NHỮNG BÀI HỌC DẠY CON LÀM GIÀU - 1 ppt

Dạy con làm giàu
Lời nói đầu
L i nói đ u M t trong nh ng nguyên nhân khi n ng i giàu ngày càng giàu, ng iờ ầ ộ ữ ế ườ ườ
nghèo ngày càng nghèo, còn gi i trung l u thì th ng m c n chính là vì ch đ ti nớ ư ườ ắ ợ ủ ề ề
b c th ng đ c d y nhà ch không ph i tr ng. H u h t chúng ta h c cách x lýạ ườ ượ ạ ở ứ ả ở ườ ầ ế ọ ử
ti n b c t cha m mình, và th ng thì ng i nghèo không d y con v ti n b c mà chề ạ ừ ẹ ườ ườ ạ ề ề ạ ỉ
nói đ n gi n là: “Hãy đ n tr ng và h c cho chăm ch .” Và r i đ a tr có th s t tơ ả ế ườ ọ ỉ ồ ứ ẻ ể ẽ ố
nghi p v i m t s đi m xu t s c nh ng v i m t đ u óc nghèo nàn v cách qu n lýệ ớ ộ ố ể ấ ắ ư ớ ộ ầ ề ả
ti n b c, vì tr ng h c không d y v chuy n ti n nong mà ch t p trung vào vi c giáoề ạ ườ ọ ạ ề ệ ề ỉ ậ ệ
d c sách v và nh ng k năng ngh nghi p mà không nói gì v k năng tài chính. Đóụ ở ữ ỹ ề ệ ề ỹ
chính là lý do t i sao nh ng nhân viên ngân hàng, bác sĩ, k toán thông minh dù đ tạ ữ ế ạ
đ c nhi u đi m s xu t s c tr ng nh ng l i g p nhi u r c r i tài chính su t đ i.ượ ề ể ố ấ ắ ở ườ ư ạ ặ ề ắ ố ố ờ
Và nh ng món n qu c gia chóng m t th ng b t ngu n t nh ng v lãnh đ o có h cữ ợ ố ặ ườ ắ ồ ừ ữ ị ạ ọ
v n cao, nh ng ch đ c hu n luy n r t ít ho c không có chút k năng nào v v n đấ ư ỉ ượ ấ ệ ấ ặ ỹ ề ấ ề
tài chính. M t qu c gia có th t n t i nh th nào n u vi c d y tr con qu n lý ti nộ ố ể ồ ạ ư ế ế ệ ạ ẻ ả ề
b c v n là trách nhi m c a ph huynh, mà h u h t h không có nhi u ki n th c vạ ẫ ệ ủ ụ ầ ế ọ ề ế ứ ề
v n đ này? Chúng ta ph i làm gì đ thay đ i s ph n ti n b c l n đ n c a mình? Nhàấ ề ả ể ổ ố ậ ề ạ ậ ậ ủ
giàu đã làm giàu nh th nào t hai bàn tay tr ng? Có l b n s tìm th y cho mìnhư ế ừ ắ ẻ ạ ẽ ấ
nh ng l i gi i đáp v các v n đ đó trong cu n sách này. Tuy nhiên, do khác bi t vữ ờ ả ề ấ ề ố ệ ề
văn hoá, t p quán và chính th , có th m t s ph n nào đó c a cu n sách s khi n b nậ ể ể ộ ố ầ ủ ố ẽ ế ạ
th y l l m, th m chí ch a đ ng tình… dù r ng đây là m t cu n sách đã đ c đónấ ạ ẫ ậ ư ồ ằ ộ ố ượ
nh n n ng nhi t r t nhi u n c trên th gi i. Chúng tôi gi i thi u cu n sách này v iậ ồ ệ ở ấ ề ướ ế ớ ớ ệ ố ớ
mong mu n giúp b n có thêm ngu n tham kh o v m t trong nh ng lĩnh v c c n d yố ạ ồ ả ề ộ ữ ự ầ ạ
con tr bi t tr c khi vào đ i, c a các b c ph huynh các n c khác… R t mongẻ ế ướ ờ ủ ậ ụ ở ướ ấ
nh n đ c nh ng ý ki n đóng góp c a các b n. Xin trân tr ng c m n.ậ ượ ữ ế ủ ạ ọ ả ơ
1
Chương 1: Cha Giàu, Cha Nghèo
Tôi có hai ng i cha, m t ng i giàu và m t ng i nghèo - m t ng i cha ru t và m tườ ộ ườ ộ ườ ộ ườ ộ ộ
ng i cha nuôi (cha c a Mike - b n tôi). Cha ru t tôi đã có b ng th c sĩ, còn ng i chaườ ủ ạ ộ ằ ạ ườ
nuôi thì ch a h c h t l p tám, nh ng c hai ng i đ u thành công trong s nghi p vàư ọ ế ớ ư ả ườ ề ự ệ
có nh h ng đ n ng i khác. C hai đ u khuyên b o tôi r t nhi u đi u, nh ng nh ngả ưở ế ườ ả ề ả ấ ề ề ư ữ

l i khuyên đó không gi ng nhau. C hai đ u tin t ng mãnh li t vào s h c nh ng l iờ ố ả ề ưở ệ ự ọ ư ạ
khuyên tôi h c nh ng khóa h c khác nhau. N u tôi ch có m t ng i cha, tôi s ho cọ ữ ọ ế ỉ ộ ườ ẽ ặ
ch p nh n ho c ph n đ i ý ki n c a ông. Có hai ng i cha d y b o, tôi th y đ cấ ậ ặ ả ố ế ủ ườ ạ ả ấ ượ
nh ng quan đi m trái ng c nhau gi a m t ng i giàu và m t ng i nghèo. Và thay vìữ ể ượ ữ ộ ườ ộ ườ
ch đ n gi n ch p nh n hay ph n đ i ng i này hay ng i kia, tôi đã c suy nghĩ nhi uỉ ơ ả ấ ậ ả ố ườ ườ ố ề
h n, so sánh và l a ch n cho chính mình.ơ ự ọ
C hai ng i cha c a tôi khi b t đ u t o d ng s nghi p đ u ph i đ u tranh v iả ườ ủ ắ ầ ạ ự ự ệ ề ả ấ ớ
chuy n ti n nong, nh ng c hai có nh ng quan ệ ề ư ả ữ đi m khác nhau v v n đ ti n b c. ể ề ấ ề ề ạ
Ví d , cha ru t tôi th ng nói: "Ham mê ti n b c là ngu n g c c a m i đi u x u." Cònụ ộ ườ ề ạ ồ ố ủ ọ ề ấ
cha nuôi c a tôi l i b o r ng: "Thi u th n ti n b c là ngu n g c c a m i đi u x u."ủ ạ ả ằ ế ố ề ạ ồ ố ủ ọ ề ấ
Nh ng s khác nhau trong quan đi m c a h , nh t là khi đ c p đ n ti n b c, khi nữ ự ể ủ ọ ấ ề ậ ế ề ạ ế
tôi tr nên tò mò và b t đ u suy nghĩ… Vì có hai ng i cha đ y nh h ng, tôi đã h cở ắ ầ ườ ầ ả ưở ọ
t c hai ng i. Tôi suy nghĩ v l i khuyên c a m i ng i, và nh v y, tôi có đ cừ ả ườ ề ờ ủ ỗ ườ ờ ậ ượ
m t hi u bi t sâu s c v quy n l c và tác đ ng c a suy nghĩ lên cu c s ng con ng iộ ể ế ắ ề ề ự ộ ủ ộ ố ườ
nh th nào. ư ế
Ví d , cha ru t tôi th ng nói: “Tôi không mua n i v t đó.” Còn cha nuôi thì c m tôiụ ộ ườ ổ ậ ấ
nói nh v y ông mu n tôi nói: "Làm th nào đ mua đ c v t đó?" M t bên là câuư ậ ố ế ể ượ ậ ộ
kh ng đ nh, còn bên kia là câu h i. M t bên khi n b n rũ b trách nhi m, còn bên kiaẳ ị ỏ ộ ế ạ ỏ ệ
bu c b n ph i suy nghĩ…ộ ạ ả
Hai ng i cha c a tôi có nh ng quan đi m c c kỳ khác bi t. Ch ng h n, m t ng iườ ủ ữ ể ự ệ ẳ ạ ộ ườ
b o: "Ph i h c cho gi i thì m i đ c làm vi c nh ng công ty t t.”ả ả ọ ỏ ớ ượ ệ ở ữ ố
Ng i kia b o: "H c cho gi i thì m i mua đ c nh ng công ty t t." M t ng i tinườ ả ọ ỏ ớ ượ ữ ố ộ ườ
r ng: “Ngôi nhà là s đ u t nhi u nh t và là tài s n l n nh t c a chúng ta.” Ng i kiaằ ố ầ ư ề ấ ả ớ ấ ủ ườ
l i nghĩ khác: "Ngôi nhà cũng là m t kho n ti n ph i tr , và n u ngôi nhà là kho n đ uạ ộ ả ề ả ả ế ả ầ
t l n nh t c a con thì con g p r c r i r i đây." ư ớ ấ ủ ặ ắ ố ồ
2
C hai ng i cha đ u tr ti n hóa đ n đúng th i h n, nh ng m t ng i luôn tr đ uả ườ ề ả ề ơ ờ ạ ư ộ ườ ả ầ
tiên còn ng i kia luôn tr sau cùng.ườ ả

M t ng i v t l n đ ti t ki m t ng đ ng m t. Ng i kia ch làm m t vi c đ n gi nộ ườ ậ ộ ể ế ệ ừ ồ ộ ườ ỉ ộ ệ ơ ả

là đ u t . ầ ư
M t ng i d y tôi cách vi t m t lá đ n xin vi c th nào cho n t ng đ có th tìmộ ườ ạ ế ộ ơ ệ ế ấ ượ ể ể
đ c vi c làm t t. Ng i kia d y tôi cách vi t m t d án kinh doanh tài chính nh thượ ệ ố ườ ạ ế ộ ự ư ế
nào đ có th t o ra công vi c. ể ể ạ ệ
Đ c hu n luy n b i hai ng i cha, tôi có th quan sát tác đ ng c a nh ng suy nghĩượ ấ ệ ở ườ ể ộ ủ ữ
khác nhau lên cu c s ng con ng i. Tôi th y ng i ta th t s đ nh hình cu c s ng c aộ ố ườ ấ ườ ậ ự ị ộ ố ủ
h qua suy nghĩ c a chính h .ọ ủ ọ
Ví d , ng i cha nghèo c a tôi luôn phàn nàn: "Tôi s không bao gi giàu lên n i.” Vàụ ườ ủ ẽ ờ ổ
l i tiên đoán đó đã tr thành s th t. Ng c l i, ng i cha giàu c a tôi luôn nói nh ngờ ở ự ậ ượ ạ ườ ủ ữ
câu đ i lo i nh : “Tôi là m t ng i giàu, mà ng i giàu thì không làm nh ng vi c đó."ạ ạ ư ộ ườ ườ ữ ệ
Ngay c khi ông g p th t b i th m h i sau m t cu c đ u t l n không thành, ông v nả ặ ấ ạ ả ạ ộ ộ ầ ư ớ ẫ
nghĩ mình là m t ng i giàu. ông nói: "Có khác bi t gi a nghèo nàn và phá s n. Phá s nộ ườ ệ ữ ả ả
ch là t m th i nh ng nghèo thì vinh ti n." ỉ ạ ờ ư ễ
Nh ng quy n l c c a suy nghĩ không bao gi có th đo hay đánh giá đ c, nh ng đó làữ ề ự ủ ờ ể ượ ư
m t đi u hi n nhiên mà tôi nh n th c đ c ngay t khi còn nh . Tôi th y r ng ng iộ ề ể ậ ứ ượ ừ ỏ ấ ằ ườ
cha nghèo không ph i nghèo vì s ti n ông ki m đ c, mà vì nh ng suy nghĩ và hànhả ố ề ế ượ ữ
đ ng c a ông.ộ ủ
Dù c hai ng i cha c a tôi đ u r t tôn tr ng vi c giáo d c và h c h i nh ng h l iả ườ ủ ề ấ ọ ệ ụ ọ ỏ ư ọ ạ
b t đ ng v vi c h c cái gì là quan tr ng. M t ng i mu n tôi h c hành chăm ch , cóấ ồ ề ệ ọ ọ ộ ườ ố ọ ỉ
th h ng chuyên môn cao d có công vi c t t, ki m đ c nhi u ti n. Ng i kiaứ ạ ể ệ ố ế ượ ề ề ườ
khuy n khích tôi h c đ tr nên giàu có, đ hi u ti n b c làm vi c nh th nào và h cế ọ ể ở ể ể ề ạ ệ ư ế ọ
cách b t ti n b c ph i làm vi c cho mình. Ông th ng nh c đi nh c l i: "Tôi khôngắ ề ạ ả ệ ườ ắ ắ ạ
làm vi c vì ti n. Ti n b c ph i làm vi c vì tôi."ệ ề ề ạ ả ệ
Năm lên 9 tu i, tôi quy t đ nh nghe theo và h c h i t ng i cha giàu v v n đ ti nổ ế ị ọ ỏ ừ ườ ề ấ ề ề
b c. Vì lúc đó, tôi ch m i 9 tu i nên nh ng bài h c cha nuôi tôi d y r tạ ỉ ớ ổ ữ ọ ạ ấ đ n gi n. Th cơ ả ự
ra t t c ch có 6 bài h c l p đi l p l i và quy n sách này nói v 6 bài h c đó, cũng theoấ ả ỉ ọ ặ ặ ạ ể ề ọ
th t đ n gi n nh khi cha nuôi tôi d y tôi. Nh ng bài h c này là nh ng l i h ngứ ự ơ ả ư ạ ữ ọ ữ ờ ướ
3
d n giúp b n và con cái b n tr nên giàu có h n, b t k đi u gì s x y ra trên m t thẫ ạ ạ ở ơ ấ ể ề ẽ ả ộ ế
gi i không ch c ch n và đang thay đ i nhanh chóng nh hi n nay. ớ ắ ắ ổ ư ệ

Chương 2: Bài 1 Người giàu không làm việc vì tiền
BÀI H C B T Đ UỌ Ắ Ầ
“Ta s tr cho các con 10 xu m t gi ."ẽ ả ộ ờ
Ngay c vào nh ng năm 1950, 10 xu m t gi cũng là quá th p. ả ữ ộ ờ ấ
Bu i sáng hôm y, cha c a Mike h n g p tôi và nó lúc 8 gi . Vì là ch c a m t khoổ ấ ủ ẹ ặ ờ ủ ủ ộ
hàng, m t công ty xây d ng, m t s c a hi u và ba quán ăn, nên ông r t b n r n… ộ ự ộ ố ử ệ ấ ậ ộ
Khi chúng tôi đ n, cha Mike đang nói chuy n đi n tho i và chúng tôi ph i ng i ch ôngế ệ ệ ạ ả ồ ờ
băng gh ngoài hiên sau, cùng v i hai ng i ph n và m t ng i đàn ông trung niênở ế ớ ườ ụ ữ ộ ườ
làm nhi m v qu n lý nhà hàng và coi kho cho cha c a Mike. ệ ụ ả ủ
Hai đ a tôi đã ng i ch r t lâu, r i khi tôi c m th y mình đã b t đ u m t h t kiênứ ồ ờ ấ ồ ả ấ ắ ầ ấ ế
nh n, thình lình cha Mike xu t hi n. Mike và tôi gi t mình b t đ ng lên. ẫ ấ ệ ậ ậ ứ
“S n sàng h c ch a, các con?” Cha Mike h i, kéo m t cái gh đ n ng i v i chúng tôi. ẵ ọ ư ỏ ộ ế ế ồ ớ
Tôi và Mike cùng g t đ u. “T t. Cha s d y các con, nh ng không ph i theo ki u trongậ ầ ố ẽ ạ ư ả ể
l p h c. N u các con làm vi c cho cha, cha s d y các con cách làm giàu. N u không,ớ ọ ế ệ ẽ ạ ế
cha s không d y… Th đ y đ ng ý hay không là tùy các con." ẽ ạ ế ấ ồ
“ … con có th h i vài câu đ c không?" Tôi h i.Ơ ể ỏ ượ ỏ
Không. Ch u hay không ch u, th thôi. Cha có quá nhi u vi c ph i làm và không thị ị ế ề ệ ả ể
lãng phí th i gian đ c. N u con không th quy t đ nh d t khoát, con s không h cờ ượ ế ể ế ị ứ ẽ ọ
cách ki m ti n đ c đâu. C h i đ n r i đi. Bi t đ c khi nào c n quy t đ nh là m tế ề ượ ơ ộ ế ồ ế ượ ầ ế ị ộ
k năng quan tr ng. Con có c h i mà con đang c n. L p h c s b t đ u ho c k t thúcỹ ọ ơ ộ ầ ớ ọ ẽ ắ ầ ặ ế
trong m i giây n a." Cha c a Mike nói cùng v i m t n c i. ườ ữ ủ ớ ộ ụ ườ
“Con ch u” tôi và Mike cùng đáp. “T t,” cha Mike nói. "Các con s làm vi c v i bàị ố ẽ ệ ớ
Martin. Cha tr các con 10 xu m t gi và các con ph i làm vi c ba ti ng đ ng h m iả ộ ờ ả ệ ế ồ ồ ỗ
th B y.” ứ ả
“Nh ng hôm nay con có m t tr n bóng chày” tôi nói. ư ộ ậ
Cha Mike tr m gi ng nghiêm kh c “Làm hay không làm nào?” ầ ọ ắ
4
“Con làm .” Tôi tr l i, quy t đ nh làm vi c và h c h i thay vì đi ch i bóng. ạ ả ờ ế ị ệ ọ ỏ ơ
30 XU SAU ĐÓ
Bà đ c công Martin b t chúng tôi làm vi c không ng i tay. Trong ba ti ng đ ng hố ắ ệ ơ ế ồ ồ

chúng tôi ph i khiêng nh ng thùng hàng hóa trên k xu ng, ph i s ch b i b ng m t câyả ữ ệ ố ủ ạ ụ ằ ộ
ch i lông g , sau đó s p x p chúng l i m t cách g n gàng. Đó qu là m t công vi cổ ả ắ ế ạ ộ ọ ả ộ ệ
chán ng y vì nh ng cánh c a c a c a hàng luôn m r ng ra đ ng và bãi đ u xe. M iấ ữ ử ủ ử ở ộ ườ ậ ỗ
l n có m t chi c xe đi ngang hay ch y vào bãi, b i mù tr i tràn ng p c a hàng… ầ ộ ế ạ ụ ờ ậ ử
Su t ba tu n, Mike và tôi đ n làm vi c ch bà Martin trong ba gi m i th B y. Vàoố ầ ế ệ ở ỗ ờ ỗ ứ ả
bu i tr a, khi công vi c k t thúc, bà tr cho m i đ a 30 xu. Vào nh ng năm 1950, v iổ ư ệ ế ả ỗ ứ ữ ớ
m t đ a bé 9 tu i thì 30 xu cũng ch ng nhi u nh n gì. M t quy n truy n tranh cũng đãộ ứ ổ ẳ ề ặ ộ ể ệ
đ n 10 xu r i, vì v y sau khi đ c tr ti n tôi ch mua truy n r i đi v nhà. ế ồ ậ ượ ả ề ỉ ệ ồ ề
Vào ngày th T c a tu n th t , tôi quy t đ nh s ngh vi c. Tôi mu n đ c cha c aứ ư ủ ầ ứ ư ế ị ẽ ỉ ệ ố ượ ủ
Mike d y cách làm giàu, ch đâu có mu n tr thành tên nô l c a 10 xu m t gi . Trênạ ứ ố ở ệ ủ ộ ờ
h t, k t ngày th B y đ u tiên đ n nay, tôi v n ch a g p l i ông y. ế ể ừ ứ ả ầ ế ẫ ư ặ ạ ấ
Vào gi ăn tr a căn-tin tr ng, tôi nói v i Mike: "T b vi c thôi!" Mike m m c i.ờ ư ở ườ ớ ớ ỏ ệ ỉ ườ
Tôi gi n d h i: "C u c i cái gì ch ?" ậ ữ ỏ ậ ườ ứ
"Cha t nói r ng c u s xin ngh . Cha nói tr c khi ngh vi c c u hãy đ n g p ông y."ớ ằ ậ ẽ ỉ ướ ỉ ệ ậ ế ặ ấ
Tôi ph n n : ẫ ộ
“Cái gì? Th ra cha c u đang ch xem t chán vi c à?"ế ậ ờ ớ ệ
"Cũng g n nh v y. Ki u d y c a cha t khác v i cha c u. Cha c u nói lý thuy tầ ư ậ ể ạ ủ ớ ớ ậ ậ ế
nhi u còn cha t thì r t ít l i. C u c ch đ n th B y này đi đã. T s nói v i cha làề ớ ấ ờ ậ ứ ờ ế ứ ả ớ ẽ ớ
c u mu n ngh vi c.” ậ ố ỉ ệ
“C u mu n nói là m i th đã đ c d li u à?” “Không, không h n th … Th B y nàyậ ố ọ ứ ượ ự ệ ẳ ế ứ ả
cha s gi i thích cho c u.” ẽ ả ậ
NGÀY TH B Y X P HÀNGỨ Ả Ế
Tôi đã s n sàng đ i m t v i cha c a Mike và tôi đã chu n b tr c. Th m chí cha ru tẵ ố ặ ớ ủ ẩ ị ướ ậ ộ
5
tôi cũng n i gi n, ông cho r ng cha c a Mike đã vi ph m lu t lao đ ng tr em và m iổ ậ ằ ủ ạ ậ ộ ẻ ọ
chuy n ph i đ c làm cho rõ ràng. Ông b o tôi ph i đòi h i nh ng gì x ng đáng dànhệ ả ượ ả ả ỏ ữ ứ
cho mình. ít nh t là 25 xu m t gi . Ông còn nói r ng n u tôi không đ c nâng l ng thìấ ộ ờ ằ ế ượ ươ
t t h n là nên ngh vi c. ố ơ ỉ ệ
Và vào 8 gi sáng ngày th B y đó, tôi l i đ ng tr c cánh c a văn phòng c a chaờ ứ ả ạ ứ ướ ử ủ
Mike.

"Hãy ng i ch đ n phiên mình nhé!" Cha Mike nói th khi tôi b c vào.ồ ờ ế ế ướ
Tôi e dè ng i xu ng k bên hai ng i ph n đang ng i trên băng gh bên ngoài vănồ ố ế ườ ụ ữ ồ ế
phòng nh b n tu n tr c. 45 phút trôi qua và đ u tôi g n nh mu n b c h a. Haiư ố ầ ướ ầ ầ ư ố ố ỏ
ng i ph n đã vào g p cha c a Mike và đi ra 30 phút tr c đó. M t ng i đàn ôngườ ụ ữ ặ ủ ướ ộ ườ
l n tu i đ y kho ng 20 phút và cũng đã đi r i. ớ ổ ở ấ ả ồ
Ngôi nhà v ng l ng. Cha c a Mike v n m i mê làm vi c trong phòng. Cu i cùng, sauắ ặ ủ ẫ ả ệ ố
c ti ng đ ng h ch đ i, đúng 9 gi , cha c a Mike m i g i tôi vào g p ông. ả ế ồ ồ ờ ợ ờ ủ ớ ọ ặ
“Bác bi t con mu n đ c tăng l ng ho c s ngh vi c.” Ng i cha giàu v a nói v aế ố ượ ươ ặ ẽ ỉ ệ ườ ừ ừ
xoay gh .ế
"Bác đã không làm đúng th a thu n " Tôi nói mà g n nh b t khóc. Th t kinh kh ngỏ ậ ầ ư ậ ậ ủ
khi m t đ a tr 9 tu i ph i đ i m t v i ng i l n. ộ ứ ẻ ổ ả ố ặ ớ ườ ớ
“Bác nói là bác s d y con n u con làm vi c cho bác. Con đã làm vi c chăm ch , b cẽ ạ ế ệ ệ ỉ ỏ ả
nh ng tr n bóng chày đ đ n làm vi c cho bác. Th mà bác không gi l i. ữ ậ ể ế ệ ế ữ ờ
Bác ch ng d y con đi u gì c . Bác ch mu n có ti n và không thèm quan tâm đ nẳ ạ ề ả ỉ ố ề ế
nh ng ng i lao đ ng. Bác b t con ph i ch đ i quá lâu và không tôn tr ng con chútữ ườ ộ ắ ả ờ ợ ọ
nào c . Con ch là m t đ a tr , và con c n ph i đ c đ i x t t h n ch !” Tôi m cả ỉ ộ ứ ẻ ầ ả ượ ố ử ố ơ ứ ấ ứ
tuôn ra m t tràng.ộ
Ng i cha giàu nhìn ch m ch m vào tôi, r i thong th nói. "Không t . Trong vòng ch aườ ằ ằ ồ ả ệ ư
đ y m t tháng, con nói chuy n gi ng nh h u h t nh ng ng i làm vi c cho bác v y”ầ ộ ệ ố ư ầ ế ữ ườ ệ ậ
“Sao c ?” Tôi ng ngác h i l i. R i ch ng hi u ông đang nói gì, tôi ti p t c b t bình:ơ ạ ơ ỏ ạ ồ ẳ ể ế ụ ấ
"Con nghĩ bác s gi đúng giao kèo và s d y con. Nh ng th t ra bác ch mu n hành hẽ ữ ẽ ạ ư ậ ỉ ố ạ
c n thôi " ơ
“Bác v n đang d y con đ y ch .” Ng i cha giàu bình th n nói.ẫ ạ ấ ứ ườ ả
“D y con ? Th m chí bác còn không bu n nói chuy n v i con k t khi con đ ng ýạ ư ậ ồ ệ ớ ể ừ ồ
làm vi c ch vì m y xu l này. 10 xu m t gi , th đ y, l ra con đã ph i báo v i chínhệ ỉ ấ ẻ ộ ờ ế ấ ẽ ả ớ
6
quy n v bác r i. Bác bi t mà, chúng ta có lu t lao đ ng tr em. Bác cũng bi t là chaề ề ồ ế ậ ộ ẻ ế
con làm vi c cho chính quy n…” Tôi la lên gi n d . ệ ề ậ ữ
“Úi chà, bây gi thì con nói chuy n nghe y nh nh ng ng i đã t ng làm vi c cho bácờ ệ ư ữ ườ ừ ệ
v y. Nh ng ng i đó ho c bác cho ngh vi c ho c h t xin ngh r i.” ậ ữ ườ ặ ỉ ệ ặ ọ ự ỉ ồ

“Bác đã nói d i con. Con đã làm vi c cho bác, nh ng bác đã không gi l i. Bác đã khôngố ệ ư ữ ờ
d y con đi u gì c .” Tôi nói d n d p, c m th y mình th t can đ m. ạ ề ả ồ ậ ả ầ ậ ả
“Sao con nghĩ là bác không d y con gì c ?"ạ ả
Ng i cha giàu h i l i. ườ ỏ ạ
Tôi bĩu môi: "Bác đâu nói chuy n v i con. Con đã làm vi c đ c ba tu n, v y mà bácệ ớ ệ ượ ầ ậ
ch ng d y con gì c ."ẳ ạ ả
“D y nghĩa là ph i nói chuy n ho c làm m t bài di n thuy t à?” “ m, vâng .” Tôi dèạ ả ệ ặ ộ ễ ế Ừ ạ
d t tr l i. ặ ả ờ
“Đó là cách d y tr ng, còn đ i s r t khác,” ng i cha giàu m m c i nói. "Đ iạ ở ườ ở ờ ẽ ấ ườ ỉ ườ ờ
s ch ng h nói gì v i con mà ch xô đ y con thôi. Khi cu c đ i xô đ y con, nó mu nẽ ẳ ề ớ ỉ ấ ộ ờ ẩ ố
nói r ng: “D y đi thôi, có m t cái m i đ h c đây!” Khi b đ i xô đ y, m t s ng iằ ậ ộ ớ ể ọ ị ờ ẩ ộ ố ườ
b cu c, m t s ng i khác thì chi n đ u. M t s ít h c đ c nh ng bài h c và ti pỏ ộ ộ ố ườ ế ấ ộ ố ọ ượ ữ ọ ế
t c đi…ụ
N u con là lo i ng i không có chút can đ m nào, con s b cu c m i l n cu c đ i xôế ạ ườ ả ẽ ỏ ộ ỗ ầ ộ ờ
đ y con. Khi đó con s s ng m t cu c s ng sao cho an toàn, c tránh nh ng vi c có thẩ ẽ ố ộ ộ ố ố ữ ệ ể
không bao gi x y ra. Sau đó con s ch t nh m t ông già t nh t. Nh ng s th t làờ ả ẽ ế ư ộ ẻ ạ ư ự ậ
con đã đ cho cu c đ i đ y con đ n bên b khu t ph c. T n đáy lòng con là n i kinhể ộ ờ ẩ ế ờ ấ ụ ậ ỗ
hoàng khi ph i m o hi m. Con mu n chi n th ng, nh ng n i lo s th t b i còn l nả ạ ể ố ế ắ ư ỗ ợ ấ ạ ớ
h n c ni m vui chi n th ng. Con đã ch n s an toàn mà.” ơ ả ề ế ắ ọ ự
Tôi nhìn cha c a Mike m t lúc lâu, r i b t h i. “Th ra bác đã xô đ y con ?” ủ ộ ồ ậ ỏ ế ẩ ư
Ng i cha giàu m m c i. "Bác mu n cho con n m th chút mùi v cu c đ i. Các con làườ ỉ ườ ố ế ử ị ộ ờ
nh ng ng i đ u tiên đ ngh bác d y cách làm giàu. Bác có h n 150 nhân công, nh ngữ ườ ầ ề ị ạ ơ ư
ch ng ai h i bác v đi u đó c . H h i bác v công vi c ti n l ng mà không h yêuẳ ỏ ề ề ả ọ ỏ ề ệ ề ươ ề
c u bác d y v ti n b c. Do đó, h u h t m i ng i dùng nh ng năm tháng t t nh tầ ạ ề ề ạ ầ ế ọ ườ ữ ố ấ
trong đ i đ làm vi c vì ti n mà th t s không hi u h đang làm vi c vì cái gì." ờ ể ệ ề ậ ự ể ọ ệ
Tôi ng i im l ng l ng nghe. Khi Mike nói v i bác là con mu n h c cách làm giàu, bácồ ặ ắ ớ ố ọ
quy t đ nh s thi t k m t khóa h c th t g n v i cu c s ng th c. Vì th mà bác đế ị ẽ ế ế ộ ọ ậ ầ ớ ộ ố ự ế ể
7
cho đ i xô đ y con m t chút, khi đó con s th m nh ng đi u bác nói. Chính vì v y, bácờ ẩ ộ ẽ ấ ữ ề ậ
ch tr con 10 xu m t gi ." ỉ ả ộ ờ

“V y bài h c mà con h c đ c khi làm vi c đ có 10 xu m t gi là gì? Là bác đã quáậ ọ ọ ượ ệ ể ộ ờ
keo ki t và bóc l t nhân công à?” Tôi v n l i.ệ ộ ặ ạ
Ng i cha giàu b t c i th t to. ườ ậ ườ ậ
“Đ ng đ l i cho bác và đ ng nghĩ bác là ngu n g c c a m i v n đ . N u con nh n raừ ổ ỗ ừ ồ ố ủ ọ ấ ề ế ậ
r ng v n đ là chính b n thân con, con m i có th thay đ i chính mình, h c đ c cáiằ ấ ề ở ả ớ ể ổ ọ ượ
gì đó và tr nên khôn ngoan h n. H u h t m i ng i đ u mu n ng i khác thay đ iở ơ ầ ế ọ ườ ề ố ườ ổ
ch không mu n mình thay đ i. Khi không đ c nh ý, h ngh vi c và đi tìm m t vi cứ ố ổ ượ ư ọ ỉ ệ ộ ệ
làm khác, l ng cao h n, vì h nghĩ r ng nh ng đi u đó s gi i quy t đ c v n đ .ươ ơ ọ ằ ữ ề ẽ ả ế ượ ấ ề
Nh ng, h đã l m. Trong h u h t m i tr ng h p thì không đâu." ư ọ ầ ầ ế ọ ườ ợ
“Th cái gì s gi i quy t v n đ ?” Tôi h i. “Ti p t c làm vi c v i 10 xu m t gi vàế ẽ ả ế ấ ề ỏ ế ụ ệ ớ ộ ờ
c vui à?” ố
“Đó là đi u mà nh ng ng i còn l i s làm, ch p nh n ti n l ng th p dù bi t r ngề ữ ườ ạ ẽ ấ ậ ề ươ ấ ế ằ
h và gia đình h s g p khó khăn v tài chính. H trông ch đ c nâng l ng, ho cọ ọ ẽ ặ ề ọ ờ ượ ươ ặ
làm thêm m t công vi c th hai, hi v ng r ng có nhi u ti n s gi i quy t đ c v nộ ệ ứ ọ ằ ề ề ẽ ả ế ượ ấ
đ …”ề
Tôi g m m t nhìn xu ng sàn, b t đ u hi u ra bài h c mà ng i cha giàu đang nói đ n. ằ ặ ố ắ ầ ể ọ ườ ế
8
BÀI H C S 1. Ọ Ố
Ng i nghèo làm vi c vì ti n b c. Ng i giàu bu c ti n b c làm vi c vì mình. ườ ệ ề ạ ườ ộ ề ạ ệ
Ng i cha giàu ti p t c gi ng bài h c đ u tiên cho tôi. “Bác r t m ng khi con n i gi nườ ế ụ ả ọ ầ ấ ừ ổ ậ
vì ph i làm vi c 10 xu m t gi . N u con không t c gi n và ch p nh n nó m t cách vuiả ệ ộ ờ ế ứ ậ ấ ậ ộ
v bác s không th d y con đ c. Con th y đó, vi c h c th t s ph i m t công s c,ẻ ẽ ể ạ ượ ấ ệ ọ ậ ự ả ấ ứ
ph i có s đam mê và khát khao cháy b ng. S gi n d là m t ph n l n trong côngả ự ỏ ự ậ ữ ộ ầ ớ
th c đó, vì ni m đam mê là k t h p c a tình yêu và c n gi n. Khi nói đ n ti n b c, h uứ ề ế ợ ủ ơ ậ ế ề ạ ầ
h t m i ng i đ u mu n đ c an toàn và b o đ m. Vì v y, không ph i ni m đam mêế ọ ườ ề ố ượ ả ả ậ ả ề
mà chính s e ng i s h ng d n h . Nhi u ti n ch a h n đã gi i quy t đ c v n đ .ự ạ ẽ ướ ẫ ọ ề ề ư ẳ ả ế ượ ấ ề
Hãy nhìn cha con mà xem. Ông y làm ra nhi u ti n, nh ng v n không th tr h t cácấ ề ề ư ẫ ể ả ế
hóa đ n. H u h t m i ng i đ c cho ti n ch đ m c n nhi u h n mà thôi. Nguyênơ ầ ế ọ ườ ượ ề ỉ ể ắ ợ ề ơ
do vì tr ng, h ch ng đ c h c gì v ti n b c c , vì v y h tin r ng ph i làm vi cở ườ ọ ẳ ượ ọ ề ề ạ ả ậ ọ ằ ả ệ
đ ki m ti n.” ể ế ề

“Còn bác không nghĩ v y à?” “Không, không h n th . N u con mu n h c đ làm vi cậ ẳ ế ế ố ọ ể ệ
vì ti n, hãy h c tr ng. Còn n u mu n h c cách bu c ti n b c ph i làm vi c choề ọ ở ườ ế ố ọ ộ ề ạ ả ệ
mình, bác có th d y con, nh ng ch khi con th t s mu n h c mà thôi.” ể ạ ư ỉ ậ ự ố ọ
“Th không ph i m i ng i đ u mu n h c hay sao?"ế ả ọ ườ ề ố ọ
“Không. Vì h c làm vi c đ có ti n thì d h n r t nhi u, nh t là khi s e ng i là c mọ ệ ể ề ễ ơ ấ ề ấ ự ạ ả
9
giác đ u tiên khi nh c đ n ti n b c.” ầ ắ ế ề ạ
“Con không hi u.” Tôi nhăn m t nói. ể ặ
Chính s lo ng i là nguyên nhân khi n ng i ta ph i làm vi c, h lo không có đ ti n,ự ạ ế ườ ả ệ ọ ủ ề
lo ph i b t đ u l i t đ u. Đó là cái giá c a vi c h c m t ngh nghi p nào đó, sau đóả ắ ầ ạ ừ ầ ủ ệ ọ ộ ề ệ
là ph i làm vi c vì ti n. H u h t m i ng i tr thành nô l cho ti n b c và sau đó hả ệ ề ầ ế ọ ườ ở ệ ề ạ ọ
n i gi n v i ông ch ." ổ ậ ớ ủ
“H c cách bu c ti n b c làm vi c cho mình là m t khóa h c hoàn toàn khác hay sao ?"ọ ộ ề ạ ệ ộ ọ ạ
Tôi h i. "Nh t đ nh r i," ng i cha giàu nói. ỏ ấ ị ồ ườ
"Nh t đ nh là v y." ấ ị ậ
Chúng tôi ng i im đ ng m t lúc lâu. Gi này có l các b n tôi đang b t đ u tr n bóngồ ặ ộ ờ ẽ ạ ắ ầ ậ
chày, còn tôi thì đang h c nh ng đi u mà b n bè tôi s không h c đ c tr ng. ọ ữ ề ạ ẽ ọ ượ ở ườ
“Lúc 9 tu i, con đã đ c n m th c m giác th nào là làm vi c vì ti n. Ch c n nhânổ ượ ế ử ả ế ệ ề ỉ ầ
m t tháng v a qua cho 50 năm, con s hi u h u h t ng i ta ph i làm gì su t đ i."ộ ừ ẽ ể ầ ế ườ ả ố ờ
Ng i cha giàu nh nhàng nói. ườ ẹ
“Con không hi u…” ể
“Con c m th y th nào khi ph i ng i ch bác đ đ c thuê làm vi c và đ h i xin tăngả ấ ế ả ồ ờ ể ượ ệ ể ỏ
l ng?” ươ
“Th t kinh kh ng ?" ậ ủ ạ
“N u con ch n làm vi c vì ti n, cu c s ng c a con s nh th đ y.” Ng i cha giàuế ọ ệ ề ộ ố ủ ẽ ư ế ấ ườ
nói ti p. "Và con c m th y th nào khi bà Martin tr cho con 30 xu sau ba gi làmế ả ấ ế ả ờ
vi c?"ệ
“Con c m th y không đ . Có v nh nó không là gì c . Con r t th t v ng.” ả ấ ủ ẻ ư ả ấ ấ ọ
“Đó là c m giác mà h u h t các nhân viên c m th y khi h nh n ti n l ng, nh t làả ầ ế ả ấ ọ ậ ề ươ ấ
sau khi ph i tr thu và nh ng chi phí kh u tr . Ít ra thì con cũng đ c nh n 100%ả ả ế ữ ấ ừ ượ ậ

r i.” ồ
“Bác mu n nói là h u h t m i ng i không đ c nh n toàn b ti n l ng sao?” Tôiố ầ ế ọ ườ ượ ậ ộ ề ươ
kinh ng c h i. ạ ỏ
"R t ti c là không. Chính quy n s l y ph n tr c h t b ng các lo i thu . Con ph iấ ế ề ẽ ấ ầ ướ ế ằ ạ ế ả
tr thu khi con làm ra ti n. Con ph i tr thu khi con tiêu xài ti n. Con ph i tr thuả ế ề ả ả ế ề ả ả ế
khi con ti t ki m ti n. Con ph i tr thu ngay c khi con ch t.” ế ệ ề ả ả ế ả ế
“Sao l i nh th đ c ?” Tôi lúng búng h i. Tôi ch ng thích nh ng đi u tôi v a ngheạ ư ế ượ ạ ỏ ẳ ữ ề ừ
10
chút nào. Tôi bi t cha tôi th ng xuyên phàn nàn vì ph i tr thu quá nhi u, nh ng th tế ườ ả ả ế ề ư ậ
s ông không làm gì c . Có ph i cu c đ i cũng đang xô đ y ông hay không? ự ả ả ộ ờ ẩ
Ng i cha giàu ch m ch m đu đ a chi c gh và l ng l nhìn tôi. "Bác đã nói r i có r tườ ầ ậ ư ế ế ặ ẽ ồ ấ
nhi u đi u đ h c. H c cách khi n ti n b c ph i làm vi c cho mình là ph i h c su tề ề ể ọ ọ ế ề ạ ả ệ ả ọ ố
đ i. H u h t m i ng i h c đ i h c trong b n năm, sau đó không h c n a. H đi làm.ờ ầ ế ọ ườ ọ ạ ọ ố ọ ữ ọ
lãnh l ng, cân đ i thu chi, và th thôi. Trên h t, h v n t h i t i sao h g p nh ngươ ố ế ế ọ ẫ ự ỏ ạ ọ ặ ữ
r c r i v ti n b c. Và h nghĩ r ng có nhi u ti n s gi i quy t đ c m i chuy n.ắ ố ề ề ạ ọ ằ ề ề ẽ ả ế ượ ọ ệ
M t s r t ít nh n ra r ng chính vì h không có ki n th c v v n đ tài chính nên m iộ ố ấ ậ ằ ọ ế ứ ề ấ ề ớ
n y sinh các v n đ khác. Hôm nay bác ch mu n xem li u con có đ say mê đ h c vả ấ ề ỉ ố ệ ủ ể ọ ề
ti n b c hay không thôi. H u h t m i ng i đ u không có. H đ n tr ng, h c m tề ạ ầ ế ọ ườ ề ọ ế ườ ọ ộ
ngh gì đó, vui v làm vi c và ki m đ c nhi u ti n. M t ngày kia h th c d y v iề ẻ ệ ế ượ ề ề ộ ọ ứ ậ ớ
nh ng r c r i tài chính kh ng l và không th ng ng làm vi c đ c n a. Đó là cái giáữ ắ ố ổ ồ ể ư ệ ượ ữ
c a vi c ch bi t làm vi c vì ti n thay vì h c cách bu c ti n b c làm vi c cho mình.ủ ệ ỉ ế ệ ề ọ ộ ề ạ ệ
V y con có còn đ say mê đ h c hay không?" ậ ủ ể ọ
Tôi g t đ u. ậ ầ
“T t l m”, ng i cha giàu nói. "Bây gi quay l i làm vi c đi. L n này, bác s không trố ắ ườ ờ ạ ệ ầ ẽ ả
con đ ng nào c ." "Sao ?" ồ ả ạ
Tôi kinh ng c h i. ạ ỏ
“Con nghe r i đ y. Không tr gì c . Con v n s ph i làm vi c ba gi m i th B y,ồ ấ ả ả ẫ ẽ ả ệ ờ ỗ ứ ả
nh ng l n này con s không đ c tr 10 xu m t gi n a. Con nói con mu n h c khôngư ầ ẽ ượ ả ộ ờ ữ ố ọ
ph i đ làm vi c vì ti n, do đó bác s không tr con đ ng nào h t.” ả ể ệ ề ẽ ả ồ ế
Tôi không th tin vào nh ng gì mình đang nghe n a. ể ữ ữ

“Bác đã nói chuy n này v i Mike. Nó đang làm vi c, lau b i và ch t các thùng hàng màệ ớ ệ ụ ấ
không đ c nh n đ ng nào c . Có l con nên nhanh lên và quay l i làm vi c thôi.”ượ ậ ồ ả ẽ ạ ệ
Tôi la lên: “Nh th là không công b ng. Bác ph i tr con cái gì ch !” ư ế ằ ả ả ứ
“Con đã nói là con mu n h c mà. N u con không h c bây gi thì sau này con s gi ngố ọ ế ọ ờ ẽ ố
nh các nhân viên c a bác, làm vi c vì ti n và hy v ng không b sa th i. Ho c gi ngư ủ ệ ề ọ ị ả ặ ố
nh cha con, ki m th t nhi u ti n ch đ n n n đ n t n c , luôn hy v ng nhi u ti nư ế ậ ề ề ỉ ể ợ ầ ế ậ ổ ọ ề ề
h n s gi i quy t đ c v n đ . N u đó là nh ng đi u con mu n, bác s ti p t c trơ ẽ ả ế ượ ấ ề ế ữ ề ố ẽ ế ụ ả
con 10 xu m t gi nh lúc đ u. Ho c con có th làm nh ng đi u mà h u h t m iộ ờ ư ầ ặ ể ữ ề ầ ế ọ
ng i s làm: phàn nàn là ti n l ng quá th p, ngh vi c và đi tìm m t công vi cườ ẽ ề ươ ấ ỉ ệ ộ ệ
11
khác.”
Ng i cha giàu v đ u tôi và nói ti p: "Hãy dùng cái này. N u con bi t dùng cái đ uườ ỗ ầ ế ế ế ầ
c a mình m t cách t t nh t sau này con s ph i c m n bác vì đã cho con m t c h i,ủ ộ ố ấ ẽ ả ả ơ ộ ơ ộ
và con s l n lên thành m t ng i giàu có." ẽ ớ ộ ườ
Tôi đ ng đó, không tin n i vào s th a thu n non n t c a mình. Ban đ u tôi đ n đây đứ ổ ự ỏ ậ ớ ủ ầ ế ể
đòi tăng l ng, còn bây gi tôi ph i ti p t c làm vi c mà không đ c tr d ng nào c .ươ ờ ả ế ụ ệ ượ ả ộ ả
Trong ba tu n k ti p, Mike và tôi làm vi c ba gi m i th B y mà không đ c trầ ế ế ệ ờ ỗ ứ ả ượ ả
công. Công vi c không làm tôi b c mình và m i chuy n cũng d n tr nên d dàng h n.ệ ự ọ ệ ầ ở ễ ơ
Đi u v ng b n còn l i là ph i b nh ng tr n bóng chày và không th mua đ c vàiề ướ ậ ạ ả ỏ ữ ậ ể ượ
cu n truy n tranh n a. ố ệ ữ
Vào bu i tr a c a tu n làm vi c th ba, ng i cha giàu ghé l i ch chúng tôi. Sau khiổ ư ủ ầ ệ ứ ườ ạ ỗ
xem xét nh ng vi c đang di n ra trong c a hàng, ông b c đ n t kem l nh, l y ra haiữ ệ ễ ử ướ ế ủ ạ ấ
cây, tr ti n và ra hi u cho Mike và tôi cùng ra ngoài đi d o. Cha Mike đ a kem cho haiả ề ệ ạ ư
đ a tôi và h i: "M i vi c th nào r i, hai chàng trai?" ứ ỏ ọ ệ ế ồ
“T t thôi .” Mike nói. ố ạ
Tôi g t đ u đ ng ý.ậ ầ ồ
Ng i cha giàu l i h i. “Đã h c đ c gì ch a?” ườ ạ ỏ ọ ượ ư
Mike và tôi nhìn nhau, nhún vai và đ ng lo t l c đ u. ồ ạ ắ ầ
TRÁNH NH NG C M B Y L N NH T C A CU C Đ IỮ Ạ Ẫ Ớ Ấ Ủ Ộ Ờ
“Các con th y không, bà Martin và h u h t nh ng ng i đây đ u ph i làm vi c c tấ ầ ế ữ ườ ở ề ả ệ ậ

l c đ ki m m t ít ti n, bám vào vi n nh c a m t công vi c b o đ m, mong ch m tự ể ế ộ ề ễ ả ủ ộ ệ ả ả ờ ộ
kỳ ngh kéo dài ba tu n m i năm và m t s l ng h u b n x n sau m y ch c năm làmỉ ầ ỗ ộ ố ươ ư ủ ỉ ấ ụ
vi c. N u đi u đó làm các con th y h ng thú, cha s nâng l ng các con lên 25 xu m tệ ế ề ấ ứ ẽ ươ ộ
gi ” ờ
“Nh ng đó là nh ng ng i làm vi c chăm ch . Bác đang ch gi u h à?” Tôi h i.ư ữ ườ ệ ỉ ế ễ ọ ỏ
M t n c i thoáng qua trên g ng m t ng i cha giàu. ộ ụ ườ ươ ặ ườ
“Có th nh ng l i nói c a bác nghe có v tàn nh n, nh ng bác đang c g ng đ các conể ữ ờ ủ ẻ ẫ ư ố ắ ể
có th th y đ c m t cái gì đó. H u h t m i ng i không th y đ c nh ng cái b yể ấ ượ ộ ầ ế ọ ườ ấ ượ ữ ẫ
mà h đang m c vào ch vì t m nhìn c a h quá h p.”ọ ắ ỉ ầ ủ ọ ẹ
12
Mike và tôi ng i ng n ra đó, không hi u rõ h t nh ng gì v a nghe. Ng i cha giàu nóiồ ẩ ể ế ữ ừ ườ
chuy n nghe th t tàn nh n. Tuy nhiên chúng tôi có th c m th y ông đang r t mu nệ ậ ẫ ể ả ấ ấ ố
chúng tôi hi u đ c m t đi u gì đó. ể ượ ộ ề
Ng i cha giàu m m c i. "25 xu m t gi nghe có v tuy t đ y ch ? Nó có làm cho timườ ỉ ườ ộ ờ ẻ ệ ấ ứ
các con đ p nhanh h n không?" ậ ơ
Tôi l c đ u.ắ ầ
“Thôi đ c 1 đô la m t gi .” ượ ộ ờ
Ng i cha giàu nói cùng v i m t n c i kín đáo. Tim tôi đ p m nh. Trí óc tôi mu nườ ớ ộ ụ ườ ậ ạ ố
hét lên: “Nh n đi! Nh n đi!” Tôi không th tin vào nh ng gì mình đang nghe n a.ậ ậ ể ữ ữ
Nh ng tôi v n không nói gì c . ư ẫ ả
"À th thì 2 đô la m t gi ." ế ộ ờ
B óc và trái tim 9 tu i c a tôi g n nh mu n n tung. Tôi không th t ng t ng làộ ổ ủ ầ ư ố ổ ể ưở ượ
mình có th ki m đ c ng n y ti n. Tôi mu n nói “vâng .” Tôi nh th y rõ tr cể ế ượ ầ ấ ề ố ạ ư ấ ướ
m t m t cái xe đ p m i, m t b găng bóng chày m i và s ng ng m c a b n bè khiắ ộ ạ ớ ộ ộ ớ ự ưỡ ộ ủ ạ
tôi xoè ti n ra. Nh ng không bi t t i sao, tôi v n im l ng. ề ư ế ạ ẫ ặ
Cây kem đang ch y xu ng tay tôi. Bây gi ch còn l i cái que và d i đ t là m t đ ngả ố ờ ỉ ạ ở ướ ấ ộ ố
vani và sôcôla mà lũ ki n r t khoái. Ng i cha giàu nhìn hai đ a tr đang chăm chămế ấ ườ ứ ẻ
ngó ông, m t m to và đ u óc tr ng r ng. Ông bi t r ng có m t ph n trong chúng tôiắ ở ầ ố ỗ ế ằ ộ ầ
mu n đ ng ý th a thu n này. Ông bi t trong tâm h n c a m i ng i đ u có m t ph nố ồ ỏ ậ ế ồ ủ ỗ ườ ề ộ ầ
y u đu i và tham lam mà ng i khác có th mua đ c. Và ông cũng bi t r ng trongế ố ườ ể ượ ế ằ

tâm h n c a m i ng i đ u có m t ph n m nh m và quy t tâm không bao gi muaồ ủ ỗ ườ ề ộ ầ ạ ẽ ế ờ
đ c c . V n đ ch đ n gi n là ph n nào m nh h n mà thôi.ượ ả ấ ề ỉ ơ ả ầ ạ ơ
"Thôi đ c r i, 5 đô la m t gi ."ượ ồ ộ ờ
B ng d ng, lòng tôi ch t l ng l i. Đi u gì đó đã thay đ i. L i m i chào tr nên quá l nỗ ư ợ ắ ạ ề ổ ờ ờ ở ớ
và đâm ra l b ch. Vào năm 1956, không có nhi u ng i l n có th ki m đ c h n 5 đôố ị ề ườ ớ ể ế ượ ơ
la m i gi . S cám d bi n m t và s bình tĩnh tr l i. Tôi ch m ch m quay sang nhìnỗ ờ ự ỗ ế ấ ự ở ạ ầ ậ
Mike. Nó quay l i nhìn tôi. Cái ph n y u đu i và tham lam trong con ng i tôi đã imạ ầ ế ố ườ
l ng. Có m t s đi m tĩnh và ch c ch n v ti n b c đ n v i trí óc và tâm h n tôi. Tôiặ ộ ự ề ắ ắ ề ề ạ ế ớ ồ
bi t Mike cũng đang c m th y đi u đó.ế ả ấ ề
“T t l m. H u h t m i ng i đ u có m t cái giá. Và h có cái giá đó vì h có nh ngố ắ ầ ế ọ ườ ề ộ ọ ọ ữ
c m xúc mà ta g i là n i lo s và s tham lam. Đ u tiên, n i lo không có ti n bu c hả ọ ỗ ợ ự ầ ỗ ề ộ ọ
13
ph i làm vi c, và khi h lãnh l ng thì s tham lam ho c lòng thèm mu n khi n h b tả ệ ọ ươ ự ặ ố ế ọ ắ
đ u nghĩ đ n nh ng th tuy t v i mà ti n b c có th mua đ c. Khi đó thì m t khuônầ ế ữ ứ ệ ờ ề ạ ể ượ ộ
m u b t đ u…" Ng i cha giàu d u dàng nói. ẫ ắ ầ ườ ị
“Khuôn m u nào ?” Tôi h i. ẫ ạ ỏ
“Cái khuôn m u c a vi c th c d y, đi làm, tr hóa đ n, th c d y, đi làm, tr hóa đ n…ẫ ủ ệ ứ ậ ả ơ ứ ậ ả ơ
Sau đó thì cu c s ng c a h c kéo dài mãi ch v i hai c m giác: n i lo s và s thamộ ố ủ ọ ứ ỉ ớ ả ỗ ợ ự
lam. Khi đ c đ a ra nhi u ti n h n, h s ti p t c cái vòng lu n qu n nêu trên b ngượ ư ề ề ơ ọ ẽ ế ụ ẩ ẩ ằ
cách gia tăng các chi phí. Đó là cái mà cha g i là Rat Race.” “Có m t con đ ng khác họ ộ ườ ả
cha?” Mike h i. ỏ
“Có đ y nh ng ch m t ít ng i tìm ra nó. Đó là con đ ng mà cha hy v ng hai con sấ ư ỉ ộ ườ ườ ọ ẽ
tìm ra khi h c và làm vi c v i cha. Chính vì v y mà cha đã đ ngh đ lo i ti n l ngọ ệ ớ ậ ề ị ủ ạ ề ươ
cho hai con.”
“Cha có ám ch gì không v y? T i con th y r t m t khi ph i làm vi c n ng, nh t là khiỉ ậ ụ ấ ấ ệ ả ệ ặ ấ
không đ c tr công gì c .” Mike nói nho nh . ượ ả ả ỏ
“Các con có th y nh ng ng i làm vi c cho cha không? N i lo s không có ti n kìmấ ữ ườ ệ ỗ ợ ề
gi h trong cái c m b y: đi làm, ki m ti n, đi làm, ki m ti n, hy v ng n i lo s v iữ ọ ạ ẫ ế ề ế ề ọ ỗ ẽ ơ
đi. Nh ng m i ngày khi h th c d y, s lo l ng y th c d y cùng h , g m nh m tráiư ỗ ọ ứ ậ ự ắ ấ ứ ậ ọ ặ ấ
tim h . Ti n b c đi u khi n cu c s ng c a h , nh ng h không dám thú nh n s th tọ ề ạ ề ể ộ ố ủ ọ ư ọ ậ ự ậ

đó. Ti n b c đi u khi n c m xúc và làm ch luôn c tâm h n h ”ề ạ ề ể ả ủ ả ồ ọ
Mike và tôi l ng nghe nh ng không th t s hi u h t m i đi u… Tôi ch bi t r ng tôiắ ư ậ ự ể ế ọ ề ỉ ế ằ
v n th ng t h i t i sao nh ng ng i l n luôn ph i v i vã đi làm, và trông h khôngẫ ườ ự ỏ ạ ữ ườ ớ ả ộ ọ
bao gi có v h nh phúc, nh th có m t cái gì đó bu c h ph i đì làm v y… ờ ẻ ạ ư ể ộ ộ ọ ả ậ
“Cha mu n hai con tránh d c cái b y đó. Đó là đi u mà th t s cha đang d y các conố ượ ẫ ề ậ ự ạ
ch không ứ ph i ch d y cách ki m ti n, b i vì ti n không gi i quy t đ c v nả ỉ ạ ế ề ở ề ả ế ượ ấ
đ .”ề
“Không à?” Tôi ng c nhiên h i. ạ ỏ
“Không h . Ng i ta ham mu n ti n b c vì nh ng ni m vui mà h nghĩ r ng nó có thề ườ ố ề ạ ữ ề ọ ằ ể
mua đ c. Nh ng ni m vui do ti n b c mang đ n th ng r t ng n ng i, và ng i taượ ư ề ề ạ ế ườ ấ ắ ủ ườ
l i c n ti n đ có đ c nh ng ni m vui khác, nh ng đi u thú v h n, ti n nghi h n, anạ ầ ề ể ượ ữ ề ữ ề ị ơ ệ ơ
toàn h n. Vì v y mà h ti p t c làm vi c, nghĩ r ng ti n s làm d u đi tâm h n đangơ ậ ọ ế ụ ệ ằ ề ẽ ị ồ
kh s vì nh ng n i lo s và lòng ham mu n c a h . Nh ng ti n không th làm đ cổ ở ữ ỗ ợ ố ủ ọ ư ề ể ượ
14
đi u đó." ề
“Ngay c v i nh ng ng i giàu sao?” ả ớ ữ ườ
“ , ngay c v i nh ng ng i giàu. Nhi u ng i giàu khao khát ki m ti n không ph iỪ ả ớ ữ ườ ề ườ ế ề ả
vì lòng ham mu n mà vì n i lo s b nghèo túng, vì v y h tích lũy hàng t n ti n ch dố ỗ ợ ị ậ ọ ấ ề ỉ ể
cho n i lo s y ngày càng t h i h n. Cha bi t nhi u ng i có hàng tri u đô la l i cònỗ ợ ấ ệ ạ ơ ế ề ườ ệ ạ
lo s h n c khi h không có đ ng nào trong túi. H r t lo b m t ti n. N i s đã giúpợ ơ ả ọ ồ ọ ấ ị ấ ề ỗ ợ
cho h giàu có nay l i càng t i t h n. Cái ph n y u đu i và tham lam trong tâm h nọ ạ ồ ệ ơ ầ ế ố ồ
h đang hét l n h n. H không mu n m t nh ng ngôi nhà l n, nh ng chi c xe h i vàọ ớ ơ ọ ố ấ ữ ớ ữ ế ơ
m t cu c s ng cao sang mà ti n b c đã đem đ n. H lo không bi t b n bè s nói gì khiộ ộ ố ề ạ ế ọ ế ạ ẽ
h không còn ti n n a. R t nhi u ng i c m th y tuy t v ng và b căng th ng th nọ ề ữ ấ ề ườ ả ấ ệ ọ ị ẳ ầ
kinh dù trông h r t l ng l y và đang có nhi u ti n.” ọ ấ ộ ẫ ề ề
“Th nh ng ng i nghèo có h nh phúc h n không ?”. Tôi r t rè h i. ế ữ ườ ạ ơ ạ ụ ỏ
“Không. S tránh né ti n b c cũng ch là m t ki u lo n th n kinh gi ng nh quá g nự ế ạ ỉ ộ ể ạ ầ ố ư ắ
bó v i ti n b c thôi. Cha đã g p r t nhi u ng i nói r ng h không quan tâm đ n ti nớ ề ạ ặ ấ ề ườ ằ ọ ế ề
b c, nh ng l i làm vi c đ ki m ti n 8 gi m t ngày. N u h không quan tâm đ n ti nạ ư ạ ệ ể ế ề ờ ộ ế ọ ế ề
thì h đi làm ki m ti n đ làm gì? Ki u suy nghĩ đó có l còn t h n c nh ng ng iọ ế ề ể ể ẽ ệ ơ ả ữ ườ

chuyên tích cóp ti n b c n a ”. ề ạ ữ
“Th ta ph i làm gì? Không làm vi c ki m ti n cho đ n khi h t c m th y lo s và thamế ả ệ ế ề ế ế ả ấ ợ
lam hay sao?”
“N u lo không đ ti n, thay vì ph i ch y đi làm vi c ngay l p t c đ ki m ti n, hãy tế ủ ề ả ạ ệ ậ ứ ể ế ề ự
h i r ng: ‘Li u m t công vi c có ph i là gi i pháp t t nh t đ v t qua n i lo này hayỏ ằ ệ ộ ệ ả ả ộ ấ ể ượ ỗ
không?’ Theo cha thì câu tr l i s là ‘Không’, đ c bi t là khi con nhìn qua su t m tả ờ ẽ ặ ệ ố ộ
đ i ng i. Công vi c ch là m t gi i pháp ng n h n cho m t v n đ dài h n thôi. ờ ườ ệ ỉ ộ ả ắ ạ ộ ấ ề ạ Cũng
gi ng nh câu chuy n v m t con l a kéo xe trong lúc ng i ch treo l ng l ng m tố ư ệ ề ộ ừ ườ ủ ủ ẳ ộ
c cà r t tr c mũi nó v y. Ng i ch có th s đ n đ c n i mà ông ta mu n, cònủ ế ướ ậ ườ ủ ể ẽ ế ượ ơ ố
con l a thì ch đu i theo m t o t ng thôi. N u con l a có th nhìn th y toàn c nhừ ỉ ổ ộ ả ưở ế ừ ể ấ ả
b c tranh này, có th nó s suy nghĩ l i xem có nên theo đu i c cà r t n a hayứ ể ẽ ạ ổ ủ ố ữ
không "
“Th bác khuyên con làm th nào?” Tôi băn khoăn h i.ế ế ỏ
“Hãy c n m cho đ c s c m nh c a ti n b c, đ ng e s nó. Nói cho cùng thì chúng taố ắ ượ ứ ạ ủ ề ạ ừ ợ
đ u là nh ng ng i làm công c , ch có đi u là nh ng m c đ khác nhau thôi. Chaề ữ ườ ả ỉ ề ở ữ ứ ộ
15
ch mu n hai con có c h i đ nhìn rõ cái c m b y này, cái c m b y gây ra b i n i loỉ ố ơ ộ ể ạ ẫ ạ ẫ ở ỗ
s và lòng ham mu n. ợ ố Hãy kéo chúng v phe mình ch đ ng đ chúng ch ng l i mình.ề ứ ừ ể ố ạ
Đó là đi u mà cha mu n d y các con.ề ố ạ N u đ u tiên mà các con không th gi i quy tế ầ ể ả ế
đ c n i lo s và lòng ham mu n, mà sau đó các con l i giàu lên, thì các con s ch làượ ỗ ợ ố ạ ẽ ỉ
nh ng nô l đ c tr l ng cao mà thôi ” ữ ệ ượ ả ươ
Trên đ ng quay tr l i c a hàng, ng i cha giàu gi i thích cho chúng tôi bi t ng iườ ở ạ ử ườ ả ế ườ
giàu đã "làm ra ti n" nh th nào. Lúc đó, chúng tôi không hi u ông đang nói gì, nh ngề ư ế ể ư
nhi u năm trôi qua thì m i th d n d n sáng t ề ọ ứ ầ ầ ỏ
NHÌN TH Y NH NG GÌ NG I KHÁC KHÔNG TH YẤ Ữ ƯỜ Ấ
Tr c khi leo lên chi c xe t i nh bên ngoài c a hàng, cha Mike nói v i chúng tôi: "Hãyướ ế ả ỏ ử ớ
s d ng đ u óc c a mình. Cái đ u s ch cho các con cách làm ra ti n còn nhi u h n sử ụ ầ ủ ầ ẽ ỉ ề ề ơ ố
ti n cha có th tr . Các con s th y đ c nh ng đi u mà ng i khác không th y. Cề ể ả ẽ ấ ượ ữ ề ườ ấ ơ
h i ngay tr c m t m i ng i. nh ng h u h t ng i ta không th y đ c chúng vìộ ở ướ ắ ọ ườ ư ầ ế ườ ấ ượ
h đang b n ki m ti n và s b o đ m công vi c nên h ch th y đ c có hai th đóọ ậ ế ề ự ả ả ệ ọ ỉ ấ ượ ứ

thôi. M t khi các con đã nhìn th y c h i r i thì su t đ i các con s nhìn ra chúng. Khiộ ấ ơ ộ ồ ố ờ ẽ
các con đã nhìn ra thì cha s d y cho các con m t đi u khác…” ẽ ạ ộ ề
Hai tu n n a trôi qua, chúng tôi v n ti p t c suy nghĩ, th o lu n v i nhau và ti p t cầ ữ ẫ ế ụ ả ậ ớ ế ụ
làm vi c không l ng. Đi u đáng bu n nh t v i tôi khi không đ c h ng 30 xu m iệ ươ ề ồ ấ ớ ượ ưở ỗ
th B y là không có ti n mua truy n tranh n a ứ ả ề ệ ữ
H t ngày th B y th hai, khi t m bi t bà Martin, tôi ch t th y bà làm m t vi c màế ứ ả ứ ạ ệ ợ ấ ộ ệ
tr c đây tôi ch a t ng th y, nói đúng ra là đã t ng th y nh ng không chú ý l m ướ ư ừ ấ ừ ấ ư ắ
Bà Martin đang c t trang đ u quy n truy n tranh làm đôi. Bà gi l i n a trên bìa sáchắ ầ ể ệ ữ ạ ử
và quăng c cu n còn l i vào m t thùng c c ông l n. Khi tôi h i bà đang làm gì, bà trả ố ạ ộ ạ ớ ỏ ả
l i: "Bác b nó đi. Bác đ a tr l i n a trên bìa sách cho ng i giao truy n tranh khi ôngờ ỏ ư ả ạ ử ườ ệ
ta mang sách m i đ n. Kho ng m t ti ng n a ông y s đ n đây."ớ ế ả ộ ế ữ ấ ẽ ế
Mike và tôi ng i ch . Khi ng i giao sách đ n, tôi h i ông xem li u chúng tôi có thồ ờ ườ ế ỏ ệ ể
l y nh ng cu n truy n tranh này không. Ông tr l i: “Các c u có th l y chúng n u cácấ ữ ố ệ ả ờ ậ ể ấ ế
c u làm vi c cho c a hàng và n u các c u không bán chúng l i…”ậ ệ ử ế ậ ạ
Nhà Mike có m t căn phòng còn b tr ng t ng h m. Chúng tôi lau d n căn phòng th tộ ỏ ố ở ầ ầ ọ ậ
s ch s và b t đ u ch t hàng trăm cu n truy n tranh vào. Sau đó, th vi n truy n tranhạ ẽ ắ ầ ấ ố ệ ư ệ ệ
c a chúng tôi nhanh chóng đ c khai tr ng, v i khách hàng là b n tr trong xóm.ủ ượ ươ ớ ọ ẻ
16
Chúng tôi thuê ch gái c a Mike, m t ng i r t thích đ c sách, đ n làm th th . Ch yị ủ ộ ườ ấ ọ ế ủ ư ị ấ
l y m i đ a tr 10 xu khi vào th vi n, và trong hai ti ng m c a m i ngày, kháchấ ỗ ứ ẻ ư ệ ế ở ử ỗ
hàng c a chúng tôi có th đ c bao nhiêu cu n truy n cũng đ c. Nh th b n tr r tủ ể ọ ố ệ ượ ư ế ọ ẻ ấ
có l i vì mua m t cu n truy n tranh ph i m t 10 xu, nh ng v i 10 xu đó, n u đ n thờ ộ ố ệ ả ấ ư ớ ế ế ư
vi n c a chúng tôi, trong hai gi chúng có th đ c đ n 5, 6 cu n. ệ ủ ờ ể ọ ế ố
Ch c a Mike s ki m tra b n tr khi chúng ra v , đ ch c ch n r ng chúng không đemị ủ ẽ ể ọ ẻ ề ể ắ ắ ằ
quy n nào v nhà. Ch y cũng gi gìn nh ng quy n sách, ghi l i có bao nhiêu đ a trể ề ị ấ ữ ữ ể ạ ứ ẻ
vào xem, chúng tên gì và chúng bình lu n gì Tính trung bình sau ba tháng, Mike và tôiậ
ki m đ c 9.5 $ m t tu n. M i tu n chúng tôi tr cho ch c a Mike 1$ và cho ch yế ượ ộ ầ ỗ ầ ả ị ủ ị ấ
đ c truy n tho i mái, dù r t hi m khi ch y đ c truy n vì lúc nào ch cũng ph i h cọ ệ ả ấ ế ị ấ ọ ệ ị ả ọ
bài c . ả
Mike và tôi thu th p t t c truy n tranh t nh ng c a hàng khác. Chúng tôi gi l i h aậ ấ ả ệ ừ ữ ử ữ ờ ứ

v i ng i giao sách là s không bán đi cu n truy n tranh nào c . Khi chúng b rách nát,ớ ườ ẽ ố ệ ả ị
chúng tôi đ t đi. Chúng tôi c g ng m m t chi nhánhố ố ắ ở ộ n a, nh ng không th tìm ra m tữ ư ể ộ
ng i nào t t b ng và có th tin t ng đ c nh ch c a Mike. ườ ố ụ ể ưở ượ ư ị ủ
Ngay t khi còn nh , chúng tôi đã hi u đ c r ng: tìm đ c nh ng nhân viên t t là r từ ỏ ể ượ ằ ượ ữ ế ấ
khó.
17
Chương 3: Bài 2 Tại sao phải dạy con về tài chính?
H u h t m i ng i không nh n ra r ng: trong cu c s ng, v n đ không ph i là b nầ ế ọ ườ ậ ằ ộ ố ấ ề ả ạ
ki m đ c bao nhiêu ti n mà là b n gi đ c bao nhiêu ti n và làm cho nó sinh sôi n yế ượ ề ạ ữ ượ ề ả
n nh th nào. ở ư ế
Đi u đó cũng gi ng nh tr ng m t cái cây v y. Ban đ u, b n s ph i m t r t nhi uề ố ư ồ ộ ậ ầ ạ ẽ ả ấ ấ ề
công s c đ chăm bón nó, đ n m t ngày nào đó, khi r cây đã đâm sâu vào lòng đ t, cáiứ ể ế ộ ễ ấ
cây đã đ l n đ t mình phát tri n, b n s không c n ph i t n công chăm bón n a màủ ớ ể ự ể ạ ẽ ầ ả ố ữ
v n có th đ c h ng nh ng mùa qu ng t lành. ẫ ể ượ ưở ữ ả ọ
Mu n cho cái cây ti n b c c a b n phát tri n, b n ph i có nhi u ki n th c v tàiố ề ạ ủ ạ ể ạ ả ề ế ứ ề
chánh đ bi t chăm bón nó th t đúng cách. ể ế ậ
Khi b t đ u h c cách làm giàu. tôi và Mike hãy còn là nh ng đ a tr nên ng i cha giàuắ ầ ọ ữ ứ ẻ ườ
đã nghĩ ra m t cách đ n gi n đ d y chúng tôi. Trong nhi u năm, ông đã v nh ng b cộ ơ ả ể ạ ề ẽ ữ ứ
v và s d ng nh ng t ng đ n gi n đ Mike và tôi hi u đ c nh ng bi t ng và sẽ ử ụ ữ ừ ữ ơ ả ể ể ượ ữ ệ ữ ự
v n đ ng c a ti n b c. Nhi u năm sau đó ông m i b t đ u thêm vào nh ng con s .ậ ộ ủ ề ạ ề ớ ắ ầ ữ ố
Tuy đ n gi n nh ng nh ng b c v này đã góp ph n h ng d n hai đ a tr bé nhơ ả ư ữ ứ ẽ ầ ướ ẫ ứ ẻ ỏ
trong m t bài toán s h c kh ng l v tài chính, hình thành m t n n t ng sâu s c vàộ ố ọ ổ ồ ề ộ ề ả ắ
kiên c ố
Quy lu t 1. B n ph i bi t s khác nhau gi a tài s n (asset) và tiêu s n (liability) và ậ ạ ả ế ự ữ ả ả để
đ c giàu có, b n ph i mua tài s n. ượ ạ ả ả
Nghe thì có v đ n gi n đ n bu n c i, nh ng h u h t m i ng i đ u không bi tẻ ơ ả ế ồ ườ ư ầ ế ọ ườ ề ế
đ c nó uyên thâm đ n m c nào, vì h không bi t đ c s khác nhau gi a m t tài s nượ ế ứ ọ ế ượ ự ữ ộ ả
và m t tiêu s n là đâu. ộ ả ở
"Ng i giàu ki m đ c tài s n. Ng i nghèo và ng i trung l u ch thu đ c tiêu s n,ườ ế ượ ả ườ ườ ư ỉ ượ ả
nh ng h nghĩ r ng h đã ki m đ c tài s n." Khi ng i cha giàu gi i thích đi u nàyư ọ ằ ọ ế ượ ả ườ ả ề

cho Mike và tôi, chúng tôi nghĩ ông đang nói đùa. Chúng tôi đang ch đ i m t bí m tờ ợ ộ ậ
làm giàu, v y mà ông l i tr l i nh th đ y. Nó đ n gi n đ n m c chúng tôi ph iậ ạ ả ờ ư ế ấ ơ ả ế ứ ả
kh ng l i m t lúc lâu đ suy nghĩ v đi u đó. ự ạ ộ ể ề ề
“Bác mu n nói t t c nh ng đi u chúng con c n bi t là: tài s n là gì, sau đó ph i điố ấ ả ữ ề ầ ế ả ả
ki m nó và r i chúng con s giàu có sao?” Tôi ng v c h i. ế ồ ẽ ờ ự ỏ
Ng i cha giàu g t đ u. “Đ n gi n th thôi.” “N u ch đ n gi n nh th , t i saoườ ậ ầ ơ ả ế ế ỉ ơ ả ư ế ạ
nh ng ng i khác không giàu đ c?” Tôi l i h i. ữ ườ ượ ạ ỏ
18
Ng i cha giàu m m c i. “Vì ng i ta không bi t đ c s khác nhau gi a tài s n vàườ ỉ ườ ườ ế ượ ự ữ ả
tiêu s n.” ả
“T i sao ng i l n l i ng ng n th nh ? N u đó ch là m t đi u đ n gi n nh ng quanạ ườ ớ ạ ớ ẩ ế ỉ ế ỉ ộ ề ơ ả ư
tr ng thì t i sao ng i ta l i không mu n tìm hi u?”ọ ạ ườ ạ ố ể
Ng i cha giàu ph i m t vài phút m i gi i thích đ c cho chúng tôi bi t tài s n là gì vàườ ả ấ ớ ả ượ ế ả
tiêu s n là gì. ả
Là m t ng i l n, tôi c m th y gi i thích đi u này v i nh ng ng i l n khác th t khóộ ườ ớ ả ấ ả ề ớ ữ ườ ớ ậ
khăn. Vì sao v y? Vì ng i l n khôn ngoan h n. G n nh trong m i tr ng h p, h uậ ườ ớ ơ ầ ư ọ ườ ợ ầ
h t ng i l n không n m đ c s đ n gi n c a m t ý t ng vì h đ c giáo d c khácế ườ ớ ắ ượ ự ơ ả ủ ộ ưở ọ ượ ụ
nhau. Và m t ng i l n thông minh th ng c m th y b h th p khi ph i chú ý đ nộ ườ ớ ườ ả ấ ị ạ ấ ả ế
nh ng khái ni m quá đ n gi n.ữ ệ ơ ả
Ng i cha giàu tin vào quy lu t KISS - "Gi Cho Đ n Gi n" (Keep It Simple Stupid) -ườ ậ ữ ơ ả
vì v y ông c làm cho m i th tr nên th t đ n gi n v i hai chúng tôi…ậ ố ọ ứ ở ậ ơ ả ớ
Ông nói: "Nh ng đi u xác đ nh nên m t tài s n không ph i là t ng mà là nh ng conữ ề ị ộ ả ả ừ ữ ữ
s . Và n u các con không bi t đ c s thì các con không th xác đ nh đ c m t tài s nố ế ế ọ ố ể ị ượ ộ ả
trong m bòng bong y đâu." ớ ấ
Trong k toán, v n đ không ph i b n thân nh ng con s mà là nh ng con s y nóiế ấ ề ả ở ả ữ ố ữ ố ấ
lên đi u gì. Cũng nh t ng v y, v n đ không ph i b n thân t ng mà là câuề ư ừ ữ ậ ấ ề ả ở ả ừ ữ
chuy n nh ng t ng y k . ệ ữ ừ ữ ấ ể
“N u con mu n tr nên giàu có, con ph i đ c đ c và hi u đ c nh ng con s .”ế ố ở ả ọ ượ ể ượ ữ ố
Ng i cha giàu l p đi l p l i câu nói y c ngàn l n v i chúng tôi: "Ng i giàu ki mườ ặ ặ ạ ấ ả ầ ớ ườ ế
đ c tài s n. Ng i nghèo và ng i trung l u ch ki m đ c tiêu s n." ượ ả ườ ườ ư ỉ ế ượ ả

Mô hình vòng quay c a m t tài s n: ủ ộ ả
Hình h p trên là B n kê l i t c, hay còn g i là B n kê l i l . Nó đo các kho n thuộ ở ả ợ ứ ọ ả ờ ỗ ả
nh p và chi phí, ti n vào và ti n ra. Cái h p bên d i là B n cân đ i thu chi. Nó đ cậ ề ề ộ ướ ả ố ượ
g i nh v y vì nó đòi h i ph i có s cân đ i gi a tài s n và tiêu s n. Lý do chính gây raọ ư ậ ỏ ả ự ố ữ ả ả
nh ng cu c v t l n tài chính đ n gi n là vì ng i ta không bi t đ c s khác nhauữ ộ ậ ộ ơ ả ườ ế ượ ự
gi a m t tài s n và m t tiêu s n. Nguyên nhân c a sữ ộ ả ộ ả ủ ự nh m l n chính là vì đ nh nghĩaầ ẫ ị
c a hai t này. Càng c tra t đi n, b n s ch càng nh m l n nhi u h n thôi. ủ ừ ố ự ể ạ ẽ ỉ ầ ẫ ề ơ
Ng i cha giàu đã nói v i hai chúng tôi m t cách đ n gi n r ng: ườ ớ ộ ơ ả ằ
19
"Tài s n b ti n vào túi các con, còn tiêu s n thì lôi ti n ra kh i túi."ả ỏ ề ả ề ỏ
Mô hình vòng quay c a m t tiêu s n:ủ ộ ả
N u b n mu n tr nên giàu có, hãy mua tài s n. N u mu n tr nên nghèo đi, hãy muaế ạ ố ở ả ế ố ở
tiêu s n.ả
Chính vì không phân bi t đ c s khác nhau này mà r t nhi u ng i g p các r c r i vệ ượ ự ấ ề ườ ặ ắ ố ề
tài chính.
“Mù chữ” và “mù số” đ u là nguyên nhân gây ra nh ng khó khăn tài chính. N u ng iề ữ ế ườ
ta g p khó khăn tài chính nghĩa là đang có m t đi u gì đó mà h không hi u đ c: ho cặ ộ ề ọ ể ượ ặ
nh ng t ng ho c nh ng con s . Ng i giàu phát tài đ c là nh h "ữ ừ ữ ặ ữ ố ườ ượ ờ ọ bi t đ c bi tế ọ ế
vi tế " trong nhi u lĩnh v c khác nhau h n nh ng ng i đang ph i v t l n v tài chính.ề ự ơ ữ ườ ả ậ ộ ề
Vì v y, n u b n mu n giàu có và gi đ c c a c i, b n c n ph i hi u bi t v tàiậ ế ạ ố ữ ượ ủ ả ạ ầ ả ể ế ề
chính, c v t ng l n nh ng con s . ả ề ừ ữ ẫ ữ ố
Mũi tên trong s đ bi u th vòng quay ti n m t. Ch toàn nh ng con s thì th hi nơ ồ ể ị ề ặ ỉ ữ ố ể ệ
đ c r t ít. Ch toàn t ng cũng không nói lên đ c gì nhi u. Đó là câu chuy n v sượ ấ ỉ ừ ữ ượ ề ệ ề ự
tính toán. Khi báo cáo tài chính, vi c đ c nh ng con s nghĩa là đang nhìn vào c tệ ọ ữ ố ố
truy n, câu chuy n k v n i đ n c a vòng quay ti n m t. Trong 80% các gia đình, câuệ ệ ể ề ơ ế ủ ề ặ
chuy n tài chính kém vui không ph i vì h không làm ra ti n mà vì h dùng ti n đ muaệ ả ọ ề ọ ề ể
tiêu s n ch không mua tài s n. ả ứ ả
Nh ng s đ trên th hi n vòng quay ti n m t trong cu c s ng ng i nghèo, ng iữ ơ ồ ể ệ ề ặ ộ ố ườ ườ
trung l u và ng i giàu. ư ườ Chính là vòng quay ti n m t đang k chuy n, câu chuy n về ặ ể ệ ệ ề
m t ng i s d ng ti n b c c a anh ta nh th nào, anh ta làm gì sau khi c m ti nộ ườ ử ụ ề ạ ủ ư ế ầ ề

20
trong tay
Ng i ta th ng nói r ng: “ườ ườ ằ Tôi đang m c n , vì v y tôi ph i đi ki m ti nắ ợ ậ ả ế ề .”
Nh ng có nhi u ti n th ng không gi i quy t đ c v n đ th t s nó ch làm cho m iư ề ề ườ ả ế ượ ấ ề ậ ự ỉ ọ
chuy n tr nên tr m tr ng h n thôi. Ti n làm cho nh ng sai l m bi th m c a conệ ở ầ ọ ơ ề ữ ầ ả ủ
ng i tr nên hi n nhiên. Chính vì v y mà thông th ng, khi ng i ta đ c h ng m tườ ở ể ậ ườ ườ ượ ưở ộ
v n may b t ng - ví d nh đ c th a h ng gia tài, tăng l ng hay trúng s - tr cậ ấ ờ ụ ư ượ ừ ưở ươ ố ướ
sau gì thì h cũng s tr v v i tình tr ng tài chính h n đ n nh ban đ u, n u khôngọ ẽ ở ề ớ ạ ỗ ộ ư ầ ế
mu n nói là t h n lúc đ u n a. Ti n ch làm n i b t mô hình vòng quay ti n m t trongố ệ ơ ầ ữ ề ỉ ổ ậ ề ặ
đ u b n. N u b n th ng s d ng h t m i th b n có thì g n nh ch c ch n là vi cầ ạ ế ạ ườ ử ụ ế ọ ứ ạ ầ ư ắ ắ ệ
tăng l ng s d n đ n tăng chi tiêu.ươ ẽ ẫ ế
Chúng ta th ng ki m ti n b ng k năng ngh nghi p c a mình và đa s sinh viên r iườ ế ề ằ ỹ ề ệ ủ ố ờ
tr ng mà không có m t k năng tài chính nàoườ ộ ỹ , nên dù hàng tri u ng i có h c theoệ ườ ọ
đu i ngh nghi p c a mình m t cách thành công, h v n g p ph i r t nhi u khó khănổ ề ệ ủ ộ ọ ẫ ặ ả ấ ề
tài chính. H làm vi c v t v nh ng không giàu đ c. Đi u thi u sót trong v n h cọ ệ ấ ả ư ượ ề ế ố ọ
c a h không ph i là làm th nào đ ki m ti n,ủ ọ ả ế ể ế ề mà là làm th nào đ s d ng ti n -ế ể ử ụ ề
ki m đ c ti n r i thì c n ph i làm gì v i chúngế ượ ề ồ ầ ả ớ . Cái đó g i là năng l c tài chính - b nọ ự ạ
làm gì v i ti n b c sau khi đã ki m ra chúng, làm sao đ gi không cho ng i khácớ ề ạ ế ể ữ ườ
chi m l y, b n gi chúng đ c bao lâu, ti n b c s làm vi c cho b n nh th nào? ế ấ ạ ữ ượ ề ạ ẽ ệ ạ ư ế
H u h t nh ng khó khăn tài chính ng i ta g p ph i là do h không hi u đ c vòngầ ế ữ ườ ặ ả ọ ể ượ
quay ti n m t. M t ng i có th đ c h c hành t i n i t i ch n, thành công trong sề ặ ộ ườ ể ượ ọ ớ ơ ớ ố ự
nghi p nh ng v n không hi u gì v tài chính. Nh ng ng i này th ng ph i làm vi cệ ư ẫ ể ề ữ ườ ườ ả ệ
nhi u h n c n thi t vì h đã h c cách làm vi c chăm ch , nh ng không đ c h c cáchề ơ ầ ế ọ ọ ệ ỉ ư ượ ọ
bu c ti n b c ph i làm vi c cho mình. ộ ề ạ ả ệ
CÂU CHUY N V M T GI C M TÀI CHÍNH TR THÀNH M T C N ÁC M NGỆ Ề Ộ Ấ Ơ Ở Ộ Ơ Ộ
TÀI CHÍNH
Cu n phim v nh ng ng i làm vi c chăm ch có s n m t khuôn m u. Sau khi k t hôn,ố ề ữ ườ ệ ỉ ẵ ộ ẫ ế
nh ng c p v ch ng tr li n thuê m t căn h đ . V n đ là căn h thì quá tù túng,ữ ặ ợ ồ ẻ ề ộ ộ ể ở ấ ề ộ
nên h quy t đ nh ph i ti t ki m đ mua m t ngôi nhà trong m ng và có th có con.ọ ế ị ả ế ệ ể ộ ộ ể
Lúc này h có hai ngu n thu nh p và h b t đ u t p trung vào s nghi p c a mình. Thuọ ồ ậ ọ ắ ầ ậ ự ệ ủ

nh p c a h b t đ u tăng lên. ậ ủ ọ ắ ầ
Chi phí s m t c a h u h t m i ng i là thu : thu thu nh p, thu giá tr gia tăng khiố ộ ủ ầ ế ọ ườ ế ế ậ ế ị
21
tiêu xài, mua s m hàng hoá… Khi thu nh p tăng, chi phí tăng theo, s tiêu s n cũng sắ ậ ố ả ẽ
tăng lên.
Có th ch ng minh b ng cách quay l i ví d c a c p v ch ng tr . K t qu c a vi cể ứ ằ ạ ụ ủ ặ ợ ồ ẻ ế ả ủ ệ
thu nh p tăng lên là h quy t đ nh s đi mua ngôi nhà trong m ng. Khi đã có nhà, h sậ ọ ế ị ẽ ộ ọ ẽ
ph i tr m t th thu m i g i là thu b t đ ng s n. Sau đó h mua m t chi c xe m i,ả ả ộ ứ ế ớ ọ ế ấ ộ ả ọ ộ ế ớ
đ đ c m i và nh ng d ng c m i đ h p v i ngôi nhà m i c a mình. R i h b ngồ ạ ớ ữ ụ ụ ớ ể ợ ớ ớ ủ ồ ọ ỗ
gi t mình nh n ra r ng phía c t tiêu s n đ y nh ng món n c m c và n tín d ng.ậ ậ ằ ộ ả ầ ữ ợ ầ ố ợ ụ
Lúc này, h r i vào cái b y Rat Race. R i m t đ a tr ra đ i. H làm vi c nhi u h n.ọ ơ ẫ ồ ộ ứ ẻ ờ ọ ệ ề ơ
Nhi u ti n h n và thu cao h n, g i là đóng thu theo thu nh p. Quá trình đó c l p điề ề ơ ế ơ ọ ế ậ ứ ặ
l p l i. M t t m th tín d ng đ c g i đ n. H s d ng nó. Nó h t h n. M t công tyặ ạ ộ ấ ẻ ụ ượ ở ế ọ ử ụ ế ạ ộ
cho vay g i đ n và b o r ng "tài s n" l n nh t c a h , ngôi nhà, đ c đ nh giá cao.ọ ế ả ằ ả ớ ấ ủ ọ ượ ị
Công ty này đ a ra m t món n b o đ m (bill consolidation loan) và b o r ng t t h nư ộ ợ ả ả ả ằ ố ơ
h t là thanh toán nh ng món n lãi su t cao b ng th tín d ng c a h . Bên c nh đó, l iế ữ ợ ấ ằ ẻ ụ ủ ọ ạ ợ
t c nh mái nhà c a h chính là s kh u tr thu . H làm theo đi u đó, và th dài nhứ ờ ủ ọ ự ấ ừ ế ọ ề ở ẹ
nhõm. Nh ng t m th tín d ng đã đ c tr . Bây gi h gom nh ng món n tiêu th l iữ ấ ẻ ụ ượ ả ờ ọ ữ ợ ụ ạ
thành m t văn t c m nhà. S ti n ph i tr gi m xu ng vì h gia h n món n đ n 30ộ ự ầ ố ề ả ả ả ố ọ ạ ợ ế
năm c mà.ơ
Nh ng ng i hàng xóm g i đi n r h đi mua s m, vì đang có đ t bán hàng gi m giá ữ ườ ọ ệ ủ ọ ắ ợ ả
M t c h i đ ti t ki m chút ít ti n. H t nh : “ộ ơ ộ ể ế ệ ề ọ ự ủ Tôi s không mua gì c . Tôi ch điẽ ả ỉ
xem thôi.” Nh ng ngay khi nhìn th y m t v t gì đó, h l i l y t m th tín d ng ra ư ấ ộ ậ ọ ạ ấ ấ ẻ ụ
Tôi r t th ng g p nh ng c p v ch ng nh th . Tên h thì khác nhau nh ng tìnhấ ườ ặ ữ ặ ợ ồ ư ế ọ ư
tr ng tài chính thì gi ng nhau c . Nh ng thói quen tiêu xài đã bu c h ph i ki m thêmạ ố ả ữ ộ ọ ả ế
nhi u ngu n thu nh p khác.ề ồ ậ
H không bi t r ng chính cách tiêu xài ti n c a h , là nguyên nhân chính gây ra nh ngọ ế ằ ề ủ ọ ữ
cu c v t l n tài chính. M i chuy n là do không hi u bi t v tài chính và không phânộ ậ ộ ọ ệ ể ế ề
bi t đ c s khác nhau gi a tài s n và tiêu s n. ệ ượ ự ữ ả ả
Ng i nghèo và ng i trung l u r t th ng cho phép ti n b c làm ch mình. M i bu iườ ườ ư ấ ườ ề ạ ủ ỗ ổ

sáng h ch đ n gi n th c d y và đi làm mà quên t h i r ng nh ng đi u mình đangọ ỉ ơ ả ứ ậ ự ỏ ằ ữ ề
làm có ý nghĩa gì hay không. Không am hi u nhi u v ti n b c, ph n l n m i ng i để ề ề ề ạ ầ ớ ọ ườ ể
cho quy n l c đáng s c a ti n b c đi u khi n mình. ề ự ợ ủ ề ạ ề ể
Ng i ta th ng làm m t vi c gì đó vì nh ng ng i khác cũng làm nh v y. H thíchườ ườ ộ ệ ữ ườ ư ậ ọ
22
ng mà không ch u đ t câu h i. H l p l i m t cách không suy nghĩ nh ng đi u hứ ị ặ ỏ ọ ặ ạ ộ ữ ề ọ
nghe đ c, nh ng ý t ng theo ki u ượ ữ ưở ể "căn nhà là c m t tài s n", "ngôi nhà là s đ uả ộ ả ự ầ
t l n nh t c a b n", "hãy tìm m t công vi c an toàn", "đ ng m o hi m" ư ớ ấ ủ ạ ộ ệ ừ ạ ể
Khi Mike và tôi 16 tu i, chúng tôi b t đ u làm vi c cho cha Mike sau gi h c và m iổ ắ ầ ệ ờ ọ ỗ
cu i tu n. Chúng tôi th ng ng i cùng v i cha Mike trong khi ông ti p nh ng nhân viênố ầ ườ ồ ớ ế ữ
ngân hàng, lu t s , k toán viên, ng i môi gi i, nhà đ u t , nhà qu n lý và nh ngậ ư ế ườ ớ ầ ư ả ữ
ng i lao đ ng… Cha Mike đã không đi theo đám đông. Ông có nh ng suy nghĩ riêng vàườ ộ ữ
ông r t ghét câu nói: "ấ Chúng tôi ph i làm v y vì m i ng i đ u làm v y."ả ậ ọ ườ ề ậ Ông cũng
không a nh ng t nh “không th .” N u b n mu n ông làm m t đi u gì đó, ch c nư ữ ừ ư ể ế ạ ố ộ ề ỉ ầ
nói khích r ng: “ằ Tôi không nghĩ anh có th làm đ c đi u đóể ượ ề .”
Khi ng i d nh ng bu i h p c a ông, Mike và tôi h c đ c nhi u th . Cha c a Mikeồ ự ữ ổ ọ ủ ọ ượ ề ứ ủ
không đ c h c nhi u tr ng nh ng ông rành v tài chính và cu i cùng đã thànhượ ọ ề ở ườ ư ề ố
công. Ông th ng nói v i chúng tôi: "ườ ớ M t ng i thông minh thuê nh ng ng i cònộ ườ ữ ườ
thông minh h n anh ta n aơ ữ ."
Tôi nh lúc tôi v nh ng s đ này cho cha tôi xem và ch cho ông h ng đi c a m tớ ẽ ữ ơ ồ ỉ ướ ủ ộ
vòng quay ti n m t, nh ng chi phí l thu c khi làm ch m t ngôi nhà. M t ngôi nhà l nề ặ ữ ệ ộ ủ ộ ộ ớ
nghĩa là chi phí l n, và vòng quay ti n m t s ti p t c đi ra ngoài qua c t chi phí. ớ ề ặ ẽ ế ụ ộ
Tôi bi t r ng v i nhi u ng i, m t ngôi nhà đ p là s đ u t l n nh t c a h , dù r ngế ằ ớ ề ườ ộ ẹ ự ầ ư ớ ấ ủ ọ ằ
nó không ph i là m t tài s n mà là m t tiêu s n, vì nó làm cho ti n ra kh i túi nhi uả ộ ả ộ ả ề ỏ ề
h n. Tuy nhiên, s có nhi u ng i không đ ng ý v i tôi b i l m t ngôi nhà đ p r t dơ ẽ ề ườ ồ ớ ở ẽ ộ ẹ ấ ễ
gây xúc c m. Và khi nói đ n chuy n ti n b c thì nh ng c m xúc m nh m s làm mả ế ệ ề ạ ữ ả ạ ẽ ẽ ờ
đi trí thông minh tài chính.
1. Khi nh c chuy n nhà c a, tôi mu n nói r ngắ ệ ử ố ằ : h u h t m i ng i ph i làm vi c su tầ ế ọ ườ ả ệ ố
đ i đ tr ti n cho m t ngôi nhà mà h không bao gi th c s đ c s h u. Nói cáchờ ể ả ề ộ ọ ờ ự ự ượ ở ữ
khác, sau nhi u năm, h u h t m i ng i đ u mu n mua m t ngôi nhà m i, m i l nề ầ ế ọ ườ ề ố ộ ớ ỗ ầ

mua nhà s d n đ n m t món n kéo dài nhi u năm trong khi n căn nhà tr c cònẽ ẫ ế ộ ợ ề ợ ướ
ch a tr xong. ư ả
2. Nhà c a không ph i lúc nào cũng tăng giáử ả . Đi u m t mát l n nh t là b n đ m t điề ấ ớ ấ ạ ể ấ
nh ng c h i. N u b n đ u t toàn b ti n b c cho ngôi nhà, b n b bu c ph i làmữ ơ ộ ế ạ ầ ư ộ ề ạ ạ ị ộ ả
vi c v t v h n vì ti n b c s ti p t c chuy n qua bên c t chi phí thay vì thêm vào c tệ ấ ả ơ ề ạ ẽ ế ụ ể ộ ộ
23
tài s n, đó chính là khuôn m u kinh đi n vòng quay ti n m t c a nh ng gia đình trungả ẫ ể ề ặ ủ ữ
l u. N u ban đ u m t c p v ch ng tr đ dành nhi u ti n vào c t tài s n thì nh ngư ế ầ ộ ặ ợ ồ ẻ ể ề ề ộ ả ữ
năm sau này h s s ng d dàng h n, nh t là khi con cái đ n tu i đi h c. Tài s n c aọ ẽ ố ễ ơ ấ ế ổ ọ ả ủ
h s phát tri n lên và có th giúp h ki m soát các chi phí. Thông th ng thì có m tọ ẽ ể ể ọ ể ườ ộ
ngôi nhà cũng gi ng nh gánh m t món n tr giá nhà ph i tr và làm tăng các chi phíố ư ộ ợ ị ả ả
c a b n. ủ ạ
Tóm l i, k t qu cu i cùng khi quy t đ nh s h u m t căn nhà quá đ t ti n thay vì nênạ ế ả ố ế ị ở ữ ộ ắ ề
b t đ u m t danh m c v n đ u t , s tác đ ng m nh vào m t cá nhân theo ít nh t là baắ ầ ộ ụ ố ầ ư ẽ ộ ạ ộ ấ
cách:
1. M t th i gian, trong lúc nh ng tài s n khác có th s đ c nâng giá tr lên. ấ ờ ữ ả ể ẽ ượ ị
2. M t m t ph n v n, vì s ti n đó có th đ c đem đi đ u t thay vì ph i tr các chiấ ộ ầ ố ố ề ể ượ ầ ư ả ả
phí b o qu n tr c ti p liên quan đ n ngôi nhà. ả ả ự ế ế
3. M t c h i rèn luy n. Ng i ta th ng coi ngôi nhà, ti n ti t ki m và k ho chấ ơ ộ ệ ườ ườ ề ế ệ ế ạ
l ng h u là t t c nh ng gì h có trong c t tài s n. Vì không đ u t nên h đ m t điươ ư ấ ả ữ ọ ộ ả ầ ư ọ ể ấ
nh ng kinh nghi m đ u t và s không bao gi có th tr thành “ữ ệ ầ ư ẽ ờ ể ở nh ng nhà đ u tữ ầ ư
sành đi uệ .”
Tôi không nói b n đ ng mua nhà. Tôi mu n nói, hãy hi u đ c s khác nhau gi a m tạ ừ ố ể ượ ự ữ ộ
tài s n và m t tiêu s n. Khi mu n có m t căn nhà l n h n, đ u tiên tôi ph i mua m tả ộ ả ố ộ ớ ơ ầ ả ộ
s tài s n đ có th phát sinh vòng quay ti n m t đ tr cho ngôi nhà y đã. ố ả ể ể ề ặ ủ ả ấ
Nh ng b n kê tài chính cá nhân c a cha ru t tôi là minh ch ng t t nh t cho cu c s ngữ ả ủ ộ ứ ố ấ ộ ố
c a m t con ng i trong vòng Rat Race. Các chi phí c a ông d ng nh luôn đu i k pủ ộ ườ ủ ườ ư ổ ị
các thu nh p, không h cho phép ông đ u t vào m t tài s n nào. K t qu là s tiêu s nậ ề ầ ư ộ ả ế ả ố ả
c a ông, ví d nh nh ng món c m c hay n th tín d ng, còn l n h n c s tài s n.ủ ụ ư ữ ầ ố ợ ẻ ụ ớ ơ ả ố ả
Nh ng b c tranh sau còn có giá tr h n c ngàn t ng : ữ ứ ị ơ ả ừ ữ

Trái l i, b n kê tài chính cá nhân c a ng i cha giàu l i ph n ánh k t qu c a m tạ ả ủ ườ ạ ả ế ả ủ ộ
cu c s ng dành cho vi c đ u t và gi m đ n m c t i thi u các tiêu s n:ộ ố ệ ầ ư ả ế ứ ố ể ả
Xem l i b n kê tài chính c a ng i cha giàu ta s hi u t i sao ng i giàu càng ngàyạ ả ủ ườ ẽ ể ạ ườ
càng giàu h n. C t tài s n làm phát sinh nhi u thu nh p h n s c n thi t cho các chiơ ộ ả ề ậ ơ ố ầ ế
phí, và chúng l i đ c đem đ u t l i vào c t tài s n. C t tài s n s ngày càng phátạ ượ ầ ư ạ ộ ả ộ ả ẽ
tri n và vì v y mà s thu nh p s ngày càng nhi u h n.ể ậ ố ậ ẽ ề ơ
K t qu là ng i giàu ngày càng giàu h n.ế ả ườ ơ
24
Nh ng ng i trung l u luôn g p ph i nh ng khó khăn tài chính không d t vì thu nh pữ ườ ư ặ ả ữ ứ ậ
chính c a h là ti n l ng, và khi ti n l ng tăng thì thu cũng tăng. Mà khi l ng tăngủ ọ ề ươ ề ươ ế ươ
thì các chi phí c a h cũng có khuynh h ng gia tăng b ng s ti n d , vì v y mà xu tủ ọ ướ ằ ố ề ư ậ ấ
hi n c m t "ệ ụ ừ Rat Race." H xem ngôi nhà nh m t tài s n l n nh t trong khi nó th c raọ ư ộ ả ớ ấ ự
là m t lo i tiêu s n, thay vì ph i đ u t ti n b c cho nh ng tài s n th t s có th t oộ ạ ả ả ầ ư ề ạ ữ ả ậ ự ể ạ
ra thu nh p.ậ
Khuôn m u c a vi c xem ngôi nhà nh m t s đ u t và tri t lý cho r ng: l ng tăngẫ ủ ệ ư ộ ự ầ ư ế ằ ươ
nghĩa là b n có th mua m t ngôi nhà l n h n, hay tiêu xài nhi u h n, chính là n n t ngạ ể ộ ớ ơ ề ơ ề ả
cho m t xã h i đ y n n n nh ngày nay. Quá trình gia tăng chi phí đ y nhi u gia đìnhộ ộ ầ ợ ầ ư ẩ ề
đ n nh ng món n ngày càng l n h n và tình tr ng tài chính không ch c ch n h n, dùế ữ ợ ớ ơ ạ ắ ắ ơ
r ng có th h đang đ c thăng ti n trong công vi c và đ c tr l ng cao h n m cằ ể ọ ượ ế ệ ượ ả ươ ơ ứ
bình th ng.ườ
Bi k ch đây là vi c thi u ki n th c tài chính ban đ u đã t o ra nh ng r i ro mà giaiị ở ệ ế ế ứ ầ ạ ữ ủ
c p trung l u ph i đ i m t. Lý do h mu n đ c an toàn là vì v th tài chính c a hấ ư ả ố ặ ọ ố ượ ị ế ủ ọ
quá mong manh. B n cân đ i thu chi c a h không cân b ng. Chúng ch u gánh n ng c aả ố ủ ọ ằ ị ặ ủ
quá nhi u tiêu s n mà không có m t tài s n th c s nào làm phát sinh thu nh p c .ề ả ộ ả ự ự ậ ả
Thông th ng, ngu n thu nh p duy nh t c a h là ti n l ng. Sinh k c a h phườ ồ ậ ấ ủ ọ ề ươ ế ủ ọ ụ
thu c vào các ông ch . ộ ủ
Vì v y, khi đ n l t mình đ c cu c s ng "ậ ế ượ ượ ộ ố chia bài", nh ng ng i này không th n mữ ườ ể ắ
b t đ c nh ng c h i t t. H mu n đ c an toàn đ n gi n vì h đang ph i làm vi cắ ượ ữ ơ ộ ố ọ ố ượ ơ ả ọ ả ệ
v t v tr thu m c cao nh t và gánh hàng đ ng n n n ấ ả ả ế ở ứ ấ ố ợ ầ
Nh tôi đã nói ph n tr c, quy lu t quan tr ng nh t là bi t đ c s khác nhau gi aư ở ầ ướ ậ ọ ấ ế ượ ự ữ

tài s n và tiêu s n. M t khi b n đã hi u đ c nh ng khác bi t này, hãy t p trung m iả ả ộ ạ ể ượ ữ ệ ậ ọ
n l c đ ỗ ự ể mua nh ng tài s n có khá năng phát sinh thu nh pữ ả ậ . Đó là cách t tố
nh t đ b t đ u con đ ng làm giàu.ấ ể ắ ầ ườ C ti p t c nh v y c t tài s n c a b n sứ ế ụ ư ậ ộ ả ủ ạ ẽ
tăng lên. C g ng chi t gi m tiêu s n và chi phí xu ng, b n s có nhi u ti n h n đ đố ắ ế ả ả ố ạ ẽ ề ề ơ ể ổ
vào c t tài s n. Ch ng m y ch c thì n n t ng tài s n c a b n s v ng vàng đ n m cộ ả ẳ ấ ố ề ả ả ủ ạ ẽ ữ ế ứ
b n có th nghĩ đ n vi c đ u t …ạ ể ế ệ ầ ư
Gi i trung l u g i vi c đ u t là m t hành đ ng "ớ ư ọ ệ ầ ư ộ ộ m o hi mạ ể ." Th t ra b n thân vi cậ ả ệ
25