NHẬP MÔN DÂN SỐ HỌC pptx

NHẬP MÔN DÂN SỐ HỌC
Nguyễn văn Lơ
Giảng viên chính

1.Khái niệm và định nghĩa
Định nghĩa

Dân số

Tập hợp các vật hay sinh vật cùng một loại hay
một loài

Số cư dân sống trong một vùng ở vào một thời
điểm nào đó.

Dân số trung bình
Là số dân của một vùng ở thời điểm giữa
của thời kỳ.

Dân số học
Là ngành khoa học nghiên cứu về dân số

2.Các lĩnh vực nghiên cứu về dân số
2.1.1.Dân số học tĩnh

Qui mô (tổng số)

Phân bổ dân cư

Thành phần (cấu

trúc)

Cấu trúc sinh học

Cấu trúc xã hội

Cấu trúc kinh tế
2.1.2.Dân số học
động

Biến động cơ học

Xuất cư

Nhập cư

Biến động tự
nhiên

Hiện tượng sinh

Hiện tượng tử vong
2.1.Dân số học định lượng

2.Các lĩnh vực nghiên cứu về dân số

Chất lượng dân số

Nhân trắc học


Trí tuệ (IQ)

Chất lượng cuộc
sống
-
Gánh nặng bệnh tật
-
Chỉ số phát triển
con người

Khả năng tái sinh
sản

Ngành khoa học
hỗ trợ

Sinh học

Di truyền học

Thống kê học

Y học
2.2.Dân số học định tính

2.Các lĩnh vực nghiên cứu về dân số

Nội dung

Các luận điểm về

dân số

Các qui luật tồn
tại của dân số

Các qui luật phát
triển của dân số
2.3.Tư tưởng và học thuyết về dân số
Chính sách về dân số
Các lý do chiến tranh
Kỳ thị chủng tộc
•
Ku-klux-klan
•
Apartheid
•
Đại Đông Á


Quan niệm biện chứng về dân số

Quan niệm không biện chứng


Quan niệm biện chứng

Dân số phát triển theo qui luật tự nhiên

Dân số phát triển theo qui luật xã hội


Qui luật xã hội chi phối ,quyết định
Thượng đẳng
Hạ đẳng Hạ đẳng Hạ đẳng
Thượng đẳng
Thượng đẳng
Các quan niệm về dân số

3.Các số đo cơ bản

Tổng số

Toàn bộ của tập hợp, tất cả các cá thể
được thống kê hết.

Cách xác định tổng số

Tổng điều tra dân số

Sổ sách hộ tịch

Các hàm số toán học

Qui mô dân số lúc bắt đầu

Thời gian

Tốc độ gia tăng

Mức độ tới hạn

3.Các số đo cơ bản

Tỉ số

Phép so sánh 2 dân số bất kỳ

Tỉ số có dạng tổng quát P
A
/P
B

Tỉ lệ

Những hiện tượng nhân khẩu học ở một
bộ phận dân số so với toàn bộ dân số
Tỉ lệ có dạng P
x
/p

Phân biệt tỉ số và tỉ lệ

Thí dụ :

Một lớp học có tổng cộng 100 sv.Trong đó có 52 nam và
48 nữ, số đã kết hôn :nam 32, nữ 38

Lấy 52/48
là tỉ số
nam /nữ


Lấy 38/48
Là tỉ lệ
đã kết hôn của nữ

Lấy 52/100
là tỉ lệ
nam giới trong lớp học

Nhận xét :
Tỉ lệ tử số phải từ mẫu số mà ra

3.Các số đo cơ bản

Tỉ suất

Định nghĩa
Tần suất xuất hiện các hiện tượng về nhân khẩu
học trong một khoảng thời gian so với dân số
vào thời điểm giữa của khoảng thời gian đó.

Dạng tổng quát

_
p
p
x

3.Các số đo cơ bản

Xác suất


Định nghĩa
Số dữ kiện nhân khẩu học xảy ra trong một
khoảng thời gian so với dân số ở thời điểm đầu
của khoảng thời gian đó.

Dạng tổng quát



Tổng xác suất sống và chết trong cùng một
khoảng thời gian luôn luôn bằng

0
p
p
x
1

Phân biệt tỉ suất và xác suất

Thí dụ :
Chọn 100 trẻ mới sinh, theo dõi trong một năm ,
thấy có 2 trẻ không may bị mất sớm. Hãy tính tỉ
suất và xác suất tử vong trong năm?

Tỉ suất tử vong:
2

(100+98)/2


Xác suất tử vong:
2

100

Xác suất sống :
1-0,02 =0,98
= 0,02

Phơi nhiễm
và đơn vị đo sự phơi nhiễm

Phơi nhiễm là điều kiện và hoàn cảnh mà tại đó
hiện tượng về nhân khẩu học có thể xảy ra
thí dụ:một thanh niên khỏe mạnh bắt đầu lao động
trong mỏ khai thác đá thì bắt đầu phơi nhiễm vơi
bệnh bụi phổi

Đơn vị đo sự phơi nhiễm
người-năm
1 người phơi nhiễm 1 năm là 1 đơn vị phơi nhiễm
Thí dụ:
- Một người lao động trong mỏ đá trong 1 năm đổi
thành 1 đơn vị phơi nhiễm
- 2 người mỗi người lao đông trong mỏ đá ½ năm
đổi ra thành 1 đơn vị phơi nhiễm

3.Các số đo cơ bản


Tuổi

ĐN
Tuổi của một người là thời gian mà người đó
đã sống qua.

Cách tính tuổi

Tuổi theo năm tròn (mốc là ngày1tháng1)

Tuổi đạt trong năm (mốc là ngày điều tra)
Một người có thể có 2 tuổi tuỳ theo cách
tính

3.Các số đo cơ bản

Tuổi trung vị

ĐN
Là tuổi chia số lượng dân số làm 2 phần
bằng nhau, nửa trên già hơn và nửa dưới
trẻ hơn tuổi trung vị

Ý nghĩa :

Là chỉ số phản ánh tình trạng trẻ hoặc già của
dân số

Là chỉ số theo dõi sự chuyển dịch cơ cấu tuổi
của dân số.

3.Các số đo cơ bản

Tuổi trung bình
Là tuổi bình quân của những người đang sống.

Triển vọng sống

Đồng nghĩa

Tuổi thọ

Tuổi thọ trung bình sắp tới

Kỳ vọng sống
Định nghĩa
Là số năm trung bình mà một thế hệ có khả
năng sống thêm
Triển vọng sống kể từ lúc sinh
Là số năm trung bình của một trẻ mới sinh có
khả năng sống thêm nếu trong suốt cuộc đời
của nó nó chết giống mức chết hiện hành.
tên quen gọi là :tuổi thọ của dân số

4.Những khái niệm cơ bản

Hộ
Là những người sống chung một nhà và có
chung nguồn tài chính


Gia đình
Là những người sống trong mối quan hệ

Huyết thống

Hôn nhân

Nuôi dưỡng

4.Những khái niệm cơ bản

Thế hệ đồng sinh
Những người cùng được sinh ra trong một
năm lịch.
Lưu ý
Những người cùng tuổi có thể không cùng
thế hệ.

Thế hệ sinh sản
Tập hợp những phụ nữ cùng làm chức
năng sinh sản trong cùng một thời kỳ .

4.Những khái niệm cơ bản

Đoàn hệ
Nhóm người có chung đặc điểm nhân khẩu
học.

Nghiên cứu đoàn hệ
Khảo sát đoàn hệ theo chiều thời gian


Số đo đoàn hệ
Là số liệu thống kê từ nghiên cứu đoàn hệ

Số đo thời kỳ
Là số liệu thống kê qua khảo sát dân số
trong khoảng thời gian.

4.Những khái niệm cơ bản

Dân số ổn định
Dân số có mức sinh, tử thấp và duy trì trong
thời gian dài, cơ cấu dân số không đổi.

Phương trình dân số

Mối quan hệ toán học của qui mô dân số với
hiện tượng sinh, tử ,di cư và thời gian.

P
0
+
S
t
- T
t
+
NC
t
XC

t
-
S
t
-T
t
NC
t
-XC
t
P
t
=

4.Những khái niệm cơ bản

Dân số cố định
Là dân số ổn định

Dân số đóng
Là dân số

Dân số già/trẻ
Là dân số có tỉ lệ tương đối những người
già/trẻ so với toàn bộ số dân
không có nhập cư và xuất cư
có tỉ suất tăng tự nhiên bằng
không

4.Những khái niệm cơ bản


Tỉ suất thô
Hiện tượng nhân khẩu học bất kỳ xảy ra
trong dân số trong suốt thời kỳ so với
toàn bộ dân số

Tỉ suất đặc trưng
Hiện tượng nhân khẩu học xảy ra trong một
phân nhóm dân số so với chính phân nhóm
đó

4.Những khái niệm cơ bản

Sự già hoá dân số
Là quá trình thay đổi dân số mà ở đó
-Số lượng những người già và trung niên tăng
lên
-Tuổi trung vị tăng
-Tuổi thọ trung bình sắp tới không tăng hoặc
chỉ tăng ở những người già
Hiện tượng giảm sinh làm dân số già đi

4.Những khái niệm cơ bản

Mức (sinh)thay thế
Là trong suốt thời kỳ sinh đẻ bình quân một
phụ nữ sinh được một làm công
việc sinh đẻ thay thế cho bà ta.

Xung lượng dân số


Là hiện tượng dân số tiếp tục gia tăng qui
mô khi mức sinh đạt mức thay thế.

Lý do ?
Số lượng phụ nữ đến tuổi sinh đẻ nhiều hơn
số lượng phụ nữ hết tuổi sinh đẻ.

bé gái