Bài giảng điện tử môn lịch sử: Cao nguyên đá ppt

NHỮNG KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU BƯỚC ĐẦU VỀ
NHỮNG KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU BƯỚC ĐẦU VỀ
GIÁ TRỊ VĂN HÓA VỚI VIỆC THÀNH LẬP CÔNG
GIÁ TRỊ VĂN HÓA VỚI VIỆC THÀNH LẬP CÔNG
VIÊN ĐỊA CHẤT Ở TỈNH HÀ GIANG
VIÊN ĐỊA CHẤT Ở TỈNH HÀ GIANG
Nhóm nghiên cứu xã hội
Nhóm nghiên cứu xã hội
Dự án GeoPark – Viện Dân tộc học
Dự án GeoPark – Viện Dân tộc học
I. Vai trò của các giá trị văn hóa trong công viên địa chất
I. Vai trò của các giá trị văn hóa trong công viên địa chất
•
Câu hỏi đặt ra: Ai là người sống trong công viên địa
chất? Ai là người sẽ bảo vệ các giá trị địa chất? Ai là
người sẽ phá hủy các giá trị địa chất? Ai sẽ là người
thực hiện những chính sách trong công viên địa chất?
Đó là con người
•
Con người và tự nhiên có những mối quan hệ tương tác
với nhau. Tự nhiên cung cấp các nguyên liệu đáp ứng
nhu cầu con người như đất, nước, các động thực vật…
Con người tác động vào tự nhiên, khai thác tự nhiên để
phục vụ cho mục đích sinh tồn. Trong quá trình đó, con
người có những cách thức, có những cách ứng xử phù
hợp với điều kiện tự nhiên nhằm khai thác tự nhiên có
hiệu quả nhất tạo nên các giá trị văn hóa
I. Vai trò của các giá trị văn hóa (tiếp theo)
I. Vai trò của các giá trị văn hóa (tiếp theo)
•
Tôn trọng, tăng cường và bảo vệ những giá trị

văn hóa địa phương là một phần chủ yếu của
động lực phát triển bền vững (nguyên tắc chỉ đạo và các tiêu
chuẩn đối với các công viên địa chất quốc gia nhằm gia nhập hệ công viên địa chất
toàn cầu với sự hỗ trợ của UNESCO – 2007)
•
Các giá trị văn hóa phải gắn với phát triển, tạo
nên những lợi ích kinh tế, tạo thu nhập cho
người dân chủ yếu thông qua các hoạt động du
lịch địa chất.

Vấn đề đặt ra: Lựa chọn các giá trị văn hóa hữu
ích cho công viên địa chất, đảm bảo phát triển
kinh tế và gìn giữ văn hóa (phát triển du lịch, xây
dựng làng văn hóa dân tộc)
II
II
. Một số ví dụ kết hợp giá trị văn hóa và giá trị
. Một số ví dụ kết hợp giá trị văn hóa và giá trị
tự nhiên trong các khu vực được bảo vệ
tự nhiên trong các khu vực được bảo vệ
•
Công viên địa chất Fangshan (Bắc Kinh, Trung Quốc): di
chỉ khảo cổ học Chu Khẩu Điếm (người Vượn Bắc
Kinh).
•
Công viên địa chất Thạch Lâm: văn hóa dân tộc Di, các
câu chuyện liên quan đến quá trình làm phim Tây Du Ký.
•
Vườn Quốc gia Yok Đôn: làng bản văn hóa truyền thống
của người Mnông ở bản Đôn.

III. Các giá trị văn hóa khu vực Đồng Văn – Mèo Vạc
III. Các giá trị văn hóa khu vực Đồng Văn – Mèo Vạc
•
Các giá trị văn hóa trong khu vực Đồng Văn – Mèo Vạc là
giá trị văn hóa tộc người trong bối cảnh đa dân tộc. Có
trên 17 dân tộc: Hmông, Giáy, Dao, Tày, Kinh, Lô Lô,
Hoa, Cơ Lao, Nùng, Pu Péo, Cao Lan, Mường, Thái, Bố
Y sinh sống trong khu vực.
•
Giá trị văn hóa cốt lõi là nghệ thuật sinh tồn của các dân
tộc trong điều kiện sống khắc nghiệt của khu vực.
III. Các giá trị văn hóa (tiếp)
III. Các giá trị văn hóa (tiếp)
+ Canh tác trên đá: nương xếp
đá, nương hốc đá  Ấn tượng
về sức sáng tạo lao động trong
công cuộc sinh tồn của con
người
Tạo nên các sản vật địa
phương, dù không nhiều
nhưng mang đặc trưng
của vùng núi đá  Có
thể tạo thành sản phẩm
phục vụ cho phát triển
du lịch
III. Các giá trị văn hóa (tiếp)
III. Các giá trị văn hóa (tiếp)
+ Trao đổi hàng hóa - văn hóa chợ:
Chợ - nơi trao đổi hàng hóa - nơi thể
hiện văn hóa đa dân tộc qua trang phục

và các sản phẩm trao đổi buôn bán
Chợ - Nơi giao lưu văn hóa: nơi
sinh hoạt văn hóa cộng đồng, giao
lưu, gặp gỡ, hẹn hò
III. Các giá trị văn hóa (tiếp)
III. Các giá trị văn hóa (tiếp)
Chợ phiên hàng tuần
luân phiên giữa các địa
điểm tạo nên một mạng
lưới chặt chẽ.
Chợ tình Khau Vai: một lần trong
năm, là nơi gặp gỡ ôn lại những
kỷ niệm cũ. Là sự kiện văn hóa
thu hút lượng khách du lịch lớn
nhất của huyện Mèo Vạc
Nguồn: Internet
III. Các giá trị văn hóa (tiếp)
III. Các giá trị văn hóa (tiếp)
+ Kiến trúc:
Nhà Vương ở xã Sà Phìn, huyện
Đồng Văn. Được xây dựng theo
kiến trúc dinh thự cách đây hơn 100
năm
Phố cổ Đồng Văn: Được hình thành
vào cuối thế kỷ 19- đầu thế kỷ 20
Nguồn: Internet
Cột cờ Lũng
Cú: biểu
tượng của
chủ quyền

quốc gia
III. Các giá trị văn hóa (tiếp)
III. Các giá trị văn hóa (tiếp)
Kiến trúc làng bản của các dân tộc
Bản người Hmông
Bản người Lô Lô
Những nếp nhà trình tường, những hàng rào đá đơn sơ, vững chãi nhưng thể
hiện kiến trúc độc đáo của các dân tộc vùng cao nguyên đá – có thể xây dựng
thành những địa điểm phục vụ khách du lịch theo phong cách du lịch sinh thái,
du lịch làng dân tộc
III. Các giá trị văn hóa (tiếp)
III. Các giá trị văn hóa (tiếp)
+ Ẩm thực: Các món ăn đặc
sản, các sản vật của cao
nguyên đá tuy không
nhiều nhưng rất đặc
trưng: gà xương đen (gà
Hmông), thịt bò khô xông
khói, rượu ngô, mật ong
bạc hà, những món ăn
truyền thống của các dân
tộc như thắng cố, mèn
mén (Hmông), bánh ngô,
bánh gạo nếp (người Lô
Lô), xôi nhiều màu, bánh
gạo nếp (người Tày,
Nùng)…
Nguồn: Internet
Thắng cố Đồng Văn
Những đặc sản, sản vật này

có thể tạo cho du khách
những hương vị khó quên khi
đến với cao nguyên đá Đồng
Văn – Mèo Vạc
III. Các giá trị văn hóa (tiếp)
III. Các giá trị văn hóa (tiếp)
+ Văn hóa tinh thần: có thể tạo thành các sản phẩm
du lịch phục vụ cho du khách. Đây chính là chất xúc
tác để thu hút du khách quay trở lại vào những lần
sau
-
Các lễ hội, các sinh hoạt văn hóa dân tộc: lễ hội Gàu
Tào, lễ cúng ma (ma lợn, ma bò, ma khô) (người
Hmông), lễ hội Lồng Tồng (người Tày), Lễ cúng thần
rừng (người Lô Lô), lễ cưới…
III. Các giá trị văn hóa (tiếp)
III. Các giá trị văn hóa (tiếp)
-
Văn nghệ truyền thống: múa
khèn (người Hmông), trống
đồng (người Lô Lô), hát đối, hát
cọi, hát then, hát sli, lượn…
-
Nghệ thuật tạo hình và trang
trí: đồ thêu, đồ trang sức,
tranh cắt giấy (người Lô Lô,
Hmông, Dao, …)
Trống đồng cái của người Lô
Lô – được dùng trong đám ma
III. Các giá trị văn hóa (tiếp)

III. Các giá trị văn hóa (tiếp)
+ Các kiến thức bản địa
về cảnh quan, không
gian sống của các
dân tộc: Mỗi làng bản
đều có quan niệm về
ngọn núi, gốc cây,
hang đá thiêng che
chở cho bản làng, bảo
vệ cho cuộc sống
người dân. Cùng với
những quan niệm đó
là những hoạt động
văn hóa gắn liền với
không gian sinh tồn
của các dân tộc
Núi Cú Pỉ: được xem là ngọn núi che chở cho
bản Lô Lô Chải, xã Lũng Cú, huyện Đồng Văn.
Trên ngọn núi vẫn có dấu tích bức tường thành
do Pháp xây dựng. Người dân tin rằng khi người
Pháp san bằng ngọn núi để xây dựng đồn, một
đôi chim trắng đã bay ra khỏi ngọn núi và mang
theo sự ấm no, thịnh vượng của người Lô Lô.
Núi Cú Pỉ cùng là nơi diễn ra lễ cúng thần rừng.
IV. Đề xuất về ứng dụng các giá trị văn
IV. Đề xuất về ứng dụng các giá trị văn
hóa trong công viên địa chất
hóa trong công viên địa chất
•
Xây dựng các tour, tuyến du lịch địa chất kết hợp với du

lịch văn hóa, du lịch làng dân tộc. Việc xây dựng các
tuyến du lịch địa chất kết hợp du lịch văn hóa, du lịch làng
dân tộc nhằm đảm bảo việc thu hút du khách và mang lại
lợi ích kinh tế cho người dân. Trong mỗi tuyến du lịch, có
thể đầu tư 1-2 làng văn hóa dân tộc, nơi du khách có thể
nghi ngơi, tham quan, tìm hiểu về văn hóa dân tộc. Việc
đầu tư phát triển du lịch bao gồm cả đầu tư cơ sở hạ tầng
(đường giao thông, hệ thống cấp nước, điều kiện vệ sinh,
xây dựng nhà truyền thống…), xây dựng các sản phẩm
du lịch và đào tạo hướng dẫn viên du lịch địa phương.
Những cư dân của các làng lân cận cũng có thể có thêm
thu nhập từ du lịch bằng cách sản xuất các sản phẩm du
lịch cung cấp cho làng văn hóa dân tộc (đồ lưu niệm, ẩm
thực…)
IV. Đề xuất về ứng dụng các giá trị văn hóa trong
IV. Đề xuất về ứng dụng các giá trị văn hóa trong
công viên địa chất (tiếp)
công viên địa chất (tiếp)
•
Đưa các giá trị văn hóa truyền thống vào trong các sản phẩm du
lịch
+ Xây dựng các tiết mục phục vụ du khách dựa trên văn hóa truyền
thống dân tộc: các lễ hội truyền thống, các tiết mục trong đám
cưới, đám ma, đám cúng, các điệu múa, biểu diễn trống đồng…
+ Sản xuất các đồ thủ công lưu niệm từ các vật liệu và kỹ thuật
truyền thống của người dân: vải lanh, đồ thêu, đồ mây tre đan…
Cần làm cho các sản phẩm này độc đáo, mang đặc trưng văn
hóa của cao nguyên đá, ví dụ, mỗi một sản phẩm có thể đính
kèm một tập gấp nhỏ giới thiệu về văn hóa dân tộc. Đó có thể là
một bài hát, một câu chuyện về ý nghĩa của vật liệu làm ra sản

phẩm, hoặc về ý nghĩa của những hoa văn trên sản phẩm. Tập
gấp này cần truyển tải ít nhất trên 3 thứ tiếng: tiếng phổ thống,
tiếng Anh và tiếng Trung
+ Ẩm thực: phục vụ du khách những món ăn đặc trưng của vùng
cao nguyên đá như gà đen, thịt xông khói, thắng cố, rượu ngô
và các loại bánh của các dân tộc
IV. Đề xuất về ứng dụng các giá trị văn hóa trong
IV. Đề xuất về ứng dụng các giá trị văn hóa trong
công viên địa chất (tiếp)
công viên địa chất (tiếp)
•
Quảng bá, tuyên truyền văn hóa dân tộc để thu hút
khách du lịch:
+ Đưa các giá trị văn hóa truyền thống dân tộc vào trong
bảo tàng địa chất như là một minh chứng về nghệ thuật
sinh tồn trong điều kiện khắc nghiệt.
+ Quảng bá, giới thiệu văn hóa dân tộc trong trung tâm du
khách, qua các phương tiện truyền thông (phim ảnh,
internet…), qua các tập gấp, tờ rơi , qua hợp tác với
các công ty du lịch…
+ Quảng bá, giới thiệu văn hóa dân tộc cho du khách ngay
tại làng văn hóa dân tộc với các hướng dẫn viên địa
phương. Các hướng dẫn viên này sẽ giới thiệu cho du
khách những nét đặc sắc của văn hóa dân tộc, về
những hiểu biết của cộng đồng dân tộc về không gian
sống, về cảnh quan làng bản
IV. Đề xuất về ứng dụng các giá trị văn
IV. Đề xuất về ứng dụng các giá trị văn
hóa trong công viên địa chất (tiếp)
hóa trong công viên địa chất (tiếp)

•
Nâng cao nhận thức cho người dân về giá trị cảnh
quan, về gìn giữ cảnh quan, gìn giữ văn hóa dân tộc
như một cách thức để phát triển kinh tế cho người
dân: các hình thức tuyên truyền nâng cao nhận thức
đề xuất là qua phim ảnh (được phát trên các phương
tiện thông tin đại chúng như đài phát thanh, truyền
hình hoặc qua các tổ văn hóa truyền thông lưu động
của địa phương); qua các chương trình nâng cao
nhận thức dành cho học sinh, cộng đồng tại trường
học, thôn bản và ở chợ; qua các tập gấp, tờ rơi, băng
rôn tuyên truyền; qua những người có uy tín của cộng
đồng thôn bản như già làng, trưởng bản…
V. Những công việc cần làm tiếp theo
V. Những công việc cần làm tiếp theo
•
Tiếp tục nghiên cứu thêm về các kiến thức bản địa của người dân
liên quan đến các di sản địa chất.
•
Xây dựng các chương trình truyền thông nâng cao nhận thức:
+ Dành cho học sinh, sinh viên: các chương trình ngoại khóa tại
trường học. Các chương trình này cần có một kế hoạch bài giảng
được chuẩn bị cẩn thận có liên quan đến các giá trị địa chất, các
giá trị văn hóa và công viên địa chất
+ Dành cho cộng đồng: các chương trình dành cho cộng đồng cũng
cần được lên kế hoạch cẩn thận. Các tài liệu tuyên truyền cần
được dịch ra tiếng dân tộc để người dân dễ hiểu, dễ tiếp thu. Có
thể là các bộ phim giới thiệu về giá trị của công viên địa chất,
những vở kịch mang yếu tố văn hóa dân tộc nói về giá trị địa chất,
giá trị cảnh quan phục vụ cho bảo tồn và phát triển kinh tế thông

qua phát triển du lịch.
+ Dành cho du khách: các chương trình, tập gấp, phim ảnh, internet
giới thiệu cho du khách các giá trị địa chất, các giá trị văn hóa dân
tộc, về công viên địa chất. Các chương trình này có thể cung cấp
tại các công ty du lịch, bảo tàng địa chất, trung tâm du khách…
V. Những công việc cần làm tiếp theo (tiếp)
V. Những công việc cần làm tiếp theo (tiếp)
•
Tập huấn, nâng cao năng
lực cho các bên liên quan
về công viên địa chất, về
giá trị địa chất và giá trị
văn hóa trong công viên
địa chất, về quản lý, về
hướng dẫn du lịch. Các
hình thức đào tạo có thể
là ngắn hạn, dài hạn, tại
chức, tập trung, đào tạo
gián tiếp (training for
trainer)…
Cám ơn quý vị đại biểu đã lắng nghe
Cám ơn quý vị đại biểu đã lắng nghe