Diocletianus - Hoàng đế của Đế chế La Mã pot

Diocletianus
Hoàng đế của Đế chế La Mã

Tượng bán thân Diocletian trong lâu đài Vaux-le-
Vicomte.
Tại vị
20 tháng 11 năm 284 – 1 tháng 4 năm 286 (alone)

1 tháng 4 năm 286 – 1 tháng 5 năm 305 (chức
vịAugustus of the East, with Maximian as
Augustus of the West)
[1]


Tiền nhiệm
Numerian
Kế nhiệm
Constantius Chlorus và Galerius
Hôn phối
Prisca
Hậu duệ
Valeria
Tên đầy đủ
Diocles (tên đầy đủ không rõ) (từ khi sinh ra đến khi
lên ngôi);
Caesar Gaius Aurelius Valerius Diocletianus Augustus
(as emperor)
[2]

Sinh
khoảng 22 tháng 12 năm 244

[3]

Salona, nay là Solin, Croatia
Mất
3 tháng 12 năm 311 (tuổi 66)
[4]

Aspalathos (nay là Split, Croatia)
An táng
Cung điện Diocletianus ở Aspalathos
(nay là Split, Croatia).

Gaius Valerius Aurelius Diocletianus
[5]
(khoảng ngày 22 tháng 12 năm 244
[3]
–
3 tháng 12 năm 311),
[4]
thường được gọi là Diocletian, là Hoàng đế La Mã từ năm
284 cho đến năm 305.
Sinh ra trong một gia đình gốc Illyria có địa vị xã hội thấp ở tỉnh Dalmatia, ông đã
thăng qua các cấp bậc của Quân đội La Mã để trở thành viên chỉ huy Kỵ binh của
Hoàng đế Carus. Sau khi Carus và vua con Numerian bị giết trong chiến dịch
chống Đế quốc Ba Tư, Quân đội La Mã tôn Diocletianus làm Hoàng đế mới.
Diocletianus đã củng cố ngôi Hoàng đế của mình bằng việc đánh bại một Hoàng
tử khác của vua Carus trong trận Margus. Với việc lên nắm Đế quyền, ông đã kết
thúc cuộc khủng hoảng của Đế quốc La Mã vào thế kỷ thứ ba. Hoàng đế
Diocletianus đã bổ nhiệm bạn ông - Maximian Augustus làm đồng hoàng đế cấp
cao vào năm 285. Vào Ngày 1 tháng 3 năm 293 ông lại phong tiếp Galerius và

Constantius làm Caesar, đồng hoàng đế cấp dưới. Theo chính sách "Tứ đầu chế",
mỗi hoàng đế sẽ cai trị một phần tư của đế quốc La Mã. Trong các chiến dịch
chống lại các bộ tộc bên sông Danube và Sarmatia (285-90), những người
Alamanni (288), và những người đoạt ngôi ở Ai Cập (297-98), Diocletianus bảo
đảm được biên giới của đế chế và củng cố Đế quyền của ông. Vào năm 299,
Hoàng đế Diocletianus tiến hành các cuộc đàm phán với nhà Sassanid của Ba Tư -
một kẻ thù lâu năm của đế quốc La Mã - và đạt được một nền hòa bình lâu dài và
thuận lợi.
Diocletianus đã chia tách và mở rộng tổ chức dân sự và quân sự của đế chế và tổ
chức lại các đơn vị tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, của Đế chế, thành lập
chính phủ lớn nhất và quan liêu nhất trong lịch sử của Đế quốc. Ông đã thiết lập
các trung tâm hành chính mới ở Nicomedia, Mediolanum, Antioch, và Trier, gần
đến biên giới của Đế chế hơn cố đô La Mã. Để chấm dứt sự suy thoái của chính
quyền La Mã, ông củng cố lại uy quyền tối thượng của Hoàng đế.
[6]
Chế độ Quan
liêu và quân sự tăng, các chiến dịch liên tục, và các dự án xây dựng làm tăng chi
phí của nhà nước và đòi hỏi phải có một cuộc cải cách thuế toàn diện. Từ ít nhất
năm 297, thuế của Hoàng đế đã được chuẩn hóa, công bằng hơn, và áp dụng ở
mức thường cao hơn. Ngoài ra, cũng chíh ông đã tiến hành cuộc bách hại giáo dân
Ki-tô giáo hết sức tàn bạo sau năm 303, hạ sát biết bao nhiêu là người Ki-tô Giáo
và hủy hoại rất nhiều Giáo đường.
[6]

Chính công cuộc cải cách lớn của ông đã dẫn đến sự hình thành của chế độ phong
kiến châu Âu thời Trung Cổ.
[6]
Không phải tất cả các kế hoạch của Diocletianus đã
thành công: sắc lệnh về giá tối đa (301), nỗ lực của ông để kiềm chế lạm phát
thông qua kiểm soát giá cả, là phản tác dụng và nhanh chóng bị loại bỏ. Bất chấp

thành tựu khi ông cai trị, hệ thống tứ đầu chế của Diocletianus sụp đổ sau khi ông
thoái vị dưới sự tranh chấp quyền lực triều đại của Maxentius và Constantinus I,
con trai của Maximianus và Constantius.
Mục lục
[ẩn]
 1 Thời niên thiếu
 2 Cái chết của Numerianus
 3 Xung đột với Carinus
 4 Thời kì cai trị đầu
o 4.1 Phong Maximianus làm đồng hoàng đế
o 4.2 Cuộc chiến với người Sarmatia và Ba Tư

o 4.3 Maximianus trở thành Augustus
 5 Chú thích
 6 Tài liệu tham khảo
o 6.1 Nguồn sơ cấp
o 6.2 Nguồn thứ cấp
 7 Liên kết ngoài
[ ] Thời niên thiếu


Panorama of amphitheatre in Salona
Diocletianus có lẽ sinh ra gần Salona ở Dalmatia (Solin hiện nay của Croatia),
trong khoảng thời gian năm 244
[3]
, cha mẹ của ông đặt tên ông là Diocles, hoặc có
thể là Diocles Valerius
[7]
Nhà sử học hiện đại Timothy Barnes lấy ngày sinh nhật
chính thức của ông, ngày 22 tháng 12,là ngày sinh thực tế của ông. Các nhà sử học

khác không chắc chắn
[8]
, của cha mẹ Diocles có địa vị thấp, và các học giả quan
trọng của ông tuyên bố rằng cha của ông là một người ghi chép hoặc một nô lệ
được giải phóng của nguyên lão Anullinus , hoặc thậm chí là Diocles là một nộ lệ
được giải phóng. Bốn mươi năm đầu tiên của cuộc đời ông chủ yếu nằm trong bức
màn bí mật
[9]
biên niên sử Byzantine của Joannes Zonaras cho rằng ông là Dux
Moesiae,
[10]
một chỉ huy quân đội ở hạ lưu Danube.
[11]
Nguồn thường không đáng
tin cậy Historia Augusta cho rằng ông phục vụ ở Gaul, nhưng tài khoản này không
phải được chứng thực bởi các nguồn khác và bị bỏ qua bởi các nhà sử học hiện đại
của thời kỳ này.
[12]

[ ] Cái chết của Numerianus


Aureus của hoàng đế Diocletianus
Sau khi Hoàng đế Carus qua đời, những người con trai không được lòng dân của
ông Numerianus và Carinus lên kế vị làm Augusti mới. Carinus nhanh chóng tiến
đến Rome từ Gaul và đến nơi vào tháng 1 năm 284. Numerianus vẫn tiếp tục lưu
lại ở phía đông
[13]
. Người La Mã đã rời đất Ba tư mà không bị kháng cự.
[14]

Việc
rút lui của người La Mã khỏi Ba Tư là có trật tự. Vua Sassanid Bahram II không
bố trí bất kỳ đội quân nào chống lại họ, vì ông vẫn còn phải đấu tranh để thiết lập
quyền lực của mình. Vào tháng 3 Năm 284 Numerianus đã tiến tới Emesa (Homs)
ở Syria, Tiểu Á
[15]
Ở Emesa ông dường như vẫn còn sống và có sức khỏe tốt: ông
đã ban hành huấn lệnh chỉ còn tồn tại với tên của mình ở trong đó
[16]
nhưng sau khi
ông rời khỏi thành phố, bộ tham mưu của ông ta, bao gồm cả thái thú Aper, tuyên
bố rằng ông bị viêm mắt. Ông di chuyển bằng xe ngựa che kín kể từ lúc đó.
[17]

Khi quân đội đến Bithynia,
[13]
một số những người lính đã ngửi thấy mùi phát ra
từ xe ngựa
[14]
Họ mở màn cửa và bên trong họ tìm thấy Numerianus đã chết.
[18]

Aper chính thức tuyên bố về cái chết của hoàng đế ở Nicomedia (Izmit) trong
tháng mười một.
[19]
Các tướng của Numerianus và quan bảo dân triệu tập một hội
đồng lựa chọn người thừa kế, và chọn Diocles làm Hoàng đế,
[20]
bất chấp nỗ lực
của Aper để thu hút sự ủng hộ

[19]
. Vào ngày 20 tháng 11 năm 284, quân đội phía
đông tụ tập trên một ngọn đồi 5 km (3.1 dặm) bên ngoài Nicomedia. Quân đội
nhất trí ủng hộ Diocles là Augustus mới của họ, và ông chấp nhận áo màu tím
hoàng gia. Ông giơ cao thanh kiếm của mình ra trước ánh sáng mặt trời và đã thề
một lời thề tuyên bố không dính đến cái chết của Numerianus. Ông khẳng định
rằng Aper đã giết chết Numerianus và che giấu nó
[21]
Trước sự chứng kiến của
quân đội, Diocles đã rút thanh kiếm của mình và giết chết Aper
[22]
Theo Augusta
Historia, ông trích dẫn từ Virgil trong khi làm như vậy
[23]
. Ngay sau khi chết
Aper, Diocles thay đổi tên của mình theo tiếng Latinate là "Diocletianus",
[24]
tên
đầy đủ là Gaius Aurelius Valerius Diocletianus
[25]
.
[ ] Xung đột với Carinus


Head of Carinus at the Centrale Montemartini
Sau khi ông kế vị ngai vàng, Diocletianus và Lucius Caesonius Bassus
[26]
cùng
nắm giữ chức chấp chính quan.
[27]

Bassus là một thành viên của một gia đình
nguyên lão ở Campania, một cựu chấp chính quan và tổng đốc tỉnh châu Phi. Ông
đã được lựa chọn bởi Probus vì sự xuất sắc của mình
[28]
Ông là một người đàn
ông có tài năng trong các lĩnh vực của chính quyền nơi Diocletianus, có lẽ, đã
không có kinh nghiệm.
[19]
Sự chọn lựa Bassus của Diocletianus làm chấp chính
quan như là biểu tượng sự chối bỏ của mình đối với chính quyền của Carinus tại
Rome.
Diocletianus không phải là thách thức duy nhất với sự cai trị của Carinus : kẻ cướp
ngôi M. Aurelius Julianus, nắm quyền kiểm soát ở miền bắc Ý và Pannonia sau
khi Diocletianus kế vị
[29]
Julianus đúc tiền kim loại từ kho bạc tại Siscia (Sisak,
Croatia)tuyên bố mình là Hoàng đế và sự tự do đầy hứa hẹn. Đó là lý do công khai
tốt cho Diocletianus, và nó hỗ cho sự miêu tả về Carinus của ông như là một bạo
chúa tàn bạo và áp bức
[30]
. Tuy nhiên, lực lượng của Julianus vốn đã yếu, và đã tan
tác khi quân đội của Carinus di chuyển từ Anh đến phía bắc Ý. Là vị vua của toàn
bộ miền Đông, Diocletianus rõ ràng là mối đe dọa lớn hơn
[31]
Trong mùa đông
năm 284-85, Diocletianus tiến về phía tây qua vùng Balkans. Vào mùa xuân,
khoảng thời gian trước khi kết thúc tháng 5,
[32]
quân đội của ông đã gặp quân của
Carinus đang vượt qua sông Margus(Đại Morava) ở Moesia. Theo nguồn hiện

đại,vị trí này nằm giữa Mons Aureus (Seone, phía tây của Smederevo) và
Viminacium,
[28]
gần Belgrade ngày nay, Serbia
[33]
.
Mặc dù có quân đội hùng mạnh hơn, Carinus đã giữ vị trí yếu hơn. Sự cai trị của
ông đã không được lòng dân, và sau đó bị cáo buộc rằng ông đã ngược đãi viện
nguyên lão và quyến rũ vợ của tướng lĩnh dưới quyền mình
[34]
. Đó có thể là
Flavius Constantius, thống đốc Dalmatia và hợp tác với Diocletianus nhằm bảo vệ
gia đình, đã đã đào ngũ tới chỗ Diocletian vào đầu mùa xuân
[35]
Khi trận Margus
bắt đầu,thái thú của Carinus, Aristobulus cũng đào ngũ.
[19]
Trong lúc diễn ra trận
chiến, Carinus đã bị giết bởi người của mình. Sau chiến thắng của Diocletianus, cả
quân đội phía Tây và phía đông hoan nghênh ông là Augustus
[36]
. Diocletianus đã
đòi hỏi một lời thề trung thành từ quân đội bị đánh bại và rời khỏi Ý.
[37]

[ ] Thời kì cai trị đầu
Diocletianus có thể đã tham gia trận chiến chống lại người Quadi và Marcomanni
ngay lập tức sau trận Margus. Cuối cùng, ông đã đến miền Bắc nước Ý và thành
lập một chính phủ đế quốc, nhưng không rõ là lúc nào ông đã đến thăm thành phố
Rome vào thời điểm này

[38]
Có những đồng tiền đương đại được ban hành gợi ý
một buổi lễ đón chào hoàng đế adventus (đến) thành phố,
[39]
Nhưng một số nhà sử
học hiện đại cho rằng Diocletianus tránh thành phố, và rằng ông đã làm như vậy
trên nguyên nguyên tắc, là thành phố và viện nguyên lão của nó không còn vai trò
chính trị liên quan đến công việc của Đế chế. Diocletianus xác định ngày tháng
triều đại của mình từ thời điểm ông được tuyên bố là hoàng đế bởi quân đội,
không phải ngày ông được phê chuẩn bởi viện nguyên lão
[40]
noi theo tiền lệ được
tạo ra bởi Carus, người đã tuyên bố sự phê chuẩn của viện nguyên lão là một hình
thức vô dụng
[41]
Nếu Diocletian bao giờ tiến vào Rome ngay sau khi ông kế vị,
ông đã không ở lại lâu dài.
[42]
ông được chứng thực có mặt ở khu vực Balkan vào
ngày 02 tháng 11, năm 285, trong chiến dịch chống lại người Sarmatia
[43]

Diocletian thay thế thái thú của Rome bằng người đồng nghiệp chấp chính quan
Bassus của mình. Hầu hết các quan chức đã từng phục vụ dưới thời Carinus, tuy
vậy vẫn được giữ nguyên các chức vụ của họ dưới thời Diocletianus
[44]

Diocletianus đã không giết chết hoặc hạ bệ kẻ phản bội Carinus, pháp quan thái
thú và chấp chính quan Aristobulus
[45]

và sau đó giao cho ông ta chức tổng đốc
của châu Phi và thăng chức cho ông ta lên chức thái thú thành thị.
[46]
Và những
người khác, những người được giữ lại chức của họ có thể cũng đã phản bội
Carinus
[47]

[ ] Phong Maximianus làm đồng hoàng đế


Maximian's consistent loyalty to Diocletian proved an important component of the
Tetrarchy's early successes.
[48]

Lịch sử gian đoạn gần đây đã chứng minh rằng một vị vua cai trị duy nhất là nguy
hiểm cho sự ổn định của đế quốc. Các vụ ám sát Aurelianus (r. 270-75) và Probus
làm chứng cho sự thật đó.
[19]
Xung đột sục sôi trong tất cả các tỉnh của đế quốc, từ
Gaul tới Syria, Ai Cập tới hạ lưu Danube. Tất cả là quá nhiều để cho một người
duy nhất có thể kiểm soát được, và Diocletianus cần một người giúp ông
[49]
Vào
một thời điểm trong năm 285, ở Mediolanum (Milan, Ý),
[notes 1]
Diocletianus
phong cho cấp dưới của mình Maximianus lên làm Caesar, biến ông ta thành đồng
hoàng đế.
[52]

Khái niệm về hai vị vua cùng cai trị thì không có gì mới đối với đế chế La Mã.
Augustus, hoàng đế đầu tiên (r. 27 TCN-14SCN), đã chia sẻ quyền lực với những
đồng sự của mình, và chế độ đồng hoàng đế cũng đã tồn tại từ thời Marcus
Aurelius (r. 161-80)
[53]
. Gần đây nhất, hoàng đế Carus và con trai của ông đã cai
trị với nhau, mặc dù không thành công. Diocletianus đã ở một hoàn cảnh không
yên tâm hơn so với hầu hết những người tiền nhiệm của ông, vì ông có một người
con gái, Valeria, nhưng không có con trai. Người cùng cai trị với ông đến từ bên
ngoài gia đình của ông. Do đó Ông ta có thể không dễ đáng tin cậy
[54]

Mối quan hệ giữa Diocletianus và Maximianus đã nhanh chóng được diễn tả bằng
những thuật ngữ tôn giáo. Khoảng năm 287 Diocletianus lấy danh hiệu Iovius, và
Maximianus lấy danh hiệu Herculius
[55]
Những tiêu đề này có thể có nghĩa là
nhằm để truyền đạt một số đặc điểm của các vị vua liên quan tới chúng;
Diocletianus, được ví như thần Jupiter, sẽ đảm nhận vai trò cai trị với việc lập kế
hoạch và chỉ huy; Maximianus, được ví như thần Hercules, sẽ hành động như vị
anh hùng của thần Jupiter
[56]
Về ý nghĩa tôn giáo của chúng, các vị hoàng đế
không phải là những "vị thần" như truyền thống của giáo phái tôn thờ hoàng đế
mặc dù họ có thể có được ca ngợi như vậy trong các bài văn tụng hoàng đế. Thay
vào đó, họ được xem là đại diện của thần, thực ý muốn của họ trên trái đất
[57]
Sau
khi lên ngôi, Maximianus đã được phái đi đàn áp cuộc khởi nghĩa Bagaudae ở

Gaul còn Diocletianus quay trở lại phía Đông.
[58]

[ ] Cuộc chiến với người Sarmatia và Ba Tư
Diocletianus đã tiến về phía đông một cách từ từ. Vào ngày 02 Tháng 11, ông mới
chỉ đến Citivas Iovia (Botivo, gần Ptuj, Slovenia).
[59]
Trong khu vực Balkans, vào
mùa thu năm 285, ông đã bắt gặp một bộ tộc người Sarmatia yêu cầu sự hỗ trợ từ
Hoàng đế. Người Sarmatia cầu xin Diocletianus có thể giúp họ khôi phục lại đất
đai của họ bị mất hoặc cấp cho họ quyền được chăn thả gia súc của họ trong đế
quốc. Diocletianus đã từ chối và đã giao chiến với họ, nhưng không thể đảm bảo
một thắng lợi hoàn toàn. Mối đe dọa của những cư dân du mục du tới từ thảo
nguyên châu Âu vẫn còn, và không thể giải quyết bằng một cuộc chiến tranh duy
nhất, người Sarmatians sẽ sớm chiến đấu một lần nữa
[60]
Ông đã trú đông ở
Nicomedia
[notes 2]
Có thể đã có một cuộc nổi dậy ở các tỉnh phía đông tại thời điểm
này, bởi vì Diocletianus đã đưa những người định cư từ châu Á đến cư trú ở những
vùng đất nông nghiệp bỏ hoang thuộc Thrace.
[62]
Ông đã viếng thăm xứ Judea mùa
xuân năm sau.
[notes 3]
Ông có thể đã trở lại Nicomedia vào mùa đông. Sự có mặt
của Diocletianus ở phía Đông đã cho thấy sự thành công về mặt ngoại giao trong
cuộc xung đột với Ba Tư:. Trong năm 287, Bahram II tặng ông những món quà
quý giá, tuyên bố tình bạn với Đế chế, và mời Diocletianus đến thăm ông

[65]
Các
nguồn La Mã nhấn mạnh rằng hành động trên là hoàn toàn tự nguyện
[66]

Khoảng thời gian này, có lẽ năm 287,
[67]
Ba Tư từ bỏ yêu cầu quyền lợi đối với
Armenia và đã công nhận chủ quyền của La Mã đối với vùng lãnh thổ phía tây và
phía nam của sông Tigris. Phần phía tây của Armenia đã được xáp nhập vào đế
quốc và trở thành một tỉnh. Tiridates III, thành viên nhà Arsaces của Armenia vốn
có quyền kế vị ngai vàng và là chư hầu La Mã, đã bị tước mất quyền kế vị và buộc
phải sống lưu vong ở bên trong đế quốc sau cuộc chinh phục của Ba Tư năm 252 /
3 . Năm 287, ông ta trở về để đòi lại nửa phía đông vùng đất của tổ tiên mình. Ông
đã không gặp phải sự phản đối
[68]
Những món quà tặng của Bahram II đã được
công nhận rộng rãi là biểu tượng của một chiến thắng trong cuộc xung đột đang
diễn ra với Ba Tư, Diocletianus được ca ngợi là "người sáng lập của nền hòa bình
vĩnh cửu". Những sự kiện ấy có thể đựoc cho là một kết thúc chính thức cho chiến
dịch phía đông của Carus, có lẽ đã kết thúc mà không có một nền hòa bình được
công nhận
[69]
Vào lúc kết thúc các cuộc tranh luận với người Ba Tư, Diocletianus
đã tổ chức lại biên giới Lưỡng Hà và tăng cường củng cố thành phố Circesium
(Buseire. Syria) bên sông Euphrates.
[70]

[ ] Maximianus trở thành Augustus
Chiến dịch của Maximianus đã không tiến hành một cách trôi chảy. Cuộc khởi

nghĩa Bagaudae đã dễ dàng bị dập tắt, nhưng Carausius, người mà ông giao cho
phụ trách hoạt động chống cướp biển Saxon và Frank ở bờ biển Saxon, đã bắt đầu
chiếm lấy chiến lợi phẩm bị tịch thu từ những tên cướp biển riêng cho mình.
Maximianus đã ban lệnh hành quyết người cấp dưới hay ăn cắp vặt của mình.
Carausius chạy trốn khỏi Lục địa, tự xưng là Augustus, và kích động Anh cùng
Tây Bắc Gaul tiến hành nổi dậy chống lại Maximianus và Diocletianus
[71]
Được
Thúc đẩy bởi cuộc khủng hoảng này, ngày 01 tháng tư, năm 286,
[72][notes 4]

Maximianus đã tự xưng là Augustus.
[76]
Chức tước của Maximianus là không bình
thường ở chỗ Diocletianus đã không thể có mặt để chứng kiến sự kiện này. Thậm
chí còn có giả thuyết cho rằng Maximianus đã chiếm đoạt danh hiệu, và sau đó
được Diocletianus công nhận với hy vọng tránh cuộc nội chiến
[77]
Giả thuyết này
đã không được ưa chuộng, vì nó là rõ ràng rằng Diocletianus đã cho Maximianus
được phép hành động với một số quyền hạn độc lập nhất định
[78]



Carausius, rebel emperor of Roman Britain. Most of the evidence for Carausius'
reign comes from his coinage, which was of generally fine quality.
[79]

Maximianus nhận ra rằng ông có thể không ngay lập tức ngăn chặn viên chỉ huy

lừa đảo, và như vậy, toàn bộ mùa chiến dịch năm 287, thay vào đó ông tiến hành
chiến dịch chống lại các bộ lạc bên kia sông Rhine
[80]
. Mùa xuân năm sau, khi
Maximianus chuẩn bị một hạm đội cho một cuộc viễn chinh chống lại Carausius,
Diocletianus quay trở về từ phía Đông để gặp Maximianus. Hai vị hoàng đế đã
nhất trí về một chiến dịch chung chống lại người Alamanni. Diocletianus xâm
lược Germania từ vùng Raetia trong khi Maximianus tiến hành từ Mainz. Mỗi vị
hoàng đế thiêu cháy ruộng đồng và các nguồn cung cấp thực phẩm ở những nơi
khi họ đi qua, phá hủy nguồn nuôi sống chính của người Đức
[81]
. Hai người đã
thêm vung đất này vào lãnh thổ đế quốc và cho phép Maximianus tiếp tục chuẩn bị
chống lại Carausius mà không bị xáo trộn gì nữa
[82]
Trên đường quay trở về phía
Đông, Diocletianus đã cố gắng những gì có thể là một chiến dịch nhanh chóng
chống lại người Sarmatia lại nổi lên . Không có chi tiết nào còn sót lại, nhưng
những chữ khắc còn sót lại chỉ ra rằng Diocletianus đã lấy tiêu đề Sarmaticus
Maximus sau năm 289.
[83]

Ở phương Đông, Diocletianus đã tiến hành đàm phán với các bộ lạc sa mạc ở khu
vực giữa Rome và Ba Tư. Ông có thể đã cố gắng để thuyết phục bản thân họ trở
thành đồng minh với Roma, hoặc chỉ đơn giản là cố gắng làm giảm tần số của các
cuộc xâm nhập của họ
[84]
.Không có chi tiết nào còn sót lại của những sự kiện
này
[85]

một số ông hoàng của các nước này đã là các vị vua chư hầu của Ba
Tư;.một thực tế đáng lo ngại làm gia tăng những căng thẳng ngày càng tăng với
vương quốc đối địch này
[86]
ở phía Tây, Maximianus đã mất hạm đội được xây
dựng vào năm 288 và 289, có thể là vào đầu những năm mùa xuân của năm 290.