Bệnh Học Thực Hành: GIUN MÓC CÂU (Ankylostome) doc

GIUN MÓC CÂU (Ankylostome)
Là một loại ký sinh trùng đường ruột.
Được gọi là Vưu trùng.
Sách ‘Chư Bệnh Nguyên Hậu Luận’ viết: “Cửu trùng (9 loại trùng), thứ nhất gọi là
Phục trùng, dài 4 phân”, “Phục trùng là vua trong các loại trùng”.
Sách ‘Chứng Trị Yếu Quyết’ cho rằng loại này giống như ‘Hoàng thủng bệnh’.
Cũng gọi là Cam Hoàng, Hoàng Bàn, Lại Hoàng Bệnh, Tang Diệp Hoàng, Câu
Trùng Bệnh.
Triệu Chứng
Giun móc thể hiện theo 3 thời kỳ tiến triển: Triệu chứng ngoài da lúc giun mới
xâm nhập vào cơ thể, triệu chứng khi giun vào qua bộ máy hô hấp và thời kỳ toàn
phát khi giun đã vào đến ruột và cư trú luôn tại đấy.
a- Giai đoạn xâm nhiễm: nơi ấu trùng nhập vào (kẽ ngón chân, tay) bị phát ban,
phù, giống như dạng đơn độc, rất ngứa, rồi lặn ngay, không đẻ lại dấu tích gì, tuy
nhiên vì ngứa gãi nên có thể thành bội nhiễm, thành các vết phỏng, có mủ, loét ra.
Sau đó nổi mẩn lan dần mỗi ngày một ít trong vài ngày.
b- Giai đoạn lưu hành trong cơ thể: Khi qua phổi, không có một phản ứng gì của
nhu mô phổi mà chỉ thấy viêm đỏ ở khí quản, thanh hầu, cổ họng, giống như người
bị viêm họng, cảm cúm. Ấu trùng có thể gây ra viêm phổi, sốt, ho khan, ho cơn, ho
không đờm, khan tiếng. Nếu ấu trìng qua phổi nhiều có thể gây ra những vết thâm
nhiễm nhất thời, sốt thất thường và khó thở. Chứng trạng trên chỉ xuất hiện vài
ngày rồi hết.
c- Giai đoạn định cư: vào ruột, gây đau bụng, nôn, tiêu chảy, đau vùng thượng vị
không có giờ giấc nhất định, tăng bạch cầu đa nhân ưa acid trong máu. Bệnh nhân
gầy đi, hay nôn oẹ rồi tiêu chảy, lúc đầu lỏng sau có lẫn máu, tiến triển trong 2-3
tuần. Giun sống bằng máu hút của bệnh nhân nên tạo ra thiếu máu trầm trọng. Khi
hút máu, giun móc còn tiết ra chất chống đông máu nên máu chảy nhiều. Ngoài ra,
tuỷ xương còn bị ức chế bởi các chất độc của giun móc, vì vậy, giun móc gây ra
thiếu máu nặng, nhất là khi số lượng giun móc ký sinh nhiều. Nhiều trường hợp bị
giun móc nặng, hồng cầu chỉ còn dưới 1 triệu.
Giun móc sống hơn 4 năm, bệnh có thể khỏi tự nhiên nhưng cũng hay bị tái nhiễm

kéo dài, có thể dẫn đến phù toàn thân, liệt tim và tử vong.
Nguyên Nhân
Do hai loại Ankylostoma Duodenal và Necator Americanus gây nên.
Giun móc ký sinh chủ yếu ở tá tràng, ngoài ra có thể ở phần đầu ruột non. Giun
móc cắn sâu răng móc vào niêm mạc ruột để hút máu và để khỏi bị tống ra ngoài.
Giun cái để trứng, trứng theo phân ra ngoài, gặp điều kiện nhiệt độ 15 ~300C, ẩm
độ cao, trứng giun phát triển rất nhanh, sau 24 giờ trứng nở thành ấu trùng. Ấu
trùng phát triển thích hợp ở những nơi đất xốp, ẩm, đất pha cát, than, đất mùn. Khi
ấu trùng đã phát triển đến giai đoạn có khả năng gây nhiễm, ấu trùng thường tìm
đến những vị trí cao nhất, chỗ có giọt nước, nơi nhiệt độ 35 ~370C. Trứng và ấu
trùng dễ chết trong môi trường nước, ánh sáng mặt trời, trong điều kiện khô, độ
mặn cao.
Điều Trị: Kiện vận Tỳ Vị, bổ ích khí huyết. Trước hết bổ sau đó mới khu trùng.
+ Châm Phàn Hoàn (Thiên Gia Diệu Phương, q Thượng): Châm sa 15g, Thương
truật 9gg, Phục linh, Thanh phàn (nung) đều 15g, Sinh địa, Thục địa đều 6g. Tán
nhuyễn, trộn với rượu cho thành keo dính , cho vào nồi đất cửu chưng, cửu sái,
cửu lộ, rồi chế thành viên to bằng hột đậu tương. Ngày uống hai lần, sáng và tối,
với nước cháo, mỗi lần 9-15 viên. Sau 7 ngày uống thì giảm liều.
(Phương pháp cửu chưng, cửu sái, cửu lộ: Quấy đều thuốc với rượu ngọt, cho vào
nồi đất. Sáng sớm cho vào nồi gang, đậy nắp lại để chưng khoảng 1 giờ, lấy nồi đất
ra, dùng vải gạc đậy lại rồi phơi qua đêm. Sáng hôm sau lại chưng như trên, làm
như vậy 9 lần là được).