GIÁO TRÌNH HÓA HỮU CƠ - HỢP CHẤT AMIN pps

12/7/2010 606001 AMIN 1
Chương XI: HỢP CHẤT AMIN
Bao gồm các phần:
1. Đònh nghóa
2. Phân loại
3. Danh pháp
4. Phương pháp điều chế
5. Tính chất vật lý
6. Tính chất hóa học
12/7/2010 606001 AMIN 2
AMIN
Phân loại
Tùy theo số lượng hidro được thay thế mà phân
ra thành amin bậc 1, bậc 2 hay bậc 3. Ngoài ra
còn có amoni bậc 4
R-NH
2
R-NH
R'
R-N
R'
R''
R-N
R'
R''
R'''
+
amin bậc 2
amin bậc 3
amoni bậc 4
amin bậc 1

12/7/2010 606001 AMIN 3
Danh pháp
Tên thông thường
Tên gốc hidrocacbon + amin
CH
3
-NH
2
:
metyl amin
(CH
3
)
2
NH :
dimetyl amin
CH
3
-CH
2
-N-CH
3
CH
3
: dimetyl etyl amin
AMIN
Bài tập 1: gọi tên của các hợp chất sau
12/7/2010 606001 AMIN 4
CH
3

-CH-CH
2
-CH
3
NH
2
2-aminobutan
NH-CH
3
CH
3
-CH-CH
2
-CH
3
2-metylaminobutan
CH-NH-CH
2
-CH
3
CH
3
-CH-CH
2
-CH
2
-CH
3
CH
3

2-etylamino-3-metylhexan
Tên IUPAC
Số chỉ vò trí nhánh-tên nhánh-vò trí nhóm amin-amino-tên mạch
chính
AMIN
Danh pháp
Bài tập 2: gọi tên của các hợp chất sau
12/7/2010 606001 AMIN 5
ĐIỀU CHẾ
1 Alkyl hóa trực tiếp NH
3
và amin
N
R
HR
+
R-X
N
R
RR
+
NH
4
X
R-X
N
H
HH
N
H

HR
NH
4
X
+
+
N
H
HR
R-X
N
R
HR
NH
4
X
+
+
AMIN
12/7/2010 606001 AMIN 6
Phản ứng thường cho hỗn hợp nhiều sản phẩm. Để thu nhiều
amin bậc 1 phải dùng dư NH
3
Đặc điểm
R-X +
N
H
HH
N
H

HR
+
NH
4
X
dư
Phản ứng của aryl halogenua đòi hỏi T
o
C, P cao
Cl
+
N
H
HH
NH
2
+
HCl
anilin
T
o
C, P
1 Alkyl hóa trực tiếp NH
3
và amin
12/7/2010 606001 AMIN 7
Khử các hợp chất chứa nitơ
CH
3
-CH

2
-C
N
LiAlH
4
CH
3
-CH
2
-CH
2
-NH
3
hoặc H2, Ni
C
O
NH
2
LiAlH
4
CH
2
-NH
2
NO
2
+
Fe + HCl
NH
2

+
FeCl
2
+ H
2
O
AMIN
Bài tập 3: cho biết sản phẩm chính của các phản ứng
12/7/2010 606001 AMIN 8
TÍNH CHẤT HÓA HỌC
AMIN
Amin có thể tham gia các phản ứng
- Thể hiện tính bazơ
- Phản ứng axyl hóa
-Phản ứng ankyl hóa
-Phản ứng với HNO
2
12/7/2010 606001 AMIN 9
TÍNH CHẤT HÓA HỌC
Tính bazơ
Các amin có tính bazơ do
R-NH
2
+
H
2
O
R-NH
3
+

+
OH
-
Quỳ hóa xanh
AMIN
12/7/2010 606001 AMIN 10
(CH
3
)
2
NH CH
3
-NH
2
(CH
3
)
3
N
NH
3
NH
2
NH
2
Cl
NH
2
NO
2

NH
2
NO
2
>
>
>
>
>
>
>
Bài tập 4 : so sánh tính bazơ của các hợp chất
AMIN
12/7/2010 606001 AMIN 11
Phản ứng axyl hóa
Là phản ứng thay một nguyên tử H nối với nitơ bằng nhóm axyl
NH
2
+
CH
3
COOH
NH-C-CH
3
O
+
NH
2
+
(CH

3
CO)
2
O
NH-C-CH
3
O
+
CH
3
COOH
NH
2
+
CH
3
-C-Cl
O
+
NH-C-CH
3
O
HCl
12/7/2010 606001 AMIN 12
Các sản phẩm axyl hóa dễ dàng bò thuỷ phân
NH-C-CH
3
O
H
2

O/
H
+
NH
2
+
CH
3
COOH
Bài tập 5: Điều chế p-nitro anilin từ axetylen
AMIN
Phản ứng axyl hóa
12/7/2010 606001 AMIN 13
Phản ứng ankyl hóa
Là phản ứng thay H của amin bằng gốc ankyl
+
N
H
HR
X-R'
N
R'
HR
+
HX
N HH
+ X-R'
N
R'
H

+
HX
12/7/2010 606001 AMIN 14
Đặc điểm
Phản ứng ankyl hóa thường xảy ra liên tục tạo
amin bậc 1, 2, 3, 4. Để tạo amin bậc 1 thường
dùng dư amin
12/7/2010 606001 AMIN 15
Phaỷn ửựng vụựi axit nitrụ HNO
2
Amin beựo baọc 1+ HNO
2
ancol + N
2
R-NH
2
+
HNO
2
R-N
N
0-5
o
C
R-N
N
+
+
H
2

O
R-OH + N
2
+H
+
AMIN
12/7/2010 606001 AMIN 16
Amin bậc 2 tác dụng HNO
2
tạo N-nitrosoamin
(CH
3
)
2
NH
+
HNO
2
(CH
3
)
2
N-N=O
N-nitrosodimetylamin
+
OH
2
Amin bậc 3 không tác dụng với HNO
2
AMIN

Phản ứng với axit nitrơ HNO
2
12/7/2010 606001 AMIN 17
NH
2
+
NaNO
2
+ HCl
N
NCl
+
NaCl + H
2
O
+
-
Amin bậc 1 tác dụng HNO
2
tạo muối diazoni
Muối diazoni này bền ở nhiệt độ thấp
Ởû nhiệt độ cao, muối bò phân hủy thành phenol
N N-Cl
+
-
+
H
2
O
OH

+
N
2
+ HCl
12/7/2010 606001 AMIN 18
Amin bậc 2 tác dụng HNO
2
tạo N-nitroso
NH
R
+
HNO
2
N-N=O
R
+
OH
2
Amin bậc 3 tác dụng với HNO
2
tạo C-nitroso
N CH
3
CH
3
+
HNO
2
+
H2O

N CH
3
N=O
CH
3
p-nitroso-N,N-dimetylanilin
Phản ứng với axit nitrơ HNO
2
12/7/2010 606001 AMIN 19
HP CHẤT DIAZONI
Hợp chất diazoni ở dạng muối diazoni
Đònh nghóa
Ar-N N-X
+
-
Muối diazo thơm tồn tại ở nhiệt độ thấp.
Muối diazoni béo không tồn tại được
12/7/2010 606001 AMIN 20
Ñieàu cheá
NH
2
+
NaNO
2
+ HCl
N
NCl
+
NaCl + H
2

O
+
-
HÔÏP CHAÁT DIAZONI
12/7/2010 606001 AMIN 21
Tính chất hóa học
Tham gia các phản ứng loại bỏ N
2
Phản ứng với các tác nhân ái nhân
Phản ứng ghép đôi
HP CHẤT DIAZONI
12/7/2010 606001 AMIN 22
Tham gia các phản ứng loại bỏ N
2
N N-Cl
+
-
+
H
2
O
OH
+
N
2
+ HCl
N N-Cl
+
-
+

O-C
2
H
5
+
N
2
+ HCl
C
2
H
5
OH
N N-Cl
+
-
+
+
N
2
+ HCl
C
2
H
5
OH
khan
+
CH
3

CHO
HP CHẤT DIAZONI
12/7/2010 606001 AMIN 23
Phản ứng với các tác nhân ái nhân
N N-Cl
+
-
+
KI
I
+
N
2
+ KCl
N N-Cl
+
-
+
Br
+
N
2
Cu
2
Br
2
2.
1.
KBr
N N-Cl

+
-
+
CN
+
N
2
KCN
2.
1.
Cu
2
(CN)
2
HP CHẤT DIAZONI
12/7/2010 606001 AMIN 24
Phản ứng ghép đôi
Chỉ phản ứng với nhân thơm được hoạt hóa mạnh như các hợp
chất amin thơm, phenol
N N-Cl
+
-
+
NH
2
NH
2
N=N
p-amino azobenzen
HP CHẤT DIAZONI

Bài tập 5: cho biết sản phẩm của phản ứng
12/7/2010 606001 AMIN 25
N N-Cl
-
+
OH
OH
N=N
p-hydroxy azobenzen
HP CHẤT DIAZONI
Phản ứng ghép đôi
Bài tập 6: cho biết sản phẩm của phản ứng