Giáo án điện tử sinh học: Sinh học 12-BIẾN ĐỘNG SỐ LƯỢNG CÁ THỂ CỦA QUẦN THỂ SINH VẬT pdf

Trường THPT Nguyễn Bỉnh Khiêm
Tổ Sinh học

KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu 1: Kích thước của quần thể thay đổi phụ
thuộc vào :
a.Mức sinh sản
b.Mức tử vong
c.Mức xuất cư và mức nhập cư
d.Cả a, b và c

Câu 2: Khi số lượng cá thể của quần thể ở mức
cao nhất để quần thể có khả năng duy trì phù
hợp nguồn sống thì gọi là ?
A. Kích thước tối thiểu.
B. Kích thước tối đa.
C. Kích thước bất ổn.

D. Kích thước dao động

Câu 3:M c sinh s n c a qu n th ứ ả ủ ầ ể thường bị
giảm sút khi:
a.Mật độ quần thể quá đông
b.Số lượng cá thể tăng đột biến
c.Thiếu thức ăn, nơi ở hoặc điều kiện khí hậu
không thuận lợi.
d.Không cân bằng tỉ lệ đực – cái.

Câu 4: Mức tử vong của quần thể không phụ
thuộc vào:

a.Sự phát tán cá thể của quần thể
b.Điều kiện sống của môi trường
c.Mức độ khai thác của con người
d.Trạng thái của quần thể.

Câu 5:Trong điều kiện môi trường bị giới hạn,
đường cong tăng trưởng thực tế có hình :
a.Chữ S
b.Chữ J
c.Chữ S và chữ J
d.Không có hình chữ nào.

Tiết 42: BIẾN ĐỘNG SỐ
LƯỢNG CÁ THỂ CỦA
QUẦN THỂ SINH VẬT

BÀI 39: BIẾN ĐỘNG SỐ LƯỢNG CÁ THỂ CỦA QUẦN THỂ SINH VẬT
I.BIẾN ĐỘNG SỐ LƯỢNG CÁ THỂ
1. Khái niệm:
- Khái niệm: Biến động số lượng cá thể là sự tăng hoặc
giảm số lượng cá thể trong quần thể.
Thế nào là biến
động số lượng cá
thể của quần thể?
Dựa vào kiến thức thực tế em có
nhận xét gì về số lượng cá thể của
quần thể ếch, nhái ở Tây Nguyên
qua các mùa trong năm?
- Ví dụ: + Quần thể ếch nhái: mùa mưa số lượng tăng, mùa
khô số lượng giảm…

2.Các hình thức biến động số lượng cá thể:

Hãy xác định dạng biến động số lượng cá
thể của quần thể ở cột 1, cột 2 ?
Nhận xét đặc điểm chung của các dạng biến
động số lượng trong mỗi cột ?
PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1:
TÌM CÁC DẠNG BIẾN ĐỘNG SỐ LƯỢNG CÁ THỂ CỦA QUẦN THỂ
BIẾN ĐỘNG ? (1) ? (2)
VÍ DỤ
- Số lượng ếch tăng mạnh
vào mùa mưa.
- Số lượng muỗi tăng vào
mùa hè.
- Số lượng mèo rừng tăng
giảm theo chu kỳ 9-10 năm.
- Biến động số lượng cá cơm
ở biển Peru 7 năm.
- Số lượng nấm men tăng
mạnh trong vại dưa.
- Số lượng cây dương xỉ giảm
mạnh do cháy rừng.
- Số lượng gà ở Thái Nguyên
giảm mạnh do dịch cúm gia
cầm H5N1.
- Số lượng cá thu giảm mạnh
do sự đánh bắt quá mức của
ngư dân ven biển.
Nhận xét

THEO CHU KỲ
KHÔNG THEO CHU KỲ
Số lượng cá thể của quần
thể biến động theo chu kỳ.
Số lượng cá thể của quần thể
biến động một cách đột ngột.

BÀI 39: BIẾN ĐỘNG SỐ LƯỢNG CÁ THỂ CỦA QUẦN THỂ SINH VẬT
Hình 39.1: Đồ thị biến động số lượng thỏ và
mèo rừng Canada, theo chu kì 9-10 năm
Quan sát hình
39.1,cho biết vì
sao số lượng thỏ
và mèo rừng lại
tăng và giảm theo
chu kì gần giống
nhau?
Mèo rừng bắt thỏ
Thỏ là thức ăn của mèo rừng số
lượng thỏ và mèo rừng khống chế lẫn nhau.

Nguyên nhân nào gây ra sự biến động số lượng
cá thể của quần thể ?
Hồn thành PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2 ?
II/ NGUYÊN NHÂN GÂY BIẾN ĐỘNG VÀ
SỰ ĐIỀU CHỈNH SỐ LƯNG CÁ THỂ CỦA
QUẦN THỂ
1.Ngun nhân gây biến động số lượng
cá thể của quần thể:

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2
Xác định nguyên nhân gây biến động số lượng cá thể quần thể
(Thời gian: 3 phút)
QUẦN THỂ
NGUYÊN NHÂN GÂY BIẾN
ĐỘNG QUẦN THỂ
Nhóm
NTST
1. Cáo ở đồng rêu phương Bắc
Số lượng chuột lemmus.
2. Sâu hại mùa màng
3. Cá cơm ở vùng biển Peru
4 .Chim cu gáy
5. Muỗi
6. Ếch nhái
7.Bò sát, ếch nhái ở miền Bắc Việt Nam
8. Bò sát, chim nhỏ, gặm nhấm
9. Động thực vật rừng U Minh
10. Thỏ ở Australia
HS

PHIU HC TP S 2
Xỏc nh nguyờn nhõn gõy bin ng s lng cỏ th qun th
Dửùa vaứo baỷng hóy xỏc nh cỏc nguyờn nhõn
chớnh gõy nờn bin ng s lng cỏ th trong
qun th ?
QUN TH
NGUYấN NHN GY BIN
NG QUN TH
Nhúm

NTST
1. Cỏo ng rờu phng Bc
S lng chut lemmus.
2. Sõu hi mựa mng
3. Cỏ cm vựng bin Peru
4 .Chim cu gỏy
5. Mui
6. ch nhỏi
7.Bũ sỏt, ch nhỏi min Bc Vit Nam
8. Bũ sỏt, chim nh, gm nhm
9. ng thc vt rng U Minh
10. Th Australia
Cõy trng, khớ hu.
Dũng nc núng.
Ngun thc n (lỳa, ngụ)
Nhit , m.
Mựa ma.
Nhit (<8
o
C)
L lt tht thng.
Chỏy rng.
Virus gõy bnh u nhy.
HS
VS,HS
VS
HS
VS
VS
VS

VS
VS
HS

Nguyên nhân Nhân tố vô sinh Nhân tố hữu sinh
Phụ thuộc mật độ
quần thể
Yếu tố ảnh hưởng
chủ yếu
Ảnh hưởng tới
Không.
Có.
Khí hậu (t
o
C, độ ẩm …)
- Cạnh tranh (Cùng loài)
- Kẻ thù.
- Thức ăn.
- Sinh sản.
- Khả năng thụ tinh.
- Sức sống của con
non.
-Thông qua trạng thái sinh lý
của các cá thể.
- Sự phát tán.
- Sức sinh sản.
- Tỉ lệ tử vong.
1.Nguyên nhân gây biến động số lượng cá thể của
quần thể:

I.BIẾN ĐỘNG SỐ LƯỢNG CÁ THỂ
1. Khái niệm:
2. Các hình thức biến động số lượng cá thể:
II. NGUYÊN NHÂN GÂY BIẾN ĐỘNG VÀ SỰ ĐIỀU CHỈNH SỐ LƯỢNG CÁ
THỂ CỦA QUẦN THỂ.
1. Nguyên nhân gây biến động số lượng cá thể của quần thể:
2. Sự điều chỉnh số lượng cá thể của quần thể:
BÀI 39: BIẾN ĐỘNG SỐ LƯỢNG CÁ THỂ CỦA QUẦN THỂ SINH VẬT

Điều kiện môi trường Nhân tố tác động
đến quần thể
Xu hướng tự điều
chỉnh số lượng cá
thể của quần thể
Thuận lợi:
+………………….…
+ ……………………
…
…………………
…………………
…
……………………
……………………
Không thuận lợi:
+ …………………………
+ ……………………… …
…
…………………
…………………
…

……………………
……………………
PHIẾU HỌC TẬP SỐ 03: (Thời gian 4 phút)
Nghiên cứu SGK mục 2,II, thảo luận nhóm, hoàn thành bảng
sau về sự điều chỉnh số lượng cá thể của quần thể sinh vật.
BÀI 39: BIẾN ĐỘNG SỐ LƯỢNG CÁ THỂ CỦA QUẦN THỂ SINH VẬT

ĐÁP ÁN PHIẾU HỌC TẬP SỐ 02.
Điều kiện môi trường Nhân tố tác động đến
quần thể
Xu hướng tự điều
chỉnh số lượng cá
thể của quần thể
Thuận lợi:
+ Nguồn thức ăn dồi dào
+ Ít kẻ thù …( hỗ trợ )
- Tăng mức sinh sản
- Giảm mức tử vong
- Nhập cư có thể tăng
Số lượng cá thể của
quần thể tăng.
Không thuận lợi:
+ Nguồn thức ăn thiếu hụt
+ Nơi sống chật chội …
( cạnh tranh)
- Giảm mức sinh sản
- Tăng mức tử vong
- Xuất cư có thể tăng
Số lượng cá thể của
quần thể giảm

Tóm lại: Cơ chế điều chỉnh số lượng cá thể của quần thể
là sự thống nhất giữa tỉ lệ sinh sản, nhập cư với tỉ lệ tử
vong và xuất cư của các cá thể trong quần thể.
BÀI 39: BIẾN ĐỘNG SỐ LƯỢNG CÁ THỂ CỦA QUẦN THỂ SINH VẬT

I.BIẾN ĐỘNG SỐ LƯỢNG CÁ THỂ
1. Khái niệm:
2. Các hình thức biến động số lượng cá thể:
II. NGUYÊN NHÂN GÂY BIẾN ĐỘNG VÀ SỰ ĐIỀU CHỈNH SỐ LƯỢNG CÁ
THỂ CỦA QUẦN THỂ.
1. Nguyên nhân gây biến động số lượng cá thể của quần thể:
2. Sự điều chỉnh số lượng cá thể của quần thể:
3. Trạng thái cân bằng của quần thể:
BÀI 39: BIẾN ĐỘNG SỐ LƯỢNG CÁ THỂ CỦA QUẦN THỂ SINH VẬT

BÀI 39: BIẾN ĐỘNG SỐ LƯỢNG CÁ THỂ CỦA QUẦN THỂ SINH VẬT
II. NGUYÊN NHÂN GÂY BIẾN ĐỘNG VÀ SỰ ĐIỀU CHỈNH SỐ LƯỢNG
CÁ THỂ CỦA QUẦN THỂ.
1. Nguyên nhân gây biến động số lượng cá thể của quần thể:
2. Sự điều chỉnh số lượng cá thể của quần thể:
3. Trạng thái cân bằng của quần thể:
Hình 39.3. Sơ đồ điều chỉnh số lượng cá
thể của quần thể trở lại mức cân bằng
Các nhân tố sinh
thái vô sinh và
hữu sinh có ảnh
hưởng như thế
nào tới trạng thái
cân bằng của
quần thể?

- Khái niệm: Là
trạng thái quần thể
có số lượng cá thể
ổn định và phù hợp
với khả năng cung
cấp nguồn sống của
môi trường.
Mức
cân
bằng
Số lượng
cá thể
Thế nào là
trạng thái cân
bằng của quần
thể?
Quan sát sơ đồ
và nhận xét về sự
biến động số
lượng cá thể của
quần thể?

CỦNG CỐ
Câu 1: Trạng thái cân bằng của quần thể đạt được khi
A. Có hiện tượng ăn lẫn nhau.
B. Số lượng cá thể nhiều thì tự chết.
C. Số lượng cá thể ổn định và cân bằng với nguồn sống
của môi trường.
D. Tự điều chỉnh.
Câu 2: Sự biến động số lượng cá thể của quần thể do:

A. Tác động của con người.
B. Sự phát triển quần xã.
C. Sự tác động nhân tố sinh thái vô sinh và hữu sinh.
D. Khả năng cạnh tranh cao.

Câu 3: Biến động nào sau đây là biến động theo chu kỳ
A. Số lượng bò sát giảm vào những năm có mùa đông giá rét
B. Số lượng chim, bò sát giảm mạnh sau những trận lũ lụt
C. Nhiều sinh vật rừng bị chết do cháy rừng
D. Ếch nhái có nhiều vào mùa mưa
Câu 4: Trường hợp nào sau đây cho thấy sinh vật biến động
không theo chu kỳ
A. Chim di trú mùa đông
B. Động vật biến nhiệt ngủ đông
C. Số lượng ruồi muỗi nhiều vào các tháng xuân hè
D. Số lượng thỏ ở Australia giảm vì bệnh u nhầy
CỦNG CỐ

Câu 5: Nhân tố sinh thái hữu sinh
A. Khí hậu, thổ nhưỡng
B. Nhiệt độ,ánh sáng, số lượng kẻ thù ăn thịt
C. Là nhóm nhân tố không phụ thuộc mật độ quần thể
D. Là nhóm nhân tố phụ thuộc mật độ quần thể
CỦNG CỐ
Những nghiên cứu về biến động số lượng cá thể
có ý nghĩa như thế nào đối với sản xuất nông
nghiệp và bảo vệ các loài sinh vật?
TRẢ LỜI:
Giúp xác định đúng lịch, thời vụ để cây trồng, vật nuôi sinh
trưởng trong điều kiện thích hợp nhất trong năm, nhằm đạt

năng suất cao. Đồng thời giúp các nhà bảo vệ môi trường
chủ động trong việc hạn chế sự phát triển quá mức của các
loài sinh vật gây hại, gây mất cân bằng sinh thái.

DẶN DÒ
- Học bài cũ và trả lời câu hỏi cuối bài.
- Soạn bài mới 40, Quần xã sinh vật và
một số đặc trưng cơ bản của quần xã.