Giáo trình hướng dẫn tìm hiểu sự hình thành bối cảnh kinh tế toàn cầu hóa như hiện nay phần 1 potx

1

Mở đầu
Trong bối cảnh toàn cầu hoá, các giao dịch kinh tế và phi kinh tế giữa các
quốc gia và lãnh thổ ngày càng phát triển. Theo đó, các giao dịch tiền tệ quốc tế
cũng sôi động và không ngừng phát triển.
Mỗi quốc gia đều có đồng tiền riêng của mình. Đồng tiền ấy tợng trng
cho chủ quyền quốc gia. Các chức năng của đồng tiền quốc gia nh phơng tiện
trao đổi, thanh toán, cất trữ chỉ có giá trị trong phạm vi quốc gia đó. Ra khỏi
lãnh thổ quốc gia, đồng bản tệ phải thích nghi với những quy định và thông lệ
quốc tế mới có tác dụng trao đổi.
Để bảo vệ chủ quyền quốc gia và bảo vệ giá trị đồng tiền của mình trong
giao lu quốc tế, ngay từ những năm đầu thành lập nớc Việt Nam dân chủ cộng
hoà, nhà nớc Việt Nam đã ban hành chính sách quản lý ngoại hối phù hợp với
đờng lối phát triển kinh tế trong từng giai đoạn cách mạng.
Từ tháng 9-1945 đến tháng 4-1946, chính phủ ta đã có biện pháp kiên
quyết nhng mềm dẻo chống lại tỷ giá kiểu "ăn cớp" của đồng Quan kim, Quốc
tệ do quân đội Tởng Giới Thạch đem vào miền Băc Việt Nam trong lúc phía
đồng minh uỷ quyền họ vào giải giáp quân đội Nhật.
Trong cuộc kháng chiến chống Pháp, ta đã có biện pháp đấu tranh tỷ giá,
đấu tranh trận địa với tiền địch. Cuối cùng, sau chiến thắng Điện Biên Phủ, ta đã
quét sạch tiền Đông Dơng ở những vùng mới giải phóng, thống nhất lu hành
giấy bạc Ngân hàng Việt Nam trên một nửa đất nớc.
Sau khi miền Bắc đợc giải phóng Ngân hàng Quốc gia Việt Nam (sau này
là Ngân hàng Nhà nớc Việt Nam) đã đặt quan hệ vay nợ, nhận viện trợ và quan
hệ thanh toán với các nớc XHCN rồi mở rộng quan hệ ngoại hối với nhiều nớc
khác trên thế giới.
Giỏo trỡnh hng dn tỡm hiu s hỡnh thnh bi
cnh kinh t ton cu húa nh hin nay

2

Trong những năm đánh Mỹ, đánh nguỵ (1965-1975), ta đã có nhiều biện
pháp "chế biến" các loại ngoại tệ do quốc tế viện trợ để chi viện cho Chính phủ
cách mạng lâm thời. Cộng hoà miền Nam Việt Nam hoàn thành sự nghiệp giải
phóng miền Nam. Sau đại thắng mùa xuân năm 1974 ta đã quét sạch tiền nguỵ,
cho lu hành một đồng tiền thống nhất trong cả nớc. Trong giai đoạn lịch sử ấy
có công lao đóng góp của ngành ngân hàng nói chung và công tác quản lý ngoại
hối nói riêng.
Ngành ngân hàng cùng với sự đổi mới chung của toàn đất nớc, đã có
những bớc tiến đáng kể trong tổ chức và hoạt động, ngày càng thể hiện rõ vai
trò đóng góp cho sự phát triển nền kinh tế. Là ngời đại diện cho Nhà nớc trong
việc ổn định kinh tế vĩ mô, ngân hàng Nhà nớc (NHNN) đã có những chính
sách điều hành và quản lý các công cụ chính sách tiền tệ có hiệu quả. Đặc biệt là
chính sách quản lý dự trữ ngoại hối.
Bản tiểu luận với nhan đề "Đánh giá thực trạng chính sách quản lý ngoại
hối ở Việt Nam trong thời gian qua và những giải pháp kiến nghị" chỉ xin
trình bầy giới hạn công tác quản lý ngoại hối trong thời gian từ năm 2001 trở lại
đây.
Với kiến thức còn nhiều hạn chế và kinh nghiệm thực tế còn nhiều thiếu
sót, em mong thầy cô, các bạn quan tâm đóng góp, giúp đỡ để em hoàn thiện hơn
những kiến thức này và có sự hiểu biết sâu rộng hơn.
Cuối cùng em xin chân thành cảm ơn các thầy cô trong bộ môn đã giảng
dạy, hớng dẫn nhiệt tình để em hoàn thành bài tiểu luận này.


.

3

Chơng I
lý luận chung về nghiệp vụ quản lý ngoại hối
Khái niệm và vai trò của quản lý ngoại hối
1. Khái niệm
Ngoại hối là phơng tiện thiết yếu trong quan hệ kinh tế, chính trị, văn hoá,
giữa các quốc gia trên thế giới.
Ngoại hối là những ngoại tệ (tiền nớc ngoài) vàng tiêu chuẩn quốc tế,các
giấy tờ có giá và các công cụ thanh toán bằng tiền nớc ngoài.Trong đó đặc biệt
là ngoại tệ có vai trò,nó là phơng tiện dự trữ của cải, phơng tiện để mua, để
thanh toán và hạch toán quốc tế.
Trong điều kiện nền kinh tế ngày càng phát triển, quan hệ quốc tế ngày
càng mở rộng thì bất cứ một quốc gia nào cũng không thể tự mình khép kín mọi
hoạt động, cũng không thể phát triển đất nớc một cách đơn độc,riêng lẻ đặc biệt
giai đoạn hiện nay,khi nền kinh tế thị trờng đang ngày một sôi động,luôn đòi
hỏi sự hợp tác,liên minh giữa các quốc gia. Do vậy việc dự trữ ngoại hối là một
trong những mục tiêu kinh tế có ý nghĩa chiến lợc quan trọng,có dự trữ ngoại
hối cần thiết tức là nhà nớc đã nắm đợc trong tay một công cụ quan trọng để
thực hiện các mục tiêu kinh tế vĩ mô.
Về nguồn gốc sâu xa, dự trữ ngoại hối chính là kết quả, là biểu hiện của sức
mạnh của tiềm lực kinh tế quốc gia.Dự trữ ngoại hối để đảm bảo sự cân bằng khả
năng thanh toán quốc tế,thoả mãn nhu cầu nhập khẩu phục vụ phất triển kinh tế
và đời sống trong nớc,mở rộng hoạt động đầu t,hợp tác kinh tế với các nớc
khác phục vụ mục tiêu chính sách kinh tế mở.
.

4

Quỹ dự trữ ngoại hối bao gồm: Ngoại tệ mạnh,vàng và kim loại quý,dự trữ
quỹ tiền tệ quốc tế IMF,quyền rút vốn đặc biệt SDR và các tài sản tài chính có
tính linh hoạt cao

2. Vai trò của quản lý dự trữ ngoại hối
Dự trữ ngoại hối Nhà nớc biểu hiện là tài sản nợ đối với nền kinh tế và là
tài sản chung trên bảng cân đối tài sản của NHNN. ở đó NHNN đợc giao sử
dụng quỹ dự trữ ngoại hối để tiến hành mua bán trên thị trờng ngoại hối nhằm
thực hiện chính sách tiền tệ quốc gia.
Dự trữ ngoại hối đợc sử dụng nhằm tài trợ cho sự mất cân bằng cán cân
thanh toán,hoặc gián tiếp tác động thông qua việc can thiệp trên thị trờng ngoại
hối giữ vai trò ngăn ngừa những biến động trong nguồn thu xuất khẩu,thanh toán
nhập khẩu,cũng nh chu chuyển quá lớn luồng vốn đối với một quốc gia.
Có dự trữ ngoại hối là một cơ sở cho việc phát hành đảm bảo cho mối tơng
quan giữa tiền - hàng trong nớc.Nhà nớc có thể chủ động sử dụng ngoại hối
nh là một lực lợng để can thiệp,điều tiết thị trờng tiền tệ theo những mục
tiêu,theo kế hoạch.
Đối với những nớc mà đồng tiền không đợc tự do chuyển đổi,dự trữ
ngoại hối là lực lợng để can thiệp, điều tiết thị trờng tiền tệ theo những mục
tiêu,theo kế hoạch.
Đối với những nớc mà đồng tiền không đợc tự do chuyển đổi,dự trữ
ngoại hối là lực lợng để can thiệp thị trờng nhằm duy trì sự ổn định tỷ giá hối
đoái của đồng bán tệ.
Dự trữ ngoại hối có vai trò đặc biệt quan trọng đối với nền kinh tế nên đợc
nhà nớc tiến hành quản lý và NHNN là cơ quan đợc nhà nớc giao cho thực
hiện nhiệm vụ này.Điều đó thể hiện trong pháp lệnh NHNN năm 1990 (điều
30),luật NHNN năm 1997 (điều 38).

5

Với t cách là cơ quan duy nhất có nhiệm vụ phát hành tiền,xây dựng và
thực thi chính sách tiền tệ,lập và theo dõi cán cân thanh toán quốc tế, NHNN, đã
tiến hành quản lý dự trữ ngoại hối,cụ thể là áp dụng các chính sách,biện pháp tác
động vào quá trình thu nhập,xuất ngoại hối (đặc biệt là ngoại tệ) và việc sử dụng

ngoại hối theo những mục tiêu nhất định.
3. Mục đích quản lý ngoại hối
3.1.Điều tiết tỷ giá thực hiện chính sách tiền tệ quốc gia
Nh đã nói ở trên,NHNN trực tiếp điều hành và quản lý dự trữ ngoại hối
nhằm mục đích ngăn ngừa ngắn hạn quá lớn về tỷ giá,do hậu quả của một số biến
động trên thị trờng. Vì vậy mục đích của việc quản lý dự trữ ngoại hối là để đảm
bảo cho một quốc gia luôn luôn trong trạng thái có thể thanh toán các khoản nợ
đúng hạn và có thể giải quyết những dao động về tỷ gia ngoại hối trong ngắn
hạn.Đồng thời sử dụng chính sách ngoại hối nh một công cụ có hiệu lực để thực
hiện chính sách tiền tệ, thông qua mua bán ngoại hối trên thị trờng để can thiệp
vào tỷ giá khi cần thiết,nhằm ổn định giá trị đối ngoại của đồng tiền.
3.2.Bảo tồn dự trữ ngoại hối Nhà nớc
Là cơ quan quản lý tài sản quốc gia, NHNN phải quản lý dự trữ ngoại hối
nhà nớc nhng không chỉ bảo quản và cất giữ mà còn biết sử dụng để phục vụ
cho đầu t phát triển kinh tế, luôn bảo đảm an toàn không bị ảnh hởng rủi ro về
tỷ giá ngoại tệ trên thị trờng quốc tế .Vì thế NHNN cần phải mua, bán, chuyển
đổi để phát triển, chống thất thoát,xói mòn quỹ dự trữ ngoại hối của nhà nớc,
bảo vệ độc lập chủ quyền về tiền tệ.
3.3.Cải thiện cán cân thanh toán quốc tế
Cán cân thanh toán quốc tế thể hiện thu-chi của một nớc với nớc
ngoài.Khi cán cân thanh toán quốc tế bội thu,lợng ngoại tệ chảy vào trong nớc
dẫn đến khả năng cung ứng về ngoại tệ cao hơn nhu cầu. Ngựơc lại , khi cán cân