Tiết 22-23:TẤM CÁM(Truyện Cổ Tích) docx

Tuần VIII - Tiết 22-23: TẤM CÁM
(Truyện Cổ Tích)

A. MỤC TIÊU BÀI HỌC:
Giúp học sinh:
1. Hiểu được ý nghĩa những mâu thuẩn , xung đột và sự biến hóa của Tấm trong
chuyện.
2. Nắm được giá trị nghệ thuật của chuyện.
B. PHƯƠNG TIỆN, CÁCH THỨC THỰC HIỆN.
1. Phương tiện: SGK,SGV, Thiết kế bài học.
2. Phương pháp: Đọc sáng tạo , thảo luận, trả lời câu hỏi(tranh ảnh minh hoạ).
C. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC.
1. Kiểm tra bài cũ:
2. Giới thiệu và dạy bài mới:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV & HS YÊU CẦU CẦN ĐẠT
HĐ1: - Học sinh đọc và trình bày nội dung
phần tiểu dẫn trong sgk (trang 76)
? Truyện cổ tích chia làm mấy loại? TC thuộc
truyện cổ tích loại nào?


? Nêu đặc điểm , giá trị tư tưởng của truyện cổ
tích thần kỳ?



*Truyện cổ tích TC được phổ biến ở nhiều
dân tộc trên thế giới. Theo thống kê của nữ sĩ
người Anh trên thế giới có 564 kiểu truyện
TC. Ở VN có 30kiểu truyện TC.
I/. ĐỌC -TÌM HIỂU :

1. Phân loại truyện cổ tích: 3loại
+ Cổ tích sinh hoạt
+ Cổ tích loài vật
+ Cổ tích thần kì(chiếm số lượng nhiều nhất).
2. Đặc điểm truyện cổ tích thần kỳ:
+ Có sự tham gia của các yếu tố thần kì .
+ Đối tượng : Con người nhỏ bé trong xã hội
+ Kết cấu phổ biến: Nhân vật chính trải qua
hoạn nạn cuối cùng được hưởng hạnh phúc thoả
nguyện mơ ước .
+ Nội dung : Thể hiện mâu thuẫn , xung đột
trong gia đình , ngoài xã hội ; cuộc đấu tranh
giữa thiện – ác, tốt – xấu ; đề cao cái thiện phê
phán cái ác; thể hiện mơ ước thiện chiến thắng



HĐ2: GV gọi HS đọc VB và tóm tắt
*GV hướng dẫn HS cách đọc đúng ngữ
điệu, HS đóng vai đọc, 1 HS dẫn truyện.

* Gv gọi HS tóm tắt và xem giải nghĩa từ
khó

? Truyện cổ tích Tấm Cám có thể chia mấy
phần? Tóm tắt nội dung mỗi phần?

HĐ3: GV gợi ý HS phân tích văn bản



? Theo dõi toàn truyện , em cảm nhận về cuộc
đời thân phận cô Tấm ntn?

? Em hiểu nguyên nhân dẫn đến xung đột, bất
hoà trong gđ T là gì?
*HS trả lời, GV nxét , giảng:
Với chế độ phụ quyền đa thê, mẹ T mất, cha T
lấy vợ kế. Rồi cha mất, T mồ côi cả cha lẫn
mẹ, bị mẹ ghẻ dứt bỏ ( con chồng)  tâm lý
yêu con mình ghét con chồng. Vì
ác , xã hội công bằng hạnh phúc.
+ Kết thúc có hậu.
3. Đọc văn bản và tóm tắt truyện:
a/. Đọc: Đọc theo đặc trưng thể loại:giọng kể
chuyện chậm rãi, biểu cảm, phù hợp tính cách các
nhân vật.
b/. Tóm tắt truyện:
c/.Giải thích từ khó(sgk)
d/.Bố cục
- Mở truyện “Ngày xưa … việc nặng”: giới thiệu
các nhân vật chính và hoàn cảnh truyện .
- Thân truyện: “Một hôm … về cung”: diễn biến
câu chuyện .
+ Tấm ở với gì ghẻ và Cám đến khi trở thành
hoàng hậu .

+ Tấm bị giết và hóa thân .
-Kết truyện :(còn lại) Tấm trả thù mẹ con Cám.
II. Phân tích:
1. Thân phận và con đường đến với hạnh phúc
của Tấm:
a). Thân phận của Tấm:
- Mồ côi, bị mẹ ghẻ và cô em gái cùng cha hắt hủi,
đày đọc, làm lụng suốt ngày.

-Bản chất của mâu thuẫn giữa Tấm và Cám:
+ Mâu thuẫn gia đình:
Tấm> <Cám (Chị em cùng cha khác mẹ)
Tấm> <dì ghẻ (Mẹ ghẻ con chồng)
==> Trong hai mâu thuẫn trên , mâu thuẫn Tấm-
Cám là chủ yếu xuyên suốt toàn truyện , liên tục và
ngày càng căng thẳng quyết liệt . Mâu thuẫn dì ghẻ
“Mấy đời bánh đúc có xương
Mấy đời mẹ ghẻ mà thương con chồng”


-Mâu thuẫn được nâng lên khỏi quan hệ gia
đình thành mâu thuẫn xã hội.




? Để đến với hạnh phúc, em thấy cuộc đời T
gian nan ntn?

? Ở truyện, em thấy Tấm là người như thế
nào?Thái độ của cô khi bị đối xử tàn nhẫn?

? Nhận xét của em về hành động của mẹ con
con chồng chỉ đóng vai trò bổ sung , phụ trợ ,
không liên tục.
-Mâu thuẫn xã hội:
Tấm > < Mẹ con cám
Thiện > < Aùc
Người bị áp bức> < Kẻ áp bức
==> Mâu thuẫn phát triển thành xung đột một
mất một còn và dẫn đến thiện thắng ác , ác bị trừng
trị đích đáng , thiện thỏa nguyện ước mơ .
b) . Con đường đến với hạnh phúc của Tấm:
- Tấm luôn bị mẹ con Cám đối xử độc ác:
- Đi bắt tép :
Tấm chăm chỉ bắt được giỏ tép đầy, bị Cám lười

biếng lừa chị đổ tép sang giỏ mình => về nhận
thưởng (yếm đỏ) .
- Đi chăn trâu
Gạt Tấm đi chăn đồng xa, Cám giết cá bống
(người bạn an ủi của T) ăn thịt.
- Đi xem hội
Mẹ con Cám trắng trợn trộn thóc với gạo bắt
Tấm nhặt => dập tắt niềm vui được đi hội củaT.
Được Bụt giúp, Tấm được đi hội và trở thành vợ
vua.
Mẹ con Cám căm tức, tìm mọi cách hãm hại T
khi cô trở thành vợ vua.
- Tấm là người bất hạnh , ý thức được thân phận
chỉ biết chịu đựng, yếu đuối thụ động , nhường nhịn
và khóc
- Mẹ con cám : độc ác , nhẫn tâm , nhỏ nhen , lừa
dối và hãm hại Tấm.

Cám đ/với Tấm?

-Vai trò của Bụt trong phần đầu của truyện?

-Những hình ảnh con bống, con gà,đàn chimsẻ
đặc biệt hình ảnh chiếc giày đánh rơi có ý
nghĩa gì?
* Hình ảnh con bống , con gà , đàn chim sẻ ,
chiếc giày có ý nghĩa quan trọng . Đặc biệt
hình ảnh chiếc giày đánh rơi là một trong
những chi tiết , hình ảnh độc đáo bởi nó không
chỉ là sự tưởng đẹp mà là còn cầu nối , cái cớ

để so sánh với cám , dẫn đến Tấm gặp Vua ,
trở thành Hoàng hậu ,mở màn hoàng loạt tội
ác của mẹ con Cám.
HĐ4: HS thảo luận:
? Có người cho rằng yếu tố thần kỳ trong
truyện cổ tích chỉ làm cho hình ảnh nhân vật
trở nên yếu đuối hơn, ý kiến các em ntn?
?Nhận xét về vai trò các thế lực siêu nhân
trong truyện?

*GV chuyển ý:
? Mâu thuẫn giữa Tấm và mẹ con Cámkhi
Tấm trở thành hòang hậu có giảm đi không?
Vì sao?
? Khi bị mẹ con Cám giết, T có còn giữ thái
độ cam chịu 1 cách yếu đuối không? T đã làm
gì trước sự độc ác của mẹ con Cám?

? Em hãy thuật lại quá trình mẹ con Cám giết
- T luôn được sự trợ giúp của thần: Bụt xuất hiện
an ủi, ban tặng vật thần kỳ:
+ T mất yếm  Bụt cho cá bống
+ T mất cá bống  hi vọng đổi đời
+ T không được đi hội  chim sẻ đến giúp
+T bị chà đạp  Bụt đưa T trở thành vợ vua.

- Ý nghĩa, vai trò của các thế lực thần linh
:
Bênh vực kẻ yếu, đem lại công bằng, dân chủ, hạnh
phúc của những người lao động nghèo khổ trong
XH.
T đạt được hạnh phúc thể hiện triết lý dân gian :
“ở hiền gặp lành”.

2. Cuộc đấu tranh quyết liệt giành lại hạnh
phúc của Tấm:
-Mâu thuẫn giữa Tấm và mẹ con cám phát triển
ngày một căng thẳng gay gắt, quyết liệt thành xung
đột một mất một còn mang tầm cỡ xã hội.
- Khi bị mẹ con Cám tiêu diệt đến cùng (giếtTấm),
Tấm đã quyết liệt phản kháng.

- Bị giết, Tấm vùng lên giành hạnh phúc, cô hoá
thân thành: vàng anh, cây xoan đào, khung cửi, cây
T nhiều lần khi T trở thành hoàng hậu?
*T về lo dỗ bố => trèo cau => ngã chết=> hóa
thành vàng anh=> hót mắng Cám=>bị giết
=>hóa cây xoan đào => bị chặt đóng khung
cửi=>khung cửi nguyền rủa tội cướp chồng
của Cám => bị đốt => mọc thành cây thị=> có
một quả vàng thơm => về ở với bà lão => từ
quả thị bước ra thành cô Tấm xinh đẹp => trở
lại làm hoàng hậu
- Mẹ con Cám : chặt gốc cau giết Tấm => đưa

thế Cám vào thế chị vào làm hoàng hậu =>
giết chim vàng anh (hóa thân lần 1 của Tấm)
vướt lông ra vườn => chặt cây xoan đào (hóa
thân lần 2 của Tấm) =>đốt khung cửi (hóa
thân lần 3 của Tấm)==>sợ hãi khi Tấm trở
về==>muốn xinh đẹp như Tấm.
? Bốn lần hóa thân của Tấm sau mỗi lần bị
giết chứng tỏ điều gì?





HĐ5 :THẢO LUẬN: Gv nêu vấn đề :
1/. Nếu không gặp bà cụ hàng nước, T có trở
thành hhậu và được hp không?
2/. Nói về hành động trả thù của Tấm có
những ý kiến sau:
+Tấm trả thù là hợp lí, là đích đáng .Mẹ con
Cám đáng bị trừng trị như vậy.
+Tấm làm vậy là trái với banû chất hiền hậu,
thị(quả vàng thơm)

 Bốn lần bị giết, bốn lần hóa thân của T chứng
minh sức sống mãnh liệt không thể bị tiêu
diệt. Cái thiện không chịu chết oan ức trong
im lặng, vùng dậy huỷ diệt cái ác  Cuộc đấu
tranh gay gắt giữa cái Thiện và cái Aùc.
 Quan niệm thiện thắng ác và tinh thần lạc quan
,niềm tin vào chân lí, công bằng xã hội của người
Việt xưa.

3. Ý nghĩa kết thúc truyện :
_ Kết thúc truyện có hậu thể hiện triết lý : “ gieo
gió gặp bão”, “ở hiền gặp lành”, “ở ác gặp dữ”
và bài học cảnh báo : Đừng gây mâu thuẫn, thù
oán.
_ Con người phải tự mình bảo vệ hạnh phúc
của mình, không tìm hạnh phúc ở cõi nào khác
mà tìm hạnh phúc thực sự ngay ở cõi đời này.

làm giảm vẻ đẹp thuần khiết của nhân vật.So
với Thạch Sanh Tấm không bằng.Tấm cũng
hẹp hòi, ích kỉ.
Em có suy nghĩ gì về kết thúc truyện nvậy?
*GV gợi ý HS TL, sau đó GV giảng :
Chú ý đặc trưng thi pháp truyện cổ tích:
Nv Tấm là nv chức năng, không có tâm lý,
tính cách. Cách kết thúc ấy nên có. Vì T chỉ

đại diện cho 1 dt ham sống, quyết sống. T làm
một việc rùng rợn: giết Cám, vì cô đã đe doạ
Cám nhiều lần (hoá kiếp), T phải tự ra tay cứu
mình. Trong khi mẹ con Cám giết T 4 lần.
Còn T chỉ giết C 1 lần  bài học cảnh báo :
đừng gây mâu thuẫn, oán thù trong gđ.
HĐ 6: Kết bài

?Nêu những nét chính về nội dung nghệ
thuật của truyện cổ tích Tấm Cám?







HĐ 7: Gv cho HS luyện tập tại lớp




_ Hành động trả thù của Tấm là đích đáng vì mẹ
con cám đã nhiều lần hại Tấm hòng tiêu diệt Tấm
đến cùng, không cho Tấm con đường sống.Tấm
phải trả thù thì mới có thể tồn tại.Mặt khác, mâu
thuẫn của Tấm và mẹ con Cám không còn là mâu
thuẫn gia đình mà là mâu thuẫn xã hội.Mâu thuẫn
giữa thiện và ác, giữ a người bóc lột và người bị
bóc lột.Tóm lại, Tấm trả thù là để đòi lại quyền

sống , quyền làm người.


III.Tổng kết
_ Đằng sau xung đột dì ghẻ con chồng, truyện cổ
tích TC phản ánh mâu thuẫn sâu sắc giữa cái Thiện
và cái Aùc, giữa ndlđ và giai cấp bóc lột. Qua cách
giải quyết xung đột, truyện nêu cao khát vọng, ước
mơ được sống tự do, hạnh phúc, công bằng và tinh
thần lạc quan của ndlđ về cuộc sống.
_ Đặc sắc nghệ thuật của truyện thể hiện ở sự
chuyển biến của của hình tượng nhân vật :từ yếu
đuối thụ động đế kiên quyết đấu tranh giành lại sự
sống, hạnh phúc cho mình
IV/. LUYỆN TẬP:
1. Em hãy tìm và đọc những câu ca dao, tục
ngữ hay truyện cổ tích có hình ảnh miếng
trầu.
2. Em hãy trình bày ý nghĩa của hình ảnh
miếng trầu trong đời sống văn hoá của
người Việt.

3 .Củng cố: HS ltập, GV gọi HS đọc ghi nhớ và chép Ghi nhớ vào tập.
4. Dặn dò :
HS học bài, sọan bài đọc thêm Truyện cổ tích Chử Đồng Tử.
Soạn : Miêu tả và biểu cảm trong bài văn tự sự.