CƠ CHẾ TỰ VỆ CỦA CÂY - Cơ chế kháng sâu bệnh pps

CƠ CHẾ TỰ VỆ CỦA CÂY - Cơ chế kháng sâu
bệnh:
Kháng là khả năng của cây làm giảm sự sinh trưởng
và phát triển của kí sinh
sau khi sự tiếp xúc với kí chủ được khởi phát hay
thiết lập.
Đối với sâu hại tính kháng thể hiện qua tỷ lệ chết cao
hay giảm khả năng
sinh sản còn gọi là kháng sinh. Painter (1951) định
nghĩa kháng sinh là ảnh hưởng
có hại của mô hoặc cây tới phát triển và sinh sản của
sâu hại khi sâu hại dùng cây
làm thức ăn. Khi sâu hại tấn công cây có cơ chế
kháng này chúng có thể bị chết, đẻ
ít trứng hơn, tạo ra ít sâu non, kéo dài thời gian đến
thành thục, hay có tốc độ sinh
trưởng chậm. Một số nhà nghiên cứu cho rằng kháng
sinh là dạng kháng sâu thực sự
duy nhất ở thực vật. Một ví dụ về cơ sở sinh hoá của
kháng sinh là ngô kháng sâu
đục thân châu Âu. Chất hoá học phân lập và xác định
là 6-methoxybenzoxazolinone
(6-MBOA) và 2,4-đihydroxy-7 methyoxy-1-
benzoxanine-3 one (DIMBOA) có mặt
trong các dòng tự phối kháng sâu. Chất hoá học này
ức chế sinh trưởng của sâu non.
Một ví dụ khác là 2,3,4-TriO-acylglucose do lông của
cà chua dại Lycopersicon
pennellii tiết ra có khả năng làm giảm sự sinh trưởng
và sống sót của sâu xanh
Helicoverpa zea và sâu khoang Spodoptera exigua

(Juvik et la, 1994) hay rệp
Macrosiphum euphorbiae (Goffreda et al. 1989). Gen
mã hoá sự tổng hợp đường
acyl này đã được chuyển vào các giống cà chua.
Tính kháng có thể hoàn toàn nếu sinh trưởng và phát
triển của kí sinh cản trở
hoàn toàn. Tính kháng cũng có thể là tính trạng số
lượng. Tương tự như các cơ chế
tránh, cơ chế kháng cũng rất đa dạng. Cơ chế kháng
có thể chủ động và thụ động.
Trong cả hai trường hợp tính kháng có thể mang bản
chất sinh hoá học, sinh lý, hay
giải phẫu. Ví dụ kháng thụ động có bản chất sinh hoá
là sự có mặt của catechol và
axit protocatechuic ở lớp vỏ ngoài củ hành có tác
dụng chống lại bệnh thán đen,
Colletotrichum circinans.
Việc tạo ra phytoalexin trong các tế bào xung quanh
điểm sâu hay bệnh hại
là một ví dụ kháng chủ động có bản chất sinh hoá.
Phytoalexin chủ yếu là những
hợp chất phenol trọng lượng phân tử thấp có khả
năng kháng vi sinh vật, ít nhiều
đặc thù với cây tạo ra nó. Phần lớn các loài thực vật
đều có khả năng sản sinh ra
phytoalexin. Tuy nhiên, ở cây cảm nhiễm hợp chất
này hoặc không được tạo ra khi
nhiễm bệnh hoặc được sản sinh với lượng thấp hơn
so với cây kháng.
Siêu cảm là một dạng kháng chủ động rất phổ biến

đối với virus, vi khuẩn,
nấm, tuyến trùng và một số loài sâu hại. Các tế bào
xung quanh vùng bị hại chết
nhanh loại trừ phát triển tiếp của thể gây bệnh. Siêu
cảm thường gắn liền với những
thay đổi sinh lý trong mô như sản sinh phytoalexin và
lignin. Tính chủ động cũng
có thể mang bản chất giải phẫu. Tăng bề dày của
thành tế bào là một ví dụ. Tế bào
cây tạo ra vết lồi tại điểm tiếp xúc với sợi nấm ở
những nơi thể gây bệnh tìm cách
xâm nhập qua thành tế bào.