Chương 3:Mô hình dữ liệu quan hệ potx

Chương
Chương

3
3
Mô
Mô

h
h
ì
ì
nh
nh

d
d
ữ
ữ

li
li
ệ
ệ
u
u

quan
quan

h

h
ệ
ệ
Nhập môn Cơ sở dữ liệu - Khoa CNTT 2
Nộidung chi tiết
 Giớithiệu
 Các khái niệmcủamôhìnhquanhệ
 Ràng buộctoànvẹn
 Các đặctrưng của quan hệ
 Chuyểnlược đồ E/R sang thiếtkế quan hệ
Nhập môn Cơ sở dữ liệu - Khoa CNTT 3
Giớithiệu
 Do tiếnsĩ E. F. Codd đưara
-

“A Relation Model for Large Shared Data Banks”,
Communications of ACM, 6/1970
 Cung cấpmộtcấutrúcdữ liệu đơngiảnvàđồng bộ
-

Khái

niệm

quan

hệ
 Có nềntảng lý thuyếtvững chắc
-

Lý

thuyếttậphợp
 Là cơ sở của các HQT CSDL thương mại
-

Oracle, DB2, SQL Server…
Nhập môn Cơ sở dữ liệu - Khoa CNTT 4
Nộidung chi tiết
 Giớithiệu
 Các khái niệmcủa mô hình quan hệ
-

Quan

hệ

(Relation)
-

Thuộc

tính

(Attribute)
-

Lược

đồ

(Schema)
-

Bộ

(Tuple)
-

Miềngiátrị

(Domain)
 Ràng buộctoànvẹn
 Các đặctrưng của quan hệ
 Chuyểnlược đồ E/R sang thiếtkế quan hệ
Nhập môn Cơ sở dữ liệu - Khoa CNTT 5
1 cộtlà1 thuộctínhcủa

nhân

viên
1 dòng

là

1 nhân

viên
Quan

hệ
 Các thông tin lưutrữ trong CSDL đượctổ chức
thành bảng (table) 2 chiều
gọi là quan hệ
TENNV HONV NS DIACHI GT LUONG PHG
Tung Nguyen 12/08/1955 638 NVC Q5 Nam 40000 5
Hang Bui 07/19/1968 332 NTH Q1 Nu 25000 4
Nhu Le 06/20/1951 291 HVH QPN Nu 43000 4
Hung Nguyen 09/15/1962 Ba

Ria

VT Nam 38000 5
Tênquanhệ

là

NHANVIEN
Nhập môn Cơ sở dữ liệu - Khoa CNTT 6
Quan

hệ

(tt)
 Quan hệ gồm
-

Tên
-

Tậphợp

các

cột
y Cốđịnh
y Được đặttên
y Có kiểudữ liệu
-

Tậphợp

các

dòng
y Thay đổi theo thờigian
 Một dòng ~ Mộtthựcthể
 Quan hệ ~ Tậpthưcthể
Nhập môn Cơ sở dữ liệu - Khoa CNTT 7
Thuộctính
 Tên các cộtcủa quan hệ
 Mô tả ý nghĩachocácgiátrị tạicột đó
 Tấtcả các dữ liệu trong cùng 1 mộtcột đềucódùng
kiểudữ liệu
TENNV HONV NS DIACHI GT LUONG PHG
Tung Nguyen 12/08/1955 638 NVC Q5 Nam 40000 5
Hang Bui 07/19/1968 332 NTH Q1 Nu 25000 4
Nhu Le 06/20/1951 291 HVH QPN Nu 43000 4
Hung Nguyen 09/15/1962 Ba

Ria

VT Nam 38000 5
Thuộctính
Nhập môn Cơ sở dữ liệu - Khoa CNTT 8
Lược

đồ

quan

hệ
Lược

đồ
 Lược đồ quan hệ
-

Tên

của

quan

hệ
-

Tên

củatậpthuộc

tính
NHANVIEN(MANV, TENNV, HONV, NS, DIACHI, GT, LUONG, PHG)
Là

tậphợp
Nhập môn Cơ sở dữ liệu - Khoa CNTT 9
Lược

đồ

(tt)
 Lược đồ CSDL
-

Gồm

nhiềulược

đồ

quan

hệ
Lược

đồ

CSDL
NHANVIEN(MANV, TENNV, HONV, NS, DIACHI, GT, LUONG, PHG)

PHONGBAN(MAPHG, TENPHG, TRPHG, NG_NHANCHUC)
DIADIEM_PHG(MAPHG, DIADIEM)
THANNHAN(MA_NVIEN, TENTN, GT, NS, QUANHE)
DEAN(TENDA, MADA, DDIEM_DA, PHONG)
Nhập môn Cơ sở dữ liệu - Khoa CNTT 10
Dữ

liệucụ

thể

củathuộctính
Bộ
 Là các dòng của quan hệ (trừ dòng tiêu đề -têncủa
các thuộctính)
 Thể hiệndữ liệucụ thể củacácthuộc tính trong
quan hệ
<Tung, Nguyen, 12/08/1955, 638 NVC, Q5, Nam, 40000, 5>
Nhập môn Cơ sở dữ liệu - Khoa CNTT 11
Miềngiátrị
 Là tậpcácgiátrị nguyên tố gắnliềnvớimộtthuộc
tính
-

Kiểudữ

liệucơ

sở
y Chuỗikýtự (string)

y Số (integer)
-

Các

kiểudữ

liệuphứctạp
y Tậphợp(set)
y Danh sách (list)
y Mảng (array)
y Bản ghi (record)
 Ví dụ
-

TENNV: string
-

LUONG: integer
Không

đượcchấpnhận
Nhập môn Cơ sở dữ liệu - Khoa CNTT 12
Định

nghĩahìnhthức
 Lược đồ quan hệ
-

Cho

A
1

, A
2

, …, A
n

là

các

thuộctính
-

Có

các

miềngiátrị

D
1

, D
2

, …, D

n

tương

ứng
-

Ký

hiệuR(A
1

:D
1

, A
2

:D
2

, …, A
n

:D
n

) là

mộtlược

đồ

quan

hệ
-

Bậc

củalược

đồ

quan

hệ

là

số

lượng

thuộc

tính

trong

lược

đồ
-

NHANVIEN(MANV:integer, TENNV:string, HONV:string,
NGSINH:date, DCHI:string, GT:string, LUONG:integer,


DONVI:integer)
y NHANVIEN là mộtlược đồ bậc8 môtảđốitượng nhân viên
y MANV là mộtthuộctínhcómiềngiátrị là số nguyên
y TENNV là mộtthuộctínhcómiềngiátrị là chuỗikýtự
Nhập môn Cơ sở dữ liệu - Khoa CNTT 13
Định

nghĩahìnhthức(tt)
 Quan hệ (hay thể hiệnquanhệ)
-

Một

quan

hệ

r củalược

đồ

quan

hệ

R(A
1

, A
2

, …, A
n

), ký

hiệu

r(R), là

mộttập

các

bộ

r = {t
1

, t
2

, …, t
k

}
-

Trong

đómỗit
i

là

1 danh

sách

có

thứ

tự

củan giátrị

t
i

=<v

1

, v
2

, …, v
n

>
y Mỗiv
j
là mộtphầntử củamiềngiátrị DOM(A
j
) hoặcgiátrị rỗng
TENNV HONV NGSINH DCHI PHAI LUONG PHG
Tung Nguyen 12/08/1955 638 NVC Q5 Nam 40000 5
Hang Bui 07/19/1968 332 NTH Q1 Nu 25000 4
Nhu Le 06/20/1951 291 HVH QPN Nu 43000 4
Hung Nguyen 09/15/1962 null Nam 38000 5
t
1
t
2
t
3
t
4
v
i
Nhập môn Cơ sở dữ liệu - Khoa CNTT 14

Thể

hiệnMôhìnhquanhệ
Mô

hình

quan

hệ
Sự

kiệnvề

thựcthể Sự

kiệnvề

liên

kết
Các

quan

hệ
Nhập môn Cơ sở dữ liệu - Khoa CNTT 15
Tóm

tắtcáckýhiệu

 Lược đồ quan hệ R bậcn
-

R(A
1

, A
2

, …, A
n

)
 TậpthuộctínhcủaR
-

R
+
 Quan hệ (thể hiện quan hệ)
-

R, S, P, Q
 Bộ
-

t, u, v
 Miềngiátrị củathuộc tính A
-

DOM(A) hay MGT(A)

 Giá trị tạithuộc tính A củabộ thứ t
-

t.A

hay t[A]
Nhập môn Cơ sở dữ liệu - Khoa CNTT 16
Nộidung chi tiết
 Giớithiệu
 Các khái niệmcủamôhìnhquanhệ
 Ràng buộctoànvẹn
-

Siêu

khóa

(Super key)
-

Khóa
-

Khóa

chính

(Primary key)
-

Tham

chiếu
-

Khóa

ngoại

(Foreign key)
 Các đặctrưng của quan hệ
 Chuyểnlược đồ E/R sang thiếtkế quan hệ
Nhập môn Cơ sở dữ liệu - Khoa CNTT 17
Ràng

buộctoànvẹn
 RBTV (Integrity Constraint)
-

Là

những

qui tắc, điềukiện, ràng

buộccần

đượcthỏa

mãn

trong

mộtthể

hiệncủa

CSDL quan

hệ
 RBTV đượcmôtả khi định nghĩalược đồ quan hệ
 RBTV đượckiểm tra khi các quan hệ có thay đổi
Nhập môn Cơ sở dữ liệu - Khoa CNTT 18
Siêu

khóa
 Các bộ trong quan hệ phải khác nhau từng đôi một
 Siêu khóa (Super Key)
-

Gọi

SK là

mộttập

con khác

rỗng

các

thuộc

tính

củaR
-

SK là

siêu

khóa

khi
-

Siêu

khóa

là

tập

các

thuộc

tính

dùng

để

xác

định

tính

duy

nhất

củamỗibộ

trong

quan

hệ
-

Mọilược

đồ

quan

hệ

có

tốithiểumộtsiêukhóa
⇒∀
r,
∀
t1,t2
∈
r, t1 t2
≠ ≠
t1[SK]
t2[SK]
Nhập môn Cơ sở dữ liệu - Khoa CNTT 19
Khóa
 Định nghĩa
-

GọiK làmộttập

con khác

rỗng

các

thuộctínhcủaR
-

K là

khóa

nếuthỏa

đồng

thời2 điềukiện
y K là một siêu khóa củaR
y
 Nhậnxét
-

Giá

trị

của

khóa

dùng

để

nhậnbiếtmộtbộ

trong

quan

hệ
-

Khóa

là

một

đặctrưng

củalược

đồ

quan

hệ, không

phụ

thuộcvàothể

hiện

quan

hệ
-

Khóa

được

xây

dựng

dựa

vào

ý nghĩacủamộtsố

thuộc

tính

trong

quan

hệ
-

Lược

đồ

quan

hệ

có

thể

có

nhiều

khóa
∀ ≠
K, K’K’
⊂
K
không

phảilàsiêukhóacủaR
, K’
Nhập môn Cơ sở dữ liệu - Khoa CNTT 20
Khóa

chính
 Xét quan hệ
-

Có

2 khóa
y MANV
y HONV, TENNV, NS
-

Khi

cài

đặt

quan

hệ

thành

bảng

(table)
y Chọn 1 khóa làm cơ sởđểnhậnbiếtcácbộ
∗

Khóa

có

ít

thuộc

tính

hơn
y Khóa đượcchọngọi là khóa chính (PK - primary key)
∗

Các

thuộc

tính

khóa

chính

phảicógiátrị

khác

null
∗

Các

thuộc

tính

khóa

chính

thường

đượcgạch

dưới
NHANVIEN(MANV, TENNV, HONV, NS, DCHI, GT, LUONG, PHG)
NHANVIEN(MANV, TENNV, HONV, NS, DCHI, GT, LUONG, PHG)
Nhập môn Cơ sở dữ liệu - Khoa CNTT 21
Tham

chiếu
 Mộtbộ trong quan hệ R, tạithuộc tính A nếunhận
mộtgiátrị từ mộtthuộc tính B củaquanhệ S, ta gọi
R tham chiếuS
-

Bộđược

tham

chiếuphảitồntạitrước
TENNV HONV NS DCHI GT LUONG PHG
Tung Nguyen 12/08/1955 638 NVC Q5 Nam 40000 5
Hang Bui 07/19/1968 332 NTH Q1 Nu 25000 4

Nhu Le 06/20/1951 291 HVH QPN Nu 43000 4
Hung Nguyen 09/15/1962 Ba

Ria

VT Nam 38000 5
TENPHG MAPHG
Nghien

cuu 5
Dieu

hanh 4
Quan

ly 1
R
S
Nhập môn Cơ sở dữ liệu - Khoa CNTT 22
Khóa

ngoại
 Xét 2 lược đồ R và S
-

GọiFK làtậpthuộctínhkhácrỗng

củaR
-

FK là

khóa

ngoại

(Foreign Key) củaR khi
y Các thuộc tính trong FK phải có cùng miềngiátrị vớicác
thuộc tính khóa chính củaS
y Giá trị tạiFK củamộtbộ t
1
∈R
∗

Hoặcbằng

giá

trị

tại

khóa

chính

củamộtbộ

t
2

∈S
∗

Hoặcbằng

giá

trị

rỗng
 Ví dụ
NHANVIEN(MANV, TENNV, HONV, NS, DCHI, GT, LUONG,
PHG
)
PHONGBAN(TENPHG, MAPHG
)
Khóa

chính
Khóa

ngoại
Quan

hệ

tham

chiếu

Quan

hệ

bị

tham

chiếu
Nhập môn Cơ sở dữ liệu - Khoa CNTT 23
Khóa

ngoại(tt)
 Nhậnxét
-

Trong

mộtlược

đồ

quan

hệ, mộtthuộc

tính

vừacóthể

tham

gia

vào

khóa

chính, vừa

tham

gia

vào

khóa

ngoại
-

Khóa

ngoạicóthể

tham

chiếu

đếnkhóachínhtrêncùng

1 lược

đồ

quan

hệ

VD: ?
-

Có

thể

có

nhiềukhóangoại

tham

chiếu

đếncùngmột

khóa

chính. VD: ??
-

Ràng

buộc

tham

chiếu= Ràngbuộc

khóa

ngoại
Nhập môn Cơ sở dữ liệu - Khoa CNTT 24
Biểudiễnràngbuộc

tham

chiếu
Nhập môn Cơ sở dữ liệu - Khoa CNTT 25
Nộidung chi tiết
 Giớithiệu
 Các khái niệmcủamôhìnhquanhệ
 Ràng buộctoànvẹn
 Các đặctrưng củaquanhệ
 Chuyểnlược đồ E/R sang thiếtkế quan hệ