CÂY GAI DẦU potx

CÂY GAI DẦU



Cây Gai dầu

CÂY GAI DẦU
Fructus Cannabis
Tên khác: Gai mèo, Bồ đà, Cần sa.

Tên khoa học: Cannabis sativa L. họ Gai mèo
(Cannabinaceae).

Mô tả: Cây thảo sống hàng năm cao 1-3m; thân vuông có
rãnh dọc, phủ lông mềm, sù sì. Lá thường mọc so le, có
cuống, có lá kèm, có phiến chia đều tận gốc thành 5-7 lá
chét, hẹp, hình ngọn giáo, nhọn, có răng cưa. Hoa đơn
tính khác gốc, các hoa đực xếp thành chùm xim kép ở
nách và ở ngọn; các hoa cái xếp thành xim hay xim co ở
nách những lá bắc dạng lá. Quả bé dạng trứng, dẹp, có
mũi nhọn ở đầu, không mở nhưng do áp suất mà tách ra
hai nửa và bao bởi hoa tồn tại. Hạt không có nội nhũ,
chứa nhiều dầu.

Hoa tháng 5-6, quả tháng 7

Bộ phận dùng: Hạt (Hoả ma nhân -火麻仁)

Phân bố: Cây của Á châu đới ôn được trồng ở nhiều
vùng Âu, Phi, Mỹ châu. Ở nước ta cây được trồng nhiều ở
vùng rẻo cao miền Bắc. Ðồng bào Mèo thường dùng lấy

sợi nên mới có tên là Gai mèo, và có nơi trồng lấy hạt cho
dầu.

Thu hái: Thu hái quả vào tháng 8-9, dùng ép dầu và làm
thuốc. Ðể làm thuốc, người ta đem hạt sao già để giảm
độc ở vỏ, rồi giã giập sắc uống.

Thành phần hoá học: Quả chứa 30% dầu khô gồm các
glycerid của acid linoleic và linolenic. Nhân hạt chứa
trigonellin L (d)-isoleucine betaine, edestinase. - Hoa và
lá có chất độc gây nghiện: tetrahydrocannabinol và các
chất cùng nhóm.

Công năng: Nhuận táo, hoạt trường, thông tiện.

Công dụng: Hạt: Nhuận tràng, lợi niệu, tiêu phù thũng,
dùng trong trường hợp tiểu tiện bí, đái buốt, đái rắt, cầm
nôn mửa.

Cũng cần lưu ý là quả cây này dù được sử dụng làm thuốc
ăn cho các loài chim nhỏ; dầu khô của nó dùng để sơn;
khô dầu của nó giàu về protein, dùng làm thức ăn cho gia
súc.

Cách dùng, liều dùng: 12-20g hạt nghiền nhỏ, lọc vắt lấy
nước, để nấu thành cháo, thêm hành, hạt tiêu và muối, ăn
khi đói.

Bài thuốc:

1. Chữa chứng táo bón: Nhân hạt Gai dầu và hạt Tía tô
lượng bằng nhau, giã nhỏ, cho vào nước ngâm hoặc đun
sôi, bỏ bã, lấy nước nấu cháo ăn.

2. Chữa đi lỵ ra máu không dứt: Nhân hạt Gai dầu nấu với
Ðậu xanh ăn.

3. Chữa trong khi có thai, thai bị tổn thương sinh đau
bụng. Hạt Gai dầu 30g đập giập sao thơm, sắc uống.

4. Chữa phong độc, xương tuỷ đau nhức: Nhân hạt Gai
dầu sao thơm, ngâm rượu uống.

ở nước ta, đồng bào miền núi thường dùng Gai dầu để lấy
sợi dệt vải và cũng để lấy hạt chế dầu.

Kiêng kỵ: Không nên dùng dài hạn cho cả nam lẫn nữ, có
thể gây di tinh ở nam

Ghi chú: Có hai loài Gai dầu, Gai dầu Trung Quốc
Cannabis sativa L. var. chinensis được trồng chủ yếu để
lấy sợi dệt vải và hạt làm thuốc, loài này có hàm lượng
chất gây nghiện trong hoa và hạt thấp. Gai dầu Ấn độ -
Cannabis sativa L. var. indica có hàm lượng chất gây
nghiện cao, cấm trồng ở nhiều nước