NHỮNG BÀI HỌC DẠY CON LÀM GIÀU - 2 ppt

Chúng tôi cũng s h u m t danh m c v n đ u t ch ng khoán, bao quanh là m tở ữ ộ ụ ố ầ ư ứ ộ
liên minh mà v ch ng tôi g i là qu chung cá nhân. Chúng tôi có nh ng ng i b n giaoợ ồ ọ ỹ ữ ườ ạ
d ch buôn bán v i nh ng nhà đ u t nh chúng tôi và có m t s ti n ph thêm m iị ớ ữ ầ ư ư ộ ố ề ụ ỗ
tháng đ đ u t ti p t c. Chúng tôi mua nh ng công ty riêng v a m i c ph n hóaể ầ ư ế ụ ữ ừ ớ ổ ầ
trong th tr ng ch ng khoán M hay Canada đ đ u c , ch p nh n m o hi m cao.ị ườ ứ ỹ ể ầ ơ ấ ậ ạ ể
Chúng tôi đã t ng mua 100.000 c ph n v i giá m i c ph n là 25 xu tr c khi c ph nừ ổ ầ ớ ỗ ổ ầ ướ ổ ầ
hóa m t công ty. Sáu tháng sau, công ty đ c lên danh sách và 100.000 c ph n này trộ ượ ổ ầ ị
giá m i ph n 2$. N u công ty đ c qu n lý t t cái giá s ti p t c tăng lên và m i cỗ ầ ế ượ ả ố ẽ ế ụ ỗ ổ
ph n có th lên d n 20 $ hay h n n a. Có nh ng lúc 25.000 $ c a chúng tôi lên đ n 1ầ ể ệ ơ ữ ữ ủ ế
tri u đô trong vòng ch a đ y 1 năm. ệ ư ầ
Đây không ph i là m t trò may r i n u b n bi t b n đang làm gì, ch không ph iả ộ ủ ế ạ ế ạ ứ ả
ch quăng ti n vào v giao d ch r i ng i nhà c u nguy n. C n ph i s d ng ki n th cỉ ề ụ ị ồ ồ ầ ệ ầ ả ử ụ ế ứ
chuyên môn, s khôn ngoan và lòng say mê trong trò ch i này đ h n ch r i ro. Dĩự ơ ể ạ ế ủ
nhiên có nhi u r i ro là không th tránh đ c, nh ng chính trí thông minh tài chính sề ủ ể ượ ư ẽ
giúp b n c i thi n tình hình. Đó là lý do đ u tiên mà tôi không ng ng khuy n khích m iạ ả ệ ầ ừ ế ọ
ng i đ u t nhi u h n vào vi c giáo d c k năng tài chính h n là vào các c ph n,ườ ầ ư ề ơ ệ ụ ỹ ơ ổ ầ
b t đ ng s n hay nh ng th tr ng khác. Càng khôn khéo, b n s càng có nhi u c h iấ ộ ả ữ ị ườ ạ ẽ ề ơ ộ
đánh b i đ i th .ạ ố ủ
Nh ng cu c ch i ch ng khoán mà cá nhân tôi đ u t vào đ i v i nhi u ng iữ ộ ơ ứ ầ ư ố ớ ề ườ
th ng là quá m o hi m và tôi hoàn toàn không khuy n khích b n làm nh v y. Tôi đãườ ạ ể ế ạ ư ậ
ch i trò ch i này t năm 1979 và th ng đ c tr nhi u h n s ph n mà đúng ra mìnhơ ơ ừ ườ ượ ả ề ơ ố ầ
s đ c h ng. Nh ng có th b n s b t đ u cu c s ng c a b n theo m t cách khác,ẽ ượ ưở ư ể ạ ẽ ắ ầ ộ ố ủ ạ ộ
sao cho b n có kh năng bi n 25.000 $ thành 1 tri u trong 1 năm mà ít ph i m o hi mạ ả ế ệ ả ạ ể
nh t. Nh ng đi u tôi đã làm ch là nh ng gi t n c nh trong bi n c , nh ng v i m tấ ữ ề ỉ ữ ọ ướ ỏ ể ả ư ớ ộ
cá nhân trung bình thì s thu nh p không tr lãi h n 100.000 $ m t năm cũng đã là kháố ậ ả ơ ộ
t t và mu n đ t đ c cũng không khó l m. Tùy thu c vào th tr ng và đ nhanh nh yố ố ạ ượ ắ ộ ị ườ ộ ạ
c a b n, b n có th làm đ c đi u đó trong khoáng th i gian t 5 đ n 10 năm. N uủ ạ ạ ể ượ ề ờ ừ ế ế
b n gi cho m c s ng c a mình m c ph i chăng thì 100.000 $ thu nh p b sung làạ ữ ứ ố ử ở ứ ả ậ ổ
r t d ch u, b t k b n có làm vi c hay không. B n có th làm vi c n u b n thích hayấ ễ ị ấ ể ạ ệ ạ ể ệ ế ạ
46
ngh ng i n u b n mu n, nh ng nên s d ng h th ng thu v c a chính quy n theo ýỉ ơ ế ạ ố ư ử ụ ệ ố ế ụ ủ ề

mình h n là đ ch ng l i mình. ơ ể ố ạ
N n t ng c a tôi là nh ng b t đóng s n phát sinh thu nh p. Tôi thích b t đ ngề ả ủ ữ ấ ả ậ ấ ộ
s n vì chúng n đ nh và thay đ i r t ch m. Tôi c gi cho nó b n v ng. Vòng quay ti nả ổ ị ổ ấ ậ ố ữ ề ữ ề
m t khá n đ nh và n u qu n lý t t thì ta hoàn toàn có c h i tăng giá tr c a nó lên. Vặ ổ ị ế ả ố ơ ộ ị ủ ẻ
đ p c a m t n n t ng b t đ ng s n b n v ng là đôi khi nó cho phép chúng ta m oẹ ủ ộ ề ả ấ ộ ả ề ữ ạ
hi m h n m t chút v i nh ng ch ng khoán đ u c . ể ơ ộ ớ ữ ứ ầ ơ
N u tôi thu đ c nhi u l i nhu n t th tr ng ch ng khoán, tôi s tr thu choế ượ ề ợ ậ ừ ị ườ ứ ẽ ả ế
l i nhu n thu đ c t vi c bán tài s n, sau đó đ u t ph n còn l i vào b t đ ng s n đợ ậ ượ ừ ệ ả ầ ư ầ ạ ấ ộ ả ể
có th m t l n n a làm kiên c h n n n t ng tài s n c a mình.ể ộ ầ ữ ố ơ ề ả ả ủ
M t l i cu i cùng v b t đ ng s n. Tôi đã du l ch kh p n i trên th gi i và t iộ ờ ố ề ấ ộ ả ị ắ ơ ế ớ ạ
m i thành ph , tôi đ u nghe ng i ta nói r ng b n không th mua đ c b t đ ng s nỗ ố ề ườ ằ ạ ể ượ ấ ộ ả
v i giá r . Đó không ph i là kinh nghi m c a tôi. Ngay c New York, Tokyo hayớ ẻ ả ệ ủ ả ở
Bankok, v n có nh ng c h i t t mà ng i ta không chú ý đ n. Vì v y, khi tôi ngheẫ ữ ơ ộ ố ườ ế ậ
ng i ta b o r ng: Anh không làm đ c nh v y đây đâu, tôi s nh c nh h r ngườ ả ằ ượ ư ậ ở ẽ ắ ở ọ ằ
th c ra câu nói đó chính là "Tôi không bi t làm sao đ làm nh v y đây ”,ự ế ể ư ậ ở
B n ch có th nhìn th y nh ng c h i t t b ng cái đ u c a b n và b ng sạ ỉ ể ấ ữ ơ ộ ố ằ ầ ủ ạ ằ ự
nh y c m v tài chánh đã đ c hu n luy n. H u h t m i ng i không giàu lên đ cạ ả ề ượ ấ ệ ầ ế ọ ườ ượ
đ n gi n vì h không đ c hu n luy n v tài chính đ nh n ra nh ng c h i ngayơ ả ọ ượ ấ ệ ề ể ậ ữ ơ ộ
tr c m t. Trong ch ng cu i cùng, tôi đ a ra 10 b c mà tôi đã đi trên con đ ng tướ ắ ươ ố ư ướ ườ ự
do tài chính c a mình. Nh ng ph i nh là hãy tìm th y ni m vui trong đó. Đây ch làủ ư ả ớ ấ ề ỉ
m t trò ch i. Th nh tho ng b n chi n th ng và đôi lúc b n ph i h c h i. Nh ng hãyộ ơ ỉ ả ạ ế ắ ạ ả ọ ỏ ư
vui đùa v i nó. ớ H u h t m i ng i không bao gi chi n th ng vì h s ph i th tầ ế ọ ườ ừ ế ắ ọ ợ ả ấ
b i.ạ
Trong tr ng, chúng ta h c r ng ph m l i là m t đi u x u, và n u ph m l iườ ọ ằ ạ ỗ ộ ề ấ ế ạ ỗ
chúng ta s b ph t. Tuy nhiên, n u b n nhìn l i quá trình h c t p c a con ng i, b nẽ ị ạ ế ạ ạ ọ ậ ủ ườ ạ
s th y chúng ta h c b ng cách ph m l i. Chúng ta h c đi b ng cách té. N u chúng taẽ ấ ọ ằ ạ ỗ ọ ằ ế
không bao gi té ngã thì chúng ta s không bao gi đi đ c. T p ch y xe đ p cũng th .ờ ẽ ờ ượ ậ ạ ạ ế
Tôi đã b vài v t s o trên đ u g i khi t p xe, nh ng ngày nay tôi có th lái m t chi c xeị ế ẹ ầ ố ậ ư ể ộ ế
47
đ p mà không c n suy nghĩ. Và làm giàu cũng v y thôi. Nh ng không may, lý do chínhạ ầ ậ ư

mà h u h t m i ng i không giàu lên đ c là vì h s m t mát. Nh ng ng i chi nầ ế ọ ườ ượ ọ ợ ấ ữ ườ ế
th ng không s s th t b i. Nh ng chính nh ng ng i th t b i l i s đi u đó. Th tắ ợ ự ấ ạ ư ữ ườ ấ ạ ạ ợ ề ấ
b i là m thành công. Nh ng ng i né tránh s th t b i cũng s không g p đ c thànhạ ẹ ữ ườ ự ấ ạ ẽ ặ ượ
công.
Tôi xem ti n b c cũng nh môn qu n v t v y. Tôi ch i tích ct~c, ph m l i r iề ạ ư ầ ợ ậ ơ ạ ỗ ồ
s a ch a, ph m l i nhi u h n, s a ch a nhi u h n và ngày càng gi i h n. N u thua,ử ữ ạ ỗ ề ơ ử ữ ề ơ ỏ ơ ế
tôi s đi ngang qua cái l i, b t tay đ i th , m m c i và nói: “Th B y t i g p l iẽ ướ ắ ố ủ ỉ ườ ứ ả ớ ặ ạ
nhé…”.
T kinh nghi m c a mình, tôi chia đ u t ra làm hai d ng: ừ ệ ủ ầ ư ạ
1. D ng th nh t và thông th ng nh t là mua đ u t tr n gói. Nhà đ u t g iạ ứ ấ ườ ấ ầ ư ọ ầ ư ọ
đi n cho m t đ i lý bán l , ví d nh Công ty b t đ ng s n, nhà buôn c ph n ch ngệ ộ ạ ẻ ụ ư ấ ộ ả ổ ầ ứ
khoán hay ng i l p k ho ch tài chính đ mua m t cái gì đó. Có th là m t qu chung,ườ ậ ế ạ ể ộ ể ộ ỹ
m t REIT, m t c ph n hay m t ngân phi u. Đó là m t cách đ u t đ n gi n và nhanhộ ộ ổ ầ ộ ế ộ ầ ư ơ ả
g n. Cũng đ n gi n nh m t ng i mua hàng đi đ n c a hàng máy tính và mua c cáiọ ơ ả ư ộ ườ ế ử ả
máy tính n m ngay trên k v y. ằ ệ ậ
2. D ng th hai là t o ra đ u t . Nh ng nhà đ u t d ng này th ng thu th p cácạ ứ ạ ầ ư ữ ầ ư ạ ườ ậ
th a thu n, cũng gi ng nh ng i ta mua t ng linh ki n máy tính v và ráp l i v y. Đóỏ ậ ố ư ườ ừ ệ ề ạ ậ
là m t d ng làm theo yêu c u. Tôi không h bi t gì v chuy n ráp máy tính c , nh ngộ ạ ầ ề ế ề ệ ả ư
tôi bi t làm th nào đ ráp t ng m nh c h i l i v i nhau, ho c tôi bi t ai có th làmế ế ể ừ ả ơ ộ ạ ớ ặ ế ể
đi u đó. ề
M t nhà đ u t theo d ng th hai có th g i là m t nhà đ u t chuyên nghi p.ộ ầ ư ạ ứ ể ọ ộ ầ ư ệ
Có khi ph i m t hàng năm m i ráp đ c các m nh này l i, và cũng có khi không thả ấ ớ ượ ả ạ ể
nào gom chúng l i đ c. Ng i cha giàu luôn khuy n khích tôi tr thành m t nhà đ uạ ượ ườ ế ở ộ ầ
t d ng th hai. Khi đó thì vi c h c cách ráp các m nh này l i là r t quan tr ng vì đó làư ạ ứ ệ ọ ả ạ ấ ọ
m t chi n th ng to l n, và đôi lúc, n u b n đi ng c dòng n c thì đó cũng s là m tộ ế ắ ớ ế ạ ượ ướ ẽ ộ
th t b i kh ng l . ấ ạ ổ ồ
48
N u mu n tr thành m t nhà đ u t chuyên nghi p, b n c n phát tri n ba kế ố ở ộ ầ ư ệ ạ ầ ể ỹ
năng chính. Nh ng k năng này b sung thêm vào b n k năng yêu c u đ tr thànhữ ỹ ổ ố ỹ ầ ể ở
m t ng i có s thông minh tài chính. ộ ườ ự

1. Làm th nào đ tìm ra m t c h i là mà ng i khác b l ?ế ể ộ ơ ộ ườ ỏ ỡ
B ng đ u óc, b n có th nhìn th y nh ng th mà ng i khác không nhìn đ cằ ầ ạ ể ấ ữ ứ ườ ượ
b ng m t th ng. Ví d , m t anh b n mua m t ngôi nhà cũ k p p trông nh m tằ ắ ườ ụ ộ ạ ộ ỹ ọ ẹ ư ộ
ngôi nhà ma v y. M i ng i t h i t i sao anh ta l i mua nó. Đi u anh th y đ c cònậ ọ ườ ự ỏ ạ ạ ề ấ ượ
ng i khác không th y chính là vì ngôi nhà đi kèm v i 4 lô đ t ph thêm. Sau khi muaườ ấ ớ ấ ụ
ngôi nhà, anh phá s p nó và bán 5 lô đ t cho m t nhà xây d ng g p ba l n cái giá màậ ấ ộ ự ấ ầ
anh đã mua tr n gói. Anh ki m đ c 75.000 $ ch trong 2 tháng làm vi c. S ti n nàyọ ế ượ ỉ ệ ố ề
không ph i là nhi u nh ng ch c ch n là v t xa m t s l ng ít i, và đi u này hoànả ề ư ắ ắ ượ ộ ố ươ ỏ ề
toàn không khó khăn gì v m t k thu t ề ặ ỹ ậ
2. Làm cách nào đ c tăng ti n? ượ ề
Nh ng ng i bình th ng ch bi t m t cách duy nh t là đi đ n ngân hàng, cònữ ườ ườ ỉ ế ộ ấ ế
nh ng nhà đ u t chuyên nghi p bi t nhi u cách tăng v n mà không c n ph i đ n ngânữ ầ ư ệ ế ề ố ầ ả ế
hàng. Đ b t đ u, tôi h c cách mua nhà mà không c n ngân hàng. Nh ng ngôi nhàể ắ ầ ọ ầ ữ
không t n quá nhi u ti n, nh ng k năng tăng ti n mà tôi h c đ c thì qu là vô giá. ố ề ề ư ỹ ề ọ ượ ả
Tôi r t th ng nghe m i ng i nói: "Ngân hàng không cho tôi m n ti n, hayấ ườ ọ ườ ượ ề
"Tôi không đ ti n mua.”, N u b n mu n làm m t nhà đ u t chuyên nghi p, b n c nủ ề ế ạ ố ộ ầ ư ệ ạ ầ
ph i h c cách làm nh ng đi u mà h u h t m i ng i không làm đ c. Nói cách khácả ọ ữ ề ầ ế ọ ườ ượ
ph n l n vì thi u ti n nên không làm ăn đ c. N u có th tránh đ c ch ng ng i này,ầ ớ ế ề ượ ế ể ượ ướ ạ
b n s có đ c hàng tri u đô la. Nhi u l n tôi mua m t căn h , m t l c c ph n hayạ ẽ ượ ệ ề ầ ộ ộ ộ ố ổ ầ
c m t tòa nhà mà không c n đ n m t xu trong ngân hàng. Có l n tôi mua m t tòa nhàả ộ ầ ế ộ ầ ộ
giá 1,2 tri u đô la. Tôi làm theo ki u mà ng i ta g i là “gi ti n l i”, v i m t h pệ ể ườ ọ ữ ề ạ ớ ộ ợ
đ ng vi t tay gi a ng i mua và ng i bán. Tôi g i đ t c c 100.000 $, nó cho phép tôiồ ế ữ ườ ườ ọ ặ ọ
có 90 ngày đ tăng ph n còn l i c a s ti n. T i sao tôi làm th ? Đ n gi n vì tôi bi tể ầ ạ ủ ố ề ạ ế ơ ả ế
r ng ngôi nhà tr giá đ n 2 tri u đô la. Tôi không tăng ti n lên. Thay vào đó, ng i đãằ ị ế ệ ề ườ
nh đ t tr c 100.000 $ s cho tôi 50.000 $ vì đã tìm đ c v giao d ch, anh ta th chờ ặ ướ ẽ ượ ụ ị ế ỗ
tôi còn tôi ra đi. T ng th i gian làm vi c: 3 ngày. M t l n n a, đi u chính y u là cáiổ ờ ệ ộ ầ ữ ề ế
49
b n mu n ch không ph i cái b n mua. Đ u t không ph i là mua bán. Đó là s hi uạ ố ứ ả ạ ầ ư ả ự ể
bi t.ế
3. Làm sao t ch c đ c nh ng ng i thông minh?ổ ứ ượ ữ ườ

Ng i thông minh là ng i thuê m n hay làm vi c chung v i nh ng ng iườ ườ ướ ệ ớ ữ ườ
thông minh h n anh ta. Khi b n c n l i khuyên thì hãy ch c ch n r ng: b n đã ch n cơ ạ ầ ờ ắ ắ ằ ạ ọ ố
v n cho mình m t cách khôn ngoan. ấ ộ
Có quá nhi u đi u ph i h c, nh ng ph n th ng thì vô cùng to l n. N u b nề ề ả ọ ư ầ ưở ớ ế ạ
không mu n h c nh ng k năng này thì hãy là m t nhà đ u t d ng th nh t. Chínhố ọ ữ ỹ ộ ầ ư ạ ứ ấ
nh ng đi u b n bi t là tài s n l n ch t. ữ ề ạ ế ả ớ ấ
Chính nh ng đi u b n không bi t là r i ro l n nh t. Luôn luôn có nh ng r i ro,ữ ề ạ ế ủ ớ ấ ữ ủ
vì v y hãy h c cách xoay s nh ng r i ro này thay vì né tránh chúng.ậ ọ ở ữ ủ
CHƯƠNG 7 – Bài 6: Hãy làm việc để học – Đừng lành việc vì tiền
Năm 1995, tôi đ c m t t báo Singapore ph ng v n. Ng i n phóng viên trượ ộ ờ ỏ ấ ườ ữ ẻ
tu i đ n r t đúng gi và cu c ph ng v n b t đ u ngay l p t c. Chúng tôi ng i trongổ ế ấ ờ ộ ỏ ấ ắ ầ ậ ứ ồ
đ i s nh c a m t khách s n sang tr ng, nh m nháp cà phê và th o lu n v m c đíchạ ả ủ ộ ạ ọ ấ ả ậ ề ụ
chuy n vi ng thăm Singapore c a tôi. Tôi cùng đ ng trên b c di n thuy t v i Zigế ế ủ ứ ụ ễ ế ớ
Ziglar. Ông y nói v nh ng đ ng c , còn tôi nói v "Nh ng bí m t c a ng i giàu.” ấ ề ữ ộ ơ ề ữ ậ ủ ườ
Ng i n phóng viên nói: m t ngày nào đó, tôi cũng s là tác gi c a nh ng cu nườ ữ ộ ẽ ả ủ ữ ố
sách bán ch y nh t nh anh v y. Tôi đã đ c m t s bài báo cô vi t và r t l y làm thúạ ấ ư ậ ọ ộ ố ế ấ ấ
v . Cô có cách vi t c ng c i và rõ ràng. Nh ng bài báo cô vi t r t đ c đ c gi yêuị ế ứ ỏ ữ ế ấ ượ ộ ả
thích.
Tôi tr l i: “Văn phong c a cô r t hay. Đi u gì đã khi n cô không đ t đ c gi cả ờ ủ ấ ề ế ạ ượ ấ
m c a mình v y?”. ơ ủ ậ
50
Cô gái nói: “Có v nh nh ng tác ph m c a tôi không đ n đ c v i m i ng i.ẻ ư ữ ẩ ủ ế ượ ớ ọ ườ
Ai cũng nói r ng nh ng ti u thuy t c a tôi r t tuy t, nh ng không có gì x y ra c . Vìằ ữ ể ế ủ ấ ệ ư ả ả
v y mà tôi gi ngh làm báo. ít nh t thì cũng có cái đ tr hóa đ n. Anh có khuyên tôiậ ữ ề ấ ể ả ơ
gì không.
Tôi hào h ng nói: “Có đ y. Singapore tôi có m t ng i b n qu n lý m tứ ấ Ở ộ ườ ạ ả ộ
tr ng h c d y cách buôn bán. Anh ta đi u hành khóa hu n luy n th ng m i cho r tườ ọ ạ ề ấ ệ ưở ạ ấ
nhi u công ty đ ng đ u Singapore. Tôi nghĩ n u cô tham d m t l p h c c a anh ta,ề ứ ầ ở ế ự ộ ớ ọ ủ
cô s đ y m nh s nghi p c a cô lên đ c nhi u đ y." “Anh mu n nói là tôi ph i đ nẽ ẩ ạ ự ệ ủ ượ ề ấ ố ả ế
tr ng y đ h c cách bán sách à?" Cô gái h i l i m t cách gay g t. Tôi g t đ u.ườ ấ ể ọ ỏ ạ ộ ắ ậ ầ

“Anh đùa h ?” ả
Tôi l c đ u. Lúc này tôi c m th y d i. Cô gái c m th y mình b xúc ph m và tôiắ ầ ả ấ ộ ả ấ ị ạ
c sao mình ch a h nói gì c . “Tôi có b ng c nhân Văn ch ng Anh. T i sao tôiướ ư ề ả ằ ử ươ ạ
ph i đi h c cách làm ng i bán sách ch ? Tôi là m t nhà chuyên môn. Tôi đ n tr ngả ọ ườ ứ ộ ế ườ
và đ c hu n luy n m t ngh nghi p đ không ph i làm m t ng i buôn bán. Tôi ghétượ ấ ệ ộ ề ệ ể ả ộ ườ
nh ng ng i bán hàng. T t c nh ng gì h mu n ch là ti n thôi.” ữ ườ ấ ả ữ ọ ố ỉ ề
Cô gái thu d n gi y t m t cách gi n d . Cu c ph ng v n ch m d t. Trên chi cọ ấ ờ ộ ậ ữ ộ ỏ ấ ấ ứ ế
bàn cà phê là m t trong nh ng cu n sách bán ch y nh t mà tôi đã vi t. Tôi nh t nó lênộ ữ ố ạ ấ ế ặ
cùng t ghi chú c a cô gái trong t p gi y th m. Tôi ch cho cô th y dòng ghi chú: “Côờ ủ ậ ấ ấ ỉ ấ
th y gì không?” ấ
Cô gái b i r i nhìn xu ng: “Sao?” ố ố ố
Tôi c ý ch vào dòng ghi chú c a cô. Trên t gi y cô vi t: “Robert Kiyosaki, tácố ỉ ủ ờ ấ ế
gi nh ng cu n sách bán ch y nh t…” ả ữ ố ạ ấ
"Nó vi t r ng tôi là ‘tác gi cu n sách bán ch y nh t’ ch không ph i là ‘tác giế ằ ả ố ạ ấ ứ ả ả
cu n sách vi t hay nh t’”. ố ế ấ
Ngay l p t c cô gái m to m t, và l ng nghe tôi th t chăm chú.ậ ứ ở ắ ắ ậ
“Tôi là m t ng i vi t văn t . Cô là m t nhà văn l n. Tôi h c cách buôn bán. Côộ ườ ế ệ ộ ớ ọ
có b ng c nhân. Gom hai th đó l i cô s là tác gi cu n sách vi t hay nh t, và “tácằ ử ứ ạ ẽ ả ố ế ấ
gi cu n sách bán ch y nh t”. ả ố ạ ấ
51
Tia gi n d lóe lên trong m t cô gái: “Tôi s không bao gi h mình đi h c cáchậ ữ ắ ẽ ờ ạ ọ
bán hàng c . Nh ng ng i nh anh ch ng vi t lách gì h t. Tôi là m t ng i vi t vănả ữ ườ ư ẳ ế ế ộ ườ ế
chuyên nghi p còn anh là m t ng i buôn bán ” ệ ộ ườ
Và cô gái v i vã b đi… ộ ỏ
Th gi i đ y nh ng con ng i tài năng, thông minh, đ c giáo d c t t và cóế ớ ầ ữ ườ ượ ụ ố
năng khi u Chúng ta g p h m i ngày vì h xung quanh chúng ta. Nh ng có m t sế ặ ọ ỗ ọ ở ư ộ ự
th t đáng bu n là ch có m t tài năng vĩ đ i thôi thì không đ . ậ ồ ỉ ộ ạ ủ
Tôi th ng r t s ng s t tr c s ti n l ng ít i mà r t nhi u ng i đ y tàiườ ấ ử ố ướ ố ề ươ ỏ ấ ề ườ ầ
năng ki m đ c. Tôi nghe nói r ng ch có không đ y 5% ng i M ki m đ c h nế ượ ằ ỉ ầ ườ ỹ ế ượ ơ
100. 000 $ m t năm. Tôi đã g p nh ng con ng i xu t chúng, h c cao nh ng chi ki mộ ặ ữ ườ ấ ọ ư ế

đ c ch a t i 20.000$ m t năm. M t c v n kinh doanh chuyên ngành y khoa m u d chượ ư ớ ộ ộ ố ấ ậ ị
b o tôi r ng: có r t nhi u bác sĩ, nha sĩ và y sĩ r t v t v v tài chính. Tr c lúc đó, tôiả ằ ấ ề ấ ấ ả ề ướ
c nghĩ trong khi h t t nghi p, h n là ti n b c b t đ u đ vào. Ng i c v n kinhứ ọ ố ệ ẳ ề ạ ắ ầ ổ ườ ố ấ
doanh này đã nói r ng: “Ch m t tài năng thôi không đi cùng m t tài s n l n.”ằ ỉ ộ ộ ả ớ
Tr c đây tôi đã nói r ng trí thông minh tài chính là s ph i h p c a k toán,ướ ằ ự ố ợ ủ ế
đ u t , th tr ng và pháp lu t. K t h p đ c b n k năng chuyên môn này, chuy nầ ư ị ườ ậ ế ợ ượ ố ỹ ệ
ti n ki m ti n s d dàng h n nhi u. Th nh ng, khi nói đ n ti n b c, k năng duyề ế ề ẽ ễ ơ ề ế ư ế ề ạ ỹ
nh t mà h u h t ng i ta bi t ch là làm vi c chăm ch !ấ ầ ế ườ ế ỉ ệ ỉ
M t ví d c đi n c a vi c ph i h p k năng là chuy n ng i phóng viên trộ ụ ổ ể ủ ệ ố ợ ỹ ệ ườ ẻ
tu i tôi đã nói đ u bài. N u cô y c n m n h c thêm k năng buôn bán và ti p th ,ổ ở ầ ế ấ ầ ẫ ọ ỹ ế ị
thu nh p c a cô s tăng v t ngay. N u tôi là cô y, tôi s h c thêm vài khóa vi t bàiậ ủ ẽ ọ ế ấ ẽ ọ ế
qu ng cáo cũng nh buôn bán. Sau đó, thay vì làm vi c cho t báo, tôi s tìm vi c ả ư ệ ờ ẽ ệ ở
nh ng văn phòng qu ng cáo. Ngay c khi thu nh p có c t gi m, cô y v n s h c đ cữ ả ả ậ ắ ả ấ ẫ ẽ ọ ượ
cách truy n đ t thông tin b ng nh ng “đ ng t t" đ c dùng trong nh ng m u qu ngề ạ ằ ữ ườ ắ ượ ữ ẩ ả
cáo thành công. Cô cũng nên dành th i gian đ nghiên c u nh ng m i quan h v i côngờ ể ứ ữ ố ệ ớ
chúng, m t k năng khá quan tr ng. Cô s h c cách làm ra hàng tri u đô la t vi cộ ỹ ọ ẽ ọ ệ ừ ệ
qu ng cáo không m t ti n. Và vào bu i t i hay nh ng ngày cu i tu n, cô có th dànhả ấ ề ổ ố ữ ố ầ ể
đ vi t cu n ti u thuy t vĩ đ i c a mình. Khi nó hoàn thành, cô s có th bán d cể ế ố ể ế ạ ủ ẽ ể ượ
52
cu n sách nhanh h n. Và sau m t th i gian ng n, cô có th tr thành “tác gi nh ngố ơ ộ ờ ắ ể ở ả ữ
cu n sách bán ch y nh t.”ố ạ ấ
Lúc tôi cho ra m t cu n sách "N u mu n giàu có và h nh phúc thì đ ng đ nắ ố ế ố ạ ừ ế
tr ng?" m t nhà xu t b n đ ngh tôi nên đ i t a sách thành "Kinh t giáo d c”. Tôiườ ộ ấ ả ề ị ổ ự ế ụ
b o h r ng, v i cái t a nh th , tôi s ch bán đ c hai cu n: m t cho b n tôi và m tả ọ ằ ớ ự ư ế ẽ ỉ ượ ố ộ ạ ộ
cho gia đình mình. Tôi ch n cái t a khó ch u. N u mu n giàu có và h nh phúc thì đ ngọ ự ị ế ố ạ ừ
đ n tr ng? vì tôi bi t r ng nó s thu hút công chúng. Vì v y mà tôi ch n m t cái t aế ườ ế ằ ẽ ậ ọ ộ ự
s đ a tôi lên truy n thanh truy n hình, đ n gi n là tôi s n sàng tranh lu n v i h .ẽ ư ề ề ơ ả ẵ ậ ớ ọ
Nhi u ng i nghĩ tôi gi ng m t cái bánh trái cây cho ru i bu, nh ng quy n sách thì v nề ườ ố ộ ồ ư ể ẫ
bán ch y. ạ
Khi tôi t t nghi p H c vi n M u d ch Hàng h i M vào năm 1969, ng i chaố ệ ọ ệ ậ ị ả ỹ ườ

h c th c cao c a tôi r t h nh phúc. Công ty Standard Oil California thuê tôi làm th y sọ ứ ủ ấ ạ ủ ư
cho nh ng chi c tàu ch d u. Tôi là phó thuy n tr ng th ba, và ti n l ng c a tôiữ ế ở ầ ề ưở ứ ề ươ ủ
th p h n so v i các đ ng nghi p, nh ng nh v y là t m n v i công vi c th c s đ uấ ơ ớ ồ ệ ư ư ậ ạ ổ ớ ệ ự ự ầ
tiên sau khi ra tr ng. l ng kh i đi m c a tôi là 42.000 $ m t năm k c th i gian làmườ ươ ở ể ủ ộ ể ả ờ
vi c ngoài gi , và tôi ch phái làm vi c trong b y tháng. Tôi có năm tháng ngh ng i.ệ ờ ỉ ệ ả ỉ ơ
N u mu n, tôi có th đ n Vi t Nam v i m t công ty hàng h i tr c thu c và s d dàngế ố ể ế ệ ớ ộ ả ự ộ ẽ ễ
tăng g p đôi ti n l ng thay vì đi ngh 5 tháng.ấ ề ươ ỉ
Tôi có c m t s nghi p to l n phía tr c, nh ng sau sáu tháng làm vi c v iả ộ ự ệ ớ ướ ư ệ ớ
công ty, tôi v n xin thôi vi c và tham gia vào Marine Corps đ h c cách lái máy bay.ẫ ệ ể ọ
Ng i cha h c th c cao r t gi n d . Còn ng i cha giàu l i chúc m ng tôi, vì ông quanườ ọ ứ ấ ậ ữ ườ ạ ừ
ni m r ng "B n c n bi t m i th m t chút.” ệ ằ ạ ầ ế ỗ ứ ộ
Đó là lý do t i sao trong nhi u năm, tôi làm vi c nhi u b ph n khác nhau trongạ ề ệ ở ề ộ ậ
công ty c a ng i cha giàu. Có lúc tôi làm vi c b ph n k toán. Dù có l là tôiủ ườ ệ ở ộ ậ ế ẽ
không th nào tr thành m t k toán viên gi i đ c nh ng ông v n mu n tôi ph i h cể ở ộ ế ỏ ượ ư ẫ ố ả ọ
b ng cách th m t t . Ng i cha giàu bi t r ng tôi s h c đ c nh ng “bi t ng ” vàằ ấ ừ ừ ườ ế ằ ẽ ọ ượ ữ ệ ữ
có kh năng th y đ c cái gì quan tr ng còn cái gì không. Tôi còn làm công vi c c aả ấ ượ ọ ệ ủ
m t anh h u bàn và m t công nhân xây d ng, cũng nh bán hàng, đ t ch và ti p th .ộ ầ ộ ự ư ặ ỗ ế ị
Ng i cha giàu đang “chu n b ” cho Mike và tôi. Chính vì v y mà ông khăng khăng b tườ ẩ ị ậ ắ
chúng tôi ph i có m t trong nh ng bu i h p c a ông v i các nhân viên ngân hàng, lu tả ặ ữ ổ ọ ủ ớ ậ
53
s , k toán và nh ng nhà môi gi i ông mu n chúng tôi bi t m i th m t chút v m iư ế ữ ớ ố ế ỗ ứ ộ ề ọ
khía c nh trong đ ch c a mình. ạ ế ế ủ
Khi tôi xin ngh công vi c có l ng cao Standard Oil, ng i cha h c th c caoỉ ệ ươ ở ườ ọ ứ
đã có m t cu c nói chuy n th ng th n v i tôi ông r t hoang mang, ch ng hi u n i t iộ ộ ệ ẳ ắ ớ ấ ẳ ể ổ ạ
sao tôi quy t đ nh b m t s nghi p l ng cao, l i nhu n l n, th i gian ngh ng iế ị ỏ ộ ự ệ ươ ợ ậ ớ ờ ỉ ơ
nhi u và nhi u c h i thăng ti n nh th … Tôi không th gi i thích cho ông hi u đ cề ề ơ ộ ế ư ế ể ả ể ượ
dù đã r t c g ng. Ki u logic c a tôi không phù h p v i logic c a ông. M t v n đ l nấ ố ắ ể ủ ợ ớ ủ ộ ấ ề ớ
khác, logic c a tôi là logic c a ng i cha giàu. ủ ủ ườ
S b o đ m công vi c là m i th đ i v i ng i cha h c th c cao. Còn h c t pự ả ả ệ ọ ứ ố ớ ườ ọ ứ ọ ậ
là t t c đ i v i ng i cha giàu.ấ ả ố ớ ườ

Ng i cha h c th c cao nghĩ r ng tôi đ n tr ng đ h c tr thành m t sĩ quanườ ọ ứ ằ ế ườ ể ọ ở ộ
hàng h i. Ng i cha giàu bi t r ng tôi đ n tr ng đ h c v th ng m i qu c t . Làả ườ ế ằ ế ườ ể ọ ề ươ ạ ố ế
m t sinh viên, tôi h c trông nom hàng hóa, lái tàu ch hàng, tàu ch d u và tàu chộ ọ ở ở ầ ở
khách sang vùng Vi n Đông và Nam Thái Bình D ng. Ng i cha giàu nh n m nh vi cễ ươ ườ ấ ạ ệ
tôi nên l i Thái Bình D ng thay vì lái tàu sang châu Âu vì ông bi t r ng nh ng n cở ạ ươ ế ằ ữ ướ
đang n i là nh ng n c châu Á ch không ph i châu Âu. Trong khi nh ng ng i b nổ ữ ướ ứ ả ữ ườ ạ
h c c a tôi đang b n tham gia vào H i H c sinh Sinh viên thì tôi h c cách kinh doanh,ọ ủ ậ ộ ọ ọ
h c v nh ng ki u ng i và nh ng n n văn hóa Nh t, Đài Loan, Thái Lan, Singapore,ọ ề ữ ể ườ ữ ề ậ
H ng Kong, Vi t Nam, Tri u Tiên, Tahiti, Samoa và Philippines… Nh nh ng vi c h cồ ệ ề ờ ữ ệ ọ
đó, tôi đã nhanh chóng tr ng thành. ưở
Ng i cha h c th c cao ch không hi u t i sao tôi quy t đ nh ngh vi c đ giaườ ọ ứ ỉ ể ạ ế ị ỉ ệ ể
nh p Marine Corps. Tôi b o ông r ng tôi mu n h c lái máy bay, nh ng th c s là tôiậ ả ằ ố ọ ư ự ự
mu n h c cách đ ng đ u m t t ch c. Ng i cha giàu gi i thích r ng đi u khó khănố ọ ứ ầ ộ ổ ứ ườ ả ằ ề
nh t khi đi u hành m t công ty là qu n lý nhân s . Ông đã có ba năm ph c v trongấ ề ộ ả ự ụ ụ
quân ngũ, còn ng i cha có h c c a tôi thì đ c mi n quân d ch. Ng i cha giàu cho tôiườ ọ ủ ượ ễ ị ườ
bi t giá tr c a vi c h c cách lãnh đ o m i ng i trong nh ng tình hu ng nguy hi m.ế ị ủ ệ ọ ạ ọ ườ ữ ố ể
Ông nói: "Kh năng lãnh đ o là đi u k ti p mà con c n ph i h c. N u con không ph iả ạ ề ế ế ầ ả ọ ế ả
là m t nhà lãnh đ o gi i, con s b bán sau l ng, trong kinh doanh cũng gi ng nh v y”.ộ ạ ỏ ẽ ị ư ố ư ậ
54
Năm 1973, tôi t Vi t Nam tr v và xin thôi vi c, dù tôi r t thích đ c bay. Tôiừ ệ ở ề ệ ấ ượ
tìm vi c Xerox Corps. Tôi tham gia vào đây vì m t lý do riêng mà không ph i vì l iệ ở ộ ả ợ
nhu n. Tôi là m t ng i r t rè và ý nghĩ ph i đi bán hàng là m t v n đ kinh kh ngậ ộ ườ ụ ả ộ ấ ề ủ
nh t th gi i. Tôi vào làm cho Xerox vì đây có m t trong nh ng ch ng trình hu nấ ế ớ ở ộ ữ ươ ấ
luy n bán hàng t t nh t n c M .ệ ố ấ ướ ỹ
x u h . Là m t ng i lao đ ng trí óc, ông nghĩ r ng nh ng ng i bán hàng thu cấ ổ ộ ườ ộ ằ ữ ườ ộ
t ng l p th p kém. Tôi làm vi c Xerox trong 4 năm cho đ n khi v t qua đ c n iầ ớ ấ ệ ở ế ượ ượ ỗ
s hãi khi ph i gõ c a t ng nhà và b xua đu i. Khi đã tr thành m t trong năm ng iợ ả ử ừ ị ổ ở ộ ườ
bán hàng gi i nh t, tôi l i xin thôi vi c và chuy n đi, đ l i sau l ng m t s nghi p l nỏ ấ ạ ệ ể ể ạ ư ộ ự ệ ớ
v i m t công ty tuy t v i. ớ ộ ệ ờ
Năm 1977, tôi thành l p công ty đ u tiên c a mình. Ng i cha giàu đã chu n bậ ầ ủ ườ ẩ ị

cho Mike và tôi ti p qu n các công ty. Vì v y lúc này tôi ph i h c cách thi t l p và k tế ả ậ ả ọ ế ậ ế
h p chúng l i v i nhau. S n ph m đ u tiên c a tôi, ví nilông dùng khóa dán, đ c s nợ ạ ớ ả ẩ ầ ủ ượ ả
xu t Vi n Đông và v n chuy n đ n m t kho hàng New York, g n n i tôi đi h cấ ở ễ ậ ể ế ộ ở ầ ơ ọ
tr c kia. Vi c h c chính th c đã hoàn thành, và bây gi là lúc tôi ph i ki m tra khướ ệ ọ ứ ờ ả ể ả
năng ng d ng c a mình. N u th t b i, tôi s phá s n. Ng i cha giàu nghĩ r ng t tứ ụ ủ ế ấ ạ ẽ ả ườ ằ ố
nh t là b phá s n tr c tu i 30. L i khuyên c a ông là: “Con s v n còn th i gian đấ ị ả ướ ổ ờ ủ ẽ ẫ ờ ể
đ ng lên.” Vào đêm sinh nh t th 30 c a tôi, chuy n tàu đ u tiên r i Tri n Tiên đ đ nứ ậ ứ ủ ế ầ ờ ề ể ế
New York…
Ngày nay tôi v n còn kinh doanh trên ph m vi qu c t . Và nh ng i cha giàuẫ ạ ố ế ư ườ
khuy n khích, tôi luôn tìm ki m nh ng đ t n c đang n i. Hi n nay công ty đ u t c aế ế ữ ấ ướ ổ ệ ầ ư ủ
tôi đang đ u t trên kh p các vùng Nam M , châu Á, Norway và Nga. ầ ư ắ ỹ
Có m t câu nói c x a r ng: “Công vi c (JOB) là vi t t t c a ‘V t qua s túngộ ổ ư ằ ệ ế ắ ủ ượ ự
qu n’ (Just Over Broke).” Và không may là câu nói này đúng v i hàng tri u tri u ng i.ẫ ớ ệ ệ ườ
Vì tr ng h c không nghĩ r ng hi u bi t tài chính cũng là m t s hi u bi t đáng giá,ườ ọ ằ ể ế ộ ự ể ế
nên h u h t các công nhân ph i "s ng trong kham kh trong cái vòng lu n qu n làmầ ế ả ố ổ ẩ ẩ
vi c và tr hóa đ n…" ệ ả ơ
Tôi còn bi t m t lý thuy t qu n lý khác cho r ng: "Công nhân nào làm vi c chămế ộ ế ả ằ ệ
ch s không b đu i, và ng i ch s ch tr l ng đ đ cho các công nhân không xinỉ ẽ ị ổ ườ ủ ẽ ỉ ả ươ ủ ể
55
ngh vi c”. Và n u b n nhìn vào t l ti n l ng c a h u h t các công ty, b n s th yỉ ệ ế ạ ỷ ệ ề ươ ủ ầ ế ạ ẽ ấ
r ng có ph n nào s th t trong câu nói này.ằ ầ ự ậ
K t qu cu i cùng là h u h t các công nhân không bao gi ti n xa đ c. H làmế ả ố ầ ế ờ ế ượ ọ
theo nh ng gì h đ c d y d : “Tìm m t công vi c b o đ m”. H u h t các công nhânữ ọ ượ ạ ỗ ộ ệ ả ả ầ ế
đ u t p trung vào làm vi c đ lãnh l ng và đ c th ng nh ng l i nhu n ng n h nề ậ ệ ể ươ ượ ưở ữ ợ ậ ắ ạ
nh ng đem đ n nh ng b t h nh dài h n. ư ế ữ ấ ạ ạ
Thay vào đó, tôi khuy n khích nh ng ng i tr tu i hãy tìm vi c vì nh ng gì hế ữ ườ ẻ ổ ệ ữ ọ
đã h c h n là nh ng gì h s ki m đ c. Hãy nhìn xu ng đ ng đi c a nh ng k năngọ ơ ữ ọ ẽ ế ượ ố ườ ủ ữ ỹ
mà h mu n đ t đ c tr c khi ch n m t ngh nghi p chuyên bi t và tr c khi b b yọ ố ạ ượ ướ ọ ộ ề ệ ệ ướ ị ẫ
vào vòng “Rat Race”.
M t khi ng i ta đã b b y vào quá trình tr hóa đ n su t đ i h tr nên gi ngộ ườ ị ẫ ả ơ ố ờ ọ ở ố

nh nh ng con chu t đ ng bé nh ch y vòng quanh m t cái bánh xe kim lo i ư ữ ộ ồ ỏ ạ ộ ạ
Trong b phim “Jerry Maguire” do ngôi sao đi n nh Tom Cruise đóng vai chínhộ ệ ả
có r t nhi u câu nói hay. Nh ng có m t câu mà tôi nghĩ là chân th c nh t. Câu nói đóấ ề ư ộ ự ấ
n m trong c nh Tom đang r i công ty. Anh v a b sa th i và anh h i toàn công ty: “Aiằ ả ờ ừ ị ả ỏ
mu n đi v i tôi?” Và toàn c nh nh đông c ng l i trong im l ng. Ch có m t ph nố ớ ả ư ứ ạ ặ ỉ ộ ụ ữ
lên ti ng: “Tôi cũng mu n đi l m nh ng tôi s đ c thăng ch c trong ba tháng n a.” ế ố ắ ư ẽ ượ ứ ữ
Có l đây là câu nói chân th c nh t trong su t b phim. Đó là lo i câu nói màẽ ự ấ ố ộ ạ
ng i ta th ng dùng đ khi n mình luôn ph i làm vi c đ tr hóa đ n. Tôi bi t r ngườ ườ ể ế ả ệ ể ả ơ ế ằ
ng i cha h c th c cao c a mình luôn mong đ i đ c tăng l ng vào m i năm, và m iườ ọ ứ ủ ợ ượ ươ ỗ ỗ
năm trôi qua ông đ u th t v ng. Vì v y, ông quay l i tr ng đ h c thêm nh ng kề ấ ọ ậ ạ ườ ể ọ ữ ỹ
năng m i đ có th đ c tăng l ng, nh ng m t l n n a ông l i b th t v ng… ớ ể ể ượ ươ ư ộ ầ ữ ạ ị ấ ọ
Khi nói chuy n v i nh ng ng i tr ng thành mu n ki m đ c nhi u ti n, tôiệ ớ ữ ườ ưở ố ế ượ ề ề
luôn khuy n khích h th tìm m t công vi c th hai có th d y cho h m t k năngế ọ ử ộ ệ ứ ể ạ ọ ộ ỹ
m i. Th ng thì tôi khuy n khích h tham gia vào m t công ty qu ng cáo m ng l i,ớ ườ ế ọ ộ ả ạ ướ
còn g i là ti p th nhi u m c đ , n u h mu n h c k năng buôn bán. M t s công tyọ ế ị ề ứ ộ ế ọ ố ọ ỹ ộ ố
nh th có nh ng ch ng trình hu n luy n xu t s c giúp ng i ta v t qua n i s hãiư ế ữ ươ ấ ệ ấ ắ ườ ượ ỗ ợ
th t b i và s b t ch i, nh ng lý do chính khi n con ng i không thành công. Nói choấ ạ ợ ị ừ ố ữ ế ườ
cùng thì h c t p còn giá tr h n c ti n b c.ọ ậ ị ơ ả ề ạ
56
Khi đ a ra nh ng đ ngh này, tôi th ng nghe câu tr l i: Nh th th t phi nư ữ ề ị ườ ả ờ ư ế ậ ề
ph c hay là "Tôi ch mu n làm nh ng gì tôi thích.”ứ ỉ ố ữ
V i câu nói: “Nh th th t phi n ph c”, tôi h i l i: “V y b n thích làm vi cớ ư ế ậ ề ứ ỏ ạ ậ ạ ệ
su t đ i và đóng cho chính quy n 50% nh ng gì b n ki m đ c hay sao?” Còn v i câuố ờ ề ữ ạ ế ượ ớ
tr l i “Tôi ch mu n làm nh ng gì tôi thích”, tôi nói: "ả ờ ỉ ố ữ Tôi không thích đi đ n phòngế
t p th d c, nh ng tôi bu c ph i đi vì tôi mu n đ c kh e m nh và s ng lâuậ ể ụ ư ộ ả ố ượ ỏ ạ ố ."
Không may là nh ng ng i l n tu i th ng r t khó h c nh ng cái m i. Tr phiữ ườ ớ ổ ườ ấ ọ ữ ớ ừ
m t ng i đã quen v i nh ng bi n đ i r i, n u không r t khó mà thay đ i đ c.ộ ườ ớ ữ ế ổ ồ ế ấ ổ ượ
Nh ng v i nh ng ng i có th đang do d khi nói đ n chuy n h c thêm m t cáiư ớ ữ ườ ể ự ế ệ ọ ộ
m i, tôi th ng khuy n khích h : Cu c s ng cũng nh đi đ n phòng t p th d c. V tớ ườ ế ọ ộ ố ư ế ậ ể ụ ấ
v nh t là lúc quy t đ nh đi. Khi b n v t qua r i thì m i th đ u d dàng. R t nhi uả ấ ế ị ạ ượ ồ ọ ứ ề ễ ấ ề

ngày c h nghĩ đ n chuy n đi t p th d c là tôi phát s , nh ng khi tôi đã đó và b tứ ễ ế ệ ậ ể ụ ợ ư ở ắ
đ u v n đ ng thì nó tr thành m t thú vui. Sau khi luy n t p, tôi luôn th y vui v vì cóầ ậ ộ ở ộ ệ ậ ấ ẻ
th làm đ c nh ng gì mình nói. ể ượ ữ
Thay vào đó, n u b n không s n sàng làm vi c đ h c thêm nh ng đi u m i vàế ạ ẵ ệ ể ọ ữ ề ớ
khăng khăng mu n trau d i chuyên môn cao ch trong lĩnh v c c a mình, hãy ch c ch nố ồ ỉ ự ủ ắ ắ
r ng công ty n i b n đang làm vi c đ c t ch c thành công đoàn. Nh ng công đoànằ ơ ạ ệ ượ ổ ứ ữ
lao đ ng luôn dành đ b o v các chuyên gia. N u tôi ti p t c s nghi p lái máy bay,ộ ể ả ệ ế ế ụ ự ệ
h n tôi s tìm m t công ty có t ch c công đoàn phi công l n m nh. Vì sao v y? Vì tôiẳ ẽ ộ ổ ứ ớ ạ ậ
s dâng hi n hoàn toàn cu c s ng c a mình đ h c m t k năng ch có giá tr trong m tẽ ế ộ ố ủ ể ọ ộ ỹ ỉ ị ộ
lĩnh v c. ự
N u tôi b đ y kh i ngành này, k năng s ng còn c a tôi s tr nên vô giá trế ị ẩ ỏ ỹ ố ủ ẽ ở ị
trong nh ng ngành ngh khác. M t phi công l n tu i b sa th i - v i 100.000 gi bayữ ề ộ ớ ổ ị ả ớ ờ
v n t i h ng n ng, ki m đ c 150.000 $ m t năm - s r t khó tìm đ c công vi c cóậ ả ạ ặ ế ượ ộ ẽ ấ ượ ệ
m c l ng t ng đ ng trong ngành giáo d c ch ng h n, vì nh ng k năng mà nhứ ươ ươ ươ ụ ẳ ạ ữ ỹ ờ
chúng, m t phi công đ c tr l ng trong công nghi p hàng không l i không quanộ ượ ả ươ ệ ạ
tr ng trong m t h th ng khác, ví d nh tr ng h c.ọ ộ ệ ố ụ ư ườ ọ
Vì v y mà theo kinh nghi m thì "Chuyên môn cao, công đoàn l n. Đó là m t vi cậ ệ ớ ộ ệ
r t nên làm. Khi tôi h i các sinh viên trong nh ng l p h c mà tôi đang d y: "Bao nhiêuấ ỏ ữ ớ ọ ạ
57
ng i trong các b n có th làm m t cái bánh hamburger ngon h n Mcdonald,s?” h uườ ạ ể ộ ơ ầ
nh t t c các sinh viên đ u gi tay. Sau đó tôi h i: “v y n u h u h t các b n đ u làmư ấ ả ề ơ ỏ ậ ế ầ ế ạ ề
đ c bánh ngon h n thì t i sao Mcdonald’s l i ki m đ c nhi u ti n h n b n?” ượ ơ ạ ạ ế ượ ề ề ơ ạ
Câu tr l i quá hi n nhiên: Mcdonald’s có m t h th ng kinh doanh xu t s c. Lýả ờ ể ộ ệ ố ấ ắ
do khi n h u h t nh ng ng i tài năng ph i ch u c nh nghèo là vì h t p trung vàoế ầ ế ữ ườ ả ị ả ọ ậ
vi c làm m t cái bánh hamburger ngon, mà bi t quá ít ho c không bi t gì v ph ngệ ộ ế ặ ế ề ươ
th c kinh doanh c . ứ ả
Th gi i đ y nh ng con ng i tài năng nh ng nghèo kh . Và r t th ng, hế ớ ầ ữ ườ ư ổ ấ ườ ọ
nghèo ph i đ u tranh tài chính hay ch có th ki m đ c ít h n th c l c c a mìnhả ấ ỉ ể ế ượ ơ ự ự ủ
không ph i vì nh ng gì h bi t mà chính vì nh ng đi u h không bi t. H t p trungả ữ ọ ế ữ ề ọ ế ọ ậ
vào vi c hoàn thi n các k năng đ làm m t chi c bánh hamburger ngon h n là k năngệ ệ ỹ ể ộ ế ơ ỹ

bán và phân ph i chi c bánh hamburger đó. Có th Mcdonald’s không làm nên chi cố ế ể ế
bánh ngon nh t, nh ng h có th bán và phân ph i nh ng chi c bánh trung bình t tấ ư ọ ể ố ữ ế ố
nh t. ấ
Ng i cha nghèoườ mu n tôi tr nên chuyên môn hóa. Đó là quan đi m c a ôngố ở ể ủ
trong vi c làm sao đ đ c tr l ng nhi u h n. Th m chí sau khi nhà c m quy nệ ể ượ ả ươ ề ơ ậ ầ ề
Hawaii nói r ng ông s không còn đ c làm vi c cho chính quy n n a, ng i cha h cằ ẽ ượ ệ ề ữ ườ ọ
th c cao v n ti p t c khuy n khích tôi ph i chuyên môn hóa. Sau đó ông đ c p đ nứ ẫ ế ụ ế ả ề ậ ế
công đoàn giáo viên, vi c v n đ ng đ b o v h n n a quy n l i c a nh ng ng iệ ậ ộ ể ả ệ ơ ữ ề ợ ủ ữ ườ
chuyên nghi p có k năng và h c th c cao. Chúng tôi th ng tranh lu n v i nhau,ệ ỹ ọ ứ ườ ậ ớ
nh ng tôi bi t ông s không bao gi đ ng ý r ng chính s chuyên môn hóa quá m c đãư ế ẽ ờ ồ ằ ự ứ
d n đ n yêu c u c n đ c công đoàn b o v . Ông không bao gi hi u đ c r ng b nẫ ế ầ ầ ượ ả ệ ờ ể ượ ằ ạ
càng tr nên chuyên môn hóa thì b n s càng d b r i vào b y và càng b ph thu cở ạ ẽ ễ ị ơ ẫ ị ụ ộ
vào chuyên ngành đó nhi u h n. ề ơ
Ng i cha giàu khuyênườ Mike và tôi ph i chu n b cho chính mình. Nhi u công tyả ẩ ị ề
kinh doanh cũng làm nh v y. H tìm nh ng sinh viên tr tu i sáng d trong tr ngư ậ ọ ữ ẻ ổ ạ ườ
kinh t và b t đ u “chu n b ” cho nh ng ng i này đ m t ngày nào đó s ti p qu nế ắ ầ ẩ ị ữ ườ ể ộ ẽ ế ả
công ty. Vì v y nh ng nhân viên tr này không đ c chuyên nôn hóa trong m t phòngậ ữ ẻ ượ ộ
ban nào c , h đ c chuy n t phòng này sang phòng khác đ h c m i khía c nh trongả ọ ượ ể ừ ể ọ ọ ạ
h th ng kinh doanh.ệ ố
58
Ng i giàu th ng “chu n b ” cho con cái c a h hay con c a ng i khác nhườ ườ ẩ ị ủ ọ ủ ườ ư
th . B ng cách này, đ a tr s có đ c m t ki n th c t ng quát v vi c kinh doanh vàế ằ ứ ẻ ẽ ượ ộ ế ứ ổ ề ệ
s t ng quan gi a các phòng ban khác nhau. ự ươ ữ
Đ i v i nh ng th h sinh ra trong chi n tranh th gi i th hai, vi c chuy n tố ớ ữ ế ệ ế ế ớ ứ ệ ể ừ
công ty này sang công ty khác đ c xem là m t vi c "x u xa!”. Ngày nay thì đó là m tượ ộ ệ ấ ộ
vi c khôn ngoan. Ng i ta chuy n t công ty này sang công ty khác mà không tìm ki mệ ườ ể ừ ế
kh năng chuyên môn hóa h n v y t i sao không tìm đ h c h n là đ ki m ti n?ả ơ ậ ạ ể ọ ơ ể ế ề
Trong t ng lai g n, có th b n s ki m đ c ít ti n h n, nh ng trong t ng lai xa,ươ ầ ể ạ ẽ ế ượ ề ơ ư ươ
b n s đ c t ng th ng qua các c t c l n.ạ ẽ ượ ưở ưở ổ ứ ớ
Nh ng k năng qu n lý chính c n thi t đ đ t đ c thành công là: ữ ỹ ả ầ ế ể ạ ượ

1. Qu n lý vòng quay ti n m t. ả ề ặ
2. Qu n lý toàn h th ng (k c b n thân b n và th i gian dành cho giaả ệ ố ể ả ả ạ ờ
đình).
3. Qu n lý nhân s .ả ư
K năng chuyên môn hóa quan tr ng nh t là k năng bán hàng và hi u bi t thiỹ ọ ấ ỹ ể ế
tr ng. Kh năng bán hàng - hay kh năng giao ti p v i nh ng ng i khác: m t kháchườ ả ả ế ớ ữ ườ ộ
hàng, nhân viên, ông ch , v ho c ch ng hay ngay c con cái mình - chính là k năng củ ợ ặ ồ ả ỹ ơ
b n đem đ n s thành công cá nhân. Nh ng k năng giao ti p nh vi t, nói và đàmả ế ự ữ ỹ ế ư ế
phán là nh ng đi u c t y u c a m t cu c s ng thành công. Đó là m t k năng mà tôiữ ề ố ế ủ ộ ộ ố ộ ỹ
liên t c rèn luy n, tham d các khóa h c hay mua nh ng cu n băng giáo d c đ mụ ệ ự ọ ữ ộ ụ ể ở
r ng ki n th c. ộ ế ứ
Nh tôi đã nói, ng i cha h c th c cao càng làm vi c chăm ch , tích c c h n thìư ườ ọ ứ ệ ỉ ự ơ
ông càng thành th o h n. Và càng chuyên môn hóa h n thì ông càng m c b y nhi uạ ơ ơ ắ ẫ ề
h n. Dù ti n l ng tăng lên nh ng nh ng l a ch n c a ông b gi i h n l i. Ngay sauơ ề ươ ư ữ ự ọ ủ ị ớ ạ ạ
khi ngh làm vi c cho chính quy n, ông m i th y r ng th c s ông d b t n th ng vỉ ệ ề ớ ấ ằ ự ự ễ ị ổ ươ ề
m t công vi c nh th nào. Cũng gi ng nh m t v n đ ng viên chuyên nghi p thìnhặ ệ ư ế ố ư ộ ậ ộ ệ
lình b ch n th ng hay quá l n tu i không th ch i đ c n a. Cái v trí đ c trị ấ ươ ớ ổ ể ơ ượ ữ ị ượ ả
l ng cao mà h t ng n m gi đã trôi qua, và bây gi h ph i dùng đ n nh ng khươ ọ ừ ắ ữ ờ ọ ả ế ữ ả
59
năng h n ch c a mình. Tôi cho r ng đó là lý do t i sao ng i cha có h c th c cao c aạ ế ủ ằ ạ ườ ọ ứ ủ
tôi ph i d a quá nhi u vào công đoàn nh v y. ả ự ề ư ậ
Ng i cha giàu khuy n khích Mikeườ ế và tôi tìm hi u m i th m t chút. Ông khuy nể ỗ ứ ộ ế
khích chúng tôi làm vi c v i nh ng ng i thông minh h n mình, và t p h p nh ngệ ớ ữ ườ ơ ậ ợ ữ
ng i thông minh này l i thành m t nhóm. Ngày nay đi u đó g i là s hòa h p c aườ ạ ộ ề ọ ự ợ ủ
nh ng chuyên ngành nhà ngh . ữ ề
Hi n nay tôi có th g p đ c nh ng ng i c u giáo viên ki m đ c hàng trămệ ể ặ ượ ữ ườ ự ế ượ
ngàn đô la m t năm. H làm ra nhi u nh v y vì h có k năng chuyên môn trong lĩnhộ ọ ề ư ậ ọ ỹ
v c c a mình cũng nh nhi u k năng khác. H có th d y h c và cũng có th bánự ủ ư ề ỹ ọ ể ạ ọ ể
hàng hay ti p th . Tôi bi t không có k năng nào quan tr ng h n bán hàng và ti p th .ế ị ế ỹ ọ ơ ế ị
Hai k năng này r t khó h c đ i v i h u h t m i ng i ch y u vì h s b t ch i.ỹ ấ ọ ố ớ ầ ế ọ ườ ủ ế ọ ợ ị ừ ố

B n càng giao ti p t t, đi u đình t t và t ch đ c n i s b t ch i thì cu c s ng sạ ế ố ề ố ự ủ ượ ỗ ợ ị ừ ố ộ ố ẽ
càng d dàng. ễ
Vi c chuyên môn hóa v m t k thu t có đi m m nh và đi m y u riêng c a nó.ệ ề ặ ỹ ậ ể ạ ể ế ủ
Tôi có nh ng ng i b n thiên tài nh ng không th giao ti p v i ng i khác m t cáchữ ườ ạ ư ể ế ớ ườ ộ
có hi u qu và k t qu là s ti n h ki m đ c r t ít i. Tôi khuyên h ch c n dùngệ ả ế ả ố ề ọ ế ượ ấ ỏ ọ ỉ ầ
m t năm đ h c bán hàng thôi! th m chí n u không ki m đ c đ ng nào, h v n cóộ ể ọ ậ ế ế ượ ồ ọ ẫ
th phát tri n t t kh năng giao ti p. Và đi u đó qu là vô giá.ể ể ố ả ế ề ả
Bên c nh vi c làm m t h c viên gi i, m t ng i bán hàng đ c vi c và m t nhàạ ệ ộ ọ ỏ ộ ườ ượ ệ ộ
ti p th tài ba, chúng ta còn c n ph i là m t giáo viên gi i và m t sinh viên c . Đ giàuế ị ầ ả ộ ỏ ộ ừ ể
có th c s , ta c n ph i bi t cho và nh n. Trong nh ng tr ng h p ph i đ u tranh v tàiự ự ầ ả ế ậ ữ ườ ợ ả ấ ề
chính hay v ngh nghi p, th ng ng i ta không cho mà cũng không nh n. Tôi bi t cóề ề ệ ườ ườ ậ ế
nhi u ng i nghèo ch vì h không ph i là m t sinh viên c mà cũng ch ng ph i là m tề ườ ỉ ọ ả ộ ừ ẳ ả ộ
giáo viên gi i. C hai ng i cha c a tôi đ u là nh ng ng i r ng rãi. ỏ ả ườ ủ ề ữ ườ ộ
C hai đ u t p cho tôi thói quen cho tr c khi nh n. D y là m t cách cho. Hả ề ậ ướ ậ ạ ộ ọ
cho càng nhi u thì h s nh n đ c càng nhi u. Nh ng có m t khác bi t rõ ràng trongề ọ ẽ ậ ượ ề ư ộ ệ
cách cho ti n. Ng i cha giàu cho đi r t nhi u ti n. Ông cho nhà th , cho các h i tề ườ ấ ề ề ờ ộ ừ
thi n, các h c viên. Ông bi t r ng đ đ c nh n ti n thì b n ph i cho ti n. Cho ti n làệ ọ ế ằ ể ượ ậ ề ạ ả ề ề
m t bí m t c a h u h t các gia đình giàu có l n. Đó là lý do tai sao có nh ng t ch cộ ậ ủ ầ ế ớ ữ ổ ứ
60
nh Rockefeller Foundation và Ford Foundation. Nh ng t ch c này đ c thi t l p đư ữ ổ ứ ượ ế ậ ể
n m gi c a c i và gia tăng chúng cũng nh cho đi mãi mãi. ắ ữ ủ ả ư
Ng i cha h c th c cao c a tôi luôn nói r ng: “Khi tôi có d m t so ti n, tôi sườ ọ ứ ủ ằ ư ộ ề ẽ
cho đi h t.” R c r i ch là ông không bao gi có ti n d c . Vì v y ông c làm vi cế ắ ố ở ỗ ờ ề ư ả ạ ố ệ
tích c c đ ki m đ c nhi u ti n mà không t p trung vào quy lu t quan tr ng nh t c aự ể ế ượ ề ề ậ ậ ọ ấ ủ
ti n b c: Hãy cho đi và b n s đ c nh n”. Thay vì v y ông tin r ng: "C nh n đi r iề ạ ạ ẽ ượ ậ ậ ằ ứ ậ ồ
sau đó s cho.” ẽ
Tóm l i, tôi h c c hai ng i cha. M t ph n trong tôi là m t nhà t b n nòng c tạ ọ ả ườ ộ ầ ộ ư ả ố
yêu thích trò ch i ti n ki m ti n. m t khía c nh khác, tôi là m t giáo viên có tráchơ ề ế ề Ở ộ ạ ộ
nhi m xã h i, quan tâm sâu s c đ n kho ng tr ng ngày càng l n gi a cái có và cáiệ ộ ắ ế ả ố ớ ữ
không. Riêng cá nhân tôi cho r ng chính h th ng giáo d c c x a ph i ch u tráchằ ệ ố ụ ổ ư ả ị

nhi m đ u tiên v i kho ng tr ng đang l n d n này.ệ ầ ớ ả ố ớ ầ
CHƯƠNG 8 – Bài 7: Vượt chướng ngại vật
Có 5 lý do c t y u gi i thích t i sao nhi u ng i hi u bi t v tài chính nh ngố ế ả ạ ề ườ ể ế ề ư
v n không th phát tri n đ c nh ng c t tài s n có th t o ra m t l ng vòng quayẫ ể ể ượ ữ ộ ả ể ạ ộ ượ
ti n m t l n, nh ng c t tài s n có th cho phép h s ng cu c s ng an nhàn thay vì ph iề ặ ớ ữ ộ ả ể ọ ố ộ ố ả
làm vi c toàn th i gian đ tr hóa đ n. 5 lý do này là: ệ ờ ể ả ơ
1. S lo s 2. ự ợ
2. S hoài nghi. 3. ự
3. S l i bi ng. ự ườ ế
4. Nh ng thói quen x u. ữ ấ
5. Tính kiêu ng o. ạ
Lý do th 1:ứ Hãy v t qua n i lo b m t ti n. Tôi ch a bao gi g p ai th c sượ ỗ ị ấ ề ư ờ ặ ự ư
mu n b m t ti n c . Và su t đ i tôi cũng không g p đ c ng i giàu nào mà ch aố ị ấ ề ả ố ờ ặ ượ ườ ư
t ng b m t ti n. Nh ng tôi đã g p r t nhi u ng i nghèo không bao gi đ m t m từ ị ấ ề ư ặ ấ ề ườ ờ ể ấ ộ
xu nào Đó chính là đ u t .ầ ư
61
N i lo b m t ti n là r t th c t . M i ng i đ u lo, ngay c nh ng ng i giàu.ỗ ị ấ ề ấ ự ế ọ ườ ề ả ữ ườ
Nh ng n i lo đó không ph i là v n đ . V n đ là ban x lý n i lo đó nh th nào, xư ỗ ả ấ ề ấ ề ử ổ ư ế ử
lý vi c m t mát nh th nào, x lý các sai l m nh th nào… đó m i chính là đi u làmệ ấ ư ế ử ầ ư ế ớ ề
nên s khác bi t trong cu c s ng m i ng i. Đi u này đúng v i m i th ch không chự ệ ộ ố ỗ ườ ề ớ ọ ứ ứ ỉ
riêng ti n b c. Khác bi t ch y u gi a ng i giàu và ng i nghèo chính là cách hề ạ ệ ủ ế ữ ườ ườ ọ
đi u khi n n i s đó. ề ể ỗ ợ
Có s cũng không sao c . Nh c đ n ti n b c mà t ra nhát gan cũng không sao.ợ ả ắ ế ề ạ ỏ
B n v n có th giàu đ c. Chúng ta đ u là nh ng anh hùng m t m t nào đó và làạ ẫ ể ượ ề ữ ở ộ ặ
nh ng k hèn nhát nh ng khía c nh khác. V c a b n tôi là m t y tá phòng c pữ ẻ ở ữ ạ ợ ủ ạ ộ ở ấ
c u. M i l n nhìn th y máu là cô l i lao vào hành đ ng ngay, nh ng khi tôi nói đ nứ ỗ ầ ấ ạ ộ ư ế
vi c đ u t thì cô y ch y tr n m t. Còn tôi, m i l n nhìn th y máu, tôi không h ch yệ ầ ư ấ ạ ố ấ ỗ ầ ấ ề ạ
đi mà ch lăn ra b t t nh. ỉ ấ ỉ
Ng i cha giàu r t hi u n i ám nh v ti n b c. Ông nói: “M t s ng i r t sườ ấ ể ỗ ả ề ề ạ ộ ố ườ ấ ợ
r n. M t s khác r t s b m t ti n. C hai đ u là nh ng ki u ám nh.” Vì v y, gi iắ ộ ố ấ ợ ị ấ ề ả ề ữ ể ả ậ ả

pháp c a ông v i n i ám nh b m t ti n là: "N u anh ghét m o hi m và lo l ng, hãyủ ớ ỗ ả ị ấ ề ế ạ ể ắ
b t đ u m i vi c ngay t s m.,” Đó là lý do t i sao các ngân hàng th ng khuy n khíchắ ầ ọ ệ ừ ớ ạ ườ ế
b n bi n vi c ti t ki m thành m t thói quen ngay khi còn nh . N u b t đ u lúc còn tr ,ạ ế ệ ế ệ ộ ỏ ế ắ ầ ẻ
b n s r t d làm giàu. Tôi s không đi sâu vào v n đ này nh ng có m t khác bi t l nạ ẽ ấ ễ ẽ ấ ề ư ộ ệ ớ
gi a nh ng ng i b t đ u ti t ki m tu i 20 và tu i 30. M t khác bi t chóng m t. ữ ữ ườ ắ ầ ế ệ ở ổ ổ ộ ệ ặ
Ng i ta nói r ng m t trong nh ng đi u kỳ di u trên th gi i là năng l c c aườ ằ ộ ữ ề ệ ế ớ ự ủ
ti n lãi kép. Ng i hàng xóm c a tôi làm vi c tai m t công ty máy tính l n. ông đã làmề ườ ủ ệ ộ ớ
đây su t 25 năm. Trong 5 năm n a, ông s r i công ty v i 4 tri u đô la n m trong kở ố ữ ẽ ờ ớ ệ ằ ế
ho ch v h u c a ông. Chúng đ c đ u t g n h t vào qu công trái chung phát tri nạ ề ư ủ ượ ầ ư ầ ế ỹ ể
nhanh, mà sau đó ông s bi n chúng thành các d ng ngân phi u và ch ng khoán. Khi vẽ ế ạ ế ứ ề
h u, ông ch m i 55 tu i và ông có vòng quay ti n m t không tr lãi là h n 300.000$ư ỉ ớ ổ ề ặ ả ơ
m t năm, nhi u h n c ti n l ng c a ông.ộ ề ơ ả ề ươ ủ
Nh v y t c là có th làm đ c đi u này, dù b n s m t mát hay ghét ph i m oư ậ ứ ể ượ ề ạ ợ ấ ả ạ
hi m. Nh ng b n ph i b t đ u t s m và d t khoát ph i có m t k ho ch l ng h u,ể ư ạ ả ắ ầ ừ ớ ứ ả ộ ế ạ ươ ư
và cũng nên thuê m t ng i l p k ho ch tài chính mà b n tin t ng đ h ng d nộ ườ ậ ế ạ ạ ưở ể ướ ẫ
b n tr c khi đ u t vào b t c cái gì.ạ ướ ầ ư ấ ứ
62
Nh ng n u b n không còn nhi u th i gian n a ho c n u b n mu n đ c nghư ế ạ ề ờ ữ ặ ế ạ ố ượ ỉ
h u s m thì sao? B n có th đi u khi n n i s c a mình nh th nào? ư ớ ạ ể ề ể ỗ ợ ủ ư ế
Ng i cha nghèo c a tôi không làm gì c . Đ n gi n là ông né tránh v n đ này vàườ ủ ả ơ ả ấ ề
t ch i th o lu n. ừ ố ả ậ
Ng c l i, ng i cha giàu khuyên tôi hãy suy nghĩ nh m t ng i Texas. Ôngượ ạ ườ ư ộ ườ
th ng nói: “Cha thích Texas và nh ng ng i Texas. Texas, m i th đ u l n. Khiườ ữ ườ Ở ọ ứ ề ớ
m t ng i Texas chi n th ng, đó là m t chi n th ng l n. Và khi h th t b i, th t b iộ ườ ế ắ ộ ế ắ ớ ọ ấ ạ ấ ạ
đó cũng th t ngo n m c.” ậ ạ ụ
Tôi h i: “H thích th t b i à?”ỏ ọ ấ ạ
Ng i cha giàu tr l i: “Cha có nói th đâu. Không ai thích th t b i c . Con hãyườ ả ờ ế ấ ạ ả
ch ra m t ng i thua tr n vui v và cha s cho con th y th nào là ỉ ộ ườ ậ ẻ ẽ ấ ế m t ng i thuaộ ườ
tr n th c s . Đó chính là phái đ cua ng i Texas khi đ i m t v i s mao hi m, sậ ự ự ộ ườ ố ặ ớ ự ể ự
t ng th ng và s th t b i mà cha đang nói t i. Đó là cách mà h x lý cu c s ng.ưở ưở ự ấ ạ ớ ọ ử ộ ố

H s ng r t phóng khoáng. Không nh h u h t nh ng ng i quanh đây, m i khi nóiọ ố ấ ư ầ ế ữ ườ ỗ
đ n chuy n ti n b c là l i gi ng nh nh ng con gián v y. Gián r t s ng i ta chi uế ệ ề ạ ạ ố ư ữ ậ ấ ợ ườ ế
ánh sáng lên ng i chúng. Còn nh ng ng i này rên r khi b ng i giúp vi c c aườ ữ ườ ỉ ị ườ ệ ở ử
hàng t p ph m l a g t m t 25 xu.” ạ ẩ ừ ạ ấ
Ng i cha giàu ti p t c gi i thích: ườ ế ụ ả
“Đi u cha thích nh t là phái đ c a con ng i Texas. H t hào khi chi n th ngề ấ ộ ủ ườ ọ ự ế ắ
và h khoác lác khi thua cu c. Texas có câu nói: ‘N u anh s p b phá s n thì hãy pháọ ộ ế ấ ị ả
s n sao cho to tát’. H không mu n th a nh n h b phá s n vì m t ngôi nhà. H u h tả ọ ố ừ ậ ọ ị ả ộ ầ ế
m i ng i quanh đây s b m t đ n n i h không có cái nhà nào đ m t c .” ọ ườ ợ ị ấ ế ỗ ọ ể ấ ả
Ng i cha giàu th ng b o Mike và tôi r ng: lý do l n nh t d n đ n vi c khôngườ ườ ả ằ ớ ấ ẫ ế ệ
thành công tài chính là vì h u h t m i ng i mu n đ c an toàn. Ông nói: “ầ ế ọ ườ ố ượ Ng i taườ
s th t b i đ n n i h th t b i th t”ợ ấ ạ ế ỗ ọ ấ ạ ậ
Fran Tarkenton, m t c u ti n v xu t s c c a NFL, nói đi u này theo m t cáchộ ự ề ệ ấ ắ ủ ề ộ
khác: "Chi n th ng nghĩa là không s th t b i.” ế ắ ợ ấ ạ
63
Trong cu c s ng, tôi th y r ng chi n th ng th ng đi sau s th t b i. Tr c khiộ ố ấ ằ ế ắ ườ ự ấ ạ ướ
có th ch y xe đ p, tôi đã b ngã r t nhi u l n. Tôi ch a bao gi g p ng i ch i gônể ạ ạ ị ấ ề ầ ư ờ ặ ườ ơ
nào ch a t ng b m t trái banh. Tôi ch a bao gi g p m t ng i đang yêu nào ch aư ừ ị ấ ư ờ ặ ộ ườ ư
t ng đau kh . Và tôi ch a bao gi g p m t ng i giàu nào ch a t ng b m t ti n. Vìừ ổ ư ờ ặ ộ ườ ư ừ ị ấ ề
v y v i h u h t m i ng i, lý do h không thành công v tài chính là vì n i đau b m tậ ớ ầ ế ọ ườ ọ ề ỗ ị ấ
ti n còn l n h n r t nhi u so v i ni m vui đ c giàu có. Texas có m t câu nói khác:ề ớ ơ ấ ề ớ ề ượ Ở ộ
"M i ng i đ u mu n lên thiên đ ng nh ng không ai mu n ch t.” H u h t m iọ ườ ề ố ườ ư ố ế ầ ế ọ
ng i đ u m đ c tr nên giàu có, nh ng l i r t s ph i m t ti n. Vì v y mà hườ ề ơ ượ ở ư ạ ấ ợ ả ấ ề ậ ọ
không bao gi giàu lên đ c. ờ ượ
Ng i cha giàu th ng k cho Mike và tôi nghe nh ng chuy n đi đ n Texas c aườ ườ ể ữ ế ế ủ
ông: "N u các con th c s mu n h c cách x lý các r i ro, m t mát và th t b i, hãyế ự ự ố ọ ử ủ ấ ấ ạ
đ n San Antonio và thăm Alamo. Alamo có m t câu chuy n r t hay v nh ng conế Ở ộ ệ ấ ề ữ
ng i can đ m đã ch n cách chi n đ u đ ch ng l i quân thù tràn ng p, dù bi t r ngườ ả ọ ế ấ ể ố ạ ậ ế ằ
không có m t hy v ng chi n th ng nào. H thà ch t ch không ch u đ u hàng. ộ ọ ế ắ ọ ế ứ ị ầ
Đó là m t câu chuy n r t c m đ ng và đáng h c t p, tuy nhiên, nó v n là m tộ ệ ấ ả ộ ọ ậ ẫ ộ

th t b i quân s bi th m. Nh ng ng i lính n đã đ a mình vào ch ch t. M t th tấ ạ ự ả ữ ườ ọ ư ỗ ế ộ ấ
b i. H m t mát. V y ng i Texas đón nh n th t b i nh th nào? H v n gào lên:ạ ọ ấ ậ ườ ậ ấ ạ ư ế ọ ẫ
“Hãy nh l y Alamo!”.ớ ấ
Mike và tôi đ c nghe câu chuy n này r t nhi u l n. Ng i cha giàu luôn k choượ ệ ấ ề ầ ườ ể
chúng tôi nghe khi ông s p có m t v giao d ch l n và ông c m th y căng th ng. Sauắ ộ ụ ị ớ ả ấ ẳ
khi c n cù làm vi c và cho dù thành công hay th t b i, ông v n k l i câu chuy n nàyầ ệ ấ ạ ẫ ể ạ ệ
v i chúng tôi. M i l n ông s ph m sai l m hay s b m t ti n ông nh c l i câuớ ỗ ầ ợ ạ ầ ợ ị ấ ề ắ ạ
chuy n đó. Nó cho ông s c m nh và nó nh c nh ông r ng: trong v n đ tài chính, ôngệ ứ ạ ắ ở ằ ấ ề
luôn có th chuy n b i thành th ng. Ng i cha giàu bi t r ng th t b i ch làm cho ôngể ể ạ ắ ườ ế ằ ấ ạ ỉ
m nh m h n và khôn ngoan h n. Không ph i ông mu n th t b i mà ông bi t rõ ông làạ ẽ ơ ơ ả ố ấ ạ ế
ai và ông s x lý th t b i nh th nào. Ông s ch p nh n nó và bi n nó thành chi nẽ ử ấ ạ ư ế ẽ ấ ậ ế ế
th ng. Đi u đó đã giúp ông thành công, cho ông s can đ m đ v t qua gi i h n màắ ề ự ả ể ượ ớ ạ
ng i khác ph i lùi l i. “Chính vì v y mà cha r t thích ng i Texas. H ch p nh nườ ả ạ ậ ấ ườ ọ ấ ậ
m t th t b i l n và bi n nó thành m t đ a đi m du l ch có th đem đ n hàng tri uộ ấ ạ ớ ế ộ ị ể ị ể ế ệ
đ ng.” ồ
64
Nh ng ngày nay, có l câu nói có ý nghĩa nh t v i tôi là: “Ng i Texas khôngư ẽ ấ ớ ườ
chôn vùi th t b i. H l y c m h ng t đó. H ch p nh n th t b i và bi n chúng thànhấ ạ ọ ấ ả ứ ừ ọ ấ ậ ấ ạ ế
nh ng ti ng thét xung tr n. Th t b i truy n c m h ng cho ng i Texas chi n th ng.ữ ế ậ ấ ạ ề ả ứ ườ ế ắ
Nh ng đây không ph i là m t công th c dành riêng cho ng i Texas. Nó là công th cư ả ộ ứ ườ ứ
c a t t c nh ng ng i chi n th ng.” ủ ấ ả ữ ườ ế ắ
Khi nói vi c té xe đ p là m t ph n trong giai đo n t p ch y xe, tôi nh là càng bệ ạ ộ ầ ạ ậ ạ ớ ị
té xe nhi u, tôi càng quy t tâm h c ch y xe nhi u h n ch không h nh t chí. Tôi cũngề ế ọ ạ ề ơ ứ ề ụ
đã nói r ng tôi ch a bao gi g p m t ng i ch i gôn ch a t ng b m t trái banh. Đằ ư ờ ặ ộ ườ ơ ư ừ ị ấ ể
tr thành m t ng i ch i gôn gi i, vi c m t trái banh hay thua tr n đ t ch khi n choở ộ ườ ơ ỏ ệ ấ ậ ấ ỉ ế
h ch i t t h n luy n t p tích c c h n, h c h i nhi u h n. Đó chính là đi u làm choọ ơ ố ơ ệ ậ ự ơ ọ ỏ ề ơ ề
h gi i h n. V i nh ng ng i chi n th ng, th t b i truy n c m h ng cho h . V iọ ỏ ơ ớ ữ ườ ế ắ ấ ạ ề ả ứ ọ ớ
nh ng ng i thua tr n, th t b i đánh g c h . ữ ườ ậ ấ ạ ụ ọ
John D. Rockefeller đã t ng nói: “Tôi luôn c g ng bi n tai h a thành các c h i”ừ ố ắ ế ọ ơ ộ
và tôi r t l y làm thích thú v i câu nói đó.ấ ấ ớ

Th t b i gây c m h ng cho ng i chi n th ng và đánh g c ng i thua tr n. Bíấ ạ ả ứ ườ ế ắ ụ ườ ậ
m t l n nh t cua nh ng ng i chi n th ng là th t b i gây c m h ng cho s chi nậ ớ ấ ữ ườ ế ắ ấ ạ ả ứ ự ế
th ng, vì v y mà h không s th t b i. Fran Tarkenton đã đ ng nói: "Chi n th ng nghĩaắ ậ ọ ợ ấ ạ ừ ế ắ
là không s th t b i.” Nh ng ng i nh Fran Tarkenton không s th t b i vì h bi tợ ấ ạ ữ ườ ư ợ ấ ạ ọ ế
mình là ai. H ghét ph i th t b i, ọ ả ấ ạ vì v y h bi t r ng s th t b i s ch gây c m h ngậ ọ ế ằ ự ấ ạ ẽ ỉ ả ứ
cho h tr nên gi i h n. Có m t khác bi t l n gi a vi c ọ ở ỏ ơ ộ ệ ớ ữ ệ s m t và ghét b m tợ ấ ị ấ . H uầ
h t m i ng i s m t ti n đ n n i h m t th t. H b phá s n vì m t căn nhà. V m tế ọ ườ ợ ấ ề ế ỗ ọ ấ ậ ọ ị ả ộ ề ặ
tài chính, h quá an toàn và quá nh nh t. H mua nh ng ngôi nhà l n và nh ng chi cọ ỏ ặ ọ ữ ớ ữ ế
xe l n, nh ng không ch u đ u t l n. Lý do chính mà h n 90% dân chúng M ph i v tớ ư ị ầ ư ớ ơ ỹ ả ậ
l n v i v n đ tài chính là vì h không mu n b thua l . Nh ng l i ch i c a h khôngộ ớ ấ ề ọ ố ị ỗ ư ố ơ ủ ọ
đem đ n chi n th ng. ế ế ắ
H tìm đ n nh ng ng i l p k ho ch tài chính, k toán viên hay ng i mua bánọ ế ữ ườ ậ ế ạ ế ườ
ch ng khoán và mua m t danh m c v n đ u t công ty đã cân b ng. H u h t đ u cóứ ộ ụ ố ầ ư ằ ầ ế ề
ti n m t trong các tài kho n, ngân phi u l i t c th p, qu công trái chung có th buônề ặ ả ế ợ ứ ấ ỹ ể
bán trong m t gia đình công trái, và m t s ch ng khoán cá nhân. Đó là m t s v n đ uộ ộ ố ứ ộ ố ố ầ
65
t l n v i nh ng ng i thích đ c an toàn. Nh ng ch i an toàn và “cân đ i”, danh m cư ớ ớ ữ ườ ượ ư ơ ố ụ
v n đ u t này không ph i là cách mà nh ng nhà đ u t thành công th ng ch i. ố ầ ư ả ữ ầ ư ườ ơ
N u b n có ít ti n mà mu n làm giàu, b n c n ph i “t p trung” ch không nênế ạ ề ố ạ ầ ả ậ ứ
“cân đ i”. N u nhìn vào đi m kh i đ u c a m t nhân v t thành công, b n s th y hố ế ể ở ầ ủ ộ ậ ạ ẽ ấ ọ
không h cân b ng. Nh ng ng i c làm cho cân b ng đ u không đi đ n đâu c . Hề ằ ữ ườ ố ằ ề ế ả ọ
d m chân t i ch . Đ ti n lên, đ u tiên b n ph i làm cho không cân đ i. C th nhìnậ ạ ỗ ể ế ầ ạ ả ố ứ ử
cách b c đi c a b n mà xem. ướ ủ ạ
Thomas Edison không cân đ i. Ông r t t p trung. Bill Gates không cân đ i. Ông taố ấ ậ ố
t p trung. Donald Trump cũng t p trung. George Soros cũng t p trung. George Pattonậ ậ ậ
không dàn r ng hàng ngũ xe tăng. Ông t p trung chúng l i và đánh vào nh ng đi m y uộ ậ ạ ữ ể ế
trong hàng ngũ Đ c. Ng i Pháp dàn quân theo phòng tuy n Maginot và b n đã bi tứ ườ ế ạ ế
chuy n gì x y ra v i h r i đ y. ệ ả ớ ọ ồ ấ
N u b n th c s khao khát đ c giàu có, b n ph i có s t p trung. ế ạ ự ự ượ ạ ả ự ậ Hãy đ tặ
nhi u qu tr ng vào ít r thôi. Đ ng làn nh nh ng gì mà ng i nghèo và ng iề ả ứ ổ ừ ư ữ ườ ườ

trung l u th ng làm: đ t th t ít tr ng vào nhi u r .ư ườ ặ ậ ứ ề ổ
N u b n ghét b m t mát, hãy ch i an toàn. N u nh ng m t mát làm cho b n y uế ạ ị ấ ơ ế ữ ấ ạ ế
đi, hãy ch i an toàn. Hãy đi cùng s đ u t cân đ i. N u b n đã quá 30 tu i và r t sơ ự ầ ư ố ế ạ ổ ấ ợ
ph i m o hi m thì đ ng thay đ i. Hãy ch i an toàn nh ng hãy b t đ u th t s m. Hãyả ạ ể ừ ổ ơ ư ắ ầ ậ ớ
b t đ u tích lũy gi tr ng c a b n càng s m càng t t vì vi c đó s r t m t th i gian. ắ ầ ỏ ứ ủ ạ ớ ố ệ ẽ ấ ấ ờ
Nh ng n u b n đang ôm gi c m ng t do - thoát kh i vòng Rat Race - câu h iư ế ạ ấ ộ ự ỏ ỏ
đ u tiên b n ph i t h i mình là: “Tôi s ph n ng l i v i th t b i nh th nào?” N uầ ạ ả ự ỏ ẽ ả ứ ạ ớ ấ ạ ư ế ế
th t b i truy n c m h ng cho b n chi n th ng, thì có th b n nên đi theo chúng -ấ ạ ề ả ứ ạ ế ắ ể ạ
nh ng ch "có th " thôi. N u th t b i làm cho b n y u đi hay khi n b n cáu k nh vàư ỉ ể ế ấ ạ ạ ế ế ạ ỉ
nóng n y - nh nh ng đ a bé h h ng g i lu t s đ n đ s p x p vi c ki n cáo m iả ư ữ ứ ư ỏ ọ ậ ư ế ể ắ ế ệ ệ ỗ
l n có chuy n x y ra - thì hãy ch i cho an toàn. Hãy gi l y công vi c hàng ngày ho cầ ệ ả ơ ữ ấ ệ ặ
là mua công trái hay các d ng ngân phi u. Nh ng hãy nh r ng dù chúng có an toàn h nạ ế ư ớ ằ ơ
thì v n luôn có m t chút m o hi m trong nh ng công c này. ẫ ộ ạ ể ữ ụ
Tôi nói t t c nh ng đi u này, nh c đ n nh ng ng i Texas và Fran Tarkenton,ấ ả ữ ề ắ ế ữ ườ
vì ch mu n b n nh r ng: s p x p c t tài s n là m t vi c r t d dàng. Nó th c s làỉ ố ạ ớ ằ ắ ế ộ ả ộ ệ ấ ễ ự ự
66
m t trò ch i đòi h i ít năng khi u. Nó không c n ph i h c h i nhi u, ch c n đi m 5 làộ ơ ỏ ế ầ ả ọ ỏ ề ỉ ầ ể
đ . Nh ng d n v n cho c t tài s n là m t trò ch i đòi h i r t nhi u s can đ m, kiênủ ư ấ ố ộ ả ộ ơ ỏ ấ ề ự ả
nh n và m t thái đ hào hi p khi th t b i. Nh ng ng i thua tr n luôn né tránh th tẫ ộ ộ ệ ấ ạ ữ ườ ậ ấ
b i. Nh ng th t b i l i bi n ng i thua tr n thành ng i chi n th ng. Hãy nh l yạ ư ấ ạ ạ ế ườ ậ ườ ế ắ ớ ấ
Alamo.
Lý do th 2. Hãy v t qua s hoài nghiứ ượ ự . “Tr i s p s p! Tr i s p s p?” H uờ ắ ậ ờ ắ ậ ầ
h t chúng ta đ u bi t câu chuy n v “chú gà con”, ch y quanh sân gà v t thông báo m tế ề ế ệ ề ạ ị ộ
s t n s s p đ n. Sâu th m trong tâm h n c a m i chúng ta đ u có m t “chú gà con”,ự ậ ố ắ ế ẳ ồ ủ ỗ ề ộ
nh v y. T t c chúng ta đ u là nh ng “chú gà con”, khi n i s hãi và s nghi ng cheư ậ ấ ả ề ữ ỗ ợ ự ờ
ph suy nghĩ c a chúng ta.ủ ủ
T t c chúng ta đ u có nh ng m i nghi ng , đ i lo i nh : “Tôi không khônấ ả ề ữ ố ờ ạ ạ ư
ngoan”. “Tôi không đ kh năng.” “Có r t nhiêu ng i tài gi i h n tôi.” Và nh ng m iủ ả ấ ườ ỏ ơ ữ ố
nghi ng này làm tê li t chúng ta. Ho c chúng ta luôn t h i: “Đi u gì s x y ra n uờ ệ ặ ự ỏ ề ẽ ả ế
n n kinh t b kh ng ho ng ngay sau khi tôi b ti n đ u t ?” “Đi u gì s x y ra n uề ế ị ủ ả ỏ ề ầ ư ề ẽ ả ế

tôi không làm ch đ c và không th l y ti n l i?” “Đi u gì s x y ra n u m i thủ ượ ể ấ ề ạ ề ẽ ả ế ọ ứ
không theo k ho ch?”… Ho c chúng ta có nh ng ng i b n hay nh ng ng i ta yêuế ạ ặ ữ ườ ạ ữ ườ
m n luôn nh c nh chúng ta v nh ng thi u sót c a chúng ta b t k chúng ta h i hế ắ ở ề ữ ế ủ ấ ể ỏ ọ
chuy n gì. H th ng nói: “Sao anh l i nghĩ r ng anh có th làm đ c đi u đó ch ?”ệ ọ ườ ạ ằ ể ượ ề ứ
“N u đó là m t ý t ng hay thì t i sao không ai ch u làm?”, “Đi u đó không bao giế ộ ưở ạ ị ề ờ
th c hi n đ c. Anh không bi t anh đang nói gì c ”, Nh ng l i l đ y nghi ho c nàyự ệ ượ ế ả ữ ờ ẽ ầ ặ
th ng nhi t tình đ n m c chúng ta không th b t tay hành đ ng đ c n a. Trong lòngườ ệ ế ứ ể ắ ộ ượ ữ
chúng ta có m t c m giác kh ng khi p, đ n đ chúng ta không ti n đ c lên phíaộ ả ủ ế ế ộ ế ượ
tr c. Vì v y mà ta đ ng l i v i nh ng gì an toàn và đ c h i vu t qua. Chúng ta nhìnướ ậ ứ ạ ớ ữ ể ơ ộ ộ
đ i trôi đi khi chúng ta ng i im b t đ ng v i m t kh i u nh t nh o trong c th . T t cờ ồ ấ ộ ớ ộ ố ạ ẽ ơ ể ấ ả
chúng ta đ u c m th y đi u này vào m t lúc nào đó trong cu c s ng, m t s ng iề ả ấ ề ộ ộ ố ộ ố ườ
th ng xuyên h n nh ng ng i khác ườ ơ ữ ườ
Peter Lynch qu công trái danh ti ng Fidelity Magenan nói r ng vi c c nh báoở ỹ ế ằ ệ ả
tr i s p cũng gi ng nh m t th “ti ng n”, mà t t c chúng ta đ u nghe th y. “Ti ngờ ậ ố ư ộ ứ ế ồ ấ ả ề ấ ế
n” này đ c t o ra trong đ u chúng ta ho c đ n t bên ngoài, th ng là t nh ngồ ượ ạ ầ ặ ế ừ ườ ừ ữ
ng i b n, gia đình đ ng nghi p ho c các ph ng ti n truy n thông. Lynch nh c l iườ ạ ồ ệ ặ ươ ệ ề ắ ạ
67
nh ng năm 1950, khi m i đe do v m t cu c chi n tranh h t nhân ph bi n trên báoữ ố ạ ề ộ ộ ế ạ ổ ế
chí đ n n i ng i ta b t đ u xây d ng h m trú n lánh phóng x d tr th c ăn vàế ỗ ườ ấ ầ ự ầ ẩ ạ ự ữ ứ
n c. N u lúc y h đ u t ti n b c vào th tr ng m t cách khôn ngoan thay vì xâyướ ế ấ ọ ầ ư ề ạ ị ườ ộ
d ng h m trú n, có l ngày nay h đã tr nên sung túc v tài chính r i. ự ầ ẩ ẽ ọ ở ề ồ
H u h t m i ng i đ u nghèo vì c h nói đ n chuy n đ u t là th gi i nàyầ ế ọ ườ ề ứ ễ ế ệ ầ ư ế ớ
l i đ y nh ng "chú gà con” ch y quanh và la lên: “Tr i s p s p! Tr i s p s p?” Và vìạ ầ ữ ạ ờ ắ ậ ờ ắ ậ
nh ng chú gà con này đ u hi n di n trong m i chúng ta, nên ph i r t can đ m m iữ ề ệ ệ ỗ ả ấ ả ớ
không đ cho nh ng l i đ n v s b t h nh u ám tác đ ng lên m i hoài nghi và n i loể ữ ờ ồ ề ự ấ ạ ộ ố ỗ
s c a b n.ợ ủ ạ
M t ví d khác, tôi đ m t ph n nh c a c t tài s n trong gi y ch ng nh n thộ ụ ể ộ ầ ỏ ủ ộ ả ấ ứ ậ ế
ch p n thay vì c t trong tài kho n. V i s ti n này, tôi ki m đ c kho n l i 16% m tấ ợ ấ ả ớ ố ề ế ượ ả ờ ộ
năm, ch c ch n là nhi u h n con s 5% do ngân hàng đ a ra. T ch ng nh n đ c b oắ ắ ề ơ ố ư ờ ứ ậ ượ ả
đ m b ng b t đ ng s n và có hi u l c theo lu t pháp bang, còn t t h n h u h t cácả ằ ấ ộ ả ệ ự ậ ố ơ ầ ế

ngân hàng. Cách th c mua giúp cho chúng an toàn. Chúng ch không có kh năng thanhứ ỉ ả
toán ngay b ng ti n m t thôi. Vì v y mà tôi xem chúng nh nh ng tài kho n t 2 đ n 7ằ ề ặ ậ ư ữ ả ừ ế
năm. H u nh m i khi tôi k cho ng i khác nghe, nh t là n u h c t ti n trong ngânầ ư ỗ ể ườ ấ ế ọ ấ ề
hàng, r ng tôi gi ti n b ng cách này, h đ u nói nh v y là m o hi m. H cho tôiằ ữ ề ằ ọ ề ư ậ ạ ể ọ
bi t nh ng lý do vì sao không nên làm th . Khi tôi h i h l y thông tin t đâu, h nói tế ữ ế ỏ ọ ấ ừ ọ ừ
b n bè hay t m t t p chí đ u t nào đó. H không bao gi làm đi u này, và h choạ ừ ộ ạ ầ ư ọ ờ ề ọ
nh ng ng i đang làm đi u đó bi t lý do t i sao không nên làm. L i nhu n th p nh tữ ườ ề ế ạ ợ ậ ấ ấ
mà tôi mong đ i là 16%, nh ng nh ng ng i đ y nghi ng thì luôn s n sàng ch p nh nợ ư ữ ườ ầ ờ ẵ ấ ậ
5%. S hoài nghi có cái giá quá đ t. ự ắ
Quan ni m c a tôi là chính nh ng hoài nghi và y m th này làm cho ng i taệ ủ ữ ế ế ườ
nghèo đi trong khi c th gi i đang ch b n giàu lên. Ch vì nghi ng và bám víu vào sả ế ớ ờ ạ ỉ ờ ự
an toàn mà ng i ta c nghèo mãi. Nh tôi đã nói, xét v m t k thu t thì thoát kh iườ ứ ư ề ặ ỹ ậ ỏ
vòng Rat Race là m t vi c r t đ n gi n, không c n ph i h c th t cao m i làm đ c.ộ ệ ấ ơ ả ầ ả ọ ậ ớ ượ
Nh ng chính s hoài nghi đã làm l n b i m i ng i. ư ự ụ ạ ọ ườ
Ng i cha giàu nóiườ : “Nh ng ng i y m th không bao gi chi n th ng. S nghiữ ườ ế ế ờ ế ắ ự
ng cùng v i n i lo s chính là hai nhân t t o nên m t ng i y m th . Nh ng ng iờ ớ ỗ ợ ố ạ ộ ườ ế ế ữ ườ
y m th thì hay phê bình, còn nh ng ng i chi n th ng thì phân tích m i vi c”. ế ế ữ ườ ế ắ ọ ệ
68
Ng i cha giàu gi i thích r ngườ ả ằ nh ng l i ch trích làm cho ng i ta mù quáng,ữ ờ ỉ ườ
còn nh ng l i phân tích l i giúp con ng i sáng m t ra. S phân tích giúp ng i chi nữ ờ ạ ườ ắ ự ườ ế
th ng nh n ra nh ng c h i mà ng i khác b qua, và đây chính là chìa khóa c a m iắ ậ ữ ơ ộ ườ ỏ ủ ọ
thành công. Trong th tr ng ch ng khoán, tôi th ng nghe ng i ta nói: “Tôi khôngị ườ ứ ườ ườ
mu n m t ti n.” À, v y thì đi u gì làm cho h nghĩ là tôi hay nh ng ng i khác thíchố ấ ề ậ ề ọ ữ ườ
đ c m t ti n ch ? H không làm ra ti n vì h đã ch n không đ m t ti n. Thay vìượ ấ ề ứ ọ ề ọ ọ ể ấ ề
phân tích s vi c, h t ch i m t ph ng ti n đ u t đ y quy n l c khác…ự ệ ọ ừ ố ộ ươ ệ ầ ư ầ ề ự
Trong th tr ng ch ng khoán, tôi th ng nghe ng i ta nói: “Tôi không mu nị ườ ứ ườ ườ ố
m t ti n.” À, v y thì đi u gì làm cho h nghĩ là tôi hay nh ng ng i khác thích đ cấ ề ậ ề ọ ữ ườ ượ
m t ti n ch ? H không làm ra ti n vì h đã ch n không đ m t ti n. Thay vì phân tíchấ ề ứ ọ ề ọ ọ ể ấ ề
s vi c, h t ch i m t ph ng ti n đ u t đ y quy n l c khác… ự ệ ọ ừ ố ộ ươ ệ ầ ư ầ ề ự
Tháng 12 năm 1996, tôi đ p xe đi d o v i m t ng i b n ngang qua tr m xăngạ ạ ớ ộ ườ ạ ạ

c a ng i hàng xóm. Anh ta nhìn b ng báo và th y giá d u tăng. (xin nói thêm là anhủ ườ ả ấ ầ
b n tôi luôn ôm m t kh i u t lo l ng, hay cũng có th g i anh ta là m t “chú gà con”.ạ ộ ố ư ư ắ ể ọ ộ
V i anh ta, b u tr i th ng xuyên s p s p). ớ ầ ờ ườ ắ ậ
Khi v nhà, anh ta nói v i tôi v nh ng con s th ng kê cho th y giá d u s ti pề ớ ề ữ ố ố ấ ầ ẽ ế
t c tăng lên nh th nào trong nh ng năm t i. Nh ng thông tin này tôi ch a bao giụ ư ế ữ ớ ữ ư ờ
nghe nói đ n, dù r ng tôi đang s h u m t s l n c ph n quan tr ng c a m t công tyế ằ ở ữ ộ ố ớ ổ ầ ọ ủ ộ
d u hi n t i. V i nh ng thông tin này, ngay l p t c tôi b t đ u tìm ki m và phát hi nầ ệ ạ ớ ữ ậ ứ ắ ầ ế ệ
ra m t công ty d u m i tinh đang tìm ki m các m d u. Ng i môi gi i c a tôi r tộ ầ ớ ế ỏ ầ ườ ớ ủ ấ
h ng thú v i công ty m i này, và tôi mua 15.000 c ph n v i giá m t c ph n là 65 xu. ứ ớ ớ ổ ầ ớ ộ ổ ầ
Tháng 2 năm 1997, cũng anh b n này cùng tôi đi ngang qua tr m xăng y, và rõạ ạ ấ
ràng là giá ti n m i lít d u đã tăng lên g n 15%. M t l n n a, “chú gà con” l i lo l ngề ỗ ầ ầ ộ ầ ữ ạ ắ
và phàn nàn. Tôi thì ch m m c i vì trong tháng giêng năm 19971 công ty d u bé nhỉ ỉ ườ ầ ỏ
c a tôi đã thành công và tr giá 15.000 c ph n kia tăng lên đ n 3$ m t ph n. Và giáủ ị ổ ầ ế ộ ầ
d u s còn tăng lên n a n u nh nh ng gì anh b n tôi nói là s th t. ầ ẽ ữ ế ư ữ ạ ự ậ
Thay vì ph i phân tích m i chuy n, nh ng “chú gà con” này l i không ch u suyả ọ ệ ữ ạ ị
nghĩ. N u h u h t m i ng i đ u hi u đ c r ng m t l nh "stop" làm vi c nh thế ầ ế ọ ườ ề ể ượ ằ ộ ệ ệ ư ế
nào trong vi c đ u t th tr ng ch ng khoán, h n s có nhi u ng i đ u t đ chi nệ ầ ư ị ườ ứ ẳ ẽ ề ườ ầ ư ể ế
69
th ng h n là nh ng ng i đ u t ch đ chu c l y th t b i. L nh “stop” đ n gi n làắ ơ ữ ườ ầ ư ỉ ể ố ấ ấ ạ ệ ơ ả
m t l nh trong máy tính cho phép t đ ng bán các c ph n khi giá b t đ u h , giúp b nộ ệ ự ộ ổ ầ ắ ầ ạ ạ
gi m thi u vi c b thua l và tăng t i đa l i nhu n. Nó là m t công c có ích cho nh ngả ể ệ ị ỗ ố ợ ậ ộ ụ ữ
ng i s bi m t mát.ườ ợ ấ
M i khi tôi th y ng i ta t p trung quá nhi u vào chuy n “Tôi không mu n” h nỗ ấ ườ ậ ề ệ ố ơ
là nh ng gì h th c s mu n, tôi bi t r ng “ti ng n” trong đ u h quá l n. Nh ngữ ọ ự ự ố ế ằ ế ồ ầ ọ ớ ữ
“chú gà con” đã chi m lĩnh đ u óc c a h và đang la um lên: “Tr i s p s p”. Vì v y màế ầ ủ ọ ờ ắ ậ ậ
h né tránh nh ng gì h “không mu n”, nh ng h ph i tr m t cái giá quá l n. Có thọ ữ ọ ố ư ọ ả ả ộ ớ ể
h s không bao gi đ t đ c nh ng gì h mu n. ọ ẽ ờ ạ ượ ữ ọ ố
Ng i cha giàuườ hay k chúng tôi nghe câu chuy n v đ i tá Sanders và ôngể ệ ề ạ
th ng k t lu n: “Hãy làm nh đ i tá Sanders đã làm.” ườ ế ậ ư ạ
Năm 66 tu i Sanders làm ăn th t b i và ph i s ng b ng nh ng t m ngân phi uổ ấ ạ ả ố ằ ữ ấ ế

phúc l i xã h i. Không h n n lòng, Sanders b t đ u đi vòng quanh n c M bán côngợ ộ ề ả ắ ầ ướ ỹ
th c làm món gà rán. Ng i ta đã quay l ng l i v i ông c 1009 l n tr c khi có ai đóứ ườ ư ạ ớ ả ầ ướ
g t đ u “Đ c đ y”. Và Sanders l i tr thành m t tri u phú l a tu i mà h u h t m iậ ầ ượ ấ ạ ở ộ ệ ở ứ ổ ầ ế ọ
ng i đ u b cu c. Ng i cha giàu nói v Harlan Sanders: “Ông y là m t con ng iườ ề ỏ ộ ườ ề ấ ộ ườ
can đ m và ngoan c ng.” ả ườ
Vì v y, n u b n c m th y nghi ng và e ng i tr c m t v đ u t nào đó, hãyậ ế ạ ả ấ ờ ạ ướ ộ ụ ầ ư
làm nh đ i tá Sanders đã làm v i “chú gà con” c a ông. Ông rán nó lên. ư ạ ớ ủ
Lý do th 3. S l i bi ngứ ự ườ ế . Ng i b n r n th ng là nh ng ng i l i bi ngườ ậ ộ ườ ữ ườ ườ ế
nh t. Ta đã nghe nhi u nh ng câu chuy n v m t nhà kinh doanh ph i làm vi c v t vấ ề ữ ệ ề ộ ả ệ ấ ả
đ ki m ti n và chu c p đ y đ cho v con. Ông ng i lì trong văn phòng nhi u gi li nể ế ề ấ ầ ủ ợ ồ ễ ờ ề
và đem vi c công ty v nhà làm c nh ng ngày cu i tu n. M t ngày kia, ông tr vệ ở ề ả ữ ố ầ ộ ở ề
và ph i đ i m t v i m t ngôi nhà tr ng. V con ông đã b đi. Ông bi t gi a hai vả ố ặ ớ ộ ố ợ ỏ ế ữ ợ
ch ng đang có r c r i, nh ng ông v n thích làm vi c h n là c ng c l i m i quan h ,ồ ắ ố ư ẫ ệ ơ ủ ố ạ ố ệ
vì v y mà ông đ m c và ti p t c lao vào công vi c. M t h t tinh th n, công vi c c aậ ể ặ ế ụ ệ ấ ế ầ ệ ủ
ông tr t dài và cu i cùng thì ông m t vi c.ượ ố ấ ệ
Ngày nay, tôi th ng g p nhi u ng i r t b n b u v i tài s n c a h . Và cũngườ ặ ễ ườ ấ ậ ị ớ ả ủ ọ
có nh ng ng i r t b n b u lo l ng cho s c kh e c a h . Đ u cùng m t lý do c . Hữ ườ ấ ậ ị ắ ứ ỏ ủ ọ ề ộ ả ọ
70