Danh nhân lịch sử: Lê Nghi Dân pptx

Lê Nghi Dân (Kỉ Vị 1439 – Canh Thìn 1460)
Lê Nghi Dân (Kỉ Vị 1439 – Canh Thìn 1460).
Thái tử, con lớn Lê Thái tông và cung phi Dương Thị Bí.
Năm Canh thân 1440, ông được lập làm Thái tử, nhưng vì mẹ kiêu hoạnh bị
giám chức, ngôi Thái tử chưa nhất định. Năm sau 1441, tháng 6, cung phi
Nguyễn Thị Anh sinh hoàng tử Bang Cơ, đến tháng 11 thì Bang Cơ được lập
làm Thái tử, ông phải truất làm Lạng Sơn vương.
Thái tông mất, Bang Cơ lên nối tức Nhân tông. Kỉ mão 1459, tháng 10 đêm 3
rạng 4 ông đồng mưu với Lê Đắc Ninh, Phạm Đồn, Phan Ban và Trần Lăng
dẫn quân trèo thành vào giết Nhân tông và Thái hậu, rồi ngày 7 tự lên ngôi, đổi
hiệu năm là Thiên Hưng, cho sứ sang Trung Quốc cầu phong. Cải phong Bình
Nguyên vương Lê Tư hành làm Gia vương.
Ông sát hại các bề tôi cũ, nên lòng người không phục. Canh Thìn 1460, tháng 6
ngày các đại thần Nguyễn Xí, Dinh Liệt mưu chém Phạm Đồn, Phan Ban ở
giữa nghị sự đường, rồi đóng cửa thành, bắt được ông. Đinh thần tuyên án xử
giảo, ông bị thắt cổ chết, mới 21 tuổi.
Lê Nhân Tông
Lê Nhân Tông tên huý là Bang Cơ, con thứ của L
ê Thái Tông, sinh ngày 9
tháng 6 năm Tân Dậu - 1441. Ngày 16 tháng 11 năm Tân Dậu - 1441 đư
ợc lập
là Hoàng Thái tử, ngày 12 tháng 8 năm Nhâm Tuất - 1442 lên ngôi vua đ
ổi
niên hiệu là Thái Hoà. Lúc đó Lê Nhân Tông mới 2 tuổi, Thái hậu Tuyên T
ừ
phải buông rèm nhiếp chính.
Tháng 11 năm Quý Dậu - 1453, vua 12 tu
ổi, Thái hậu trả quyền chính cho vua
rồi lui về ở cung riêng. Vua đổi niên hiệu là Diên Ninh, đại xá cho thiên h
ạ.
Người đời bấy giờ ca ngợi tài năng và đức độ của vua.

"Đại Việt sử ký toàn thư" ghi: "Vua tuổi còn thơ ấu đã có thiên tư sáng su
ốt, vẻ
người tuấn tú, đàng hoàng, dáng điệu nghiêm trang, sùng đ
ạo Nho, nghe can
gián, thương người làm ruộng, yêu nuôi muôn dân, thực là b
ậc vua giỏi, biết
giữ cơ đồ, không may bị cướp ngôi, giết hại. Thương thay!".
Trước kia, Dương Thị Bí là mẹ Nghi Dân có tội với L
ê Thái Tông, nên Nghi
Dân không được lập làm thái tử, mới ngầm chứa mưu gian nh
òm ngó ngôi báu,
cùng bọn đồng đảng là Ph
ạm Đồn, Phan Ban, Trần Lăng cầm đầu bọn vô lại
côn đồ, đêm ngày 3 tháng 10 năm Kỷ Mão - 1459 bắc th
ang chia làm ba
đường, trèo thành cửa Đông, lẻn vào cung cấm giết chết vua L
ê Nhân Tông và
Tuyên Từ Hoàng thái hậu.
Lê Nhân Tông bị giết chết lúc mới 19 tuổi, làm vua được 17 năm.
Nguồn:
Nghi Dân tự lập làm vua, nhưng chỉ 8 tháng sau lại bị các đại thần là Nguyễn
Xí, Đinh Liệt xướng nghĩa giết bọn phản nghịch, giáng Nghi Dân xuống tước
hầu, rồi lập Hoàng tử Tư Thành lên làm vua, đó là Lê Thánh Tông.