Bài : NHÔM VÀ HỢP CHẤT CỦA NHÔM pptx

Bài : NHÔM VÀ HỢP CHẤT CỦA NHÔM

I. MỤC TIÊU:
A. Chuẩn kiến thức và kỹ năng
Kiến thức
Biết được: Vị trí , cấu hình lớp electron ngoài cùng, tính chất vật lí , trạng thái tự
nhiên, ứng dụng của nhôm .
Hiểu được:
 Nhôm là kim loại có tính khử khá mạnh: phản ứng với phi kim, dung dịch axit,
nước, dung dịch kiềm, oxit kim loại.
 Nguyên tắc và sản xuất nhôm bằng phương pháp điện phân oxit nóng chảy
 Tính chất vật lí và ứng dụng của một số hợp chất: Al
2
O
3
, Al(OH)
3
, muối nhôm.
 Tính chất lưỡng tính của Al
2
O
3
, Al(OH)
3
: vừa tác dụng với axit mạnh, vừa tác
dụng với bazơ mạnh;
 Cách nhận biết ion nhôm trong dung dịch.
Kĩ năng
 Quan sát mẫu vật, thí nghiệm, rút ra kết luận về tính chất hóa học và nhận biết ion
nhôm
 Viết các PTHH minh hoạ tính chất hoá học của nhôm.

 Dự đoán, kiểm tra bằng thí nghiệm và kết luận được tính chất hóa học của nhôm,
nhận biết ion nhôm
 Viết các PTHH phân tử và ion rút gọn (nếu có) minh hoạ tính chất hoá học của hợp
chất nhôm.
 Sử dụng và bảo quản hợp lý các đồ dùng bằng nhôm.
 Tính % khối lượng nhôm trong hỗn hợp kim loại đem phản ứng.
 Tính khối lượng boxit để sản xuất lượng nhôm xác định theo hiệu suất phản ứng;
B. Trọng tâm
 Đặc điểm cấu tạo nguyên tử nhôm và các phản ứng đặc trưng của nhôm
 Phương pháp điều chế nhôm
 Tính chất hoá học cơ bản của Al
2
O
3
, Al(OH)
3
, Al
2
(SO
4
)
3
.
 Cách nhận biết Al
3+
trong dung dịch.
II. CHUẨN BỊ: Sơ đồ thùng điện phân Al
2
O
3

nóng chảy.

III. PHƯƠNG PHÁP: Nêu vấn đề + đàm thoại + hoạt động nhóm.
IV. TIẾN TRÌNH BÀY DẠY:
1. Ổn định lớp: Chào hỏi, kiểm diện.
2. Kiểm tra bài cũ: Tính chất hoá học cơ bản của nhôm là gì ? Dẫn ra các PTHH để
minh hoạ.
3. Bài mới:
HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ NỘI DUNG KIẾN THỨC
TIẾT 48
Hoạt động 1
 HS trình bày các ứng dụng quan trọng của Al và
cho biết những ứng dụng đó dựa trên những tính
chất vật lí nào của nhôm.
 GV bổ sung thêm một số ứng dụng khác của
IV. ỨNG DỤNG VÀ TRẠNG THÁI THIÊN
NHIÊN
1. Ứng dụng
- Dùng làm vật liệu chế tạo ô tô, máy bay, tên
lửa, tàu vũ trụ.
- Dùng trong xây dựng nhà cửa, trang trí nội
nhôm. thất.
- Dùng làm dây dẫn điện, dùng làm dụng cụ
nhà bếp.
- Hỗn hợp tecmit (Al + Fe
x
O
y
) để thực hiện
phản ứng nhiệt nhôm dùng hàn đường ray.

 HS nghiên cứu SGK để biết được trạng thái thiên
nhiên của Al.
2. Trạng thái thiên nhiên
Đất sét (Al
2
O
3
.2SiO
2
.2H
2
O), mica
(K
2
O.Al
2
O
3
.6SiO
2
), boxit (Al
2
O
3
.2H
2
O), criolit
(3NaF.AlF
3
),

Hoạt động 2
 HS nghiên cứu SGK để biết Al trong công
nghiệp được sản xuất theo phương pháp nào.
 GV ?: Vì sao trong công nghiệp để sản xuất Al
người ta lại sử dụng phương pháp điện phân nóng
chảy mà không sử dụng các phương pháp khác ?
V. SẢN XUẤT NHÔM
Trong công nghiệp, nhôm được sản xuất bằng
phương pháp điện phân Al
2
O
3
nóng chảy.

 GV ?: Nguyên liệu được sử dụng để sản xuất Al
là gì ? Nước ta có sẵn nguồn nguyên liệu đó hay
không ?
1. Nguyên liệu: Quặng boxit Al
2
O
3
.2H
2
O có
lẫn tạp chất là Fe
2
O
3
và SiO
2

. Loại bỏ tạp chất
bằng phương pháp hoá học  Al
2
O
3
gần như
nguyên chất.

 HS nghiên cứu SGK để biết vì sao phải hoà tan
Al
2
O
3
trong criolit nóng chảy ? Việc làm này nhằm
mục đích gì ?
2. Điện phân nhôm oxit nóng chảy
 Chuẩn bị chất điện li nóng chảy: Hoà tan
Al
2
O
3
trong criolit nóng chảy nhằm hạ nhiệt độ
nóng chảy của hỗn hợp xuống 900
0
C và dẫn
GV gii thiu s in phõn Al
2
O
3
núng chy.

GV ?: Vỡ sao sau mt thi gian in phõn, ngi
ta phi thay th in cc dng ?

in tt, khi lng riờng nh.
Quỏ trỡnh in phõn
Al
2
O
3


o
t
2Al
3+
+ 3O
2-

K (-) A (+)Al
2
O
3
(noựng chaỷy)
Al

3+
O
2-
Al
3+
+ 3e Al 2O
2-
O
2
+ 4
e

Phửụng trỡnh ủieọn phaõn:2Al
2
O
3
4Al + 3O
2
ủpnc

Khớ oxi nhit cao ó t chỏy cc dng
l cacbon, sinh ra hn hp khớ CO v CO
2
. Do
vy trong quỏ trỡnh in phõn phi h thp dn
dn cc dng.
Hot ng 3
HS nghiờn cu SGK bit c mt s tớnh
cht vt lớ ca nhụm oxit.

HS vit phng trỡnh hoỏ hc ca phn ng
chng minh Al
2
O
3
l hp cht lng tớnh.
B. MT S HP CHT QUAN TRNG
CA NHễM
I NHễM OXIT
1. Tớnh cht
Tớnh cht vt lớ: Cht rn, mu trng, khụng
tan trong nc v khụng tỏc dng vi nc, t
nc
>
2050
0
C.
Tớnh cht hoỏ hc: L oxit lng tớnh.
* Tỏc dng vi dung dch axit
Al
2
O
3
+ 6HCl 2AlCl
3
+ 3H
2
O
Al

2
O
3
+ 6H
+
2Al
3+
+ 3H
2
O
* Tác dụng với dung dịch kiềm
Al
2
O
3
+ 2NaOH  2NaAlO
2
+ H
2
O
natri aluminat
Al
2
O
3
+ 2OH

 2AlO
2


+ H
2
O



 HS nghiên cứu SGK để biết được một số ứng
dụng của nhôm oxit.
2. Ứng dụng: Nhôm oxit tồn tại dưới dạng ngậm
nước và dạng khan.
 Dạng ngậm nước là thành phần của yếu của
quặng boxit (Al
2
O
3
.2H
2
O) dung để sản xuất
nhôm.
 Dạng oxit khan, có cấu tạo tinh thể đá quý, hay
gặp là:
- Corinđon: Dạng tinh thể trong suốt, không màu,
rất rắn, được dùng để chế tạo đá mài, giấy
nhám,
- Trong tinh thể Al
2
O
3
, nếu một số ion Al
3+

được
thay bằng ion Cr
3+
ta có hồng ngọc dùng làm đồ
trang sức, chân kính đồng hồ, dùng trong kĩ thuật
laze.
- Tinh thể Al
2
O
3
có lẫn tạp chất Fe
2+
, Fe
3+
và
Ti
4+
ta có saphia dùng làm đồ trang sức.
- Bột nhôm oxit dùng trong công nghiệp sản xuất
chất xúc tác cho tổng hợp hữu cơ.
Hoạt động 4 II. NHÔM HIĐROXIT
 HS biểu diễn thí nghiệm điều chế Al(OH)
3
, sau
đó cho HS quan sát Al(OH)
3
vừa điều chế được.
 HS nhận xét về trạng thái, màu sắc của
Al(OH)
3

.

 GV biểu diễn thí nghiệm hoà tan Al(OH)
3
trong
dung dịch HCl và dung dịch NaOH.
 HS quan sát hiện tượng xảy ra, viết phương
trình phân tử và phương trình ion của phản ứng.
 Tính chất vật lí: Chất rắn, màu trắng, kết tủa
ở dạng keo.

 Tính chất hoá học: Là hiđroxit lưỡng tính.
* Tác dụng với dung dịch axit
Al(OH)
3
+ 3HCl  AlCl
3
+ 3H
2
O
Al(OH)
3
+ 3H
+
 Al
3+
+ 3H
2
O
* Tác dụng với dung dịch kiềm

Al(OH)
3
+ NaOH  NaAlO
2
+ 2H
2
O
natri aluminat
Al(OH)
3
+ OH

 AlO
2

+ 2H
2
O

Hoạt động 5: HS nghiên cứu SGK để biết được
một số ứng dụng quan trọng của nhôm sunfat.


III – NHÔM SUNFAT
- Muối nhôm sunfat khan tan trong nước vàlàm
dung dịch nóng lên do bị hiđrat hoá.
- Phèn chua: K
2
SO
4

.Al
2
(SO
4
)
3
.24H
2
O hay
KAl(SO
4
)
2
.12H
2
O được dùng trong ngành thuộc
da, công nghiệp giấy, chất cầm màu trong công
nghiệp nhuộm vải, chất làm trong nước,
- Phèn nhôm: M
2
SO
4
.Al
2
(SO
4
)
3
.24H
2

O (M
+
là
Na
+
; Li
+
, NH
4
+
)

 GV ?: Trên sơ sở tính chất của một số hợp chất
của nhôm, theo em để chứng minh sự có mặt của
IV – CÁCH NHẬN BIẾT ION Al
3+
TRONG
DUNG DỊCH
Cho từ từ dung dịch NaOH vào dung dịch thí
ion Al
3+
trong một dung dịch nào đó thì ta có thể
làm như thế nào ?
nghiệm, nếu thấy kết tủa keo xuất hiện rồi tan
trong NaOH dư  có ion Al
3+
.
Al
3+
+ 3OH


 Al(OH)
3

Al(OH)
3
+ OH

(dư)  AlO
2

+ 2H
2
O
V. CỦNG CỐ:
1. Viết PTHH của các phản ứng thực hiện dãy chuyển đổi sau:
Al AlCl
3
Al(OH)
3
NaAlO
2
Al(OH)
3
Al
2
O
3
Al
(1) (2) (3) (4) (5) (6)

2. Có 2 lọ không nhãn đựng dung dịch AlCl
3
và dung dịch NaOH. Không dùng thêm
chất nào khác, làm thế nào để nhận biết mỗi hoá chất ?
3. Phát biểu nào dưới đây là đúng ?
A. Nhôm là một kim loại lưỡng tính. B. Al(OH)
3
là một bazơ lưỡng tính.
C. Al
2
O
3
là oxit trung tính. D. Al(OH)
3
là một hiđroxit lưỡng
tính. 
4. Trong những chất sau, chất nào không có tính lưỡng tính ?
A. Al(OH)
3
B. Al
2
O
3
C. ZnSO
4
 D. NaHCO
3

5. Có 4 mẫu bột kim loại là Na, Al, Ca, Fe. Chỉ dùng nước làm thuốc thử thì số kim loại

có thể phân biệt được tối đa là bao nhiêu ?
A. 1 B. 2 C. 3 D. 4 
VI. DẶN DÒ: XEM TRƯỚC BÀI LUYỆN TẬP: TÍNH CHẤT CỦA NHÔM VÀ
HỢP CHẤT CỦA NHÔM.