NHỮNG BÀI HỌC DẠY CON LÀM GIÀU - 7 pdf

c n b t đ u nghĩ đ n kh i nghi p trong b i r m b ng ngành kinh doanh máy xén cầ ắ ầ ế ở ệ ụ ậ ằ ỏ
hay không. Các thành ph l n đ y nh ng nhà thi t k già đang v v i v v n, đangồ ớ ầ ữ ế ế ẽ ờ ớ ẩ
nhào n n vài cái bình g m, hay th m chí đang đi u hành m t ti m bánh đ a ph ng.ặ ố ậ ề ộ ệ ở ị ươ
Bà Di rachiger – giám đ c ph trách vi c làm c a Đ i h c Melbourne – nói r ngố ụ ệ ủ ạ ọ ằ
khuynh h ng s nghi p ngày nay – lên đ n đ nh đi m 40 và b t đ u tu t d c t i đó,ướ ự ệ ế ỉ ể ở ắ ầ ộ ố ạ
có nghĩa là ng i ta c n làm vi c v i tâm trí h ng t i m t công vi c khác và dành th iườ ầ ệ ớ ướ ớ ộ ệ ờ
gian đ đào t o l i ho c đ đào t o l i ho c đ ti p thu ph c v công vi c m i. Bàể ạ ạ ặ ể ạ ạ ặ ể ế ụ ụ ệ ớ
bói m t s ngành ngh , k c ngh thi t k đ ho đ c coi là tr và hàng đ u, c nộ ố ề ể ả ề ế ế ồ ạ ượ ẻ ầ ầ
ph i lo i tr nh ng ng i trên 40.ả ạ ừ ữ ườ
Th đi u gì x y ra cho nh ng ng i lao đ ng già y? Bài báo vi t:ế ề ả ữ ườ ộ ấ ế
Trong nh ng ngành b p bênh, và có nh p thay đ i nhanh nh th , m i ng i línhữ ấ ị ổ ư ế ỗ ườ
th ng có khuynh h ng là m t Melissa - tr đ y tham v ng, và s n sàng làm 12 giườ ướ ộ ẻ ầ ọ ẵ ờ
m t ngày.ộ
Nh ng ng i u tú nh t trong s nh ng lao đ ng l n tu i th ng luân chuy n bênữ ườ ư ấ ố ữ ộ ớ ổ ườ ể
trong b máy qu n lý. Nh ng nh ng ng i còn l i c m ch c s b đ y ra ngoài. Thángộ ả ư ữ ườ ạ ầ ắ ẽ ị ẩ
9 v a qua, m t công ty máy tính ra tuy n ng i chuyên x lý s c ch ng trình.ừ ộ ể ườ ử ự ố ươ
Đ ng nhiên, m i b h s vòng ph ng v n đ u đ c tô v m t cách đ p đ b ng t tươ ọ ộ ồ ơ ỏ ấ ề ượ ẽ ộ ẹ ẽ ằ ấ
c nh ng tiêu chu n c n ph i có cho t ng chi ti t m t c a nh ng k năng máy tính.ả ữ ẩ ầ ả ừ ế ộ ủ ữ ỹ
Và dĩ nhiên, t t c các ng viên đ u có kh năng làm công vi c đó, n u đ c cho cấ ả ứ ề ả ệ ế ượ ơ
h i. V y thì, nh ng ng i ph ng v n làm nh th nào đ “phân bi t vàng thau”?ộ ậ ữ ườ ỏ ấ ư ế ể ệ
R t đ n gi n. “Chúng toi ch vi c nhìn vào ngày tháng năm sinh c a m t ng c viên vàấ ơ ả ỉ ệ ủ ộ ứ ử
chia h ra thành viên trên 35 và d i 35,” nh ng ng i trong cu c ti t l . “Và chúng tôiọ ướ ữ ườ ộ ế ộ
v t ‘nh ng ng i trên 35’ vào ch ng h s b lo i” Cách làm đó rõ ràng là không thuy tứ ữ ườ ồ ồ ơ ị ạ ế
ph c l m, nh ng v m t nào đó đã d a theo thuy t đ n gi n c a Dawin”ụ ắ ư ề ặ ự ế ơ ả ủ
Nh ng ng i thích h p thì t n t i, và th t b i cho nh ng ng i già.ữ ườ ợ ồ ạ ấ ạ ữ ườ
LÀM VI C C T L C V I CÔNG VI C KHÔNG L I THOÁT (KHÔNG H NGỆ Ậ Ự Ớ Ệ Ố ƯỚ
TI N THÂN)Ế
Kelly Richie đ a tôi bài báo B N ĐANG V T QUA NÓ? b i vì nhi u năm li n tôiư Ạ ƯỢ ở ề ề
th ng nói v i nh ng h c trò c a mình: “H u h t m i ng i làm theo l i khuyên c aườ ớ ữ ọ ủ ầ ế ọ ườ ờ ủ
b m h - ‘đi h c l y đi m cao và tìm vi c’. Đó là m t ý nghĩ l c h u, m t ý nghĩố ẹ ọ ọ ấ ể ệ ộ ạ ậ ộ
th i đ i công nghi p. V n đ là nh ng ng i làm theo l i khuyên đó r t cu c b k tờ ạ ệ ấ ề ữ ườ ờ ố ộ ị ẹ

271
trong m t công vi c không l i thoát. Có th h đ c đi m cao, có công ăn vi c làm nộ ệ ố ể ọ ượ ể ệ ổ
đ nh, ki m đ c r t nhi u ti n, nh ng v n đ là, công vi c không đi cũng v i m t cáiị ế ượ ấ ề ề ư ấ ề ệ ớ ộ
thang.”
Có nh ng ng i v n đang làm vi c, có thu nh p khá, nh ng trí óc cà th xác h m tữ ườ ẫ ệ ậ ư ể ọ ệ
m i rã r i, không ít ng i đã ki t qu … và không h có thang đ trèo ra hay leo lênỏ ờ ườ ệ ệ ề ể
đ nh. đâu đó trên đ ng đi, h đ ng vào s i dây ngh nghi p h i nào không hay.ỉ Ở ườ ọ ụ ợ ề ệ ồ
Trong khi h v n có công ăn vi c làm ho c v n còn có doanh nghi p thì đ t nhiên cáiọ ẫ ệ ặ ẫ ệ ộ
thang trên đ nh b ng bi n m t. Tôi có nhi u b n bè h c gi i trong tr ng, sau khi raỉ ỗ ế ấ ề ạ ọ ỏ ườ
tr ng và đ t đ n m t m c đ thành công nào đó tu i d i 40, nh ng r i s nhi mườ ạ ế ộ ứ ộ ở ổ ướ ư ồ ự ệ
màu trong công vi c ch ng l i và phía đ i bên kia đã hi n ra. Trong nh ng tr ng h pệ ự ạ ồ ệ ữ ườ ợ
này, tôi tin là ph ng pháp đ thành công trong ngh nghi p đã không còn tác d ng, b iươ ể ề ệ ụ ở
vì ph ng pháp đ thành công trong h c t p cũng đã ng ng r i. Nói cách khác, b n bèươ ể ọ ậ ừ ồ ạ
tôi v n còn đang s d ng cùng m t ph ng pháp đ h c t p thành công, và ph ngẫ ử ụ ộ ươ ể ọ ậ ươ
pháp đó đang ng ng to phép màu trong công vi c.ừ ả ệ
GIÀU CÓ TU I 40 VÀ KHÁNH KI T TU I 47Ở Ổ Ệ Ở Ổ
Tôi có m t ng i b n h c l p r t gi i th i trung h c. Sau đó anh vào h c m t tr ngộ ườ ạ ọ ở ớ ấ ỏ ờ ọ ọ ộ ườ
đ i h c danh giá. Anh gia nh p câu l c b golf c a cha mình, c i m t cô v - cha côạ ọ ậ ạ ộ ủ ướ ộ ợ
cũng sinh ho t cùng câu l c b - có con, và gi con cái anh h c ngôi tr ng t ngàyạ ở ạ ộ ờ ọ ở ườ ư
x a anh h c.ư ọ
Sau vài năm làm vi c, tích lu chút kinh nghi m và ch i golf v i nh ng ng i thànhệ ỹ ệ ơ ớ ữ ườ
đ t, anh có tên trong nh ng giao d ch nhà đ t r t l n. G ng m t t i c i c a anh đãạ ữ ị ấ ấ ớ ươ ặ ươ ườ ủ
xu t hi n trên trang bìa t p trí kinh doanh đ a ph ng cà anh đ c ca t ng là m t trongấ ệ ạ ị ươ ượ ụ ộ
nh ng nhà kinh doanh hàng đ u c a th h anh. Khi đ n 40 tu i, anh đã an v cu c đ i.ữ ầ ủ ế ệ ế ổ ị ộ ờ
Vào cu i th p niên 1980, th tr ng nhà đ t Hawaii b ng x u đi khi Nh t rút ti n đ uố ậ ị ườ ấ ỗ ấ ậ ề ầ
t c a h ra kh i bang này, và anh m t g n h t gia tài c a mình. Anh và v chia tay vìư ủ ọ ỏ ấ ầ ế ủ ợ
anh ngo i tình, và bây gi anh ph i c u mang hai gia đình. Anh tán gia b i s n, tu iạ ờ ả ư ạ ả ở ổ
47 v i nh ng hoá đ n kh ng l c n ph i tr .ớ ữ ơ ổ ồ ầ ả ả
Tôi g p anh cách đây vài tháng. Anh đã b c qua tu i 50, đã h i phc ph n l n nh ngặ ướ ổ ồ ụ ầ ớ ữ
m t mát và th m chí còn có m t ng i b n đ i m i. Nh ng d u anh kh ng đ nh r ngấ ậ ộ ườ ạ ờ ớ ư ẫ ẳ ị ằ

m i s v n n và anh đang làm t t, tôi v n th y l a t t. Có cái gì đó đã thay đ i bênọ ự ẫ ổ ố ẫ ấ ử ắ ổ
trong, anh th m chí còn làm vi c quy t li t h n đ duy trì hình nh nh ng năm quá khậ ệ ế ệ ơ ể ả ữ ứ
272
c a mình. Hình nh anh có c b n ch n và y m th h n.ủ ư ẻ ồ ồ ế ế ơ
M t l n trong b a ăn t i, ng i b n đ i c a anh nói v i chúng tôi v vi c kinh doanhộ ầ ữ ố ườ ạ ờ ủ ớ ề ệ
internet m i mà cô v a kh i s . Cô r t hào h ng, doanh nghi p c a cô đang phát đ t vàớ ừ ở ự ấ ứ ệ ủ ạ
nh n đ c h p đ ng t kh p n i trên th gi i. Đ t nhiên anh b n tôi s ng c lên, hìnhậ ượ ợ ồ ừ ắ ơ ế ớ ộ ạ ử ồ
nh anh đã u ng quá nhi u và áp l c nhi u và áp l c bên trong đang r n n t cái v b cư ố ề ự ề ự ạ ứ ỏ ọ
bên ngoài l nh lùng c a anh. Rõ ràng, b c b i v i s thành công m i m c a cô, hayạ ủ ự ộ ớ ự ớ ẻ ủ
v i s kém thành đ t c a mình, anh cao gi ng: “Cô làm sao mà làm t t đ c? Cô đãớ ự ạ ủ ọ ố ượ
không h c đ i h c. Và cô không quen bi t nh ng ng i danh ti ng nh tôi.”ọ ạ ọ ế ữ ườ ế ư
Khi Kim v nhà khuya hôm đó, cô nói v s m t bình tĩnh đ t ng t c a anh: “Xem raề ề ự ấ ộ ộ ủ
anh y đang c làm cho ph ng pháp đ thành công x a cũ c a mình ho t đ ng và hìnhấ ố ươ ể ư ủ ạ ộ
nh nó ch ng hi u nghi m gì c .”ư ẳ ệ ệ ả
Tôi g t đ u và nghi m t i đi u mà nhà báo West Australia g i là “ch m t i s i dây báoặ ầ ệ ớ ề ọ ạ ớ ợ
đ ng ngh nghi p”. Tôi nghĩ đ n ng i thanh niên phòng nhân s đ ng lý l ch ra làmộ ề ệ ế ườ ự ố ị
nh ng ng viên trên 35 tu i và nh ng ng i d i 35. Tôi nghĩ v Adrian, ng i b n bữ ứ ổ ữ ườ ướ ề ườ ạ ị
gi m biên ch đã mua m t đ i lý du l ch và gi đang h c tr ng lu t, ch ra tr ng ả ế ộ ạ ị ờ ọ ườ ậ ờ ườ ở
tu i 57. Tôi nghĩ đ n Ng i b thông thái, ng i tin vào s c m nh c a n n t ng giáoổ ế ườ ố ườ ứ ạ ủ ề ả
d c t t, dù s giáo d c t t r t cu c cũng không c u đ c ng i. Cu i cùng, thoát kh iụ ố ự ụ ố ố ộ ứ ượ ườ ố ỏ
nh ng ý nghĩ riêng t , tôi nói v i Kim: “Có v nh nh ng ý t ng kinh doanh cũ đ iữ ư ớ ẻ ư ữ ưở ố
ngh ch v i nh ng ý t ng m i.ị ớ ữ ưở ớ
“Anh đoán ch c là nh ng ý t ng kinh doanh c a cô y m i h n c a anh y?” Kimắ ữ ưở ủ ấ ớ ơ ủ ấ
h i.ỏ
Tôi g t đ u. “Chúng ta hãy b đi t kinh doanh. Nh v y là cô y có nh ng ý t ngậ ầ ỏ ừ ư ậ ấ ữ ưở
m i còn anh y v n v n hành trên nh ng ý t ng mà anh trau d i tr ng ph thông.ớ ấ ẫ ậ ữ ưở ồ ở ườ ổ
H ch h n nhau vài tu i nh ng nh ng ý t ng c a cô y m i… tuy không đ c đáoọ ỉ ơ ổ ư ữ ưở ủ ấ ớ ộ
nh ng v i cô chúng m i, t i t n và ph n khích, vì v y cô cũng không đ c đáo và anhư ớ ớ ươ ắ ấ ậ ộ
đã gi chúng su t 40 năm qua!”ữ ố
“Đúng v y. Nh ng ý t ng, đ c bi t là ph ng pháp đ thành công c a h đã tr lênậ ữ ưở ặ ệ ươ ể ủ ọ ở

l c h u,” tôi đáp. “Anh y th c d y và đi làm, nh ng thay vì là m t ng i ti n b vàạ ậ ấ ứ ậ ư ộ ườ ế ộ
sáng t o v i nh ng ý t ng m i, thì anh bây gi v i nh ng ý t ng cũ trong khi chạ ớ ữ ưở ớ ờ ớ ữ ưở ỉ
m i 50 tu i. V n đ là anh y đã già và đã l c h u t cách đây m i năm mà không hớ ổ ấ ề ấ ạ ậ ừ ườ ề
hay bi t. Anh v n ti p t c v i nh ng ph ng pháp cũ và không s n sàng thay đ iế ẫ ế ụ ớ ữ ươ ẵ ổ
273
ph ng pháp c a mình. Ngày nay anh t t b t ng c xuôi kh p thành ph v i b n lýươ ủ ấ ậ ượ ắ ố ớ ả
l ch trong tay và đau tranh công ăn vi c làm v i ng i còn r t tr .”ị ệ ớ ườ ấ ẻ
“V y, l i khuyên ‘hãy h c đi và l y đi m cao’ là l i khuyên t t kho anh còn nh ,” Kimậ ờ ọ ấ ể ờ ố ỏ
nói, “nh ng l i là l i khuyên x u khi anh tr ng thành.”ư ạ ờ ấ ưở
“V n đ là anh y b m c b y trong ngay chính ph ng pháp đ thành công c a mìnhấ ề ấ ị ắ ẫ ở ươ ể ủ
mà không h hay bi t,” tôi nói nh nh . “Anh y không nh n ra r ng l i khuyên t tề ế ỏ ẹ ấ ậ ằ ờ ố
trong quá kh là l i khuyên x u hi n t i, và vì t ng lai c a anh th t u ám.”ứ ờ ấ ệ ạ ươ ủ ậ
“Anh v n gi ph ng pháp cũ,” Kim đáp l i.ẫ ữ ươ ạ
“Và còn ti p t c dùng nó n a… Nó càng ít hi u qu thì anh y càng b t an, và anh l iế ụ ữ ệ ả ấ ấ ạ
càng khuy n khích nh ng ng i khác làm theo l i khuyên c a anh – theo ph ng phápế ữ ườ ờ ủ ươ
c a anh - m c dù, đ i v i anh nó ch ng có tác d ng gì c .”ủ ặ ố ớ ẳ ụ ả
“Tôi nghĩ anh k t hai n i. Th nh t, anh y b k t ch ph ng pháp đ thành côngẹ ở ơ ứ ấ ấ ị ẹ ở ỗ ươ ể
c a mình không có tác d ng nên chán n n và m t m i… nh ng anh v n ti p t c. Thủ ụ ả ệ ỏ ư ẫ ế ụ ứ
hai, anh y b k t trong quá kh , lúc anh y thành công nh t. Và vì ph ng pháp c aấ ị ẹ ứ ấ ấ ươ ủ
mình có hi u qu cao, nên anh y mu n tái kh ng đ nh v i chính mình r ng ngày nayệ ả ấ ố ẳ ị ớ ằ
anh đang mu n làm đi u đúng đ n.”ố ề ắ
“Vì v y anh nói cho t t c m i ng i làm đi u anh đã làm. Th m chí nó đã h t hi uậ ấ ả ọ ườ ề ậ ế ệ
nghi m.”ệ
“Anh y ch a nh n ra nó đã h t tác d ng. khi b n ra tr ng, không ai trao cho b n t mấ ư ậ ế ụ ạ ườ ạ ấ
b n đ ch đ ng t i thành công. M t khi d u v t bi n m t, đa s chúng ta l i c côngả ồ ỉ ườ ớ ộ ấ ế ế ấ ố ạ ố
l n mò tìm đ ng qua khi r ng r m, hy v ng s tìm l i đ c d u v t. Có ng i tìmầ ườ ừ ậ ọ ẽ ạ ượ ấ ế ườ
l i đ c, có ng i không. Khi không tìm đ c d u v t m i b n th ng ng i nghĩ vạ ượ ườ ượ ấ ế ớ ạ ườ ồ ề
l i cũ. Đó là cu c s ng th c.”ố ộ ố ự
NH NG Ý T NG DÁNH CHO CÁC B C B MỮ ƯỞ Ậ Ố Ẹ
Cách đây m t vài năm, tôi xem m t ch ng trình truy n hình, trong đó các bà m mangộ ộ ươ ề ẹ

con cái t i s làm đ khoe chúng làm đ c gì. Ng i d n ch ng trình xoáy vào tìnhớ ở ể ượ ườ ẫ ươ
ti t đó và nói: “Đây là m t ý t ng hoàn toàn m i - m d y con gái hãy là ng i làmế ộ ưở ớ ẹ ạ ườ
thuê t t trong t ng lai.”ố ươ
Tôi th t lên: “Ôi! M t ý t ng cũ mèm!”ố ộ ưở
Khi nói chuy n v i nh ng thanh niên ngày nay, tôi th ng h i h xem h đang theoệ ớ ữ ườ ỏ ọ ọ
ph ng pháp đ thành công c a ao - c a h hau c a b m ?ươ ể ủ ủ ọ ủ ố ẹ
274
Vào th i c a tôi, th p niên 1960, các ông b bà m d y con r ng: “Hãy h c đi, đ tờ ủ ở ậ ố ẹ ạ ằ ọ ạ
đi m cao và tìm vi c làm n đ nh.” Tôi r t s đi u này. S dĩ h d y con mình nh thể ệ ổ ị ấ ợ ề ở ọ ạ ư ế
vì nhi u ng i trong s h l n lên trong th i kỳ Đ i kh ng ho ng, m t th i kỳ công ănề ườ ố ọ ớ ờ ạ ủ ả ộ ờ
vi c làm r t hi m hoi. Do v y, n i s th t nghi p, s không cói đ ti n luôn ám nhệ ấ ế ậ ỗ ợ ấ ệ ợ ủ ề ả
h m t cách sâu s c.ọ ộ ắ
Ngày nay b n nhìn quanh s th y kh p n i đ u có b ng “Thông báo tuy n d ng”.ạ ẽ ấ ắ ơ ề ả ể ụ
Nh ng ông ch ráo ri t tìm b t c ai bi t đ c bi t vi t, vui v , bi t m m c i và cóữ ủ ế ấ ứ ế ọ ế ế ẻ ế ỉ ườ
th hu n luy n đ c. M c dù nh ng k năng k thu t khá quan tr ng nh ng nhi uể ấ ệ ượ ặ ữ ỹ ỹ ậ ọ ư ề
đóng góp khác còn có ý nghĩa đ i v i các ông ch h n. M c dù có hàng hà sa s công ănố ớ ủ ơ ặ ố
vi c làm, nh ng tôi v n nghe nh ng ng i tr l p đi l p l i v i con h cũng v i v hãiệ ư ẫ ữ ườ ẻ ạ ặ ạ ớ ọ ớ ẻ
hùng, nh ng l i b m h đã nói v i h : “hãy đi h c, đ t đi m cao và tìm vi c làm.”ữ ờ ố ẹ ọ ớ ọ ọ ạ ể ệ
Khi tôi nghe ai đó nói: “Nh ng chúng ta c n ph i có công ăn vi c làm n đ nh”, tôi nói:ư ầ ả ệ ổ ị
“hãy t t nào, bình tĩnh l i hít th và nhìn quanh. Có r t nhi u công vi c đang chừ ừ ạ ở ấ ề ệ ờ
b n. Th i kỳ kh ng ho ng đã qua, Internet ngày nay càng phát tri n m nh. Hãy thôi trútạ ờ ủ ả ể ạ
xu ng nh ng l i khuyên cũ k l c h u. Ngày nay, n u b n mu n có vi c làm an toàn,ố ữ ờ ỹ ạ ạ ế ạ ố ệ
n đ nh b n có th tìm đ c. V y, hãy ng ng m t chút và suy nghĩ.”ổ ị ạ ể ượ ậ ừ ộ
Có ng i bình tĩnh, có ng i không. Đa s nh ng ng i tôi g p đ u s không có vi cườ ườ ố ữ ườ ặ ề ợ ệ
làm, không có ti n đóng góp ti n nhà, m t s ng i không th nghĩ sáng su t đ c vìề ề ộ ố ườ ể ố ượ
nh ng n i s do b m truy n l i.ữ ỗ ợ ố ẹ ề ạ
M t trong nh ng đi u quan tr ng nh t b m có th làm là ng ng l i, suy nghĩ đ nộ ữ ề ọ ấ ố ẹ ể ừ ạ ế
t ng lai, h n là đ a ra nh ng l i khuyên d a vào kinh nghi m cũ.ươ ơ ư ữ ờ ự ệ
TÔI C N PH I NG NG LÀM ĐI U TÔI GI IẦ Ả Ừ Ề Ỏ
Khi tôi ngh h u vào năm 1974 lúc đó tôi 47 tu i, câu h i “Mình s làm gì trong quãngỉ ư ổ ỏ ẽ

đ i còn l i?” đè n ng tâm trí tôi. Thay vì ngh ng i m t năm, tôi quy t đ nh làm đi uờ ạ ặ ỉ ơ ộ ế ị ề
đ c g i là “đ u t l i” b n thân. T c là tôi c n thay đ i ph ng pháp đ thành côngượ ọ ầ ư ạ ả ứ ầ ổ ươ ể
trong h c t p và trong công vi c c a mình. N u tôi không làm, tôi s gi ng m t võ sĩọ ậ ệ ủ ế ẽ ố ộ
già tr l i đ u tr ng sau m t năm v ng bóng. B ng cách đ u t l i b n thân, tôiở ạ ấ ườ ộ ắ ằ ầ ư ạ ả
không làm đi u gi i và thích làm. Đi u đó có nghĩa là tôi ph i d ng d y kinh doanh vàề ỏ ề ả ừ ạ
đ u t . Đ đ u t l i mình, tôi c n ph i h c nh ng đi u m i, c n thi t cho b n thânầ ư ể ầ ư ạ ầ ả ọ ữ ề ớ ầ ế ả
đ thay đ i cách làm cũ c a mình. Đ làm đ c đi u đó, tôi t o ra m t trò ch i đ d yể ổ ủ ể ượ ề ạ ộ ơ ể ạ
nh ng gì tôi đã h c cách vi t, m t môn tôi t ng r t hai l n tr ng ph thông. Ngàyữ ọ ế ộ ừ ớ ầ ở ườ ổ
275
nay tôi đ c bi t đ n nh m t nhà văn h n b t c ngành ngh nào khác tôi t ng làm.ượ ế ế ư ộ ơ ấ ứ ề ừ
N u không có ph ng pháp đ thành công trong h c t p, công vi c và trong tài chính,ế ươ ể ọ ậ ệ
tôi đã không dám m o hi m chuy n đôit cu c đ i mình. Mà n u tôi không chuy nạ ể ể ộ ờ ế ể
h ng tôi s thành vô d ng tu i 47,s g m nh m quãng đ i còn l i b ng lỳ c vướ ẽ ụ ở ổ ẽ ặ ấ ờ ạ ằ ứ ề
nh ng ngày huy hoàng đã xa.ữ
CÔNG ĂN VI CH LÀM ÔNT Đ NH GÓP PH N NH TH NÀO CHO CU C S NGỆ Ị Ầ Ư Ế Ộ Ố
GIA ĐÌNH?
B m ngày nay c n nhìn xa trông r ng h n trong vi c h c và tìm công ăn vi c làm c aố ẹ ầ ộ ơ ệ ọ ệ ủ
con cái, vì chúng thông minh h n. Chúng đã th y đ c nh h ng c a công ăn vi c làmơ ấ ượ ả ưở ủ ệ
n đ nh đ i v i cu c s ng gia đình, và chúng th y b m chúng có công vi c làmổ ị ố ớ ộ ố ấ ố ẹ ệ
nh ng không có cu c s ng. Đó không ph i là t ng lai mà con cái mu n. Đ tr thànhư ộ ố ả ươ ố ể ở
b m thành công v i m i quan h t t đ p v i con cái mình, các b c b m ph i nhìnố ẹ ớ ố ệ ố ẹ ớ ậ ố ẹ ả
vào qu c u pha lê, nh ng không ph i c a h mà là c a con cáo. Ph i chia s t m nhìnả ầ ư ả ủ ọ ủ ả ẻ ầ
vào t ng lai, h n là b t ép con cáo theo quan đi m v t ng lai c a mình.ươ ơ ắ ể ề ươ ủ
Tôi đã th y nhi u tranh lu n gi a b m và con cái v ph ng pháp đ thành công. Víấ ề ậ ữ ố ẹ ề ươ ể
d , b m nói: “Con ph i đi h c”, con cái l i b o: “Con mu n ra kh i tr ng”. Đ cóụ ố ẹ ả ọ ạ ả ố ỏ ườ ể
m i quan h thành công, bô m ph i th y và hi u đ c t m nhìn c a con cái, b i vì rõố ệ ẹ ả ấ ể ượ ầ ủ ở
ràng n n giáo d c không t t không ph i là m t ph n c a t m nhìn đó. th i đi mề ụ ố ả ộ ầ ủ ầ Ở ờ ể
này, tôi không khuyên b m c đ m c k con cái mu n làm gì thì làm. Đi u tôi mu nố ẹ ứ ể ặ ệ ố ề ố
nh n m nh là: b m c n nhìn xa h n là c p ghép ph ng pháp đ thành công đã cóấ ạ ố ẹ ầ ơ ấ ươ ể
tác d ng m mãn v i mình vào đ u con cái. Tôi bi t không d , nh ng tôi nghĩ nh thụ ỹ ớ ầ ế ễ ư ư ế

v n t t h n là xung đ t.ẫ ố ơ ộ
Khi b m nhìn th y đi u con cái nghĩ, và h ng đi c a chúng thì vi c thông tin gi aố ẹ ấ ề ướ ủ ệ ữ
b m và con cái t t h n và b m s ch d n cho chúng. Th t là vô ích khi b mố ẹ ố ơ ố ẹ ẽ ỉ ẫ ậ ố ẹ
nghiêm kh c b o “B m không mu n con làm nh th ”, nh ng b n tr c s làmắ ả ố ẹ ố ư ế ư ọ ẻ ứ ẽ
ho c đã làm nh th r i. Chia s quan đi m và làm gi m thi u s va ch m trongặ ư ế ồ ẻ ể ả ể ự ạ
ph ng pháp đ thành công gi a b m và con cái đóng vai trò quan tr ng trong sươ ể ữ ố ẹ ọ ự
h ng d n dài h n.ướ ẫ ạ
M t khi đã có thông tin liên l c, tôi nghĩ b m nên chia s v i con cái đi m chúngộ ạ ố ẹ ẻ ớ ở ể
thích làm nhi u ngh trong cu c s ng h n là m t ngh su t đ i. M t khi n m b tề ề ộ ố ơ ộ ề ố ờ ộ ắ ắ
đ c ý t ng y, con cái s đ cao vi c h c su t đ i h n. Khi đó, nó s hi u đ c t iượ ưở ấ ẽ ề ệ ọ ố ờ ơ ẽ ể ượ ạ
276
sao c n ph i phát tri n ph ng pháp đ thành công trong h c t p đ thành công trongầ ả ể ươ ể ọ ậ ể
h c t p, và t i sao t i tr ng là quan tr ng. Tôi nghĩ đi u này không quan tr ng vì tôiọ ậ ạ ớ ườ ọ ề ọ
không nghĩ b t c b m nài l i mu n con cái mình b k t trong m t công vi c khôngấ ứ ố ẹ ạ ố ị ẹ ộ ệ
l i thoát, và “g ng càng gì càng cay.”ố ừ
So sánh nh ng ý t ngữ ưở
Th i đ i công nghi p Th i đ i công ngh thông tinờ ạ ệ ờ ạ ệ
Vi c làm n đ nh, theo b ng c p Công vi c t do, công ty oệ ổ ị ằ ấ ệ ự ả
Tr l ng theo thâm niên Tr l ng theo k t qu làm vi cả ươ ả ươ ế ả ệ
M t công vi c Có nhi u nghộ ệ ề ề
Làm vi c cho t i tu i ngh h u Ngh h u s mệ ớ ổ ỉ ư ỉ ư ớ
Ch y theo chi c kim đ ng h Làm vi c khi có c m h ngạ ế ồ ồ ệ ả ứ
Tr ng h c Nh ng cu c th o lu nườ ọ ữ ộ ả ậ
B ng c p Tài năng n i l c th t sằ ấ ộ ự ậ ự
Ki n th c cũ Nh ng ý t ng m iế ứ ữ ưở ớ
K ho ch ngh h u c a công ty B n lý l ch h s t qu n lýế ạ ỉ ư ủ ả ị ồ ơ ự ả
K ho ch ngh h u nhà n c Không c n đi u nàyế ạ ỉ ư ướ ầ ề
K ho ch chăm sóc s c kho c a chính ph Không c nế ạ ứ ẻ ủ ủ ầ
Làm vi c công ty Làm vi c t i nhàệ ở ệ ạ
Tóm l i, b n và con b n sec có nhi u s l a ch n h n b m b n. Nh ng s l a ch nạ ạ ạ ề ự ự ọ ơ ố ẹ ạ ữ ự ự ọ

c a th i đ i công ngh thông tin. Đi u m u ch t là, ngày nay có nhi u s l a ch n hn,ủ ờ ạ ệ ề ấ ố ề ự ự ọ
và con cái b n bi t đi u đó. Thách th c đây là ph i ng h tr ng h c, và b mạ ế ề ứ ở ả ủ ộ ườ ọ ố ẹ
chu n b cho con cái có nh ng k năng h c t p đ chúng có càng nhi u s l a ch nẩ ị ữ ỹ ọ ậ ể ề ự ự ọ
càng t t. Tôi nghĩ, ch ng có b m nào l i mu n con mình d ng chân ngay hi u bánố ẳ ố ẹ ạ ố ừ ở ệ
giày vì nó đã làm theo l i khuyên “Đi h c th t t t đ có công ăn vi c làm n đ nh:.ờ ọ ậ ố ể ệ ổ ị
Ngaàynya con cáo c n đ c giáo d c t t h n th .ầ ượ ụ ố ơ ế
M T L I NH N NH CU I CÙNGỘ Ờ Ắ Ủ Ố
Trong m t l p h c dành cho ng i l n, khi tôi nói v i h r ng chính l i khuyên “đi h cộ ớ ọ ườ ớ ớ ọ ằ ờ ọ
th t t t đ có công ăn vi c làm n đ nh” đã s p b y, thì nhi u cánh tay gi lên và yêuậ ố ể ệ ổ ị ậ ẫ ề ơ
c u gi i thích rõ h n. Nhi u ng i đã hi u rõ đó là l i khuyên t t cho đ a tr , nh ng làầ ả ơ ề ườ ể ờ ố ứ ẻ ư
x u đ i v i ng i l n… nh ng h v n mu n bi t nhi u h n. M t h c viên h i:ấ ố ờ ườ ớ ư ọ ẫ ố ế ề ơ ộ ọ ỏ
“B ng cách nào mà có công ăn vi c làm l i khi n ta s p b y?”ằ ệ ạ ế ậ ẫ
277
“M t câu h i hay,” tôi nói. “Không ph i công ăn vi c làm khi n ta s p b y, mà chínhộ ỏ ả ệ ế ậ ẫ
l i nh n m nh đi kèm v i l i tuyên b ‘đi h c đ có công ăn vi c làm’ đã b y b n”ờ ấ ạ ớ ờ ố ọ ể ệ ẫ ạ
L i nh n đi kèm? M t h c viên h i. “L i nh n m nh đó là gì”ờ ắ ộ ọ ỏ ờ ấ ạ
“L i nh n m nh đó: “Hãy c n th n và đ ng có ph m l i đó”ờ ấ ạ ẩ ậ ừ ạ ỗ
278
Để có sức mạnh về tài chính
Lời Giới Thiệu
Ngày nay, trong th i đ i công ngh thông tin, giáo d c đóng vai trò h t s c quanờ ạ ệ ụ ế ư
tr ng .Nguyên t c c a nh ng th i tr c đi h c, ra tr ng ki m vi c làm, đeo bám sọ ắ ủ ữ ờ ướ ọ ườ ế ệ ự
n đ nh lâu dài c a công vi c, dành d m ti n g i ti t ki m và hi v ng v h u đ c xãổ ị ủ ệ ụ ề ử ế ệ ọ ề ư ượ
h i chăm lo đã l i th i. Cái th i “G ng càng già càng cay “đã qua r i. Th i đ i này đòiộ ỗ ờ ờ ừ ồ ờ ạ
h i chúng ta ph i không ng ng h c h i đ nâng cao ki n th c và trình đ . Chúng taỏ ả ừ ọ ỏ ể ế ứ ộ
ph i ch u trách nhi m tr c cu c s ng c a mình vì ngày nay chúng ta có r t nhi u sả ị ệ ướ ộ ố ủ ấ ề ự
l a ch n. Nh ng gì ta đã h c đ c là quan tr ng, nh ng không quan tr ng b ng t c đự ọ ữ ọ ượ ọ ư ọ ằ ố ộ
chúng ta h c h i, thay đ i và thích nghi v i l ng thông tin m i . Chúng ta đã th yọ ỏ ổ ớ ượ ớ ấ
nhi u t m g ng c a nh ng ng i tr trên th gi i bi t l m b t c h i và đã thànhề ấ ươ ủ ữ ườ ẻ ế ớ ế ắ ắ ơ ộ
công trong th i kỳ có nhi u thay đ i. H đã tr thành t phú (Bill Gates ), hay t iờ ề ổ ọ ở ỉ ở ưổ

U45 làm giám đ c c a T p đoàn l n nh AOL, Time Warrnerố ủ ậ ớ ư
N n kinh t ngày nay đang c n nh ng ng i tr có kh năng đ t phá b ng sề ế ầ ữ ườ ẻ ả ộ ằ ự
linh ho t, sáng t o h n là nh ng con ng i ch h c theo khuôn m u. Nh v y, li uạ ạ ơ ữ ườ ỉ ọ ẫ ư ậ ệ
vi c giáo d c tr ng không thôi có cung c p đ nh ng gì c n thi t đ chúng ta b cệ ụ ở ườ ấ ủ ữ ầ ế ể ướ
vào đ i thành công trong cu c s ng và thích nghi v i s thay đ i hay không? Li uờ ộ ố ớ ự ổ ệ
tr ng h c có trang b đ ki n th c v tài chính đ chúng ta có th làm giàu? Và chúngườ ọ ị ủ ế ứ ề ể ể
ta hãy nh r ng cho dù chúng ta có rât nhi u ti n nh ng thi u ki n th c đ làm giàuớ ằ ề ề ư ế ế ứ ể
đ c; r ng ngân hàng không đòi h i h c b mà h mu n xem b n báo cáo tài chính c aượ ằ ỏ ọ ạ ọ ố ả ủ
chúng ta. H mu n bi t thành tích v tài chính c a chúng ta ch không c n bi t chúngọ ố ế ề ủ ứ ầ ế
ta h c gi i nh th nào. Do v y, vi c b m truy n đ t cho chúng ta thành công vàọ ỏ ư ế ậ ệ ố ẹ ề ạ
giàu có.
Quy n sách này s cung c p nh ng ki n th c và bí qu t quí báu đ chúng ta t tinể ẽ ấ ữ ế ứ ế ể ự
b c vào th gi i th c th gi i chúng ta ph i đ i đ u khi ra tr ng, quy n sách nàyướ ế ớ ự ế ớ ả ố ầ ườ ể
đăc bi t dành cho nh ng ai:ệ ữ
- Mu n có kh i đ u th n l i v tài chính trong cu c s ng đ làm giàu,ố ở ầ ậ ợ ề ộ ố ể
279
- Mu n phát hi n và phát huy tài năng c a mình,vàố ệ ủ
- Mu n tr thành ng i h c su t đ i.ố ở ườ ọ ố ờ
“TI N B C LÀ LÝ T NG” Ề Ạ ƯỞ
Khi tôi còn bé, ng i b giàu th ng nói : “Ti n b c là ý t ng. Ti n b c có th là b tườ ố ườ ề ạ ưở ề ạ ể ấ
kỳ th gì con mu n.N u con nói, ‘Con s ch ng bao gi giàu,’ thì h n là con không trứ ố ế ẽ ẳ ờ ẳ ả
n i.”ổ
Ng i b thông thái c a tôi l i nói nhi u v giáo d c.ườ ố ủ ạ ề ề ụ
Có ph i m i đ a tr sinh ra đ u giàu có và gi i giang không? M t s ng i nghĩ là cóả ỗ ứ ẻ ề ỏ ộ ố ườ
th nh v y và cũng có m t s ng i nghĩ là không th . Ý ki n c a b n ra sao?ể ư ậ ộ ố ườ ể ế ủ ạ
Phần 1: Sức mạnh đòn bẩy của trí óc
S c m nh đòn b y m nh nh t đó là trí óc c a chúng ta. V n đ c a lo i đòn b yứ ạ ẩ ạ ấ ủ ấ ề ủ ạ ẩ
này là nó có th làm vi c theo ý c a b n ho c cũng có th ch ng l i b n. N u b nể ệ ủ ạ ặ ể ố ạ ạ ế ạ
mu n v h u s m và giàu, đi u đ u tiên b n c n làm là s d ng s c m nh c a trí ócố ề ư ớ ề ầ ạ ầ ử ụ ứ ạ ủ
b n đ làm b n giàu. Khi nói đ n ti n b c, nhi u ng i dùng s c m nh c a trí óc hạ ể ạ ế ề ạ ề ườ ứ ạ ủ ọ

đ làm h nghèo thêm.ể ọ
Như ng iườ cha giàu nói: ”S khác nhau l n nh t gi a ng i giàu và ng iự ớ ấ ữ ườ ườ
nghèo là ng i nghèo th ng hay nói “Tôi không mua n i nó” nhi u h n ng i giàu”.ườ ườ ổ ề ơ ườ
Trong ph n này b n s th y s khác nhau gi a l i nói giàu và l i nói nghèo, l i nóiầ ạ ẽ ấ ự ữ ờ ờ ờ
nhanh và l i nói ch m. B n s bi t làm th nào đ thay đ i t ng lai tài chính b ngờ ậ ạ ẽ ế ế ể ổ ươ ằ
cách thay đ i l i nói b n s d ng và cách b n suy nghĩ. N u b n thay đ i l i nói c aổ ờ ạ ử ụ ạ ế ạ ổ ờ ủ
b n và suy nghĩ theo cách ng i giàu, v h u s m và giàu s tr nên d dàng.ạ ườ ề ư ớ ẽ ở ễ
Chương 1: Làm thế nào để về hưu sớm và giàu
Ti p theo câu chuy n làm th nào v tôi, Kim, ng i b n t t nh t c a tôi, Lary,ế ệ ế ợ ườ ạ ố ấ ủ
và tôi b t đ u cu c hành trình t ch phá s n cho đ n giàu có và v h u trong vòng 10ắ ầ ộ ừ ỗ ả ế ề ư
năm. Tôi k câu chuy n này đ khuy n khích nh ng ai đang trong n n n ho c c nể ệ ể ế ữ ợ ầ ặ ầ
280
chút t tin đ b t đ u cu c hành trình v h u s m. Khi Kim và tôi b t đ u, chúng tôiự ể ắ ầ ộ ề ư ớ ắ ầ
g n h t ti n, không còn chút t tin và lún sâu trong n . Chúng tôi có toàn n . Đi u khácầ ế ề ự ợ ợ ề
bi t là nh ng gì chúng tôi làm v i nh ng món n này.ệ ữ ớ ữ ợ
Cu c hành trình b t đ uộ ắ ầ
Tháng 12 năm 1984, Kim, b nạ tôi, Larry Clark và tôi đang tr tượ tuy tế ở
Vancouver, British Columbia. Tuy t r t dày và tr t tuy t r t thú v m c d u r t l nh.ế ấ ượ ế ấ ị ặ ầ ấ ạ
Bu i t i, ba chúng tôi ng i g n nhau trong cabin gi a nh ng cây thông cao. Ng i gi aổ ố ồ ầ ữ ữ ồ ữ
đ ng l a m i đêm, chúng tôi th o lu n k ho ch c a chúng tôi trong t ng lai. Chúngố ử ỗ ả ậ ế ạ ủ ươ
tôi có nh ng hy v ng r t cao nh ng l i r t ít ti m l c. Kim và tôi đang trong nh ngữ ọ ấ ư ạ ấ ề ự ữ
đ ng đôla cu i cùng và Larry đang trong quá trình xây d ng m t công ty khác. Nh ngồ ố ự ộ ữ
cu c th o lu n c a chúng tôi k t thúc r t khuya, m i đêm. Chúng tôi th o lu n vộ ả ậ ủ ế ấ ỗ ả ậ ề
nh ng cu n sách mà chúng tôi đã đ c và nh ng cu n phim đã xem. Chúng tôi đã ngheữ ố ọ ữ ố
các cu n băng cát sét giáo d c đem theo và th o lu n nh ng bài h c y.ố ụ ả ậ ữ ọ ấ
Vào ngày đ u năm, chúng tôi đ ra m c tiêu cho năm m i. Nh ng năm nay, m cầ ề ụ ớ ư ụ
tiêu c a chúng tôi khác tr c. Larry mu n làm nhi u h n thay vì đ ra m c tiêu choủ ướ ố ề ơ ề ụ
năm t i. Anh ta mu n đ ra m c tiêu thay đ i cu c đ i c a chúng tôi. Anh y nói: “T iớ ố ề ụ ổ ộ ờ ủ ấ ạ
sao chúng ta không vi t m t k ho ch đ t t c chúng ta đ c t do tài chính”.ế ộ ế ạ ể ấ ả ượ ự
Tôi l ngắ nghe nh ngữ l iờ anh ta nói, nh ngư đi uề đó không thích h p v iợ ớ

tình tr ng c a tôi lúc đó. Tôi đã m m ng v đi u đó và bi t m t ngày nào đó tôi sạ ủ ơ ộ ề ề ế ộ ẽ
làm đ c. Nh ng ý t ng t do tài chính luôn luôn là ý t ng c a t ng lai, khôngượ ư ưở ự ưở ủ ươ
ph i hôm nay…”T do tài chính ?” Tôi nói.ả ự ư
Larry nói:”Chúng ta đã nói v nó nhi u l n r i. Nh ng tôi nghĩ đây là lúc khôngề ề ầ ồ ư
ph i nói, không ph i m m ng, hãy b t đ u ti n hành đi. Hãy vi t xu ng. M t khiả ả ơ ộ ắ ầ ế ế ố ộ ta
vi t xu ng,ế ố chúng ta bi t ph iế ả làm gì. M t khiộ chúng ta vi tế xu ng, chúng ta s hố ẽ ỗ
tr l n nhau trong cu c hành trình”.ợ ẫ ộ
G n h t ti n, Kim và tôi đã nhìn nhau và nói: “Đó là ý ki n hay nh ng tôi nghĩ tôiầ ế ề ế ư
nên t p trung vào vi c làm sao đ t n t i vào năm t i”. Tôi v a m i th t b i doanhậ ệ ể ồ ạ ớ ừ ớ ấ ạ
nghi p túi nylonệ Velcro. Sau khi phá s n vào năm 1979, tôi đã m t 5 năm đ xây d ngả ấ ể ự
l i nó và sau đó l i b nó. Tôi b là vì doanh nghi p đã thay đ i m t cách tr m tr ng.ạ ạ ỏ ỏ ệ ổ ộ ầ ọ
281
Chúng tôi đã không còn s n xu t M . Đ c nh tranh v i các đ i th khác, chúng tôiả ấ ở ỹ ể ạ ớ ố ủ
di d i nhà máy sang Trung Qu c, Đài Loan và Hàn Qu c. Tôi b doanh nghi p là vì tôiờ ố ố ỏ ệ
không th ti p t c s d ng ý t ng bóc l t công nhân đ làm giàu cho mình. Doanhể ế ụ ử ụ ưở ộ ể
nghi p đã b ti n vào túi tôi nh ng tâm h n tôi b t n th ng. Tôi cũng đã m t m t sệ ỏ ề ư ồ ị ổ ươ ấ ộ ố
ng i b n là c ng s c a tôi. Tôi đã ra đi v i m t ph n chia ít i. Tôi không th ti pườ ạ ộ ự ủ ớ ộ ầ ỏ ể ế
t c làm vi c trong m t công ty mà tâm h n tôi b cô l p và v i nh ng c ng s mà tôiụ ệ ộ ồ ị ậ ớ ữ ộ ự
không th nói chuy n đ c. Tôi không t hào v vi c tôi ra đi, nh ng tôi bi t đây là lúcể ệ ượ ự ề ệ ư ế
đ ra đi. Tôi đã đó 8 năm và h c đ c th t nhi u. Tôi đã h c làm sao đ xây d ngể ở ọ ượ ậ ề ọ ể ự
m t doanh nghi p, làm sao đ hu b m t doanh nghi p và làm sao đ xây d ng l i nó.ộ ệ ể ỷ ỏ ộ ệ ể ự ạ
M c dù tôi đã ra đi v i m t s ít ti n, nh ng tôi đã đi v i nh ng bài h c và kinh nghi mặ ớ ộ ố ề ư ớ ữ ọ ệ
vô giá.
“C lên”, Larry nói,”Các b n nhút nhát r i. Thay vì đ t m c tiêu trong m t năm,ố ạ ồ ặ ụ ộ
hãy đ t m c tiêu l n trong nhi u năm. Hãy đi đ n t do”.ặ ụ ớ ề ế ự
“Nh ng chúng tôi không có nhi u ti n. B n bi t chúng tôi đã b t đ u m t l nư ề ề ạ ế ắ ầ ộ ầ
n a. T t c nh ng đi u chúng tôi mu n làm là t n t i trong 6 tháng t i hay 1 năm t i.ữ ấ ả ữ ề ố ồ ạ ớ ớ
Làm sao chúng tôi nghĩ v t do tài chính khi trong đ u tôi bây gi ch nghĩ v t n t i”.ề ự ầ ờ ỉ ề ồ ạ
M t l n n a tôi b s c và y u đu i nh th . S t tin trong tôi đã xu ng r t th p.ộ ầ ữ ị ố ế ố ư ế ự ư ố ấ ấ
Larry ti p: “Tôi không nói là v h u trong năm t i. Tôi nói là lên k ho ch vế ề ư ớ ế ạ ề

h u bây gi đi. Hãy vi t xu ng m c tiêu, nghĩ ra m t k ho ch và sau đó t p trung vàoư ờ ế ố ụ ộ ế ạ ậ
ý t ng đó. H u h t m i ng i không nghĩ v vi c v h u cho đ n khi quá tr …ho cưở ầ ế ọ ườ ề ệ ề ư ế ễ ặ
h lên k ho ch v h u khi 65 tu i. Tôi không mu n nh th . Tôi mu n s ng. Tôiọ ế ạ ề ư ổ ố ư ế ố ố
mu n giàu. Tôi mu n du l ch kh p th gi i khi còn tr đ thích thú nó”ố ố ị ắ ế ớ ẻ ể
Và tôi ng i đó l ng nghe Larry và b t thình lình, tôi nh l i l i c a ng i chaồ ắ ấ ớ ạ ờ ủ ườ
giàu: “Th thách l n nh t c a con là s thi u t tin và s l i bi ng. Chính hai đi uử ớ ấ ủ ự ế ự ự ườ ế ề
này đã đ nh nghĩa và gi i h n con là ai. N u con mu n thay đ i con thì con ph i v tị ớ ạ ế ố ổ ả ượ
qua s thi u t tin và s l i bi ng. Hai đi u này ki m hãm con là ng i nh bé vàự ế ự ự ườ ế ề ề ườ ỏ
ph nh n cu c s ng mà con mu n. Ch ng có ai c n đ ng con ngo i tr con lòng tinủ ậ ộ ố ố ẳ ả ườ ạ ừ
c a con. Không thay đ i thì d dàng. H u h t m i ng i ch n cách gi nguyên cu củ ổ ễ ầ ế ọ ườ ọ ữ ộ
s ng hi n t i su t đ i. N u con v t qua đ c s thi u t tin và l i bi ng, con số ệ ạ ố ờ ế ượ ượ ự ế ự ườ ế ẽ
tìm th y cách c a đi đ n t do ”.ấ ử ế ự
282
Ng i cha giàu đã nói v i tôi đi u này tr c khi tôi r i Hawai đ b t đ u cu cườ ớ ề ướ ờ ể ắ ầ ộ
hành trình. Ông bi t tôi r i Hawai vì đi u t t. Ông bi t tôi r i gia đình và m t n i tôiế ờ ề ố ế ờ ộ ơ
c m th y r t m cúng. Ông bi t tôi m o hi m đ đi vào th gi i mà không có chút b oả ấ ấ ấ ế ạ ể ể ế ớ ả
đ m an toàn nào. Bây gi ch sau 1 tháng sau bu i nói chuy n v i ng i cha giàu, ng iả ờ ỉ ổ ệ ớ ườ ồ
trên đ nh núi tuy t này, tôi c m th y y u đu i,ỉ ế ả ấ ế ố b t n th ng, không an toàn và l ngị ổ ươ ắ
nghe ng i b n thân nói nh ng đi u t ng t . Tôi bi t đây là lúc đ tr ng thành ho cườ ạ ữ ề ươ ự ế ể ưở ặ
t b và tr v nhà. Đó là lúc đ l a ch n. Tôi có th đ s t tin và l i bi ng trongừ ỏ ở ề ể ự ọ ể ể ự ự ườ ế
tôi chi n th ng ho c ti p t c đi t i và thay đ i s nh n th c. Đó là lúc đ đi t i ho cế ắ ặ ế ụ ớ ổ ự ậ ứ ể ớ ặ
đi lùi.
Tôi tr l i nói chuy n v i Larry v t do tài chính và nh n ra anh ta không th tở ạ ệ ớ ề ự ậ ậ
sự nói về tự do. Vào lúc đó, tôi nh nậ th yấ v tượ qua sự thi uế tự tin và l iườ
bi ng là đi u quan tr ng nh t tôi có th làm. N u tôi không v t qua đ c, cu c đ iế ề ọ ấ ể ế ượ ượ ộ ờ
tôi s đi lùi l i”.ẽ ạ
“OK. Hãy làm đi u đó. Hãy lên k ho ch t do tài chính” ề ế ạ ự
Đó là ngày đ u năm 1985. Vào năm 1994, Kim và tôi đã t do. Larry ti p t c xâyầ ự ế ụ
d ng doanh nghi p, đó là m t trong nh ng doanh nghi p phátự ệ ộ ữ ệ tri n nhanh nh t trongể ấ
năm 1996. Larry ngh h u năm 1998 khi 46 tu i sau khi bán công ty và ngh x h i m tỉ ư ổ ỉ ả ơ ộ

năm.
Làm th nào tôi th c hi n đi u đó?ế ự ệ ề
M i khi tôi k câu chuyên này, tôi th ng đ c h i: “Làm th nào ông th c hi nỗ ể ườ ượ ỏ ế ự ệ
đi u đó?”.ề
Tôi trả l i:ờ “ Không ph iả tôi làm như thế nào, mà t iạ sao tôi làm. N uế
không có cái t i sao, cái nh th nào tr nên b t kh thi“.ạ ư ế ở ấ ả
Tôi có th gi i thích làm th nào tôi , Kim và Larry đ c nh vây, nh ng tôi đãể ả ế ượ ư ư
không. Làm sao nào chúng tôi làm đ c không quan tr ng. N u c n, tôi ch nói đ nượ ọ ế ầ ỉ ơ
gi n r ng trong kho ngả ằ ả th i gian 1985 đ n 1994, Kim, Larry và tôi t p trung vào baờ ế ậ
con đ ng c a ng i cha giàu đã d y đ đi đ n giàu có, là:ườ ủ ườ ạ ể ế
1. Phát tri n k năng v doanh nghi p ể ỹ ề ệ
283
2. Phát tri n k năng qu n lý ti n b c ể ỹ ả ề ạ
3. Phát tri n k năng đ u tể ỹ ầ ư
Có r t nhi u cu n sách vi t v các ch đ này, nh ng tôi nghĩ quan tr ng h n làấ ề ố ế ề ủ ề ư ọ ơ
t i sao tôi đã làm đi u đó, là b i vì tôi mu n thách th c s thi u t tin, l i bi ng vàạ ề ở ố ứ ự ế ự ườ ế
quá kh c a tôi.ứ ủ
Tranh lu n v i b n thânậ ớ ả
Đêm y, trên đ nh núi, l ng nghe Larry, tôi b n thân tôi tranh lu n v i anh y.ấ ỉ ắ ả ậ ớ ấ
M i khi anh y nói: ”Hãy đ t m c tiêu, vi t xu ng m t k ho ch”. Tôi nghe trong tôiỗ ấ ặ ụ ế ố ộ ế ạ
mu n nh ng đi u nh :ố ữ ề ư
1. ”Nh ng tôi không có ti n” ư ề
2. “Tôi không làm n i”ổ
3. “Tôi nghĩ v nó sang năm, khi tôi và Kim n đ nh” ề ổ ị
4. “Larry không hi u tình c nh c a tôi” ể ả ủ
5. “Tôi c n nhi u th i gian”ầ ề ờ
Vì sao tôi quy t đ nh v h u s mế ị ề ư ớ
Có bao nhiêu ng i trong s các b n có d p nói v i b n thân mình “Tôi m t m iườ ố ạ ị ớ ả ệ ỏ
l m r i?” Vâng, vào ngày năm m i đó, ng i quanh đ ng l a v i Kim và Larry, tôi đãắ ồ ớ ồ ố ử ớ
m t m i và đã quy t đ nh là ph i thay đ i. Đó không ph i là s thay đ i v m t trí óc,ệ ỏ ế ị ả ổ ả ự ổ ề ặ

mà m t s thay đ i sâu t n trong tôi. Đó là lúc cho s thay đ i l n và tôi bi t tôi có thộ ự ổ ậ ự ổ ớ ế ể
thay đ i vì tôi khám phá vì sao tôiổ mu n đi u y:ố ề ấ
1. Tôi đã g p r c r i quá nhi u v tài chính. Tôi đã đôi l n giàu có v i công ty víặ ắ ố ề ề ầ ớ
nylon, nh ng sau khi phá s n, tôi g p r c r i l n n a. Tôi v n ch a giàu có và đây làư ả ặ ắ ố ầ ữ ẫ ư
lúc đ tr nên giàu. ể ở
2. Tôi quá m t khi m c trung bình. M c dù khi tr ng, th y giáo th ngệ ở ứ ặ ở ườ ầ ườ
nói: “Robert là h c sinh sáng s a nh ng không chú ý vào chính mình. Suy cho cùng, c uọ ủ ư ậ
y ch là h c sinh trung bình “ ấ ỉ ọ
284
3. Khi tôi lên tám, tôi v nhà và nhìn th y m tôi ng i khóc trên bàn ăn. Bà khócề ấ ẹ ồ
vì chúng tôi còn m t núi hoá đ n ch a tr . Cha tôi đã làm t t c đ ki m ti n, nh ng làộ ơ ư ả ấ ả ể ế ề ư
m t giáo viên, ông không thành công v tài chính. Ông th ng nói: ” Đ ng lo, tôi sộ ề ườ ừ ẽ
gánh”. Nh ng ông đã không. Cách mà cha tôi đã gánh là ông quay l i tr ng, làm vi cư ạ ườ ệ
nhi u h n, và ch ti n l ng hàng năm tăng lên. Trong lúc đó, hoá đ n c ch t đóng vàề ơ ờ ề ươ ơ ứ ấ
m tôi c m th y cô đ n nhi u h n vì không ai lo n i. Cha tôi không thích th o luân vẹ ả ấ ơ ề ơ ổ ả ề
ti n b c và n u có ch là s n i gi n. ề ạ ế ỉ ự ổ ậ
4. M t lý do n a là v tôi, Kim. Tôi đã g p ng i b n đ i tuy t v i và cô yộ ữ ợ ặ ườ ạ ờ ệ ờ ấ
cùng tôi cu c hành trình tài chính này.ộ
Tôi đã vi t nh ng đi u này vào m nh gi y và c t m t n i bí m t. Nh ng ai đãế ữ ề ả ấ ấ ở ộ ơ ậ ữ
đ c cu n sách th 2 c a tôi, Rich dad’s Cashflow Quadrant, có th nh r ng m i vi cọ ố ứ ủ ể ớ ằ ọ ệ
còn tệ h nơ khi chúng tôi r iờ đ nhỉ núi y.ấ Tôi b tắ đ uầ cu nố sách b ngằ câu
chuy n Kim và tôi đã s ng trong xe h i trong 3 tu n khi h t s ch ti n. M i chuy nệ ố ơ ầ ế ạ ề ọ ệ
không t t h n vì chúng tôi quy t đ nh v h u giàu, đó là lý do t i sao chúng tôi ti p t c.ố ơ ế ị ề ư ạ ế ụ
Nhi u năm tr c tôi đã h c m t đi u : đam mê là s k t h p c aề ướ ọ ộ ề ự ế ợ ủ yêu và ghét.
N u không có s đam mê, th t khó mà hoàn thành b t c vi c gì. Ng i cha giàuế ự ậ ấ ứ ệ ườ
th ng nói: “N u con mu n cái gì, hãy đam mê nó. S đam mê mang l i s s ng choườ ế ố ự ạ ự ố
con. N u con mu n th gì con không có, hãy khám phá vì sao con yêu cái con mu n cóế ố ứ ố
và vì sao con ghét cái con không mu n không có. Khi con k t h pố ế ợ hai ý t ngưở đó,
con sẽ tìm th yấ năng l ngượ để l yấ đ cượ b tấ cứ thứ gì con mu n”.ố
Tôi đ ngh b n hãy vi t m t danh sách nh ng đi u yêu và ghét vào ch tr ngề ị ạ ế ộ ữ ề ỗ ố

d i đây. Có th b n s s ng m t cu c đ i v i nhi u s đam mê h n. Hãy ng i xu ngướ ể ạ ẽ ố ộ ộ ờ ớ ề ự ơ ồ ố
và khám phá đi u b n yêu và ghét. Hãy vi t xu ng. Vi t xu ng m c, m c tiêu vàề ạ ế ố ế ố ơ ướ ụ
k ho ch c a b n đ đ c t do tài chính, v h u s m, càng s m càng t t. M t khi đãế ạ ủ ạ ể ượ ự ề ư ớ ớ ố ộ
đ c vi t xu ng, b n có th đ a cho m t ng i b n xem đ có th h tr b n thànhượ ế ố ạ ể ư ộ ườ ạ ể ể ỗ ợ ạ
công. Hãy nhìn vào m nh gi y v i nh ng m c, m c tiêu và k ho ch m t cáchả ấ ớ ữ ơ ướ ụ ế ạ ộ
th ng xuyên, luôn nói v nó, tìm ki m s h tr và s n sàng không ng ng h c h i ,ườ ề ế ự ỗ ợ ẵ ừ ọ ỏ
m i chuy n s b t đ u di n ra. ọ ệ ẽ ắ ầ ễ
285
M t l i chú thích, Tôi nghe nhi u ng i nói: “Ti n không mang l i h nh phúc”.ộ ờ ề ườ ề ạ ạ
Câu nói y ph n nào đúng. Nh ng ti n có th mua đ c th i gian đ tôi làm nh ngấ ầ ư ề ể ượ ờ ể ữ
đi u tôi yêu thích và tr ti n cho ng i khác làm nh ng đi u tôi không thích.ề ả ề ườ ữ ề
Chương 2: Tại sao phải về hưu càng sớm càng tốt
Sau g n 10 năm làm vi c c c nh c và r c r i, tôi đã t do tài chính vào năm 47ầ ệ ự ọ ắ ố ự
tu i. Năm đó, 1994, m t ng i b n đã g i cho tôi và nói: “Hãy x h i ít nh t m t nămổ ộ ườ ạ ọ ả ơ ấ ộ
sau khi bán các doanh nghi p”ệ
“M t năm à?” Tôi tr l i.”Tôi đ nh ngh x h i c đ i còn l i c a tôi”ộ ả ờ ị ỉ ả ơ ả ờ ạ ủ
“Không đâu?” Nyhl nói. Nyhl là m tộ thành viên c aủ m tộ nhóm đã xây
d ng m t vài công ty l n, trong s đó có MTV và CMT vào nh ng năm 1980. Sau khiự ộ ớ ố ữ
xây d ng và bán đi vài công ty, anh ngh h u năm 41 tu i. Chúng tôi làm b n và anhự ỉ ư ổ ạ
đang d y tôi bài h c v ngh h u. “Trong vòng 3 tháng, b n s chán và b n s b t đ uạ ọ ề ỉ ư ạ ẽ ạ ẽ ắ ầ
xây d ng m t công ty khác”, anh nói. “Đi u khó nh t đ i v i b n là ch ng có vi c gìự ộ ề ấ ố ớ ạ ẳ ệ
làm. Vì v y tôi khuyên b n hãy đ ra m c tiêu m i, ch trong m t năm tr c khi b tậ ạ ề ụ ớ ờ ộ ướ ắ
đ u m t công ty m i.”ầ ộ ớ
Tôi c i vàườ c g ng cam đoan v i anh r ng tôi không có ý đ nh b t đ u m tố ắ ớ ằ ị ắ ầ ộ
công ty m i. Tôi nói: “Tôi ngh h u r i. Tôi không ph i tr l i làm vi c. L n sau b nớ ỉ ư ồ ả ở ạ ệ ầ ạ
g p tôi , b n s không nh n ra tôi dâu. Tôi không m c áo khoác hay đ tóc ng n n a.ặ ạ ẽ ậ ặ ể ắ ữ
Tôi s trông nh tên lang thang trên bãi bi n” ẽ ư ể
Nyhl nghe tôi nói, nh ng anh nh n m nh cho tôi. Anh mu n tôi nghe và hi uư ấ ạ ố ể
nh ng gì anh mu n nói. Sau bu i nói chuy n dài anh b t đ u nói th n tr ng: “R t ítữ ố ổ ệ ắ ầ ậ ọ ấ
ng i có c h i nh c u. M y ai đ c t do tài chính và ch ng có vi c gì làm. Khôngườ ơ ộ ư ậ ấ ượ ự ẳ ệ

nhi u ng i ngh h u gi a đ i. H u h t m i ng i không th ng ng làm vi c, cho dùề ườ ỉ ư ữ ờ ầ ế ọ ườ ể ừ ệ
h r t mu n…cho dù h ghét công vi c c a h ”.ọ ấ ố ọ ệ ủ ọ
Nyhl ti p t c gi i thích r ng h u h t các nhà doanh nghi p đ u bán công ty c aế ụ ả ằ ầ ế ệ ề ủ
họ và xây d ngự l iạ công ty khác ngay sau đó. Anh nói: “Tr cướ đây, tôi đã t ngừ
xây d ng m t công ty, bán nó và ngay l p t c xây d ng m t công ty khác. Tôiự ộ ậ ứ ự ộ đã xây
286
và bán ba công ty vào lúc tôi 35 tu i.ổ Tôi có r tấ nhi uề ti nề nh ng không thư ể
ng ng làm vi c. Tôi không bi t ng ng l i là th nào. N u không làm vi c tôi c m th yừ ệ ế ừ ạ ế ế ệ ả ấ
mình vô d ng và lãng phí th i gian, vì v y tôi làm vi c chăm ch h n. S chăm ch yụ ờ ậ ệ ỉ ơ ự ỉ ấ
đã c p đi th i gian c a tôi v i gia đình. R i m t ngày tôi quy t đ nh làm m t đi u gìướ ờ ủ ớ ồ ộ ế ị ộ ề
đó khác bi t. Sau khi bán đi công ty cu i cùng và b hàng tri u đô trong ngân hàng, tôiệ ố ỏ ệ
ngh x h i m t năm. Dành tr n m t năm cho giaỉ ả ơ ộ ọ ộ đình là m tộ quy tế đ nhị t tố nh tấ
c aủ tôi từ tr cướ đ nế nay. Không m yấ ai có đ c ni m vui khi có m t năm ng i vàượ ề ộ ồ
nghĩ v b n thân mình”ề ả
Đi u khó nh t mà tôi ph i làmề ấ ả
Nyhl nói đúng. Đi u khó nh t khi v h u là ch ng có gì làm. Sau nhi u năm, tôiề ấ ề ư ẳ ề
đã th c d y vào bu i sáng mà ch ng có gì h i h đ làm. Vào tháng 9 năm 1994, tôi đãứ ậ ổ ẳ ố ả ể
hoàn thành vi c bánệ đi các doanh nghi p. Tôi b ti n trong ngân hàng và mua vài cănệ ỏ ề
h , kho hàng, tôi chính th c ngh h u. Lúc đó tôi 47 và v 37. Tôi đã hoànộ ứ ỉ ư ợ toàn t doự
tài chính, ph nầ đ iờ còn l i tôi chạ ỉ mu n h ngố ưở th .ụ Đúng nh Nyhl nói, tôi th cư ứ
d y s m, nh n ra hôm nay ch ng có k ho ch gì. Tôi ch ng g i đi n cho ai và cũngậ ớ ậ ẳ ế ạ ẳ ọ ệ
không ai g i cho tôi. Tôi cô đ n m t mình ch ng bi t đi đâu. Tôi c m th y vô d ng vàọ ơ ộ ẳ ế ả ấ ụ
lãng phí. Nyhl nói đúng, không có gì làm là chuy n khó nh t đ i v i tôi. Sau đó tôi vàệ ấ ố ớ
Kim đã đi du l ch Fiji, đó là m t n i tuy t v i. N i đó tôi đã suy nghĩ th t nhi u vị ở ộ ơ ệ ờ ơ ậ ề ề
b n thân mình. Tôi đã có th i gian nghĩ v gia đình, nh ng ng i b n cũ, nh ng ng iả ờ ề ữ ườ ạ ữ ườ
b n gái cũ và nh ng c ng s tr c đây. Tôi nghĩ v l a ch n c a tôi và t h i đi u gìạ ữ ộ ự ướ ề ự ọ ủ ự ỏ ề
s x y ra n u tôi có m t l a ch n khác…ch ng h n nh : Đi u gì s x y ra n u tôiẽ ả ế ộ ự ọ ẳ ạ ư ề ẽ ả ế
c i cô b n gái th i đi h c? Đi u gì x y ra n u tôi không làm phi công trong cu cướ ạ ờ ọ ề ả ế ộ
chi n tranh Vietnam? Đi u gì s x y ra n u tôi l n tránh cu c chi n đó nh ph n l nế ề ẽ ả ế ẩ ộ ế ư ầ ớ
các b n tôi đã làm? Đi u gì x y ra n u tôi h c l y b ng Th c sĩ thay vì thành l p côngạ ề ả ế ọ ấ ằ ạ ậ

ty túi nylon Velcro? Và quan tr ngọ h n,ơ tôi đã h cọ đ cượ gì và tôi trở thành
ng iườ thế nào sau nh ng thành công và th t b i ?ữ ấ ạ
Đúng là b n không th thay đ i quá kh …nh ng b n có th thay đ i quan đi mạ ể ổ ứ ư ạ ể ổ ể
c a b n v quá kh . Th i gian đó đã cho tôi c h i d ng l i và nhìn l i cu c đ i. Cóủ ạ ề ứ ờ ơ ộ ừ ạ ạ ộ ờ
nhi u đi u tôi đã làm mà tôi không t hào chút nào và tôi không mu n làm l i l n n a.ề ề ự ố ạ ầ ữ
Có nhi u l i l m mà tôi c ao tôi đã không ph m ph i. Có nh ng ng i b n t t màề ỗ ầ ướ ạ ả ữ ườ ạ ố
287
tôi đã làm h đau lòng. Trong năm y, tôi khám phá ra nh ng s ki n trong đ i tôi quanọ ấ ữ ự ệ ờ
tr ng nh th nào. Khi đó, tôi cũng đã liên l c l i v i nh ng ng i b n cũ, gia đình vàọ ư ế ạ ạ ớ ữ ườ ạ
chính b n thân tôi và c m n h đã là m t ph n c a cu c đ i tôi. Ng i m t mình trênả ả ơ ọ ộ ầ ủ ộ ờ ồ ộ
đ nh núi, tôi đã có th i gian nói l i “c m n” v i quá kh c a tôi và chu n b cho t ngỉ ờ ờ ả ơ ớ ứ ủ ẩ ị ươ
lai.
Ngày nay, khi nói tr c công chúng v kho ng th i gian này, tôi th ng nói:ướ ề ả ờ ườ
“Đi u tuy t v i nh t c a vi c v h u s m và ngh ng i m t năm là b n có c h i đề ệ ờ ấ ủ ệ ề ư ớ ỉ ơ ộ ạ ơ ộ ể
b t đ u cu c đ i m t l n n a”.ắ ầ ộ ờ ộ ầ ữ
M i tám tháng sau khi bán các doanh nghi p và ngh h u, cu i cùng tôi lái xe raườ ệ ỉ ư ố
kh i nh ng ng n núi phía nam Arizona. Tôi không bi t ti p theo ph i làm gì… tôi chỏ ữ ọ ế ế ả ỉ
bi t tôi mu n làm đi u gì đó khác bi t. Trong máy vi tính c a tôi đã có b n th o c aế ố ề ệ ủ ả ả ủ
Rich dad poor dad và trong c p tôi đã có b n phác ho c a trò ch i Cashflow 101. N aặ ả ạ ủ ơ ử
đ i còn l i c a tôi b t đ u. Lúc này tôi đã già d n h n, khôn ngoan h n, thông minhờ ạ ủ ắ ầ ặ ơ ơ
h n, ít lo l ng h n và đáng tin c y h n.ơ ắ ơ ậ ơ
R iờ kh iỏ ng nọ núi v iớ n aử cu cộ đ iờ m iớ b tắ đ u.ầ Tôi không còn đi theo
ti ng g i c a cu c đ i n a, không còn theo nh ng mong c c a cha me, th y cô, b nế ọ ủ ộ ờ ữ ữ ướ ủ ầ ạ
bè hay th i th u. Cu c đ i tôi b t đ u và đây là lúc tôi dành cu c đ i cho trách nhi mờ ơ ấ ộ ờ ắ ầ ộ ờ ệ
c a tôi.ủ
Và lý do chính tôi khuyên m i ng i hãy v h u càng s m càng t t . Đi u đó sọ ườ ề ư ớ ố ề ẽ
cho b n m t c h i đ b t đ u cu c đ i m i.ạ ộ ơ ộ ể ắ ầ ộ ờ ớ
Chương 3: Làm thế nào tôi về hưu sớm
Mùa xuân năm 1999, tôi có m t bu i nói chuy n v i kho ng 250 quan ch c ngânộ ổ ệ ớ ả ứ
hàng ở Los Angeles. Tôi là ng iườ nói đ uầ tiên vào bu iổ sáng, tôi đã bay từ

Phoenix(n i tôi s ng) t đêm hôm tr c. Sau b a đi m tâm, tôi ng i trong phòng kháchơ ố ừ ướ ữ ể ồ
s n và nghĩ trong đ u ch đ v nh ng gì ph i nói v i m y ông quan ch c ngân hàngạ ầ ủ ề ề ữ ả ớ ấ ứ
này. Bình th ng tôi nói v : b n kê tài chính, s hi u bi t v tài chính và s khác nhauườ ề ả ự ể ế ề ự
gi a tài s n và tiêu s n…nh ng d ng nh không thích h p v i nh ng ng i này. Hữ ả ả ư ườ ư ợ ớ ữ ườ ọ
288
không ph i nh ng quan ch c ngân hàng bình th ng, h là nh ng nhà cho vay. Tôi nghĩả ữ ứ ườ ọ ữ
h hi u rõ v nh ng ki n th c tài chính c b n mà tôi th ng nói, hay ít nh t tôi cũngọ ể ề ữ ế ứ ơ ả ườ ấ
hi v ng nh v y.ọ ư ậ
Bu i nói chuy n c a tôi theo k ho ch là 9:30, bây gi đã là 8:00. Tôi mu n cóổ ệ ủ ế ạ ờ ố
m t ý t ng m i cho nh ng ng i này. Ng i trên bàn, tôi li c nhìn t báo mà kháchộ ưở ớ ữ ườ ồ ế ờ
s nạ đã cung c o. Trên trang nh t là m t t m hình c a m t c p v ch ng ng i trênấ ấ ộ ấ ủ ộ ặ ợ ồ ồ
chi c xe đánh gôn c a h và m t dòng nhan đ :”Chúng tôi quy t đ nh ngh h u s m”.ế ủ ọ ộ ề ế ị ỉ ư ớ
T báo gi i thích k ho ch ngh h u 410k c a c p v ch ng này đã hoàn thànhờ ả ế ạ ỉ ư ủ ặ ợ ồ
10 năm tr c. Nh th tr ng ch ng khoán bùng phát nên h ngh h u s m h n 6 nămướ ờ ị ườ ứ ọ ỉ ư ớ ơ
so v i k ho ch. Khi đó ng i ch ng 59 tu i và ng i v 56 tu i. T báo trích d n l iớ ế ạ ườ ồ ổ ườ ợ ổ ờ ẫ ờ
nói c a h ”Qu chung c a chúng tôi đã ho t đ ng khá t t và m t ngày kia chúng tôiủ ọ ỹ ủ ạ ộ ố ộ
nh n ra chúng tôi là tri u phú. Thay vì làm vi c thêm 6 năm,ậ ệ ệ chúng tôi nghĩ l i,ạ bán
nhà c aử và mua căn nh h nỏ ơ ở khu nghỉ h u,ư tr thêm ti n t l i nhu n bán cănả ề ừ ợ ậ
nhà vào ti n th ch p, c t gi m chi phí và hôm nay chúng tôi ch i gôn m i ngày”ề ế ấ ắ ả ơ ỗ
Tôi đã tìm th y ch đ cho bu i nói chuy n. Đ c xong bài báo, tôi t m r a, thayấ ủ ề ổ ệ ọ ắ ử
đ và ch nh ng nhà cho vay. Đúng 9:30, tôi đ c gi i thi u và lên sân kh u. Tôi chi uồ ờ ữ ượ ớ ệ ấ ế
l n bài báo lên, b t đ u bu i nói chuy n b ng cách ch vào b c anh c a đôi v ch ngớ ắ ầ ổ ệ ằ ỉ ứ ủ ợ ồ
và l p l i nhan đ :”Chúng tôi quy t đ nh v h u s m”. Tôi ch ra tu i c a đôi vặ ạ ề ế ị ề ư ớ ỉ ổ ủ ợ
ch ng và đôi dong chú thích trong bài báo. Đ t t báo xu ng tôi nói: ”V tôi , Kim, vàồ ặ ờ ố ợ
tôi v h u th t s m. Vào năm 1994, tôi 47 tu i và v tôi 37 tu i. Tôi nhìn quanh phòngề ư ậ ớ ổ ợ ổ
và nh n th y nh ng ng i khác nhau v đ tu i đang b thu hút. Sau m t h i im l ng,ậ ấ ữ ườ ề ộ ổ ị ộ ồ ặ
tôi ti p: “Tôi h i các b n nhé…Làm th nào mà tôi v h u tr c ông ta 12 năm…và vế ỏ ạ ế ề ư ướ ợ
tôi s m h n 19 năm? Đi u gì t o ra s khác bi t?”ớ ơ ề ạ ự ệ
S im l ng v n ti p t c. Tôi đã b t đ u m t cách t h i. Tôi bi t còn quá s m vàự ặ ẫ ế ụ ắ ầ ộ ệ ạ ế ớ
tôi bi t tôi đã yêu c u thính gi ph i suy nghĩ thay vì l ng nghe. Tôi bi t tôi có th kiêuế ầ ả ả ắ ế ể

căng và t ph , so sánh s ngh h u s m h n đôi v ch ng trong t báo. Nh ng tôiự ụ ự ỉ ư ớ ơ ợ ồ ờ ư
mu n đ l i d u n cho nh ng ng i này và quá mu n đ quay đ u l i. Tôi c m th yố ể ạ ấ ấ ữ ườ ộ ể ầ ạ ả ấ
mình nh ng i h đang nói câu chuy n vui mà khán gi ch ng ai c i. Ti p t c, tôiư ườ ề ệ ả ẳ ườ ế ụ
h i: “Bao nhiêu ng i trong s b n có k ho ch v h u s m?”ỏ ườ ố ạ ế ạ ề ư ớ
289
M t l n n a không ai tr l i. Không ai gi tay. Không khí n ng n trong phòngộ ầ ữ ả ờ ơ ặ ề
tăng lên. Tôi nh ch t đ ng trên sân kh u. Tôi bi t tôi đã làm đi u gì đó quá nhanh.ư ế ứ ấ ế ề
Nhìn xu ng đám đông, tôi th y h u h t m i ng i đ u tr h n tôi. M t s b ng tu iố ấ ầ ế ọ ườ ề ẻ ơ ộ ố ằ ổ
tôi thì không n t ng l m khi tôi nói v ngh h u s m. Tôi h i ti p: “Bao nhiêu ng iấ ượ ắ ề ỉ ư ớ ỏ ế ườ
trong s các b n d i 45 tu i?”.ố ạ ướ ổ
B tấ thình lình có trả l i.ờ Nh ngữ cánh tay ch mậ ch pạ giơ lên kh pắ căn
phòng. Tôi c kho ng 60% s ng i đã gi tay đ ra d u r ng h ch a đ n 45 tu i.ướ ả ố ườ ơ ể ấ ằ ọ ư ế ổ
Thay đ i cách nói chuy n, tôi h i đám đông: ”Bao nhiêu trong s b n mu n v h uổ ệ ỏ ố ạ ố ề ư
trong kho ng th i gian 40-50 tu i và t do tài chính trong kho ng đ i còn l i?”ả ờ ổ ự ả ờ ạ
Bây gi nh ng cánh tay gi lên hăng hái h n. Tôi b t đ u giao thi p t t h n vàờ ữ ơ ơ ắ ầ ệ ố ơ
nh ng thínhữ giả b ngằ tu iổ tôi ho cặ l nớ h nơ b tắ đ uầ lúng túng, họ nhìn nh ngữ
ng i tr tu i ngang hàng. Nh n th y s không hài lòng c a nh ng ng i này, tôi c nườ ẻ ổ ậ ấ ự ủ ữ ườ ầ
ph i nói đi u gì đó đ h không ghét.ả ề ể ọ
Nhìn sang nh ng ng i này tôi c i và nói: “Tôi xin c m n các nhân viên ngânữ ườ ườ ả ơ
hàng cho vay trên toàn th gi i vì h giúp tôi hoàn thành vi c v h u s m, ch khôngế ớ ọ ệ ề ư ớ ứ
ph i nh ng nhà môi gi i b t đ ng s n hay ch ng khoán, cũng không ph i các nhà cả ữ ớ ấ ộ ả ứ ả ố
v n tài chính hay k toán viên. Chính là các b n, nh ng ng i cho vay trên th gi i,ấ ế ạ ữ ườ ế ớ
nh ng ng i làm cho gi c m v h u s m h n b tôi 20 năm thành hi n th c” Nhìnữ ườ ấ ơ ề ư ớ ơ ố ệ ự
quanh căn phòng, tôi th y s b c b i đang b t đ u tiêu tan và tôi có th ti p t c bu iấ ự ự ộ ắ ầ ể ế ụ ổ
nói chuy n. Tôi h i ti p: “V y làm th nào tôi có th v h u s m h n c p v ch ngệ ỏ ế ậ ế ể ề ư ớ ơ ặ ợ ồ
trong t báo và làm th nào các nhà cho vay nh các b n đã giúp tôi?”ờ ế ư ạ
M t l n n a là s im l ng. Tôi b t đ u nh n ra r ng h không bi t đã giúp tôiộ ầ ữ ự ặ ắ ầ ậ ằ ọ ế
nh th nào. M c d u v n là s im l ng nh ng l n này h d ng nh đã đ c đánhư ế ặ ầ ẫ ự ặ ư ầ ọ ườ ư ượ
th c. Quýêt đ nh không h i n a vì s khi n h do d . Tôi quay sang vi t hai ch th tứ ị ỏ ữ ẽ ế ọ ự ế ữ ậ
l n:ớ

N & Ti n quợ ề ỹ
Tr l i v i khán gi , tôi ch vào ch N và nói: “Tôi có th v h u s m h n vìở ạ ớ ả ỉ ữ ợ ể ề ư ớ ơ
tôi dùng n đ h tr cho vi c v h u. Còn đôi v ch ng này, nh ng ng i v iợ ể ỗ ợ ệ ề ư ợ ồ ữ ườ ớ
290
ch ng trình 401k, dung ti n qu c a h đ h tr h v h u. Vì v y h m t th i gianươ ề ỹ ủ ọ ể ỗ ợ ọ ề ư ậ ọ ấ ờ
lâu h n tôi”.ơ
D ng l i m t lúc, tôi mu n đ h hi u sâu m t tí. Th r i m t ng i gi tay vàừ ạ ộ ố ể ọ ể ộ ế ồ ộ ườ ơ
h i: “Ýỏ ông là nh ng ng i trong t báo này dùng ti n c a h đ v v h u còn ôngữ ườ ờ ề ủ ọ ể ề ề ư
thì dùng ti n c a chúng tôi đ v h u”ề ủ ể ề ư
“Đúng th ”, tôi nói. “Tôi dùng ti n c a các b n và lún sâu trong n , còn h thì cế ề ủ ạ ợ ọ ố
g ng thoát n ”ắ ợ
“Vì v yậ mà họ m tấ th iờ gian lâu h nơ à”, m tộ ng iườ khác nói. “M iườ hai
năm lâu h n ông. H m t th i gian lâu h n vì h dùng ti n c a h , ti n qu c a chínhơ ọ ấ ờ ơ ọ ề ủ ọ ề ỹ ủ
h đ v h u”.ọ ể ề ư
M i tám năm c a m t đ i ng iườ ủ ộ ờ ườ
Tôi c i, g t đ u và nói: “Đ i v i tôi, v h u cái tu i 47 đã cho tôi thêm 18ườ ậ ầ ố ớ ề ư ở ổ
năm khi so sánh v i ai đó v h u tu i 65. Và 18 năm là giá tr bi t ch ng nào…18ớ ề ư ở ổ ị ế ừ
năm c a tu i tr ? Đ i v i v tôi thì cô y có thêm 28 năm đ đ c h ng tu i tr . Cóủ ổ ẻ ố ớ ợ ấ ể ượ ưở ổ ẻ
bao nhiêu b n đây mu n v h u s m đ đ c h ng tu i tr , s c s ng và t do…tạ ở ố ề ư ớ ể ượ ưở ổ ẻ ứ ố ự ự
do đ làm b t c chuy n gì b n mu n đ ki m toàn b s ti n b n c n?”ể ấ ứ ệ ạ ố ể ế ộ ố ề ạ ầ
Nhi u cánh tay gi lên kh p căn phòng. Bây gi có thêm nhi u n c i kèm theoề ơ ắ ờ ề ụ ườ
nh ng cánh tay y. Đúng nh mong đ i, có vài ng i ng i khoanh tay tr cữ ấ ư ợ ườ ồ ướ ng cự và
gác chân lên đ uầ g i.ố Bu iổ nói chuy nệ c aủ tôi d ngườ như không đ c hài lòngượ
b i nh ng ng i này. Nh ng ng i hoài nghi thì luôn hoài nghi. D ng nh tôi khôngở ữ ườ ữ ườ ườ ư
đ ng ch m đ n h và ít nh t tôi đã c u nguy đ c ph n m đ u t h i và m t sụ ạ ế ọ ấ ứ ượ ầ ở ầ ệ ạ ộ ố
ng i đã đ ng v phía tôi.ườ ứ ề
M t ng i đàn ông dãy gh tr c gi tay và h i: “Ông không phi n gi i thíchộ ườ ế ướ ơ ỏ ề ả
chút xíu làm th nào ông s d ng n và h s d ng ti n qu ”.ế ử ụ ợ ọ ử ụ ề ỹ
“Đ c thôi”, tôi nói và h nh phúc khi có c h i đ gi i thích xa h n. C m t báoượ ạ ơ ộ ể ả ơ ầ ờ
và ch vào t m hình tôi nói: “Nh ng ng i này v h u tr c k ho ch 6 năm, n u 65 làỉ ấ ữ ườ ề ư ướ ế ạ ế

cái m c đ v h u, là nh th tr ng ch ng khoán làm vi c t t. Cho nên , ông ta làm t tố ể ề ư ờ ị ườ ứ ệ ố ố
291
vì đã đ u t ti n c a ông vào th tr ng. Li u s t t h n cho ông y n u ông m nầ ư ề ủ ị ườ ệ ẽ ố ơ ấ ế ượ
ti n c a ngân hàng các b n và đ u t ti n c a các b n vào th tr ng t ng t nhề ủ ạ ầ ư ề ủ ạ ị ườ ươ ự ư
th ?”ế
M t chút lo l ng hi n lên trên các g ng m t. Đi u tôi v a nói đã làm h b i r i.ộ ắ ệ ươ ặ ề ừ ọ ố ố
M t chàng trai tr v i v khó hi u đã lên ti ng: “ Nh ng tôi s không cho ông yộ ẻ ớ ẻ ể ế ư ẽ ấ
m n ti n đ đ u t ch ng khoán?”ượ ề ể ầ ư ứ
“T i sao?” , tôi h i. ạ ỏ
“B i vì nó r t r i ro”, anh ta tr l i. ở ấ ủ ả ờ
G t đ u , tôi nói: ”B i vì r i ro nên nh ng ng i v h u này đã ph i dùng ti nậ ầ ở ủ ữ ườ ề ư ả ề
c a h ti n qu c a h . K ho ch h u c a h , 401k, đã làm vi c t t và lo i c phi uủ ọ ề ỹ ủ ọ ế ạ ư ủ ọ ệ ố ạ ổ ế
h ch n cũng v y. H làm t t vì th tr ng làm vi c t t. Th tr ng làm vi c t t vìọ ọ ậ ọ ố ị ườ ệ ố ị ườ ệ ố
hàng tri u ng i làm t t, hàng tri u ng i y cũng nh h thôi, cùng làm nh ng đi uệ ườ ố ệ ườ ấ ư ọ ữ ề
nh nhau vào m t th i đi m…vì v y h v h u s m. Nh ng h m t th i gian lâu h nư ộ ờ ể ậ ọ ề ư ớ ư ọ ấ ờ ơ
vì h dùng ti n c a chính h . Thú v ch , h đ u t vào ngành c a các b n, mà họ ề ủ ọ ị ở ỗ ọ ầ ư ủ ạ ọ
không đ c cho m n ti n vì nhân t r i ro. Ngân hàng c a cácượ ượ ề ố ủ ủ b nạ không cho
m nượ ti nề để suy xét về thị tr ngườ ch ngứ khoán , đúng không?”
H u h t m i ng i trong phòng g t đ u. ầ ế ọ ườ ậ ầ
“V y ý ông là h may m n a`?”, m t ng i khác h i ậ ọ ắ ộ ườ ỏ
“Vâng, họ đã ở đúng n iơ đúng lúc c aủ chu kì thị tr ng”,ườ tôi nói. “N uế
chi u h ng đi ng c l i, h đã không th v h u s m r i”ề ướ ượ ạ ọ ể ề ư ớ ồ
“V y ông dùng ti n c a chúng tôi đ đ u t vào cái gì?” ậ ề ủ ể ầ ư
“B t đ ng s n”, tôi nói. “Các b n còn cho m n ti n vào vi c gì n a? Các b n làấ ộ ả ạ ượ ề ệ ữ ạ
nh ng ng i cho vay, không ph i à? Các b n không ph i là nh ng nhà đ u t , ph iữ ườ ả ạ ả ữ ầ ư ả
không?”
M tộ ng iườ trẻ g tậ đ uầ và nói nh :ỏ “Chúng ta là nh ngữ nhân viên ngân
hàng cho vay và chúng ta cho m nượ ti nề vào b tấ đ ngộ s n,ả không ph iả ch ngứ
khoán, không ph i kh c , cũng không ph i vào các qu chung”.ả ế ướ ả ỹ
292

“Nh ng không ph i th tr ng ch ng khoán tăng giá nhi u h n b t đ ng s nư ả ị ườ ứ ề ơ ấ ộ ả
trong 10 năm g n đây sao?”, m t ph n tr nói. “ Qu 401k c a tôi đã th c hi n t tầ ộ ụ ữ ẻ ỹ ủ ự ệ ố
h n nhi u so v i các v đ u t b t đ ng s n mà tôi t ng th y”.ơ ề ớ ụ ầ ư ấ ộ ả ừ ấ
“Đi u đó có th đúng”, tôi nói. “Nh ng qu 401k tăng giá tr vì th tr ng trên đàề ể ư ỹ ị ị ườ
đi lên và tăng l i nhu n. V y chính sách c a b n là đ u t vào th tr ng đang lên và cóợ ậ ậ ủ ạ ầ ư ị ườ
th tăng l i nhu n à?”ể ợ ậ
“Không ph i là m t chính sách”, cô y tr l i. ả ộ ấ ả ờ
“Tôi cũng v y”, tôi tr l i. “Tôi không ch đ u t vì tăng l i nhu n. Giá tr c aậ ả ờ ỉ ầ ư ợ ậ ị ủ
các b tấ đ ngộ s nả c aủ tôi không c nầ ph iả tăng giá trị thì tôi m iớ có thể làm ra
ti n…m c dù m t s đã tăng giá r t nhanh trong cùng th i kỳ và không có cái nào gi mề ặ ộ ố ấ ờ ả
giá nh c phi u hay các qu chung”.ư ổ ế ỹ
“V y n u ông đ u t đ tăng l i nhu n, thì ông đ u t vì cái gì?”, cô y h i.ậ ế ầ ư ể ợ ậ ầ ư ấ ỏ
“Tôi đ u t vì vòng quay ti n m t”, tôi nói nh . “ Qu 401k đã b vô túi các b nầ ư ề ặ ỏ ỹ ỏ ạ
bao nhiêu ti n m i tháng đ các b n tiêu xài?” ề ỗ ể ạ
“Ch ng có gì”,cô y nói. “M c đích c a k ho ch v h u là có s gi m thu vàẳ ấ ụ ủ ế ạ ề ư ự ả ế
s ti n đó vào tài kho n c a chúng tôi. Nó không có m c đích t o vòng quay ti n m tố ề ả ủ ụ ạ ề ặ
cho chúng tôi.”
“B n có sạ ở h uữ b t đ ng s n nào đấ ộ ả ể t oạ vòng quay ti n m t hàng tháng c ngề ặ ộ
v i s gi m thu ”, tôi h i. ớ ự ả ế ỏ
“Không”, cô yấ nói. “Nh ngữ gì tôi có là kế ho chạ đ uầ tư vào các quỹ
chung”.
“Và b n là nhân viên ngân hàng cho vay ph i không?”, tôi h i v i gi ng trêuạ ả ỏ ớ ọ
ch c.ọ
Cô y ti p: “Ông m n ti n c a chúng tôi đ mua b t đ ng s n. M i tháng m iấ ế ượ ề ủ ể ấ ộ ả ỗ ỗ
b t đ ng s n đó đem l i vòng quay ti n m t cho ông. Ông và v ông có th v h u vìấ ộ ả ạ ề ặ ợ ể ề ư
ông có vòng quay ti n m t trong khi chúng tôi thì hy v ng có s tăng giá c a các quề ặ ọ ự ủ ỹ
chung và hy v ng v h u sau đó…hy v ng th tr ng không kh ng ho ngọ ề ư ọ ị ườ ủ ả khi đ nế
293
lúc về h u.ư Nói cách khác, tôi giúp ông về h uư s mớ nh ngư tôi không giúp chúng
tôi?”

“Đó có th là m t đi u tôi mu n nh m t i”, tôi tr l i. ”Và đó là lý do vì sao tôi ể ộ ề ố ắ ớ ả ờ ở
đây c m n các b n vàả ơ ạ ngành ngh c a các b n vì đã đóng góp vào qu h u c a chúngề ủ ạ ỹ ư ủ
tôi. Các b n đã đóng góp hàng tri u đô vì v y tôi đã có th ngh h u s m. Tôi hy v ngạ ệ ậ ể ỉ ư ớ ọ
các b n cũng suy nghĩ và làm nh cho chính các b n”.ạ ư ạ
Bu i nói chuy n k t thúc và m c dù h là nh ng quan ch c ngân hàng cho vay,ổ ệ ế ặ ọ ữ ứ
tôi có th nghe nh ngể ữ l i nh th này trong đám đông: ờ ư ế
1. “Nh ng gì ông y nói quá r i ro” ữ ấ ủ
2. “Tôi s không bao gi cho ông ta m n ti n n a”ẽ ờ ượ ề ữ
3. “Ông y không bi t ông đang nói cái gì” ấ ế
4. “B n không th làm nh v y hôm nay. Th tr ng đã khác r i” ạ ể ư ậ ị ườ ồ
5. “Ông ta ch may m n. C ch th tr ng kh ng ho ng r i ông ta s quỳ g iỉ ắ ứ ờ ị ườ ủ ả ồ ẽ ố
năn n ỉ chúng ta”
6. “B t đ ng s n quá nhi u r i, s s m kh ng ho ng” ấ ộ ả ề ồ ẽ ớ ủ ả
7. “Bi t bao nhiêu ng i nh ông ta phá s n v i b t đ ng s n” ế ườ ư ả ớ ấ ộ ả
8. “N u n nhi u quá, tôi s không cho ông ta m n ti n n a”. ế ợ ề ẽ ượ ề ữ
9. “N u ông ta v h u r i, còn đ n đây làm gì n a” ế ề ư ồ ế ữ
Bài h c c a ng i cha nghèoọ ủ ườ
Ng i cha nghèo c a tôi th ng khuyên “Đ n tr ng, đ t đi m cao, tìm côngườ ủ ườ ế ườ ạ ể
vi c n đ nh, làm vi c chăm ch và ti t ki m ti n”. Ông còn trích d n nh ng câu danhệ ổ ị ệ ỉ ế ệ ề ẫ ữ
ngôn nh ”Đ ng là ng i m n ti n hay là ng i cho m n”. ho c “M t xu ti t ki mư ừ ườ ượ ề ườ ượ ặ ộ ế ệ
đ c là m t xu ki m đ c” ho c “N u b n không mua n i nó thì đ ng mua nó, luônượ ộ ế ượ ặ ế ạ ổ ừ
tr b ng ti n m t”.ả ằ ề ặ
Cu c đ i ng i cha nghèo c a tôi s r t t t đ p n u ông làm theo nh ng l iộ ờ ườ ủ ẽ ấ ố ẹ ế ữ ờ
khuyên c aủ chính ông, cũng như nhi uề ng i,ườ ông nói nh ngữ đi uề r tấ đúng
294
nh ng ôngư làm không đúng. Thay vì v yậ ông m nượ ti n đề ể mua nhà, mua xe. Ông
không bao gi đ u t vì ông luôn nói “Đ u t r t r i ro”. Thay vì v y ông c g ng ti tờ ầ ư ầ ư ấ ủ ậ ố ắ ế
ki m ti n…nh ng m i l n kh n c p, ông l i l y ti n t s ti n y. Ông m n ti n vìệ ề ư ỗ ầ ẩ ấ ạ ấ ề ừ ố ề ấ ượ ề
nh ng th làm ông nghèo và ông t ch i m n ti n đ có nh ng th làm ông giàu. Đâyữ ứ ừ ố ượ ề ể ữ ứ
là nh ng đi u khác nhau tinh t đã gây ra nhi u đi u khác bi t trong đ i ông. B i vìữ ề ế ề ề ế ờ ở

nh ng l i suy nghĩ và cách qu n lý ti n b n su t đ i này c a ông mà ông không th vữ ố ả ề ạ ố ờ ủ ể ề
h u tu i 65. Đi u này cũng gi i thích vì sao ông ph i làm vi c cho đ n ngày ôngư ở ổ ề ả ả ệ ế
b nh ung th và không làm đ c n a. Ông đã làm vi c c c nh c su t đ i và nh ngệ ư ượ ữ ệ ự ọ ố ờ ữ
tháng cu i đ i ông, ông chi n đ u vì cu c đ i và căn b nh ung th . Ông r t t t, làmố ờ ế ấ ộ ờ ệ ư ấ ố
viêc chăm ch , dành h t đ i đ làm vi c, tránh c nh n n n và c g ng ti t ki m. Vàỉ ế ờ ể ệ ả ợ ầ ố ắ ế ệ
nh ng bài h c v cu c đ i và ti n b c y đã đ c ông c g ng truy n l i cho tôi.ữ ọ ề ộ ờ ề ạ ấ ượ ố ắ ề ạ
Bài h c c a ng i cha giàuọ ủ ườ
Ng i cha giàu c a tôi, ng i b n thân nh t c a cha ru t tôi, đã d y tôi nh ngườ ủ ườ ạ ấ ủ ộ ạ ữ
bài h cọ khác h nẳ về cách suy nghĩ về ti nề b c.ạ Ông th ngườ h iỏ và nói nh ngữ
đi u nh :ề ư
1. ”M t bao lâu thì con ti t ki m đ c 1 tri u đô?”. Sau đó ông l i h i: “M tấ ế ệ ượ ệ ạ ỏ ấ
bao lâu thì con m n đ c 1 tri u đô?” ượ ượ ệ
2. “Ai sẽ giàu h nơ sau m tộ đo nạ đ ngườ dài? M tộ ng iườ làm cả đ iờ để
ti t ki m 1 tri u đô? Hay m t ng i bi t cách m n 1 tri u đô lãi su t 10% và bi tế ệ ệ ộ ườ ế ượ ệ ở ấ ế
cách đ u t nóầ ư đ nh n 25% ti n l i m i năm?” ể ậ ề ờ ỗ
3. “Nh ng ng i nh th nào thì ngân hàng cho m n ti n? M t ng i làmữ ườ ư ế ượ ề ộ ườ
vi c c c nh c vì ti n hay m t ng i bi t cách m n ti n và b t s ti n đó làm vi cệ ự ọ ề ộ ườ ế ượ ề ắ ố ề ệ
m t cách an toàn và khôn ngoan?” ộ
4. “Con ph i là ng i nh th nào và con c n ph i bi t nh ng gì đ vào ngânả ườ ư ế ầ ả ế ữ ể
hàng và nói “Tôi mu n m n 1 tri u đô”. Sau đó ngân hàng tr l i “Tôi có s n gi y tố ượ ệ ả ờ ẵ ấ ờ
cho ông ký trong vòng 20 phút””
5. “T i sao chính ph đánh thu ti n ti t ki m c a con mà l i b t thu khi conạ ủ ế ề ế ệ ủ ạ ớ ế
đang n ”. ợ
295