Đừng chủ quan khi bị chóng mặt docx

Đừng chủ quan khi bị chóng mặt
Chóng mặt là một loại triệu chứng có thể gặp ở mọi
lứa tuổi nhưng ở người cao tuổi (NCT) chiếm tỷ lệ cao
hơn và nguy hiểm hơn. Chóng mặt thường có kèm
theo một số triệu chứng khác như quay cuồng, hoa
mắt, ù tai gây rất khó chịu cho người bệnh và rất dễ
tái phát.
Chóng mặt ở NCT có thể biểu hiện ở nhiều tư thế khác
nhau nhưng hay gặp nhất là khi đang nằm xuất hiện chóng
mặt, đặc biệt là khi thay đối tư thế (đang nằm ngửa
chuyển sang nằm nghiêng trái hoặc nghiêng phải). Có
nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó chóng mặt liên
quan đến tiền đình, thiếu máu não là một triệu chứng
thường gặp.

không nên chủ quan khi người cao tuổi bị chóng mặt.

Nguyên nhân gây nên chóng mặt ở NCT
Nguyên nhân hay gặp nhất trong chóng mặt ở NCT là
xuất phát từ dây thần kinh tiền đình. Tiền đình là vùng
nằm sau ốc tai, là một hệ thống có vai trò quan trọng
trong duy trì tư thế, dáng bộ, điều hoà, phối hợp cử động
mắt, đầu, phản xạ các cơ và vận động thân mình nói
chung. Vì vậy, khi tiền đình bị ảnh hưởng do bất kỳ một
nguyên nhân nào cũng có thể sẽ gây rối loạn thăng bằng,
rung giật nhãn cầu, chóng mặt, buồn nôn hoặc nôn thực
sự.
Những tổn thương như chấn thương vùng đầu, viêm mê
đạo của vùng ốc tai, do tắc mạch máu não vùng sau cổ
(tắc, hẹp) hoặc hội chứng Menière đều có gây triệu chứng
chóng mặt (hội chứng Menière gồm có chóng mặt, ù tai,

giảm thính lực). Người ta còn đề cập đến nguyên nhân tổn
thương tiền đình do nhiễm khuẩn gây viêm tiền đình hoặc
chấn thương gây vỡ xương đá.
Một nguyên nhân gặp khá nhiều gây chóng mặt ở NCT là
rối loạn vận mạch do hệ thống mạch máu (động mạch
cung cấp máu cho vùng tiểu não bị ảnh hưởng hoặc do
lượng máu đến ít đi hoặc mạch máu bị tắc, nghẽn do xơ
vữa động mạch) như động mạch cột sống thân nền.
Nguyên nhân của xơ vữa thành động mạch thì có nhiều
nhưng do tăng mỡ trong máu mà đặc biệt là bệnh tăng
huyết áp.
Tăng lượng cholesterol máu nhất là tăng loại cholesterol
xấu có nguy cơ làm xơ vữa động mạch. Khi động mạch bị
xơ vữa thì lòng động mạch bị hẹp lại làm cho lượng máu
đi qua khó khăn gây hạn chế lưu thông máu đến não. Các
loại u não cũng gây nên chóng mặt, buồn nôn như u não,
u tiểu não, u dây thần kinh số VIII.
Các nguyên nhân về mạch máu hoặc do khối u gây nên
chóng mặt thường người ta xếp vào loại rối loạn tiền đình
thuộc về trung ương. Ngoài ra chóng mặt ở NCT cũng có
thể gặp do ngộ độc thực phẩm bởi hoá chất hoặc bởi vi
khuẩn (vi khuẩn gây ngộ độc thịt có độc lực mạnh và tác
động chủ yếu vào hệ thần kinh trung ương như
Clostridium butulinum hoặc S. aureus) hoặc chóng mặt có
thể có liên quan đến thời tiết chuyển mùa, stress liên
tục…
Khi bị chóng mặt, NCT nên làm gì?
Khi bị chóng mặt thì người bệnh nên chọn tư thế nằm cho
thích hợp (nghiêng trái hay nghiêng bên phải hoặc nằm
ngửa), không nên gắng, gượng đi tiếp. Tránh thay đổi tư

thế và nên tránh ánh sáng chói như ánh sáng mặt trời, ánh
sáng đèn hoặc tránh tiếng động, ồn ào. Cần gọi cho người
thân, người giúp việc biết tình trạng của mình để mọi
người có thái độ xử lý thích hợp nhất (cho uống thuốc nếu
đã biết bệnh từ trước và có sẵn thuốc mua theo đơn của
bác sĩ hoặc cho đi khám bệnh ở cơ sở y tế gần nhất).
Khi bị chóng mặt dù chỉ mới thoáng qua cũng nên đi
khám bệnh để được bác sĩ xác định bệnh và tình trạng
bệnh, nhất thiết không được chủ quan. Tùy tình trạng
bệnh mà bác sĩ sẽ khám về hệ thống tim mạch, hoặc chỉ
định các xét nghiệm thích hợp, ví dụ xét nghiệm máu lúc
đói để biết chỉ số cholesterol hoặc siêu âm tim, điện
tim…Nếu nghi là xơ vữa động mạch hoặc bệnh về tai,
mũi, họng thì có thể nội soi động mạch hoặc nội soi tai,
mũi, họng.
Nếu nghi là u não, những vấn đề về ốc tiền đình thì có thể
chụp cắt lớp vi tính, chụp cộng hưởng từ… Từ đó giúp
chẩn đoán chính xác nguyên nhân và có chỉ định dùng
thuốc thích hợp.
Ngoài việc dùng thuốc, cần tập luyện thường xuyên, nhẹ
nhàng nhưng đúng động tác, ví dụ tập đốt sống cổ cần
quay trái, quay phải, ngả đầu về sau, cúi đầu xuống, phải
thực hiện các động tác một cách từ từ không vội vàng,
mỗi lần tập như vậy cũng chỉ kéo dài từ 5-10 phút, không
nên tập kéo dài thời gian…
Nếu chóng mặt bởi rối loạn tuần hoàn não do tăng mỡ
máu hay do tăng huyết áp cần lưu ý thay vì ăn mỡ động
vật bằng ăn dầu thực vật nhưng cũng ở trong giới hạn cho
phép, không nên lạm dụng và không nên dùng loại dầu
rán đã qua sử dụng nhiều lần. Nếu bị tăng huyết áp thì

việc sử dụng thuốc phải thường xuyên, dùng loại thuốc
nào, liều lượng bao nhiêu phải do thầy thuốc chỉ định và
luôn được kiểm tra huyết áp (tốt nhất là kiểm tra hằng
ngày với người biết đo huyết áp và máy đo chuẩn).
Biểu hiện của chứng chóng mặt ở người cao tuổi
Bệnh chóng mặt thường xảy ra lúc nửa đêm, gần sáng,
khi tỉnh dậy không ngồi dậy được do hoa mắt, chóng
mặt, buồn nôn và có thể nôn. Người lao đao, choáng
váng, mất thăng bằng, nếu cố dậy có thể bị ngã hoặc dúi
dụi xuống đất, cũng có trường hợp bị sang chấn làm gãy
xương (lồng ngực, khung chậu, chân, tay).
Các triệu chứng này làm cho ngư
ời bệnh rất khó chịu đặc
biệt là khi người bệnh thay đổi tư thế nghiêng người từ
trái qua phải hoặc ngược lại là chóng mặt, buồn nôn. N
ếu
nhẹ thì thoáng qua nhưng nếu nặng thì không thể thay
đổi tư thế được và nôn nhiều. Trong trường hợp NCT
chóng mặt do hệ thống mạch máu nghĩa là do rối loạn
tuần hoàn não (thiếu máu não), người bệnh còn có đau
đầu, có khi đau dữ dội, liên tục (tỷ lệ đau đầu trong
trường hợp này chiếm tới 90%).
Chóng mặt ở NCT nếu thuộc hệ thần kinh trung ương
cần hết sức cảnh giác, ngoài u não còn có rối loạn tuần
hoàn não cũng rất có thể để lại những biến chứng nặng
nề như tai biến mạch máu não