Giáo án điện tử môn sinh học: Sinh Học lớp 12- Điều hòa Gen potx

“Tại sao trứng ếch lại nở ra nòng nọc và
nòng nọc lại phát triển thành ếch được” ?
I. KHÁI QUÁT VỀ ĐIỀU HÒA HOẠT ĐỘNG GEN
-
Điều hòa hoạt động gen là điều hòa
lượng sản phẩm của gen tạo ra, đảm
bảo cho hoạt động sống của tế bào
phù hợp với điều kiện của môi
trường cũng như sự phát triển bình
thường của cơ thể.
-
Điều hòa hoạt động gen: Điều hòa
phiên mã, điều hòa dịch mã, điều
hòa sau dịch mã. Ở sinh vật nhân sơ,
xảy ra chủ yếu ở cấp độ phiên mã.
Phát hiện cơ chế điều hòa hoạt động gen ở E.Coli
Mônô và Jaccôp – Pháp
II. ĐIỀU HÒA HOẠT ĐỘNG GEN Ở SINH VẬT NHÂN SƠ:
II. ĐIỀU HÒA HOẠT ĐỘNG GEN Ở SINH VẬT NHÂN SƠ:
1. Mô hình cấu trúc của opêron Lac:
*Khái niệm Opêron : Các gen cấu trúc có liên quan về chức năng
thường được phân bố thành 1 cụm có chung một cơ chế điều hòa gọi
là Ôpêron.
*Cấu trúc:
- Vùng cấu trúc Z, Y, A : chứa các gen cấu trúc quy định tổng
hợp các enzim phân giải đường lactôzơ.
- Vùng vận hành O (operator): có trình tự Nu đặc biệt để prôtêin
ức chế có thể liên kết làm ngăn cản sự phiên mã.
- Vùng khởi động P (Promoter): nơi mà ARN pôlimeraza bám
vào và khởi đầu phiên mã.
* Gen điều hòa R (Regulator) không thuộc opêron, nhưng có vai

trò quan trọng giúp điều hoà hoạt động của opêron thông qua
điều hoà prôtêin ức chế.
PHIM ĐIỀU HÒA HOẠT ĐỘNG GEN
Khi môi trường không có Lactôzơ (ức
chế)
Khi môi trường có Lactôzơ (hoạt động)
THẢO LUẬN HOÀN THÀNH PHIẾU HỌC TẬP
Sơ đồ : Sự điều hoà hoạt động gen opêron Lac
a) Khi môi trường không có lactôzơ:
-
Gen điều hoà hoạt động tổng hợp prôtêin ức chế.
-
Prôtêin ức chế liên kết được vào vùng vận hành của opêron ngăn cản
quá trình phiên mã làm các gen cấu trúc không hoạt động.
2. Sự điều hoà hoạt động gen opêron Lac:
b) Khi môi trường có lactôzơ:
- Các phân tử lactôzơ liên kết với prôtêin ức chế làm nó không liên kết
được vào vùng vận hành của opêron, do đó mà ARN pôlimeraza liên kết
được với vùng khởi động để tiến hành phiên mã tạo ra các mARN.
- Các phân tử mARN của gen cấu trúc được dịch mã tạo ra các enzim
phân giải lactôzơ.
- Khi lactôzơ bị phân giải hết thì prôtêin ức chế lại liên kết vào vùng vận
hành và quá trình phiên mã bị dừng lại.
Khi môi trường không có
Lactôzơ (ức chế)
Khi môi trường có Lactôzơ (hoạt
động)
- Gen điều hoà hoạt động tổng
hợp prôtêin ức chế.
- Prôtêin ức chế liên kết được

vào vùng vận hành của opêron
ngăn cản quá trình phiên mã
làm các gen cấu trúc không hoạt
động.
- Các phân tử lactôzơ liên kết với
prôtêin ức chế làm nó không liên kết
được vào vùng vận hành của opêron,
do đó mà ARN pôlimeraza liên kết
được với vùng khởi động để tiến hành
phiên mã tạo ra các mARN.
- Các phân tử mARN của gen cấu trúc
được dịch mã tạo ra các enzim phân
giải lactôzơ.
- Khi lactôzơ bị phân giải hết thì
prôtêin ức chế lại liên kết vào vùng
vận hành và quá trình phiên mã bị
dừng lại.
NỘI DUNG PHIẾU HỌC TẬP