Giáo trình phân tích quy trình ứng dụng kỹ thuật kiểm toán trong hạch toán kinh tế p3 doc

29
- Täøng håüp v phán têch chùi säú liãûu thäúng kã âãø âạnh giạ quạ trçnh hoảt âäüng
v phạt triãøn ca âån vë qua cạc nàm.

- Phủc häưi hiãûn trảng cạc nghiãûp vủ kinh tãú, ti chênh â phạt sinh trong quạ khỉï
khi cáưn thiãút.

- Cå såí phạp l cho cạc vủ tranh cháúp xút hiãûn sau khi cạc nghiãûp vủ kinh tãú,
ti chênh â âỉåüc âỉa vo lỉu trỉỵ mäüt thåìi gian di.
2.3.5 Täø chỉïc ln chuøn chỉïng tỉì
Âãø âm bo cho viãûc ghi säø kãú toạn âỉåüc nhanh chọng v chênh xạc cáưn phi täø
chỉïc ln chuøn chỉïng tỉì mäüt cạch khoa hc.

Täø chỉïc ln chuøn chỉïng tỉì l viãûc xạc âënh âỉåìng âi củ thãø ca tỉìng loải
chỉïng tỉì: mäùi loải chỉïng tỉì phi âi qua cạc bäü pháûn no, bäü pháûn no cọ nhiãûm vủ
kiãøm tra, xỉí l v ghi säø kãú toạn, thåìi gian hon thnh nhiãûm vủ bao láu v bäü pháûn
no chëu trạch nhiãûm lỉu trỉỵ chỉïng tỉì.

Nhàòm tàng cỉåìng hiãûu qu viãûc sỉí dủng chỉïng tỉì, âm bo tênh këp thåìi v håüp
l, bäü pháûn kãú toạn phi xáy dỉûng så âäư ln chuøn cho tỉìng loải chỉïng tỉì củ thãø.
Viãûc xáy dỉûng så âäư ln chuøn chỉïng tỉì, ngoi viãûc biãøu hiãûn mäúi quan hãû vãư cung
cáúp säú liãûu kãú toạn cn cho phẹp xạc âënh âỉåüc nhỉỵng lưng thäng tin diãùn ra thỉåìng
xun trong âån vë, xạc âënh âỉåüc nhỉỵng ngun nhán lm cho säú liãûu chỉïng tỉì thiãúu
chênh xạc hồûc thiãúu këp thåìi.Nhåì váûy måïi âỉa âỉåüc cäng tạc chỉïng tỉì kãú toạn vo nãư
nãúp, k cỉång.
Âãø tàng cỉåìng qun l cäng tạc chỉïng tỉì kãú toạn, âån vë kãú toạn cáư
n phi ban
hnh cạc vàn bn cọ tênh phạp l näüi bäü vãư hoảt âäüng ln chuøn chỉïng tỉìì, váûn hnh
song song, thäúng nháút våïi nhỉỵng quy âënh trong Chãú âäü Kãú toạn ./.

30
CHỈÅNG 3

PHỈÅNG PHẠP TI KHON KÃÚ TOẠN



3.1 NÄÜI DUNG V NGHÉA CA PHỈÅNG PHẠP TI KHON KÃÚ TOẠN
3.1.1 Sỉû cáưn thiãút khạch quan ca phỉång phạp ti khon
Nhỉ â trçnh by åí chỉång trỉåïc, âäúi tỉåüng ca hảch toạn kãú toạn cọ hçnh thại
biãøu hiãûn ráút âa dảng, phong phụ dỉåïi nhiãưu hçnh thỉïc khạc nhau v thỉåìng xun váûn
âäüng theo nhỉỵng chiãưu hỉåïng khạc nhau. Tênh váûn âäüng ca âäúi tỉåüng hảch toạn kãú
toạn âỉåüc thãø hiãûn qua cạc nghiãûp vủ kinh tãú, ti chênh phạt sinh trong quạ trçnh hoảt
âäüng ca âån vë kãú toạn.
Cạc nghiãûp vủ kinh tãú, ti chênh ny diãùn ra thỉåìng xun, liãn tủc âi hi phi
âỉåüc ghi chẹp këp thåìi, âáưy â qua phỉång phạp chỉï
ng tỉì. Tuy nhiãn phỉång phạp
chỉïng tỉì chè måïi cung cáúp nhỉỵng thäng tin ban âáưu cọ tênh âån l vãư tỉìng nghiãûp vủ
kinh tãú, ti chênh, chỉa thãø cung cáúp âỉåüc nhỉỵng thäng tin cọ tênh täøng håüp, âäưng thåìi
cng chỉa phn ạnh âỉåüc mäúi quan hãû biãún âäüng giỉỵa cạc âäúi tỉåüng hảch toạn kãú toạn

khi nghiãûp vủ kinh tãú, ti chênh phạt sinh.
Trong khi âọ, nh qun l ráút cáưn nhỉỵng thäng tin täøng håüp theo tỉìng âäúi tỉåüng
kãú toạn v báút k sỉû biãún âäüng ca mäüt âäúi tỉåüng hảch toạn kãú toạn no cng cáưn âỉåüc
xem xẹt trong mäúi liãn hãû våïi cạc âäúi tỉåüng khạc.
Tỉì nhỉỵng u cáưu trãn ca cäng tạc qu
n l âi hi phi cọ mäüt phỉång phạp
thêch ỉïng, cọ kh nàng xỉí l v täøng håüp thäng tin vãư tçnh hçnh biãún âäüng ca tỉìng loải
âäúi tỉåüng hảch toạn kãú toạn cng nhỉ mäúi quan hãû giỉỵa cạc âäúi tỉåüng hảch toạn kãú
toạn.
Âọ chênh l phỉång phạp ti khon v ghi kẹp vo cạc ti khon (gi tàõt l
phỉång phạp ti khon kãú toạn).
Váûy sỉû hçnh thnh phỉång phạp ti khon v ghi kẹp l sỉû näúi tiãúp theo sau
phỉång phạp chỉïng tỉì nhàòm xỉí l v cung cáúp thäng tin cho nh qun l vãư tỉìng âäúi
tỉåüng hảch toạn kãú toạn, tỉìng loải hoảt âäü
ng kinh doanh, cng nhỉ cạc mäúi quan hãû
giỉỵa cạc âäúi tỉåüng khi nghiãûp vủ kinh tãú, ti chênh phạt sinh.
Âäưng thåìi chè trãn cå såí phỉång phạp ti khon v ghi kẹp vo ti khon thç
thäng tin måïi âỉåüc hãû thäúng họa thnh cạc chè tiãu kinh tãú, ti chênh phủc vủ cho viãûc
láûp cạc bạo cạo kãú toạn, âm bo cung cáúp thäng tin täøng håüp cho cạc nh qun l, cạc
cáúp lnh âảo Nh nỉåïc v cạc âäúi tỉåüng quan tám khạc.
31
3.1.2 Näüi dung v nghéa ca phỉång phạp ti khon
Phỉång phạp ti khon l mäüt trong cạc phỉång phạp hảch toạn kãú toạn nhàòm
thäng tin v kiãøm tra vãư trảng thại, vãư sỉû váûn âäüng v mäúi liãn hãû giỉỵa cạc âäúi tỉåüng
hảch toạn kãú toạn theo tỉìng loải ti sn, ngưn väún cng nhỉ tỉìng quạ trçnh kinh
doanh.
Näüi dung ca phỉång phạp ti khon cọ thãø củ thãø họa nhỉ sau:
- Theo di, phn ạnh tçnh hçnh biãún âäüng ca tỉìng âäúi tỉåüng hảch toạn kãú toạn
- Cung cáúp thäng tin cho nh qun l vãư tçnh hçnh biãún âäüng tàng, gim v hiãûn
cọ ca tỉìng âäúi tỉåüng hảch toạn kãú toạn trong mäú

i quan hãû våïi cạc âäúi tỉåüng khạc.
Våïi näüi dung nhỉ trãn, phỉång phạp ti khon cọ nghéa hãút sỉïc quan trng âäúi
våïi cäng tạc hảch toạn kãú toạn:
- Thäng qua phỉång phạp ti khon, cạc nghiãûp vủ kinh tãú, ti chênh phạt sinh
âỉåüc sàõp xãúp, phán loải theo tỉìng âäúi tỉåüng hảch toạn kãú toạn, tỉìng loải hoảt âäüng
kinh doanh nhàòm giụp cho viãûc hãû thäúng họa v täøng håüp thäng tin âỉåüc thûn låüi hån.
- Thäng bạo cho nh qun l vãư tçnh hçnh tỉìng loải ti sn, ngưn väún v tỉìng
loải hoảt âäüng ca âån vë trong mäúi quan hãû tỉång häù våïi nhau.
- L cå såí âãø thỉûc hiãûn phỉång phạp täøng håüp - cán âäúi kãú
toạn.
Âãø thỉûc hiãûn âỉåüc nhỉỵng näüi dung ca phỉång phạp ti khon kãú toạn, trỉåïc hãút
cáưn phi cọ nhỉỵng hiãøu biãút nháút âënh vãư ti khon kãú toạn.
3.2 TI KHON KÃÚ TOẠN
3.2.1 Khại niãûm ti khon kãú toạn
Nhỉ näüi dung trỉåïc â trçnh by, biãøu hiãûn cå bn ca phỉång phạp ti khon
kãú toạn l sỉû phn ạnh cạc nghiãûp vủ kinh tãú, ti chênh phạt sinh vo säø kãú toạn, tuy
nhiãn âãø thûn låüi trong cäng tạc nghiãn cỉïu ngỉåìi ta mä phng säø kãú toạn bàòng mäüt
hçnh nh cọ dảng nhỉ k hiãûu “ T” - gi l ti khon kãú toạn.
Ti khon kãú toạ
n l hçnh thỉïc mä phng ca säø kãú toạn; l biãøu hiãûn ca
phỉång phạp ti khon kãú toạn âỉåüc sỉí dủng âãø phn ạnh tçnh hçnh vãư sỉû váûn âäüng
ca tỉìng âäúi tỉåüng hảch toạn kãú toạn theo tỉìng loải ti sn, tỉìng loải ngưn väún, tỉìng
loải quạ trçnh hoảt âäüng.
Hay, ti khon kãú toạn l cäng củ phủc vủ cho viãûc hãû thäúng họa cạc nghiãûp vủ
kinh tãú, ti chênh phạt sinh theo tỉìng loải âäúi tỉåüng kãú toạn củ thãø v phn ạnh thỉåìng
xun, liãn tủc sỉû hçnh thnh, sỉû váûn âäüng ca tỉìng loải âäúi tỉåüng hảch toạn kãú toạn.
3.2.2 Cå såí
v ngun tàõc thiãút kãú ti khon kãú toạn
Viãûc thiãút kãú ti khon kãú toạn l mäüt váún âãư hãút sỉïc quan trng âäúi våïi cäng
tạc hảch toạn kãú toạn, do váûy khi thiãút kãú ti khon kãú toạn háưu hãút cạc qúc gia âãưu

phi càn cỉï vo nhỉỵng ngun tàõc cọ tênh ngun l nháút âënh. Bn thán cạc ngun
32
từc naỡy cuợng õổồỹc xỏy dổỷng trón nhổợng cồ sồớ khoa hoỹc nhỏỳt õởnh, mọựi cồ sồớ khoa hoỹc
seợ coù mọỹt nguyón từc thióỳt kóỳ tổồng ổùng.
Sau õỏy laỡ nhổợng cồ sồớ vaỡ nguyón từc cồ baớn:

C S NGUYN TếC
1/ Cn cổù vaỡo nọỹi dung cuớa õọỳi tổồỹng haỷch
toaùn kóỳ toaùn
ọỳi tổồỹng haỷch toaùn kóỳ toaùn gọửm ba loaỷi cồ
baớn õoù laỡ taỡi saớn, nguọửn vọỳn vaỡ quaù trỗnh
hoaỷt õọỹng cuớa õồn vở.

1/ Hóỷ thọỳng taỡi khoaớn phaới phaớn
aùnh õổồỹc ba loaỷi cồ baớn cuớa õọỳi tổồỹng
haỷch toaùn kóỳ toaùn nhổ õaợ nóu ồớ cồ sồớ:
Taỡi saớn, Nguọửn vọỳn vaỡ quaù trỗnh hoaỷt
õọỹng.
2/ Cn cổù tờnh vỏỷn õọỹng cuớa õọỳi tổồỹng haỷch
toaùn kóỳ toaùn
Caùc õọỳi tổồỹng haỷch toaùn kóỳ toaùn luọn coù hai
chióửu hổồùng vỏỷn õọỹng ngổồỹc nhau:
hoỷc tng lón hoỷc giaớm xuọỳng.

2/ Taỡi khoaớn kóỳ toaùn phaới õổồỹc thióỳt
kóỳ theo kióứu hai bón õọỳi xổùng nhau õóứ
theo doợi sổỷ vỏỷn õọỹng tng giaớm cuớa tổỡng
õọỳi tổồỹng haỷch toaùn kóỳ toaùn .
3/ Cn cổù vaỡo tờnh õa daỷng cuớa õọỳi tổồỹng
haỷch toaùn kóỳ toaùn

Mọựi õọỳi tổồỹng thổồỡng õổồỹc chia thaỡnh
nhióửu õọỳi tổồỹng chi tióỳt hồn.

3/ Taỡi khoaớn kóỳ toaùn phaớn aùnh mọựi
õọỳi tổồỹng phaới õổồỹc thióỳt kóỳ gọửm taỡi
khoaớn tọứng hồỹp vaỡ caùc taỡi khoaớn phỏn
tờch õóứ theo doợi nọỹi dung chi tióỳt cuớa
tổỡng õọỳi tổồỹng tọứng hồỹp.
4/ Cn cổù vaỡo tờnh vỏỷn õọỹng khọng õọửng bọỹ
giổợa giaù trở vaỡ hióỷn vỏỷt cuớa mọỹt sọỳ õọỳi tổồỹng
haỷch toaùn kóỳ toaùn trong mọỹt sọỳ trổồỡng hồỹp
õỷc bióỷt.
4/ Bón caỷnh caùc taỡi khoaớn kóỳ toaùn
thọng thổồỡng cỏửn phaới coù caùc taỡi khoaớn
õióửu chốnh õóứ bióứu hióỷn chờnh xaùc caùc õọỳi
tổồỹng haỷch toaùn kóỳ toaùn coù sổỷ thay õọứi
giaù trở nhổng khọng thay õọứi vóử hióỷn vỏỷt.

5/ Cn cổù vaỡo tờnh õọỳi lỏỷp tổồng õọỳi cuớa hai
õọỳi tổồỹng haỷch toaùn kóỳ toaùn cồ baớn laỡ:
Taỡi saớn vaỡ nguọửn vọỳn
5/ Taỡi khoaớn kóỳ toaùn phaớn aùnh taỡi
saớn õổồỹc thióỳt kóỳ ngổồỹc chióửu vồùi taỡi
khoaớn phaớn aùnh nguọửn vọỳn.




33
3.2.3 Kãút cáúu ti khon kãú toạn

3.2.3.1. Kãút cáúu chung
Trãn cå såí cạc ngun tàõc thiãút kãú ti khon kãú toạn â trçnh by åí pháưn 3.2.2,
ta cọ kãút cáúu chung ca ti khon kãú toạn nhỉ sau:









- Pháưn bãn trại ca ti khon gi l bãn Nåü, pháưn bãn phi ca ti khon gi l
bãn Cọ. Chụng âỉåüc dng âãí theo di sỉû biãún âäüng tàng, gim (hồûc ngỉåüc lải) ca
cạc âäúi tỉåüng hảch toạn kãú toạn âỉåüc phn ạnh vo ti khon;
- Säú dỉ âáưu k hồûc cúi k biãøu hiãûn giạ trë hiãûn cọ ca âäúi tỉåüng hảch toạn kãú
toạn tải thåìi âiãøm âáưu k hồûc cúi k. Cạc säú dỉ cọ thãø âỉåüc phn ạnh åí bãn Nåü hồûc
bãn Cọ ty thüc vo tênh cháút ca âäúi tỉåüng hảch toạ
n kãú toạn âỉåüc phn ạnh;
Nãúu l ti sn thç säú dỉ âỉåüc phn ạnh åí bãn Nåü ca ti khon, trại lải nãúu l
ngưn väún thç säú dỉ âỉåüc phn ạnh åí bãn Cọ ca ti khon;
- Sỉû biãún âäüng tàng gim ca cạc âäúi tỉåüng trong k âỉåüc biãøu hiãûn båíi säú phạt
sinh trong k, bao gäưm säú phạt sinh tàng v säú phạt sinh gim. Säú phạt sinh tàng v säú
phạt sinh gim ln ln âỉåüc biãøu thë åí cạc bãn ngỉåüc nhau. Nãúu âäúi tỉåüng no cọ säú
phạt sinh tàng âỉåüc hảch toạn vo bãn Nåü thç phạt sinh gim s âỉåüc hảch toạn vo
bãn Cọ v ngỉåüc lải.
Theo ngun tàõc cán âäú
i giỉỵa âáưu ra våïi âáưu vo, giỉỵa tàng v gim ta ln cọ:

Tỉì kãút cáúu chung ca ti khon kãú toạn, ta xem xẹt kãút cáúu tỉìng loải ti khon
phn ạnh cạc âäúi tỉåüng hảch toạn kãú toạn cå bn, gäưm cọ ti khon phn ạnh ti sn,
ti khon phn ạnh ngưn väún v ti khon phn ạnh quạ trçnh kinh doanh.


Säú dỉ cúi k = Säú dỉ âáưu k + Säú phạt sinh tàng trong k - Säú phạt sinh gim trong k
Vãư hçnh thỉïc ti khon âỉåüc biãøu hiãûn hçnh chỉỵ "T”.
Mäüt ti khon gäưm cọ:
-Tãn ti khon phn ạnh khại quạt näüi dung âäúi
tỉåüng hảch toạn kãú toạn.
-Säú hiãûu ti khon k hiãûu båíi cạc chỉỵ säú v cọ thã
ø
km theo chỉỵ cại ( khi cáưn thiãút).
Tãn ti khon
Säú hiãûu ti khon
N
åü

Cọ
34
3.2.3.2. Kóỳt cỏỳu cuớa taỡi khoaớn phaớn aùnh taỡi saớn

Nhỗn vaỡo kóỳt cỏỳu taỡi khoaớn phaớn aùnh taỡi saớn coù thóứ ruùt ra caùc kóỳt luỏỷn nhổ sau:
- Sọỳ dổ õỏửu kyỡ vaỡ sọỳ dổ cuọỳi kyỡ õổồỹc phaớn aùnh vaỡo bón Nồỹ cuớa taỡi khoaớn.
- Sọỳ phaùt sinh tng õổồỹc phaớn aùnh vaỡo bón Nồỹ cuớa taỡi khoaớn.
- Sọỳ phaùt sinh giaớm õổồỹc phaớn aùnh vaỡo bón Coù cuớa taỡi khoaớn.
- Caùch xaùc õởnh sọỳ dổ cuọỳi kyỡ vỏựn tuỏn theo cọng thổùc tọứng quaùt nhổ phỏửn trỗnh
baỡy ồớ kóỳt cỏỳu chung cuớa taỡi khoaớn kóỳ toaùn.
3.2.3.3. Kóỳt cỏỳu cuớa taỡi khoaớ
n phaớn aùnh nguọửn vọỳn










Tổỡ kóỳt cỏỳu taỡi khoaớn phaớn aùnh nguọửn vọỳn coù thóứ ruùt ra caùc kóỳt luỏỷn nhổ sau:
- Sọỳ dổ õỏửu kyỡ vaỡ sọỳ dổ cuọỳi kyỡ õổồỹc phaớn aùnh vaỡo bón Coù cuớa taỡi khoaớn.
- Sọỳ phaùt sinh tng õổồỹc phaớn aùnh vaỡo bón Coù cuớa taỡi khoaớn.
- Sọỳ phaùt sinh giaớm õổồỹc phaớn aùnh vaỡo bón Nồỹ cuớa taỡi khoaớn.
- Caùch xaùc õởnh sọỳ dổ cuọỳi kyỡ vỏựn tuỏn theo cọng thổùc tọứng quaùt nhổ phỏửn trỗnh
baỡy ồớ kóỳt cỏỳu chung cuớa taỡi khoaớn kóỳ toaùn.
S
ọỳ dổ õỏửu k
y
ỡ : Giaù trở taỡi saớn hióỷn coù taỷi
thồỡi õióứm õỏửu kyỡ

S
ọỳ phaùt sinh tng
: Phaớn aùnh giaù trở taỡi saớn
tng trong kyỡ

S
ọỳ dổ cuọỳi kyỡ : Giaù trở taỡi saớn hióỷn coù
vaỡo thồỡi õióứm cuọỳi kyỡ



S
ọỳ phaùt sinh giaớm
:Phaớn aùnh giaù trở
taỡi saớn giaớm trong kyỡ
Caùc taỡi khoaớn phaớn aùnh taỡi saớn
Nồỹ

Coù


S
ọỳ phaùt sinh giaớm:Phaớn aùnh giaù trở
nguọửn vọỳn giaớm trong kyỡ
S
ọỳ dổ õỏửu k
y
ỡ
: Giaù trở nguọửn vọỳn taỷi

thồỡi õióứm õỏửu kyỡ

S
ọỳ phaùt sinh tng: Phaớn aùnh giaù trở nguọửn
vọỳn tng trong kyỡ

S
ọỳ dổ cuọỳi kyỡ : Giaù trở nguọửn vọỳn taỷi
thồỡi õióứm cuọỳi kyỡ

Caùc taỡi khoaớn phaớn aùnh nguọửn vọỳn
Nồỹ

Coù
35
3.2.3.4. Kãút cáúu ca ti khon phn ạnh quạ trçnh kinh doanh
Ti khon phn ạnh quạ trçnh kinh doanh l cạc ti khon phn ạnh sỉû váûn âäüng
phäúi håüp giỉỵa cạc âäúi tỉåüng hảch toạn kãú toạn trong cạc quạ trçnh hoảt âäüng ca cạc
âån vë kinh doanh củ thãø, vê dủ nhỉ quạ trçnh mua hng, quạ trçnh sn xút sn pháøm,
quạ trçnh tiãu thủ sn pháøm
Quạ trçnh kinh doanh chè l quạ trçnh trung gian lm cho ti sn v ngưn väún
biãún âäøi, do váûy cạc ti khon phn ạnh quạ trçnh kinh doanh s khäng cọ säú dỉ âáưu k
hồûc cúi k nhỉ cạc ti khon phn ạnh ti sn hồûc ngưn väún. Chụng chè l nhỉỵng
t
i khon cọ tênh cháút chuøn họa trung gian giỉỵa cạc âäúi tỉåüng ti sn v ngưn hçnh
thnh ti sn.
Cọ thãø chia cạc ti khon phn ạnh quạ trçnh kinh doanh thnh ba nhọm: nhọm
cạc ti khon cọ ngưn gäúc tỉì ti khon phn ạnh ti sn, nhọm cạc ti khon cọ ngưn
gäúc tỉì ti khon phn ạnh ngưn väún v nhọm cạc ti khon mang tênh häùn håüp.
Nhỉỵng ti khon cọ ngưn gäúc tỉì ti khon phn ạnh ti sn l nhọm cạc ti

khon chi phê, chụng cọ kãút cáúu tỉång tỉû nhỉ cạc ti khon phn ạnh ti sn nhỉng cọ
mäü
t âiãøm khạc so våïi ti khon phn ạnh ti sn l khäng cọ säú dỉ âáưu k, cúi k.
Chàóng hản: Ti khon Chi phê ngun váût liãûu trỉûc tiãúp (621), ti khon Chi phê
sn xút chung (627), ti khon Chi phê bạn hng (641), ti khon Chi phê qun l
doanh nghiãûp (642), ti khon Chi phê hoảt âäüng ti chênh (635)
Nhỉỵng ti khon cọ ngưn gäúc tỉì ti khon phn ạnh ngưn väún thỉåìng l cạc
ti khon phn ạnh thu nháûp hồûc doanh thu, chụng cọ kãút cáúu tỉång tỉû nhỉ ti khon
phn ạnh ngưn väún nhỉng khäng cọ säú dỉ âáưu k, cúi k, nhỉ l:
Ti khon Doanh thu bạn hng v cung cáúp dëch vủ (511), ti khon Doanh thu
näü
i bäü (512), ti khon Doanh thu hoảt âäüng ti chênh (515), ti khon Thu nháûp khạc
(711)
Nhỉỵng ti khon mang tênh häùn håüp l nhỉỵng ti khon cọ kãút cáúu phn ạnh c
chi phê, doanh thu v thu nháûp ca quạ trçnh kinh doanh. Chỉïc nàng cå bn ca nhỉỵng
ti khon ny l so sạnh v xạc âënh kãút qu. Cng nhỉ kãút cáúu ca cạc nhọm trãn,
nhọm ti khon ny cng khäng cọ säú dỉ âáưu v cúi cúi k.
Chàóng hản: ti khon “ Xạc âënh kãút qu kinh doanh “ (911).
Kãút cáúu ca ti khon ny khạ phỉïc tảp nãn s âỉåüc trçnh by củ thãø åí cúi mủc
sau (3.3)
3.3 HÃÛ THÄÚNG TI KHON KÃÚ TOẠN V PHÁN LOẢI TI KHON KÃÚ TOẠN
3.3.1. Hãû thäúng ti khon kãú toạn
3.3.1.1. Khại niãûm v nghéa ca hãû thäúng ti khon kãú toạn
a. Khại niãûm hãû thäúng ti khon kãú toạn

Hãû thäúng ti khon kãú toạn l ton bäü cạc ti khon kãú toạn âỉåüc sỉí dủng trong
hảch toạn kãú toạn nhàòm phn ạnh ton bäü cạc âäúi tỉåüng hảch toạn kãú toạn ca âån vë
theo mäüt tráût tỉû sàõp xãúp nháút âënh.
36
Âãø âm bo tênh thäúng nháút trãn ton qúc trong cäng tạc kãú toạn, mäùi nỉåïc

thỉåìng ban hnh mäüt hãû thäúng ti khon thäúng nháút ạp dủng trãn ton qúc, ạp dủng
chung cho nhiãưu ngnh cọ tênh cháút tỉång âäưng nhau v ạp dủng chung cho nhiãưu
thnh pháưn kinh tãú.
ÅÍ Viãût Nam, hãû thäúng ti khon kãú toạn l bäü pháûn quan trng nháút trong chãú
âäü kãú toạn. Nọ quy âënh thäúng nháút mäüt säú tiãu chê vãư säú lỉåüng ti khon, säú hiãûu ti
khon, näüi dung ghi chẹp ca tỉìng ti khon Cạc âån vë khäng âỉåüc ty tiãûn âàût ra
hồûc sỉía âäøi cạch ghi chẹp cho tỉìng ti khon.
b. nghéa ca hãû
thäúng ti khon kãú toạn
Viãûc ban hnh v ạp dủng thäúng nháút hãû thäúng ti khon kãú toạn trong cạc âån
vë, cạc thnh pháưn kinh tãú hồûc cạc lénh vỉûc hoảt âäüng trong mäüt nỉåïc cọ nghéa hãút
sỉïc to låïn âäúi våïi sỉû qun l âiãưu hnh v phạt triãøn ca nãưn kinh tãú .
* ÅÍ giạc âäü vé mä hãû thäúng ti khon thäúng nháút gọp pháưn:
- Lnh âảo thäúng nháút cäng tạc kãú toạn trãn ton qúc
- Tảo âiãưu kiãûn thûn låüi cho viãûc kiãøm tra, thanh tra kinh tãú ti chênh âäúi våïi
cạc âån vë
- Giụp cho viãûc täøng håüp säú liãûu thäúng kã ca cạc âån vë kãú toạn thỉû
c hiãûn mäüt
cạch dãù dng.
- Âo tảo náng cao trçnh âäü kãú toạn cho cạn bäü trong ton qúc
* ÅÍ giạc âäü vi mä hãû thäúng ti khon thäúng nháút gọp pháưn:
- Náng cao hiãûu sút cäng tạc kãú toạn trong âån vë.
- Thäng tin cung cáúp cho qun l âỉåüc këp thåìi, nhanh chọng
- Náng cao tênh phạp l v tênh chênh xạc ca thäng tin kãú toạn.
3.3.1.2 Ngun tàõc xáy dỉûng hãû thäúng ti khon kãú toạn
Âãø xáy dỉûng hãû thäúng ti khon cạc cå quan chỉïc nàng phi tn theo cạc
ngun tàõc nháút âënh. Mäùi nỉåïc ty thüc vo âàûc âiãøm ca mçnh s cọ nhỉỵng ngun
tàõc khạc nhau, âäúi våïi Viãût Nam hiãûn nay khi xáy dỉûng hãû thäúng ti khon kãú toạn cáưn
tn theo cạ
c ngun tàõc sau:

* Khi xáy dỉûng hãû thäúng ti khon kãú toạn phi dỉûa trãn cạc ngun tàõc thiãút kãú
ti khon nhỉ â trçnh by åí pháưn 3.2.2 ca chỉång ny:
Hãû thäúng ti khon kãú toạn gäưm ba loải cå bn l ti khon phn ạnh ti sn, ti
khon phn ạnh ngưn väún v ti khon phn ạnh quạ trçnh kinh doanh; âäưng thåìi phi
bao gäưm ti khon täøng håüp, cạc ti khon phán têch.
* Hãû thäúng ti khon thäúng nháút phi gàõn liãưn våïi cå chãú qun l kinh tãú hiãûn
hnh. Mäùi thåìi k khạc nhau cå chãú qun l cọ nhỉỵng âàûc trỉng khạc nhau, nh hỉåíng
37
khọng nhoớ õóỳn caùc õọỳi tổồỹng haỷch toaùn kóỳ toaùn vaỡ cọng taùc haỷch toaùn kóỳ toaùn, õoỡi hoới
hóỷ thọỳng taỡi khoaớn phaới õổồỹc õióửu chốnh phuỡ hồỹp.
Thỏỷt vỏỷy, xeùt mọỹt sọỳ doanh nghióỷp Nhaỡ nổồùc õióứn hỗnh coù thóứ thỏỳy rũng: trong
thồỡi kyỡ cồ chóỳ kóỳ hoaỷch hoùa tỏỷp trung, giaù caớ do Nhaỡ nổồùc quy õởnh, do vỏỷy trong quaù
trỗnh haỷch toaùn ồớ caùc doanh nghióỷp Nhaỡ nổồùc khọng coù sổỷ tng giaớm giaù caớ.
Traùi laỷi sang thồỡi kyỡ cồ chóỳ thở trổồỡng, giaù caớ do thở trổồỡng quyóỳt õinh, do vỏỷy
khi giaù caớ coù xu hổồùng giaớm xuọỳng, õỷc bióỷt laỡ giaù caùc loaỷi haỡng tọửn kho vaỡ caùc khoaớn
õỏử
u tổ, doanh nghióỷp phaới nhanh choùng coù nhổợng thay õọứi nhỏỳt õởnh trong ổùng xổớ, vióỷc
thay õọứi ổùng xổớ õổồỹc thóứ hióỷn ngay trong hóỷ thọỳng taỡi khoaớn kóỳ toaùn thọng qua caùch
õổa ra caùc taỡi khoaớn dổỷ phoỡng, nhổ: taỡi khoaớn dổỷ phoỡng giaớm giaù haỡng tọửn kho, taỡi
khoaớn dổỷ phoỡng giaớm giaù õỏửu tổ ngừn haỷn, daỡi haỷn
* Khi xỏy dổỷng hóỷ thọỳng taỡi khoaớn phaới tờnh õóỳn khaớ nng phaùt trióứn cuớa hóỷ
thọỳng taỡi khoaớn trong tổồng lai.
Trong õióửu kióỷn caùc chờnh saùch kinh tóỳ xaợ họỹi thổồỡng coù nhổợng thay õọứi cho phuỡ
hồỹp vồùi tổỡng thồỡi kyỡ, dỏựn õóỳn õoỡi hoới phaới coù sổỷ thay õọứi tổồng ổùng vóử taỡi khoaớn kóỳ
toa
ùn.
Song õóứ giổợ õổồỹc tờnh ọứn õởnh tổồng õọỳi lỏu daỡi cho hóỷ thọỳng taỡi khoaớn, khi xỏy
dổỷng hóỷ thọỳng taỡi khoaớn phaới dổỷ õoaùn trổồùc khaớ nng bọứ sung thóm taỡi khoaớn vaỡ cỏửn
taỷo nón nhổợng khoaớn trọỳng cỏửn thióỳt nhũm thuỏỷn lồỹi cho vióỷc bọứ sung thóm taỡi khoaớn
vaỡo hóỷ thọỳng taỡi khoaớn maỡ khọng gỏy ra sổỷ xaùo trọỹn lồùn õọỳi vồùi hóỷ thọỳng taỡi khoaớn.

où chờnh laỡ vióỷc dổỷ tờnh õóỳn khaớ nng phaùt trióứn trong tổồng lai.
3.3.1.3 Hóỷ thọỳng taỡi khoaớn kóỳ toaùn doanh nghióỷp hióỷn haỡnh
a. Tọứng quan vóử hóỷ thọỳng taỡi khoaớn kóỳ toaùn doanh nghióỷp hióỷn haỡnh
Hóỷ thọỳng taỡi khoaớn kóỳ toaùn doanh nghióỷp hióỷn haỡ
nh õổồỹc Bọỹ Taỡi chờnh ban
haỡnh theo quyóỳt õởnh sọỳ 1141TC/Q/CKT ngaỡy 01/11/1995 aùp duỷng thọỳng nhỏỳt
trong caớ nổồùc tổỡ ngaỡy 01/01/1996. Tổỡ õoù õóỳn thaùng 12/2002 Bọỹ Taỡi chờnh õaợ ban haỡnh
trón mổồỡi vn baớn sổớa õọứi bọứ sung vóử chóỳ õọỹ kóỳ toaùn doanh nghióỷp cho phuỡ hồỹp vồùi
chờnh saùch taỡi chờnh mồùi ban haỡnh, õỷc bióỷt laỡ luỏỷt thuóỳ giaù trở gia tng, thuóỳ thu nhỏỷp
doanh nghióỷp.
Mọỹt caùch tọứng quaùt, hóỷ thọỳng taỡi khoaớn kóỳ toaùn doanh nghióỷp hióỷn haỡnh aùp duỷng
trong caớ nổồùc gọửm baớy mổồi saùu taỡi khoaớn kóỳ toaùn keùp õổồỹc sừp xóỳp thaỡnh chờn loaỷi tổỡ
loaỷi 1 õóỳn loaỷi 9 vaỡ baớy taỡi khoaớn kóỳ toaùn õồn õổồỹc xóỳ
p vaỡo loaỷi 0. Cuỷ thóứ nhổ sau:


38
Loaỷi 1: Taỡi saớn lổu dọỹng Loaỷi 6: Chi phờ saớn xuỏỳt, kinh doanh
Loaỷi 2: Taỡi saớn cọỳ õởnh Loaỷi 7: Thu nhỏỷp khaùc
Loaỷi 3: Nồỹ phaới traớ Loaỷi 8: Chi phờ khaùc
Loaỷi 4: Nguọửn vọỳn chuớ sồớ hổợu Loaỷi 9: Xaùc õởnh kóỳt quaớ kinh doanh
Loaỷi 5: Doanh thu Loaỷi 0: Taỡi khoaớn ngoaỷi baớng

* Sọỳ hióỷu cuớa taỡi khoaớn cỏỳp 1 coù daỷng abc , trong õoù mọựi chổợ sọỳ õóửu phaớn
aùnh mọỹt thổù tổỷ cuớa õọỳi tổồỹng cỏửn phaớn aùnh:

* Sọỳ hióỷu taỡi khoaớn cỏỳp 2 gọửm coù 4 chổợ sọỳ daỷng " abcd " trong õoù 3 chổợ sọỳ õỏửu
laỡ sọỳ hióỷu cuớa taỡi khoaớn cỏỳp 1, chổợ sọỳ thổù tổ chố thổù tổỷ cuớa tổỡng õọỳi tổồỹng chi tióỳt trong
mọựi õọỳi tổồỹng õổồỹc taỡi khoaớn cỏỳp 1 phaớn aùnh:










b. Hóỷ thọỳng taỡi khoaớn kóỳ toaùn doanh nghióỷp hióỷn haỡnh ồớ Vióỷt Nam
Danh muỷc taỡi khoaớn kóỳ toaùn doanh nghióỷp thọỳng nhỏỳt hióỷn haỡnh ồớ Vióỷt Nam õaợ
sổớa õọứi theo thọng tổ 89/2002/TT-BTC ngaỡy 09/10/2002 vaỡ thọng tổ sọỳ 105/2003/TT-
BTC ngaỡy 04/11/2003 hổồùng dỏựn thổỷc hióỷn caùc chuỏứn mổỷc kóỳ toaùn ban haỡnh theo Q
sọỳ 149/2001/Q-BTC ngaỡy 31/12/2001& Q sọỳ 165/2002/Q-BTC ngaỡy 31/12/2002
cuớa Bọỹ trổồớng Bọĩ Taỡi chờnh
" abc"
Chổợ sọỳ thổù nhỏỳt phaớn aùnh loaỷi taỡi khoaớn
Chổợ sọỳ thổù hai phaớn aùnh nhoùm taỡi khoaớn trong loaỷi taỡi khoaớn
Chổợ sọỳ thổù ba phaớn aùnh chi tióỳt caùc õọỳi tổồỹng kóỳ toaùn trong nhoùm
Chổợ sọỳ thổù nhỏỳt phaớn aùnh loaỷi taỡi khoaớn
Chổợ sọỳ th
ổ
ù

hai phaớn aùnh nhoùm taỡi khoaớn trong loaỷi taỡi khoaớn
Chổợ sọỳ thổù ba phaớn aùnh chi tióỳt caùc õọỳi tổồỹng kóỳ toaùn trong nhoùm
" abcd"
Chổợ sọỳ thổù tổ phaớn aùnh thổù tổỷ õọỳi tổồỹng chi tióỳt trong õọỳi tổồỹng õổồỹc taỡi
khoaớn cỏỳp 1 phaớn aùnh
39
SÄÚ HIÃÛU TI
KHON
Cáúp 1 Cáúp 2
TÃN TI KHON

GHI CHỤ
1 2 3 4
LOẢI TI KHON 1

TI SN LỈU ÂÄÜNG
111 Tiãưn màût
1111 Tiãưn Viãût Nam

1112 Ngoải tãû
1113 Vng bảc, kim khê qu, âạ qu
112 Tiãưn gỉíi ngán hng
1121 Tiãưn Viãût Nam
1122 Ngoải tãû
1123 Vng bảc, kim khê qu, âạ qu
113 Tiãưn âang chuøn
1131 Tiãưn Viãût Nam
1132 Ngoải tãû
121 Âáưu tỉ chỉïng khoạn ngàõn hản
1211 Cäø phiãúu

1212 Trại phiãúu
128 Âáưu tỉ ngàõn hản khạc
129 Dỉû phng gim giạ âáưu tỉ ngàõn hản
131 Phi thu khạch hng Chi tiãút theo âäúi tỉåüng
133 Thú giạ trë gia tàng âỉåüc kháúu trỉì
1331 Thú GTGT âỉåüc kháúu trỉì ca hng hoạ, dëch vủ
1332 Thú GTGT âỉåüc kháúu trỉì ca TSCÂ
136 Phi thu näüi bäü
1361 Väún kinh doanh åí cạc âån vë trỉûc thüc Dng åí âån vë cáúp trãn
1368 Phi thu näüi bäü khạc
138 Phi thu khạc
1381 Ti sn thiãúu chåì xỉí l

1388 Phi thu khạc
139 Dỉû phng phi thu khọ âi
141 Tảm ỉïng Chi tiãút theo âäúi tỉåüng
142 Chi phê tr trỉåïc

1421 Chi phê tr trỉåïc
1422 Chi phê chåì kãút chuøn DN cọ chu k KD di
144 Thãú cháúp, k cỉåüc, k qu ngàõn hản
151 Hng mua âang âi âỉåìng
152

Ngun liãûu, váût liãûu
Chi tiãút theo y/cáưu Ql
40
1 2 3 4
153 Cäng củ, dủng củ
1531 Cäng củ, dủng củ

1532 Bao bç ln chuøn
1533 Âäư dng cho th
154 Chi phê sn xút, kinh doanh dåí dang
155

Thnh pháøm

156 Hng hoạ
1561 Giạ mua hng hoạ
1562 Chi phê thu mua hng hoạ
157 Hng gỉíi âi bạn
159 Dỉû phng gim giạ hng täưn kho
161 Chi sỉû nghiãûp
1611 Chi sỉû nghiãûp nàm trỉåïc
1612 Chi sỉû nghiãûp nàm nay
LOẢI TI KHON 2
TI SN CÄÚ ÂËNH
211 Ti sn cäú âënh hỉỵu hçnh
2112 Nh cỉía, váût kiãún trục
2113 Mạy mọc, thiãút bë
2114 Phỉång tiãûn váûn ti, truưn dáùn
2115 Thiãút bë, dủng củ qun l
2116 Cáy láu nàm, sục váût lm viãûc v cho sn pháøm
2118 Ti sn cäú âënh khạc
212 Ti sn cäú âënh th ti chênh
213

Ti sn cäú âënh vä hçnh

2131 Quưn sỉí dủng âáút

2132 Quưn phạt hnh
2133 Bn quưn, bàòng sạng chãú
2134 Nhn hiãûu hng hoạ
2135 Pháưn mãưm mạy vi tênh
2136 Giáúy phẹp v giáúy phẹp nhỉåüng quưn
2138 Ti sn cäú âënh vä hçnh khạc
214 Hao mn ti sn cäú âënh
2141 Hao mn ti sn cäú âënh hỉỵu hçnh
2142 Hao mn ti sn cäú âënh th ti chênh

2143 Hao mn ti sn cäú âënh vä hçnh
221 Âáưu tỉ chỉïng khoạn di hản
2211 Cäø phiãúu
2212 Trại phiãúu
222 Gọp väún liãn doanh
41
1 2 3 4
228 ỏửu tổ daỡi haỷn khaùc
229

Dổỷ phoỡng giaớm giaù õỏửu tổ daỡi haỷn

241 Xỏy dổỷng cồ baớn dồớ dang
2411 Mua sừm taỡi saớn cọỳ õởnh
2412 Xỏy dổỷng cồ baớn
2413 Sổợa chổợa lồùn taỡi saớn cọỳ õởnh
242 Chi phờ traớ trổồùc daỡi haỷn
244 Kyù quyợ, kyù cổồỹc daỡi haỷn

LOAI TAèI KHOAN 3

Nĩ PHAI TRA
311 Vay ngừn haỷn
315 Nồỹ daỡi haỷn õóỳn haỷn traớ
331 Phaới traớ ngổồỡi baùn
333 Thuóỳ vaỡ caùc khoaớn phaới nọỹp Nhaỡ nổồùc
3331 Thuóỳ giaù trở gia tng
33311 Thuóỳ GTGT õỏửu ra
33312 Thuóỳ GTGT haỡng nhỏỷp khỏứu
3332 Thuóỳ tióu thuỷ õỷc bióỷt
3333 Thuóỳ xuỏỳt, nhỏỷp khỏứu
3334 Thuóỳ thu nhỏỷp doanh nghióỷp
3335 Thu trón vọỳn

3336 Thuóỳ taỡi nguyón
3337 Thuóỳ nhaỡ õỏỳt, tióửn thuó õỏỳt
3338 Caùc thuóỳ khaùc
3339 Phờ, lóỷ phờ vaỡ caùc khoaớn phaới nọỹp khaùc
334

Phaới traớ cọng nhỏn vión

335 Chi phờ phaới traớ
336 Phaới traớ nọỹi bọỹ
337 Thanh toaùn theo tióỳn õọỹ kóỳ hoaỷch hồỹp õọửng XD
338 Phaới traớ, phaới nọỹp khaùc
3381 Taỡi saớn thổỡa chồỡ xổớ lyù
3382 Kinh phờ cọng õoaỡn

3383 Baớo hióứm xaợ họỹi
3384 Baớo hióứm y tóỳ
3387 Doanh thu chổa thổỷc hióỷn
3388 Phaới traớ, phaới nọỹp khaùc
341 Vay daỡi haỷn
342 Nồỹ daỡi haỷn
343 Traùi phióỳu phaùt haỡnh

3431 Móỷnh giaù traùi phióỳu
3432 Chióỳt khỏỳu traùi phióỳu
3433 Phuỷ trọỹi traùi phióỳu
344 Nhỏỷn kyù quyợ, kyù cổồỹc daỡi haỷn 344

42
1 2 3 4
LOẢI TI KHON 4


NGƯN VÄÚN CH SÅÍ HỈỴU

411 Ngưn väún kinh doanh
412 Chãnh lãûch âạnh giạ lải ti sn
413 Chãnh lãûch t giạ
4131 Chãnh lãûch t giạ häúi âoại âạnh giạ lải cúi nàm TC
4132 Chãnh lãûch t giạ häúi âoại trong giai âoản ÂTXDCB
4133 Chãnh lãûch t giạ häúi âoại tỉì chuøn âäøi bạo cạo TC
414

Qu âáưu tỉ phạt triãøn

415 Qu dỉû phng ti chênh
416 Qu dỉû phng vãư tråü cáúp viãûc lm
421 Låüi nhûn chỉa phán phäúi
4211 Låüi nhûn nàm trỉåïc
4212 Låüi nhûn nàm nay
431 Qu khen thỉåíng, phục låüi

4311 Qu khen thỉåíng
4312 Qu phục låüi
4313 Qu phục låüi â hçnh thnh ti sn cäú âënh
441 Ngưn väún âáưu tỉ xáy dỉûng cå bn
451 Qu qun l cáúp trãn Dng cho TCty, T.âon
461 Ngưn kinh phê sỉû nghiãûp
4611 Ngưn kinh phê sỉû nghiãûp nàm trỉåïc

4612 Ngưn kinh phê sỉû nghiãûp nàm nay
466 Ngưn kinh phê â hçnh thnh ti sn cäú âënh
LOẢI TI KHON 5
DOANH THU
511 Doanh thu bạn hng v cung cáúp dëch vủ Chi tiãút theo y/cáưu q.l
5111 Doanh thu bạn hng hoạ
5112 Doanh thu bạn cạc thnh pháøm
5113 Doanh thu cung cáúp dëch vủ
5114 Doanh thu tråü cáúp, tråü giạ
512 Doanh thu näüi bäü
5121 Doanh thu bạn hng họa
5122 Doanh thu bạn cạc thnh pháøm
5123 Doanh thu cung cáúp dëch vủ
515 Doanh thu hoảt âäüng ti chênh Chi tiãút theo hoảt âäüng
521

Chiãút kháúu thỉång mải


5211 Chiãút kháúu hng hoạ
5212 Chiãút kháúu thnh pháøm
5213 Chiãút kháúu dëch vủ
531 Hng bạn bë tr lải
532 Gim giạ hng bạn