frequency of passive expressions and presents
some typical passive constructions in both English and Vietnamese texts in Road and Bridge
engineering. Secondly, some techniques for translating English passive expressions into
Vietnamese are recommended. Finally, we suggest the ways to translate Vietnamese Road
and Bridge documents into English employing passive expressions.
Có thể nói lối nói bị động là một đặc điểm
điển hình của văn bản KHKT khi viết bằng
tiếng Anh. Nó tồn tại ở những hình thức khác
nhau ví dụ nh câu, cú bị động và các cụm từ
mang nghĩa bị động Theo số liệu thống kê
thì trong văn bản KHKT chỉ riêng câu bị động
đã chiếm tới 50% cha kể các cú và cụm từ bị
động. Vậy khi dịch văn bản KHKT từ tiếng Việt
sang tiếng Anh các dịch giả chuyên nghiệp
thờng sử dụng lối nói bị động nếu có thể để
đảm bảo đúng văn phong. Tuy nhiên, trong
thực tế thì các dịch giả không chuyên thờng

chỉ sử dụng câu bị động tiếng Anh khi câu
tiếng Việt cũng là câu bị động và rất ít khi dịch
các câu tiếng Việt không phải là bị động sang
câu bị động trong tiếng Anh. Do đó bản dịch
sẽ là một văn bản tiếng Anh không đúng văn
phong khoa học kỹ thuật, tạo cảm giác khó
chịu cho ngời đọc, đặc biệt là ngời đã quen
với thể loại văn bản này. Nhằm giúp các dịch
giả không chuyên nâng cao chất lợng bản
dịch, tác giả sẽ bàn bạc về lối nói bị động
trong văn bản chuyên ngành xây dựng cầu
đờng và đa ra một số thủ thuật để dịch lối
nói bị động từ tiếng Anh sang tiếng Việt đồng
thời sử dụng lối nói bị động để dịch từ tiếng
Việt sang tiếng Anh.
i. Cách diễn đạt bằng thể bị động
trong văn bản tiếng anh chuyên
ngnh xây dựng cầu đờng (xdcđ)
Nh chúng ta đã biết trong tiếng Anh, thể
bị động đợc tạo bởi động từ to be + phân từ
quá khứ. Ví dụ:
Chủ động Bị động
To construct (xây
dựng, thi công)
To be constructed (đợc
xây dựng, thi công)
To pre - stress (dự
ứng lực)
To be pre-stressed (đợc
dự ứng lực)

To drill (khoan) To be drilled (đợc
khoan)
To fabricate (chế
tạo)
To be fabricated (đợc
chế tạo)
To tension (kéo) To be tensioned (đợc
kéo)

Nếu nh thể bị động thuộc phạm trù ngữ
pháp thì lối nó bị động có nghĩa rộng hơn
dùng để chỉ tất cả các từ, cụm từ, mệnh đề và
câu có nghĩa bị động. Thậm chí một câu
không hề có to be + quá khứ phân từ cũng
thuộc lối nói bị động.
Ví dụ:
The waterproofing/surfacing system
needs rehabilitating. (Cần phải nâng cấp hệ
thống chống thấm v giải mặt cầu.)
Hay:
All the engineers and workers made
great efforts to achieve
the desirable
qualities. (Tất cả công nhân v kỹ s đã cố
gắng nỗ lực để đảm bảo chất lợng quy định)
Tuy nhiên mục đích của bài viết này
không phải là nghiên cứu về lối nói bị động
của hai ngôn ngữ là tiếng Anh và tiếng Việt
mà nhằm đa ra một số cách dịch lối nói bị
động trong văn bản chuyên ngành XDCĐ nên

chúng tôi chỉ đề cập đến các kết cấu bị động
thờng xuất hiện trong thể loại văn bản đặc
biệt này. Qua khảo sát cho thấy những kết
cấu bị động sau thờng xuất hiện trong văn
bản tiếng Anh XDCĐ:
1.1. Câu (mệnh đề) bị động bình
thờng (tức là câu có động từ to be + Quá
khứ phân từ đợc chia ở một thì nào đó
của tiếng Anh)
Ví dụ:
The cable - stayed bridge
was
constructed at the beginning of the twentieth
century. (Chiếc cầu dây văng ấy đợc xây
dựng vo đầu thế kỷ 20)
1.2. Câu bị động có động từ khuyết
thiếu
Đây là loại câu bị động xuất hiện nhiều
nhất trong văn bản chuyên ngành XDCĐ,
chiếm tỷ lệ 65 % trong lối nói bị động. Trong
tiếng Anh có các động từ khuyết thiếu nh:
can, could, may, might, will, would, shall,
should, ought to, have to Hầu nh tất cả
các động từ khuyết thiếu này đều đợc sử
dụng với tần số rất cao, mà chủ yếu là ở câu
bị động chứ không phải là câu chủ động:
Ví dụ:
Road surfaces on a bridge
shall be
given anti - skid characteristics, crown,

drainage, and super - elevation in accordance
with the Road Design specification. (Mặt
đờng trên cầu phải đảm bảo đặc tính chống
trợt, có sống đờng, thoát nớc v siêu cao
phù hợp với tiêu chuẩn thiết kế đờng.)
1.3. Mệnh đề bị động (thờng là mệnh
đề quan hệ) cắt giảm
Trong văn bản XDCĐ thờng xuất hiện
rất nhiều câu kiểu nh sau:
The friction
caused by the deviation of
tendon duct or seethe from its specified profile
is called wobble friction. (Ma sát gây ra bởi sự
lệch hớng của ống bọc hoặc vỏ bọc bó thép
ra khỏi biến dạng qui định của nó đợc gọi l
ma sát lắc.)
Hay:
Economically constructed, the road
deteriorated very fast. (Đợc xây dựng một
cách kinh tế nên con đờng đó xuống cấp rất
nhanh.)
Thực tế từ Caused là một quá khứ phân
từ viết tắt của mệnh đề quan hệ which is
caused. Còn cụm từ Economically constructed
là viết tắt của because the road had been
economically constructed.
1.4. Cụm từ bị động
Cũng nh các thể loại văn bản KHKT
khác thì văn bản XDCĐ có một hệ thống thuật
ngữ riêng, trong đó có rất nhiều các cụm từ cố

định có cấu tạo bằng phân từ quá khứ bổ
nghĩa cho một danh từ, ví dụ nh:
Devided artirial road (đờng trục)
Reinforced concrete (bê tông cốt thép)
Pre - stressed concrete (bê tông dự ứng lực)

Undevided highway (đờng không có giải
phân cách)
Prefabricated concrete beams (dầm bê
tông đúc sẵn)
II. lối nói bị động trong văn bản
xdcđ tiếng việt
Thực ra trong tiếng Việt có lối nói bị động
hay không còn đang là một vấn đề gây nhiều
tranh cãi giữa các nhà ngôn ngữ. Một số nhà
ngôn ngữ cho rằng Tiếng Việt là ngôn ngữ
phân tích tính, không biến hình nên không có
thể bị động. Một số nhà ngôn ngữ học có uy
tín khác nh Diệp Quang Ban và Nguyễn Thị
Thuận thì cho rằng thể bị động là một phạm
trù ngữ pháp phổ quát, tồn tại ở mọi ngôn ngữ
nhng mỗi ngôn ngữ lại có cách diễn đạt khác
nhau. Trong bài báo này chúng tôi không
nhằm trả lời câu hỏi là tiếng Việt có thể bị
động hay không mà trả lời câu hỏi làm thế nào
để dịch lối nói bị động trong văn bản chuyên
ngành XDCĐ cho hay, cho đúng. Vậy dù
trong tiếng việt có thể bị động hay không đi
nữa thì lối nói bị động vẫn chiếm tỷ lệ rất cao
trong thể loại văn bản này khi viết bằng tiếng

Anh và nhu cầu dịch Việt - Anh, Anh - Việt với
chất lợng cao ngày càng trở nên cấp bách
trong lĩnh vực XDCĐ. Vì chúng tôi sẽ đa ra
hai phơng pháp dịch, đó là dịch giao tiếp và
dịch theo nghĩa đen nên chúng tôi tạm đứng
về phía các nhà ngôn ngữ cho rằng trong
tiếng Việt có thể bị động. Qua khảo sát cho
thấy có các loại kết cấu bị động sau đây
thờng xuất hiện trong văn bản XDCĐ:
2.1. Câu không chứa bị và đợc nhng
có thể dễ dàng đa bị hoặc đợc vào, ví dụ
Vật liệu
dùng để chế tạo loại phụ gia ny
l các loại axit Ligno sulphonic v các muối
của nó.
2.2. Câu chứa bị hoặc đợc và vị ngữ
đợc cấu tạo bởi một động từ ngoại động
tác động lên chủ ngữ của câu, ví dụ

Loại bê tông ny đợc bảo dỡng bằng
phơng pháp thông thờng.
2.3. Câu chứa bị hoặc đợc và vị ngữ
là một kết cấu chủ vị. Động từ ngoại động
ở vị ngữ tác động lên chủ ngữ của mệnh
đề chính
Nếu không có thoát nớc trọng lực thì
nớc đọng sẽ
đợc máy bơm hút ra khi cần
thiết.
2.4. Thuật ngữ có cấu tạo bằng một

cụm động từ bị động bổ nghĩa cho một
danh từ, ví dụ
Gỗ dán hay thép dự ứng lực.
iii. So sánh tần số xuất hiện của lối
nói bị động trong văn bản XDCĐ
tiếng Anh v văn bản tiếng Việt
tơng đơng
Chúng tôi chọn hai văn bản XDCĐ viết
bằng tiếng Anh rồi đa cho nhiều dịch giả dịch
và chọn lấy những bài có chất lợng cao để
khảo sát thì thấy rằng số lợng lối nói bị động
trong văn bản tiếng Anh cao hơn văn bản
tiếng Việt gấp 5 lần. Rất nhiều câu bị động
trong tiếng Anh có thể chuyển sang câu chủ
động hoặc câu trung tính (không phải là câu
chủ động hoặc là câu bị động) trong tiếng
Việt. Hơn nữa, trong văn bản tiếng Việt càng
chứa nhiều câu bị động bao nhiêu thì chất
lợng bản dịch càng kém bấy nhiêu. Các số
liệu đợc thể hiện trong bảng sau:
Tên văn bản
Số lợng lối
nói bị động
trong văn bản
nguồn
Số lợng lối
nói bị động
trong văn
bản đích
Các biện pháp

an toàn và
điều khiển
giao thông khi
duy tu bảo
dỡng đờng.
28 3
Các thiết bị và
vận hành của
đờng ngầm.
17 6
Tổng
45 9
Số lợng
trung bình
22,5 4,5

IV. áp dụng lối nói bị động trong
dịch văn bản chuyên ngnh XDCĐ
4.1. áp dụng cho dịch Anh - Việt
Trong văn bản tiếng Anh, lối nói bị động
đợc sử dụng rất nhiều. Có những câu ngắn
nhng chứa đến 3, 4 kết cấu bị động, ví dụ:
Decision sight distance
shall be used at
all
channelized signal intersections where
right
turned lanes are used to and from the
main highway.
Thông thờng thì các dịch giả là chuyên

gia về xây dựng cầu đờng sẽ sử dụng lối nói
bị động trong tiếng Việt để dịch nếu có thể
chấp nhận đợc. Câu tiếng Việt tơng đơng
sẽ là:
Tầm nhìn quyết định
phải đợc sử dụng
cho tất cả các giao cắt
đợc phân luồng có
đèn điều khiển ở nơi có ln đờng rẽ phải
đợc sử dụng để vo hay ra đờng chính.
Chính vì quá phụ thuộc vào cấu trúc ngữ
pháp của văn bản nguồn, hay theo các
chuyên gia dịch thuật thì dịch giả đã sử dụng
phơng pháp dịch nghĩa nên trong câu tiếng
Việt tơng đơng vẫn chứa nhiều kết cấu bị
động, câu văn nghe không trôi chảy, tạo cảm
giác khó hiểu cho ngời đọc. Ta có thể dịch
câu trên theo phơng pháp dịch giao tiếp,
giảm bớt lối nói bị động để câu văn nghe xuôi
tai và dễ hiểu hơn:
Tầm nhìn quyết định
phải đợc sử dụng
cho tất cả các nút giao cắt
có phân luồng v
đèn điều khiển
nơi sử dụng ln đờng rẽ phải
để ra vo đờng chính.
Nói nh vậy không có nghĩa là ta không
nên sử dụng lối nói bị động trong tiếng Việt để
dịch lối nói bị động tiếng Anh. điều chúng tôi

muốn nhấn mạnh ở đây là từ một câu bị động
tiếng Anh ta có thể sử dụng rất nhiều kết cấu
tơng đơng khác trong tiếng Việt để dịch mà
không hề ảnh hởng đến văn phong cũng nh
nghĩa của bản gốc. Dới đây chúng tôi sẽ đa
ra một số thủ thuật để dịch lối nói bị động từ
tiếng Anh sang tiếng Việt.
4.1.1. Một số phơng pháp dịch ngữ
nghĩa (bám sát cấu trúc ngữ pháp v nghĩa
của bản gốc)
4.1.1.1. Giữ nguyên lối nói bị động v sử
dụng bị hoặc đợc, ví dụ:
Force effects due to downdrag on piles or
drilled shafts resulting from settlement of the
ground adjacent to the pile or shaft
shall be
determined in accordance with the provisions
of section 10.
ứng lực do tác động kéo xuống đối với
cọc hay cọc khoan do lún của khối đất tiếp
giáp với cọc hay cọc khoan
phải đợc xác
định theo các quy định của phần 10.
Giữ nguyên lối nói bị động nhng bỏ
bị hoặc đợc, ví dụ:
Various types of structures
are
employed to separate the grades of two
intersecting roadways or highway and
railroad.

Có rất nhiều loại kết cấu
dùng để phân
tách các mức giữa hai tuyến đờng cắt nhau
hoặc giữa đờng bộ v đờng sắt.
Sử dụng đợc + động từ ngoại động +
bởi, ví dụ:
The friction
caused by the deviation of
tendon duct or seethe from its specified profile
is called wobble friction.
Ma sát
gây ra bởi sự lệch hớng của ống
bọc hoặc vỏ bọc bó thép ra khỏi biến dạng qui
định của nó đợc gọi l ma sát lắc.
4.1.2. Một số phơng pháp dịch giao tiếp
(sử dụng ngôn ngữ một cách linh hoạt hơn,
không bị phụ thuộc vo cấu trúc ngữ pháp v
ngữ nghĩa của bản gốc)

4.1.2.1. Chuyển sang câu chủ động trong
tiếng Việt, ví dụ:
The concepts of safety through
redundancy and ductility and of protection
against scour and collision
are emphasized.
Bộ tiêu chuẩn ny
luôn lu ý nhấn
mạnh vấn đề an ton thông qua tính dẻo, tính
d, v việc bảo vệ chống sói lở, va chạm.
4.1.2.2. Sử dụng ta, ngời ta, chúng ta

lm chủ ngữ của câu tiếng Việt
The common accepted practice for
theseismic design of foundations is to utilize a
pseudo-static approach.
Thông thờng trong thực tế
ngời ta
chấp nhận việc thiết kế móng chống động đất
bằng cách tiếp cận tĩnh học hình thức.
4.1.2.3. Sử dụng các động từ khuyết
thiếu nh: cần, nên, phải, có thể, không đợc,
không nên, không cần phải, ở đầu câu
Bridges
should be designed in a
manner such that fabrication and erection can
be performed without undue difficulty.
Cần thiết kế cầu sao cho có thể chế
tạo và lắp ráp các bộ phận không gặp nhiều
khó khăn.
4.1.2.4. Sử dụng động từ ngoại động sau
các liên từ nh: nếu, vì, bởi vì, khi, trong khi,
trừ khi, trong trờng hợp, giả sử
If dynamic analysis
is used, it shall
comply with the principles and requirements
of Article 4.7.
Nếu dùng: phơng pháp phân tích động
thì phải tuân thủ các nguyên tắc v yêu cầu
đã nêu ra ở phần 4.7.
4.1.2.5. Sử dụng một cụm từ hon ton
khác trong tiếng Việt

Frequently, the choice of an underpass at
a particular location
is determined not by
conditions at that location, but by the design
of the highway as a whole.
Thông thờng, việc lựa chọn một đờng
chui tại một vị trí nhất định
không phụ thuộc
vào điều kiện tại vị trí đó m phụ thuộc vo
thiết kế của ton bộ tuyến đờng.
4.1.2.6. Dùng thuật ngữ , ví dụ:
Devided artirial road
Reinforced concrete
Post-tensioned tendon
Pre-stressed concrete
Pre-tensioned steel
Segmentally
constructed bridge
Precast box - girder
Undevided highway

Devided highway

Prefabricated concrete
beams
đờng trục
bê tông cốt thép
bó thép kéo sau
bê tông dự ứng lực
thép kéo trớc

cầu lắp ghép

dầm hộp đúc sẵn
đờng không có
giải phân cách
đờng có giải phân
cách
Dầm bê tông đúc
sẵn
4.1.2.7. Dùng mẫu câu do + chủ ngữ +
động từ ngoại động, ví dụ:
Permits for construction of a bridge over
a navigable waterway
shall be obtained from
the Vietnam Inland Waterway Bureau or the
Vietnam Marine administration as appropriate.
Giấy phép để xây dựng cầu qua đờng
thuỷ có thông thuyền phải
do Cục Đờng
sông hoặc Cục Hng hải Việt nam
cấp.
4.1.3. Một số cách dịch từ by trong câu
bị động
Khi thấy có từ by xuất hiện trong câu bị
động tiếng Anh, nhiều ngời thờng cho rằng
đó là giới từ đứng truớc chủ thể của hành
động, hay nói cách khác là chủ ngữ của câu
chủ động và dịch sang tiếng Việt là bởi. Tuy
nhiên, trong nhiều trờng hợp từ by không
phải dùng để đa ra chủ thể mà để nói đến

cách thức. Vậy ngoài dịch thành bởi, từ by có

thể đợc dịch thành nhiều từ tiếng Việt tơng
đơng, chẳng hạn thành bằng, bằng cách
hoặc là, do, theo Hơn nữa nếu ta không
dùng câu bị động tiếng Việt để dịch thì từ by
sẽ không còn nữa.
4.1.3.1. Nếu ta dùng câu chủ động hoặc
l câu trung tính thì by sẽ biến mất trong câu
tiếng Việt, ví dụ:
Minimum opposing sight distance is the
least distance required
by a driver in order to
make the avoidance maneuver safely.
Tầm nhìn ngợc chiều tối thiểu l khoảng
cách tối thiểu m ngời lái xe cần có để hai xe
chạy ngợc chiều tránh nhau an ton.
4.1.3.2. By đợc dịch thnh bởi
Where the deck is interrupted
by a
sealed deck joint, all top surfaces of piers and
abutments, other than bearing seats, shall
have a minimum slope of 5 percent towards
their edges.
Nơi mặt cầu bị gián đoạn
bởi khe co giãn
bịt kín thì mặt đỉnh mố trụ, trừ bệ gối, cần lm
dốc ít nhất l 5% ra phía mép.
4.1.3.3. By đợc dịch thnh bằng, bằng
cách

Prestressed concrete is concrete
components in which stresses and
deformations are introduced
by application of
prestressing forces.
Bê tông dự ứng lực l cấu kiện bê tông ở
đó các ứng xuất v biến dạng đợc tạo ra
bằng các tác động của dự ứng lực.
The live load shear for interior beams
may be determined
by applying the lane
fractions specified in table a-1.
Có thể xác định lực cắt do hoạt tải đối với
các dầm giữa
bằng cách áp dụng các phân
số ln chỉ ra trong bảng a-1.
4.1.3.4. By đợc dịch thnh theo
It is assumed that the left outer front
wheel of the vehicle follows a circular curve
defining the maximum turning radius as
determined
by the vehicle steering
mechanism.
Giả sử bánh trớc phía ngoi bên trái của
xe đi theo đờng cong tròn xác định bán kính
rẽ tối thiểu nh đã đợc xác định
theo cơ cấu
vận hnh xe.
4.1.3.5. By đợc dịch thnh do
Furthermore, for situations where

additional stresses are imposed
by
construction operations, care is needed in
interpreting the correlation.
Hơn thế, trong những tình huống có ứng
suất phụ xuất hiện
do các hoạt động xây
dựng thì cần cẩn thận khi xem xét sự tơng
quan ny.
4.2. áp dụng cho dịch Việt - Anh
Dịch Việt - Anh văn bản KHKT nói chung
và văn bản chuyên ngành XDCĐ nói riêng
đang là một nhu cầu rất cần thiết. Tuy nhiên
để dịch đợc thể loại văn bản này không chỉ
cần phải có vốn kiến thức chuyên ngành, trình
độ tiếng Anh tốt mà còn cần phải có kinh
nghiệm dịch thuật. Dịch giả phải biết ít nhiều
về đặc điểm của văn bản XDCĐ viết bằng
tiếng Anh, đặc biệt là lối nói bị động đợc sử
dụng bất kỳ khi nào có thể.
Thông thờng thì các dịch giả không
chuyên chỉ dùng câu bị động tiếng Anh khi
câu tiếng Việt cũng rõ ràng là câu bị động và
rất ít khi sử dụng lối nói bị động tiếng Anh để
dịch những câu tiếng Việt không phải là câu bị
động, ví dụ:
Ta có thể sử dụng sỏi cuội thay cho đá
dăm thờng đựơc dịch là: We can use gravel
instead of stone aggregates chứ rất ít khi dịch
là: Gravel

can be used instead of stone
aggregates.
Điều đáng lo ngại là nếu trong cả một
văn bản dài mà luôn có xu hớng dịch nh
vậy thì dịch giả sẽ vô hình chung bóp méo văn
phong của văn bản, gây cảm giác rất khó chịu
cho ngời đọc, mặc dù bản dịch sử dụng đúng
ngữ pháp. Vậy sau đây tác giả sẽ đa ra một
số thủ thuật sử dụng câu bị động tiếng Anh
khi dịch Việt - Anh văn bản XDCĐ.

4.2.1. Khi câu tiếng Việt l câu bị động có
từ bị hoặc đợc, ví dụ:
Kết cấu áo đờng
đợc xây trên nền đất
đã
đợc gia cố.
The pavement structure
was placed on
stabilized sub-grade.
4.2.2. Khi câu tiếng Việt l câu bị động
nhng không chứa bị hoặc đợc, ví dụ
Dầm ny
làm tại nh máy Vật liệu xây
dựng số I.
These pre-fabricated beams
are made at
the Construction Material Factory N
O
1.

4.2.3. Khi chủ ngữ l một đại từ vô nhân
xng nh ta, ngời ta, chúng ta
Ngời ta thờng sử dụng cấp phối đá
hộc cho lớp móng bảo vệ.
Rocks
are usually used for the capping
layer.
4.2.4. Khi câu không có chủ ngữ v bắt
đầu bằng một ngoại động từ
Đo cờng độ chịu lực của lớp đất dới
móng bằng thí nghiệm CBR.
The strength of the sub-grade
is
measured by CBR (California Bearing Ratio)
tests.
4.2.5. Khi câu bắt đầu bằng một động từ
khuyết thiếu ví dụ nh: nên, cần, phải, không
nên, không đợc + động từ ngoại động
Trong văn bản XDCĐ có rất nhiều câu bị
động chứa động từ khuyết thiếu và đó chính là
các câu tơng đơng của các câu tiếng Việt
nh trên, ví dụ:
Cần phải tuân thủ các nguyên lý trên
đây khi chọn v đặt các biển báo tạm thời.
In selecting and positioning temporary
road signs, the above principles
should be
applied.
4.2.6. Khi câu bắt đầu bằng các liên từ
khi, vì, do, bởi vì, trong khi, trớc khi,

sau khi v theo sau l các động từ ngoại
động
Trớc khi giải lớp thứ hai thì phải cho
xe chạy trên lớp giải mặt thứ nhất ít nhất l 2
đến 3 tuần.
The traffic should be allowed to run on
the first dressing for a minimum period of 2-3
weeks
before the second dressing is
applied.
4.2.7. Hãy dùng quá khứ phân từ để thay
cho một mệnh đề quan hệ bị động nếu có thể
Nên tránh dùng một cặp đờng cong
cùng chiều
đợc phân cách bằng một đoạn
thẳng ngắn vì sẽ tạo một đờng cong bị gẫy
giữa v không đạt yêu cầu về thẩm mỹ.
A pair of curves curving in the same
direction
separated by a short length of
tangent is referred to as a broken back curve
and they shall be avoided because of their
unsatisfactory appearance.
Thực ra separated trong câu tên là viết
tắt của mệnh đề quan hệ: which are
separated nhng dùng phân từ quá khứ thì
câu sẽ ngắn gọn và dễ hiểu hơn.
4.2.8. Dùng quá khứ phân từ để bổ nghĩa
cho danh từ
Dầm nối: connected beam

Thép kéo trớc: pretensioned steel
đờng có dải phân cách: divided road
4.2.9. Không phải trong câu tiếng Việt cứ
chứa từ bị hoặc đợc l có thể dịch sang
câu bị động tiếng Anh
Vì không hiểu rõ về lý thuyết bị động
trong cả tiếng Việt và tiếng Anh nên một số
ngời, đặc biệt là các sinh viên thờng nhầm
tởng là câu tiếng Việt chứa bị hoặc đợc là
có thể dịch sang câu bị động tiếng Anh. Thực
tế, hai từ này nhiều khi đợc sử dụng để thể
hiện sự rủi ro hoặc là may mắn chứ không
phải là một h từ tạo nên dạng thức bị động
trong tiếng Việt, ví dụ:
Vo ngy 7-11-1940 chiếc cầu Tacoma
Narrow Bridge đã
bị sập trớc sức gió chỉ l
42 dặm một giờ.
Vì trong câu tiếng Việt chứa cụm từ bị

sập nên các dịch giả không chuyên sẽ dịch là
was collapsed. Thực ra collapse là một nội
động từ trong tiếng Anh nên không thể dùng ở
thể bị động, vậy câu dịch đúng sẽ là:
On November 7, 1940, the Tacoma
Narrow Bridge
collapsed in a wind of just
42 mph.
V. Kết luận
Còn có nhiều vấn đề cần bàn bạc về lối

nói bị động và áp dụng cho dịch văn bản
CNXDCĐ nhng do phạm vị hạn hẹp của một
bài báo nên chúng tôi sẽ bàn bạc kỹ hơn trong
một công trình nghiên cứu khoa học khác. Vậy
qua đây chúng ta thấy rằng khi bàn về một
vấn đề cụ thể về thực hành dịch một thể loại
văn bản nhất định giữa hai ngôn ngữ nhất
định thì chúng ta cần phải đề cập đến những
chi tiết nhỏ nhất để tránh mắc những lỗi tởng
nh không quan trọng nhng nó lại lộ rõ và rất
nghiêm trọng khi đợc viết thành văn bản. Một
dịch giả XDCĐ không những cần phải giỏi
tiếng Anh, tiếng Việt, và có kiến thức chuyên
ngành mà còn phải hiểu rõ về thể loại văn bản
này để tránh làm thay đổi văn phong của bản
gốc đồng thời phải có hàng loạt các thủ thuật
mà chỉ qua kinh nghiệm thực tế mới có thể
đúc kết đợc.
Tài liệu tham khảo
[1]. Bell, R.T (1991). Translation and Translating.
New York: Longman.
[2]. Bell, R (1991).
Translation and Translating
Theory and Practice, London and [1] New York:
Longman.
[3]. Diệp Quang Ban (1995).
Tiếng Việt lớp 8. Hà
nội. Nhà xuất bản giáo dục.
[4].
Specification for Transport Public Works

(2001). Hanoi Transport Publisher.
[5]. Tạp Chí Khảo sát thiết kế (số 3/2002). Tổng
CôngTy t vấn thiết kế GTVT