an toàn hệ thống thông tin

1


t r × n h ® é ® µ o t ¹ o




cc

GIÁO TRÌNH

AN TOÀN HỆ THỐNG THÔNG TIN



2


MỤC LỤC

 TRANG
1.  3
 5
 6
 8
5. BÀI 1: PHÂN TÍCH CÁC NGUYÊN  
 9
6.BÀI 2:   17
7.BÀI 3:  49
8.BÀI 4:   58
9.BÀI 5:  MÃ HOÁ  68

10.BÀI 6: XÂY D 
MÁY TÍNH 80
 100



3
BÀI 1
Tên bài: PHÂN TÍCH CÁC NGUYÊN NHÂN DẪN ĐẾN MẤT AN TOÀN TRONG HỆ
THỐNG THÔNG TIN

Giới thiệu :





Mục tiêu thực hiện:
-  
- 

Nội dung chính:
1.1 Vai trò quan trọng của thông tin trong một đơn vị.
Vậy an toàn thông tin là gì?




-





                



Hai yếu tố trên đƣợc liên kết lại thông qua các chính sách về ATTT.
 









4
 





 


Phƣơng pháp đánh giá chất lƣợng hệ thống ATTT



c
 
 
                 

 



               

+ 

+ -  


 
-


     


Phƣơng pháp đánh giá theo số lƣợng không đƣợc sử dụng.
Tiêu chuẩn đánh giá về chất lƣợng ATTT.


tiêu 



- 

a


5

ành




Những phần cơ bản của ISO 17799:
1. Chính sách chung
rsonel Security)
3. 


t).



Disaster Recovery Planning)
1

Hình 1.1 

 







g khác










6


 


 


Việc áp dụng ISO 17799 đem lại lợi ích gì cho tổ chức?


    


  






1.1 Vấn đề đào tạo nguồn nhân lực
 
thông tin.Ch             



qu









                 
Fujitsu Vietnam, Ngân hàng Á Châu



                  
1.2 Phân tích những nguyên nhân đƣa đến thông tin trên đĩa bị mất

7
-
-

-
-
-
-
-
RAID.


sau

n


RAID 0:






RAID 1:






RAID 1+0:
 



RAID 5:






 khác:


-Correcting Coding), Level 3 (Bit-Interleaved
Parity), Level 4 (Dedicated Parity Drive), Level 6 (Independent Data Disks with Double

 




1.3 Phân tích những nguyên nhân đƣa đến rò rỉ thông tin trên máy tính

8

ng, mi có th dùng nhng thit b kiu này t do trong gi làm vic mà
không cn s cho phép ca cp trên. Th nh p phòng và cm

vào c sao chép bài hát có sn trong máy tính ci khác.
Tuy nhiên, s lng lo này s tip tay cho bt c   thông tin trên
 nh ng ln mt cách có ch ý ht sc nhanh chóng.
Rõ ràng, trong khi nhin c núi ti bo v mình thoát kh
virus, spyware, spam , thì h li quên li cnh báo muôn thu ca các chuyên gia bo mt
rng him ha ln nht bao gi m chính bên trong mi công ty.
Mt s c hin nhiu bi n vic sao chép d liu t máy tính
vào th nh và máy nghe nhm dùng nhng thit b này là vô lý và s không th
thc hic trên thc tn trang b nhng công c, ng dng tinh
vi có th ghi li ho ng ci trong mng ni b  tránh tht thoát d liu, rò r
thông tin hoc nhim virus


ch




Windows Vista 





1.4 Một số biện pháp khắc phục.
Các chuyên gia đưa ra lời khuyên với các bước sau:
1. Phải kiểm soát dữ liệu

















2. Giám sát nội dung di động


9

 


icept Corp., Vontu Inc., Oakley Networks Inc., Reconnex
-mail, trình tin
-to-peer, quá trình post Web và



 



Chúng tôi giám sát được tất cả các cổng và tất cả giao thức truyền tải nội dung

3. Hãy để mắt đến cơ sở dữ liệu có chứa những thông tin quý báu của công ty



uardium Inc., Application Security Inc. và Lumigent






4. Giới hạn đặc quyền ngƣời dùng










- 





10

5. Quan tâm tới các điểm cuối
p, các máy xách tay khác,





works Inc., ControlGuard Inc. và SecureWave

Trước đây, có rất ít công ty đặt các kiểm soát hiệu quả vào đúng nơi cần thiết để cho phép
họ giám sát hệ thống nội bộ một cách chặt chẽ và theo dõi được quá trình di chuyển hay
truyền vận của dữ liệu- 


6. Tập trung hoá dữ liệu bản quyền trí tuệ




Thông thường, người ta đặt tất cả trứng vào trong một rổ- 
Computerworld.com Nhưng trong trường
hợp này, bảo vệ một hệ thống sẽ dễ dàng hơn là bảo vệ vô số hệ thống con nằm rải rác của
nó
Câu hỏi và bài tập:
1. Trình bày các p
2. .
3. Phân tích n             
.

11
BÀI 2
Tên bài : LƢU TRỮ HỆ THỐNG THÔNG TIN TRÊN CÁC THIẾT BỊ LƢU TRỮ
Mã bài : ITPRG03-19.2

Giới thiệu :  



Mục tiêu thực hiện:
- 
- .
- 
- 
.

Nội dung chính:
I. Cấu trúc của thƣ mục và tập tin trên máy đơn và trên hệ thống mạng
máy tính.
1. Tổ chức đĩa
        



       


 



- 

-  
- 
- 
- 
 

 

 


12
  



Hình 1 .2
2. Thƣ mục và tập tin
2.1 Tập tin:
a) 
     
 
, , CD, DVD
flash 
 bit 
.
b) 
           
ASCII End Of
File).
 

          tập tin rỗng hay tập tin
trống.
 máy tính,
  
byte

c) 
thuộc tính 
Các loại thuộc tính

Tùy theo  

 Archiveu hành DOS 
.
 Hidden


 Read-only

Track
Sector

13

phép.
 System
Hidden Read-only,


 Sub-directory (hay directory
.  
           c khác.
 
    
Linux 








-
DOS)
d) 
C
định dạng 

 
 






 

y



 

Bitmap 
Tagged Image
File Format  Joint
Photographic Experts Group 
e) Tên
 

 .
  và  

Microsoft Windows
\ / : * ? " < > |

 


14


Hình 1.3 : 

mã ASCII
Windows
vi 
bytecariage return
LF (line feed


2.2 Thƣ mục
Thƣ mục (Directory, FOLDER) :



Thƣ mục 


      

 
\ 





Mt khi s ng t trên b nh ni 1 con s khá ln thì nht
thit phc. Khái nin gi thc
i tp tin có th n sách).
Nu s sách khng l c t chc theo mt trt t hp lý mà c 
chung vào mt ch thì khi mun tìm 1 cun sách (theo 1 ch  t tên
ca cung hn), ta phi nhìn vào tng cun mt, và không phi thì nhìn tip
qua cu khin ta phi mt 1 khong thi
gian rt kinh khng, nht là khi cun sách mun
phi xem ht tt c mi cun mi bi khc phc
tr ng chc h thng thc: danh mc lit kê theo tng
ch , trong mi ch  li có th có nhiu ch  con. Vic t chc phân cp dng cây
y chc chn s giúp cho thi gian tìm kim 1 cun sách theo 1 ch  
 rt nhanh.
Ni dung các ti dung ca các quyn sách (không ch là tài li
bng mà còn có th là hình nh, âm thanh, nh
các loi ), và s ng tp tin trên b nh t nhiu khin cho vic tìm kim &
s d r chung vào 1 ch mà không t chc

15
theo mt trt t h chc h thc phân cp trên b nh ngoài là rt
cn thi gii quyt nhu cu trên.
Tóm li, khái nim i h  vic tìm kim & s dng
tc hiu qu. Mc có th cha các t

nhiên trong m ch cha toàn tp tin, hoc ch chc con,
hoc rng  không cha gì c).
II. Cách lƣu trữ dữ liệu qua hệ thống bảng FAT (FAT 16, FAT 32, FAT
NTFS )
Tổ chức hệ thống tập tin trên đĩa
1. Các nhận xét & phân tích cần thiết:
 có th  c thông tin /d lit, s dc các d
lit cách hiu qu thì cn phng phân tích, nhn xét sau:
i) Phải xác định các vị trí còn trống (để có thể lưu dữ liệu vào đĩa) ii) Mỗi sector
(hoặc tổng quát hơn là mỗi block) chỉ thuộc tối đa 1 tập tin, tức nếu sector đã chứa
nội dung của 1 tập tin thì trong sector đó sẽ không có nội dung của tập tin khác
(để dễ quản lý, không bị nhầm lẫn thông tin giữa 2 tập tin) iii) Tên & các thuộc tính
của tập tin cần được lưu riêng vào 1 vùng (để tốc độ truy
xuất dữ liệu nhanh hơn) iv) Phải có thông tin vị trí bắt đầu của nội dung tập tin (do
phân tích trên) v) Nội dung tập tin không bắt buộc phải liên tục (phải cho phép được lưu
trữ vào
các vùng khác nhau khi cần – phân mảnh) vi) Phải biết các vị trí chứa nội dung
tập tin (do phân tích trên) vii) Phải biết các vị trí bị hư viii) Nội dung tập tin nên lưu trữ
theo đơn vị là CLUSTER (là dãy N sector liên tiếp –
để dễ quản lý & việc truy xuất được nhanh hơn)

2. Cluster
2.1. Khái niệm
   ni dung tp
tin không phi là mt sector mà là mt cluster gm N sector liên tip
i v   ni dung tp tin trong các phân tích trên s
 tn ti trên vùng d liu (vùng DATA)  
cha ni dung tp tin.
2.2. Lý do phát sinh khái niệm Cluster
i) Nu sector trên vùng d liu quá nhiu thì có th s khó hoc không quc,

n lý trên cluster s d dàng hiu qu 
ii) Ni dung tng chim nhiu sector và có th không liên tc, và thc
ghi mt ln n sector liên tiu so vi thc ghi n ln
mà mi ln ch  ti gian truy xut tp tin thì cn ch
truy xut là mt khi nhiu sector.
2.3. Hình thức tổ chức
 c chia thành 2 vùng: vùng d liu (DATA) cha ni dung tp tin và vùng h
thng (SYSTEM) cha các thông tin quc nh u
so vi vùng DATA và phi truy xut mi khi s dng nu 
phn còn li thuc v vùng DATA. Trên vùng DATA là mt dãy các Cluster liên tic
 s theo th t n (bu t  y
nu vùng DATA có SD sector & bu ti sector SS, mi Cluster chim SC sector, Cluster
 s là FC có tng cng SD/Sc Cluster và Cluster C s bt
u ti sector: SS + (C – FC ) * SC
Ví d, n    c 4014 sector, vùng SYSTEM chim 11 sector, mi
cluster chiu tiê s là 2; thì phân b 
s 


Cluster 2
Cluster 3
Cluster 4

Cluster 1001

16
0 1 10
SYSTEM AREA
11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 DATA AREA
4007 4008 4009
4010

Hình 1.4 : phân b 

( 3 sector 4011, 4012, 4013 s không thuc s dng)

2.4. Kích thước Cluster
S a ca 2 và có giá tr ln hay nh 
Nu ta chc cluster càng ln thì s t tc

nh vn phi dùng mt cluster  gm nhi  hn ch c s
phân mnh ca tp tin và vì vy tp tin có th   
c ca Cluster ph thuc vào khá nhiu yu t truy xut 1 dãy
c c tp tin s  cluster t thng có
th qun lý, nhu cu ci s dng hin tng có
c 4, 8 hoc 16 sector.
Ví d:
-Vng (có 2880 sector), nu ta cho 1 cluster chim 1000
sector thì s rt không h có th c tp tin vào
u mi tp ch c là 1byte! Tuy nhiên nu ta ch 
các tc gn 1000 sector thì s không còn s lãng phí na.
-Vi h thng ch có th qun lý t  u vùng DATA c 
sector thì ta phi cho mi Cluster ti thiu 100 sector mi có th quc toàn
b vùng DATA

3. Bảng quản lý Cluster
3.1. Khái niệm
Là 1 dãy phn t, mi phn t ng là 1 con s     qun lý 1
cluster trên vùng d liu. Vic qun lý   th là cho bi
trng thái tra ni dung ca 1 tnh danh sách
các cluster cha ni dung ca tp tin. Có th dùng 1 b ng các nhu cu trên,
 t chc nhiu bng  mi bng phc v cho 1 nhu cu.
3.2 Lý do phát sinh
 i dung tnh các cluster còn tr
c ni dung tc danh sách các cluster cha ni dung tp
 n lý n
xut rt chm nên nht thit phi lp ra b qun lý truy xu
3.3. Hình thức tổ chức
 nh các cluster trc trng thái luc bing
trng thái ch mang 1 trong 2 giá tr: Có  Không) ta có th qun lý theo dng ch mc: mi

phn t ca bng qun lý là 1 con s nói lên trng thái ca cluster mang ch s ng.
 mn ta ch cn qun lý 2 trng thái lun lý là cluster tr
sách các  c tiy nhiêu
phn t), vì s  rt ít. Vic qun lý cluster trng có th dùng hình thc
bitmap (mi bit qung): nu mun bit cluster K là trng hay không ta
xem giá tr c qun lý vùng trng b
sách các phn t, mi phn t cha v trí bc ca vùng trng.
Vinh mt trng thái lun lý ca cluster có th thit k n, v ch
yu là hình thc t ch có th nh chui các cluster cha ni dung ca 1 tp tin, có
mt s hình th
1. 3.3.1 Lưu trữ nội dung tập tin trên dãy cluster liên tiếp
2. 3.3.2 Sử dụng cấu trúc danh sách liên kết
3. 3.3.3 Sử dụng cấu trúc danh sách liên kết kết hợp chỉ mục:


17
Ta t chc 1 bng các phn t nguyên (dãy s nguyên), mi phn t  
qun lý 1 cluster trên vùng d liu theo dng ch mc (phn t K qun lý cluster K). Vi qui
nh:
.  Nu phn t K trên bng có giá tr là FREE thì cluster K trên vùng d li
trng thái trng.
.  Nu phn t K trên bng có giá tr là BAD thì cluster K trên vùng d liu s c h
thng hiu là  tr
.  Nu phn t K trên bng có giá tr khác FREE và khác BAD thì cluster K trên vùng
d lia ni dung ca 1 tp tin. Khi này ta còn bic cluster k tip cha
ni dung ca tp tin: nu phn t K ca ba?ng có giá tr 
cluster cui cùng ca tp tin, nn k tip ca ni dung tp tin nm ti
cluster L (qun lý theo dng danh sách liên kt).

Như vậy hình thức tổ chức này có thể đáp ứng được tất cả các nhu cầu quản lý

cluster: xác định cluster trống, hư, hay đang chứa nội dung tập tin, và chuỗi các cluster chứa
nội dung của một tập tin (khi biết cluster bắt đầu).
Ví d, nu ni dung bng qun lý Cluster c



Hình 2.4: Bng qu

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 1001
(các phần tử từ 13 đến 1001 đều có giá trị là FREE)
thì t  ng, 8 cluster
cha
ni dung tp tin. C th là:
-
-Các cluster tr
-Các cluster cha ni dung tp tin:
 + tp tin I chi t là: 2, 3, 5.
 + tp tin II chim 1 cluster duy nht là: 6.
 + tp tin III chi t là: 9, 7, 11, 12.

Lưu ý: Phn t u tiên ca bng có ch s là 0 nên nu tiên ca vùng DATA
 s là FC > 0 thì FC phn t u tiên ca bng (t 0 FC -1) s c
 qu m bo tính cht ch mc (phn t mang ch s K qun lý trng
thái ca Cluster mang ch s K). Khi này không gian b ,
c qun lý truy xut thì tin l tn dng ph
ng vi FC phn t u b 
Giá trị của các phần tử trên bảng:
Ta cn pht ra 3 giá tr hc bing vi 3 trng
thái cluster: trc là cluster cui ca ni dung t t thêm 1 s
giá tr c bit na cho nhng trc bit khác ca cluster (nu có) hoc 1 s giá tr

 phc v cho nhng nhu cng giá tr còn li s 
ng vi tra ni dung t ca phn t 
là ch s ca cluster k tip.
Các hc bit (và dành riêng  nu có) phi khác vi các giá tr có th có trên ch s
ng mi có th s dc. Ví d, vi hình trên, nt hng
EOF = 7 thì tp tin III s b hiu lm là ch chii cluster 9 ch không phi chim 4
cluster!
Mi phn t trên bng nên là 1 con s   có th quc nhiu
c bit nêu trên s không th là s âm mà phi chim nhng
giá tr ln nht có th biu dic, và ch s ca cluster cui cùng trên vùng DATA buc

18
phi nh ng giá tr hc bing h
ch s là FC và FC  s dng các giá tr 0 FC-1 cho nhng hc bit
trên.

3.4. Kích thước của bảng quản lý Cluster
Mi phn t trên bng là 1 con s nguyên nên phát sinh v  ph   mi s
nguyên bng bao nhiêu bit. Ta có th  vào ch s cluster cu
nh giá tr tn biu dic ca mi phn t và giá tr ca các hc bi
suy ra s bit ti thiu ca mi phn t n có th dùng 16bit hoc 32bit cho mi
phn t c nh hay ln. V phc tp nm  ch  xác
nh s phn t ca b cluster trên vùng DATA. Vì khi tnh d
ta ch c c c vùng DATA, và không th t t ra
i nhng thành phn khác. Ta có th gii quyt bng cách gi nh
c ca bng là 1 sector & kim chng li xem có hp lý hay không, nu không thì
c ca bn khi hp lý.

3.5. Tổ chức quản lý cluster trên hệ điều hành DOS & Windows 9x
Bng quc gi là FAT (File Allocation Table),

c t chc theo hình thc danh sách liên kt kt hp ch mc. Trên DOS mi phn t ca
bc biu din bng 1 con s nguyên 12bit hoc 16bit (bng có
tên là FAT12 hoi FAT trên và có thêm loi FAT32
(mi phn t ng 32bit).
Nu phn t K ca FAT có giá tr L thì trng thái ca Cluster K là:

Trạng thái của Cluster K

Giá trị của L
FAT12

FAT16
FAT32
Trng
0

0
0

FF7

FFF7
FFFFF7
Cluster cui ca tp tin
FFF

FFFF
FFFFFF
Cha ni dung tp tin  và
có cluster k sau là L

2 FEF

2 FFEF
2 FFFFEF

Hình 1.5 : Trng thái ca Cluster K


Có mt s giá tr tuy vn thuc phm vi biu di có vi L (ví d, vi
FAT12 là các giá tr 1, FF0 FF6, FF8 . c d phòng
 có th s dng cho nhng trc bit khác ca cluster trong nhng phiên bn sau
ca h     v  c s  a các phiên b i.
Chính vì giá tr c dùng  biu din trng thái cluster trng nên s không th tn ti
cluster mang ch s 0 trên vùng d lichỉ số của cluster đầu tiên
trên vùng dữ liệu là 2 (FC = 2)
 nhng giá tr ng vi trng thái cluster cha ni dung tp tin  bng trên,
ta có th suy ra s cluster tng FAT12 có th quc là FEE (tc 4078d,
ch không phi là 2
12
= 4096), và FAT16 là FFEE (ty nu s cluster trên
DATA không quá 4078 thì h thng s  qun lý, nu s cluster l
      dùng FAT16, và l     dùng FAT32. Tuy
c mnh ca h  ch nh loi FAT cn s
dng, ví d vùng DATA có 2004 cluster thì dùng FAT16 qun lý vc.
Bng qun lý cluster rt quan tr         ng
 ng là 1). Các b  k tip
nhau trên 1 vùng gi là vùng FAT.

19
Vi bng FAT12, vic truy xut mt phn t c t truy xut trên RAM là 1

i phn t lc 1.5 byte. Ta có th ng
cha giá tr ca phn t, ly giá tr s nguyên không du 2byte ti dùng các phép toán
x  truy xuc con s ng.
Ví d, nu ca bng FAT là:
F0 FF FF 03 40 00
FF
7F
FF
AB
CD
EF
offset 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 A B
thì 8 phn t ng ca bng FAT là:
FF0 FFF 003 004 FFF
FF7
DAB
EFC
phầntử 0 1 2 3 4 5 6 7
c bng FAT12 là khá nh (t vic truy xut 1 phn t
c toàn b các sector trên bm ri t
ng ra 1 mng s nguyên 2byte mà mi phn t ca mng mang giá tr
ca phn t ng trên bng FAT. Khi ci thc hin thao
c li: t mng s nguyên 2 byte tng c
m vào các sector ch

4. Bảng thƣ mục
4.1 Khái niệm về RDET (Root Directory Entry Table):

Là 1 dãy phn t (entry), mi phn t cha tên & các thuc tính ca 1 tp tin t
mc gc cc là phn t trng  c v 1 tp tin nào ht).

Ví d, nu mô hình thuc tính tc thit k ch gm các thành phn: tên chính
(chui t), tên m rng (chui tc tp tin (s nguyên 2
byte) thì RDET s 
Offset



Hình 1.6 : RDET

4.2 Lý do phát sinh khái niệm RDET
T phân tích (iii).
4.3 Kích thước RDET
S nh bnh d
này s ln hay nh là tùy theo dunng cc chn là s không quá ln vì
s tt nhiu thì s tp tin  c gu, s
c qun lý ci s dng). S entry trên RDET không bt buc phi
là 1 giá tr chính xng mt ít, vì vy ta có th u ch hn ch
 trên sector. Ví d, nu mc 32 byte & ta d
nh t chc 50 entry cho RDET thì không hay lm, có th u chnh li thành 48 entry hoc
64 entry.

20
4.4 Cấu trúc Entry của DOS


ArchiveDirectoryLabelSystemHidden ReadOnly



 + ReadOnly: thuc tính ch c, khi tp tin có thuc tính này h thng s không cho

phép sa hoc xóa.
 + Hidden: thuc tính n,  trng thái mnh h thng s không hin th tên ca các
tp tin này khi lit kê danh sách tp tin.
 + System: thuc tính h thng, cho bit tp tin có phi thuc h u hành không
  có tc tính này,
phng vi t cha nhãn c
1 chui t  u tiên ca entry
 + Directory: thuc, nu entry có thuc tính này thì t ng
không phi là mt tng mà là mt tc. Mc trên
 git tng, ni dung ca tc
này là danh mc nhng tc con ca nó.
 + Archive: thu, cho bit tng lnh
backup ca h c tính hc s dng  vì ít khi
có nhu cu backup tt c các tp tin mà ch cng tp tin cn thit.
Khi ta xóa tng phc chuyn sang trng thái tr

21
trng thái trng lúc này không phi là 32 byte cc chuyn sang giá tr 0 mà ch có
i thành E5. Vì tt c các ký t ca tên tu không th có mã là 0
ho bit 1 entry có trng hay không ta ch cn nhìn giá tr u tiên ca entry:
ni là entry trng. Mi khi tìm entry tr s dng h
thng tìm theo th t t u tr u ta gp 1 entry tru là 0 thì tt c
ng entry trng  dng c s dng (32 byte trên
u là 0)

4.5 Bảng thư mục con SDET (Sub Directory Entry Table):
4.5.1 Khái niệm:
M git tng. Ni dung ca
tc này là mt dãy entry, mi entry cha tên & thuc tính ca nhng tp tin và
c con thuc

gi là SDET. Có th nói m  n rng SDET là ni dung ca t c.
SDET có cu trúc t chc gi ngay trên vùng DATA (vì là
ni dung t có rt nhiu SDET  
th không có bng SDET nào.
4.5.2 Lý do phát sinh
Nu s t nhiu thì nht thit phm
tránh chuyn tt c mi t  t khó qun lý. Vì các
thuc tính cc khá ging vi các thuc tính ca tng nên có th t
ra khái nic là mt tc bit và t ch mt tng,
không cn pht thit k khác cho vic t ch h thc.
4.5.3 Kích thước SDET
S entry trên SDET có th rt nh  rt ln, ph thuc vào s ng
tg xét ch không b nh 1 con s c nh
 t entry cng
t sao cho không b lãng phí không gian trên cluster. Ví d, nc
c 32 sector thì s entry ca SDET s là bi ca 512.
4.5.4 Bảng SDET trên DOS
 u bng mô t v c cha ca
nó. Cu trúc m   khác  s ng
entry & v  ni dung entry trên SDET là không c nh. Vì SDET luôn chim trn
cluster nên thuc tng vc s không cn s
dy khi tc thì s entry
trong SDET ca c s u tiên có
ph.n còn l c này, entry th hai có phn tên là
 u c . ng trng) và phn còn l
các thông tin v c cha c c này, t entry th ba tr u là entry trng
u mang giá tr 0). Nc con này nhi-2) tp
tin thì bng SDET hin t s  qun lí, khi này kícc bng SDET s
c h thng cách tìm cluster tri dung
các entry phát sinh thêm vào cluster mi này (và phn còn li ca cluster nc

u tiên).

1. 5. Boot Sector
2. 5.1 Khái niệm
u tiên ca m  np h u hành
khi khng máy và các thông s quan trng cc bng
c bng qun lý cluster,
5.2 Lý do phát sinh
Các bng qun lý cluster & b  ng các phân tích nêu trên,
 tht s có th thc hic các thao tác truy xun phi bic v trí
c ca tng thành ph c kt ni vào mt h thng
khác nên thông tin v các thành phn c bt

22
c h th hiu tiên cp nh cha các
thông tin quan trng này.
5.3 Hình thức tổ chức
Các thông s quan trng ch chic nh nên ta có th c mt vùng
nh  cha các thông s cn còn lp
h u hành khi khng), mi thông s nh nm ti mt offset c th c nh
ng hp tc các thông s và php h u
hành l dùng tip nhng sector k  

5.4 Tổ chức thông tin trong BootSector của DOS & Windows
5.4.1 Boot Sector của hệ điều hành DOS
Offset
Số byte
Ý nghĩa
0 (0h)
3

Lnh nhn mã Boot (qua khi vùng thông s)
3 (3h)
8
Tên công ty /version c
11 (0Bh)
2
S byte ca sector
13 (0Dh)
1
S sector ca cluster
14 (0Eh)
2
S c bng FAT

16 (10h)
1
S ng bng FAT
17 (11h)
2
S Entry ca RDET
19 (13h)
2
S sector c
21 (15h)
1
Kí hiu lo
22 (16h)
2
S sector ca FAT
24 (18h)

2
S sector 1 track (tính theo sector)
26 (1Ah)
2
S c (head)
28 (1Ch)
4
Khong cách t   u 
32 (20h)
4
u s 2 byte ti offset 13h là 0)
36 (24h)
1
Kí hiu vt lí ca  (0 : mm, 80h: cng)
37 (25h)
1
Dành riêng
38 (26h)
1
Kí hiu nhn di
39 (27h)
4
SerialNumber c
43 (2Bh)
11

54 (36h)
8
Dành riêng
62 (3Eh)

448
p ting máy
510 (1FDh)
2
Du hiu kt thúc BootSector /Master Boot (luôn là AA55h)

Hình 1.7 : Boot Sector ca h u hành DOS


Ví d, vu c
EB 3C 90 4D 53 57 49 4E-34 2E 31 00 02 10 01 00 .<.MSWIN4.1 02 00 02 00
00 F8 FF 00-3F 00 FF 00 3F 00 00 00 ? ? C2 EE 0F 00 80 00 29 DE-1C
49 15 20 20 20 20 20 ) I.20 20 20 20 20 20 46 41-54 31 36 20 20 20 33 C9
FAT16 3. 8E D1 BC F0 7B 8E D9 B8-00 20 8E C0 FC BD 00 7C { |38 4E
24 7D 24 8B C1 99-E8 3C 01 72 1C 83 EB 3A 8N$}$ <.r :66 A1 1C 7C 26 66
3B 07-26 8A 57 FC 75 06 80 CA f |&f;.&.W.u 02 88 56 02 80 C3 10 73-EB 33 C9
8A 46 10 98 F7 V s.3 F 66 16 03 46 1C 13 56 1E-03 46 0E 13 D1 8B 76 11
f F V F v. 60 89 46 FC 89 56 FE B8-20 00 F7 E6 8B 5E 0B 03 `.F V ^ C3
48 F7 F3 01 46 FC 11-4E FE 61 BF 00 00 E8 E6 .H F N.a 00 72 39 26 38 2D
74 17-60 B1 0B BE A1 7D F3 A6 .r9&8-t.` } 61 74 32 4E 74 09 83 C7-20 3B FB
72 E6 EB DC A0 at2Nt ;.r FB 7D B4 7D 8B F0 AC 98-40 74 0C 48 74 13 B4 0E

23
.}.} @t.Ht BB 07 00 CD 10 EB EF A0-FD 7D EB E6 A0 FC 7D EB } }.E1
CD 16 CD 19 26 8B 55-1A 52 B0 01 BB 00 00 E8 &.U.R
thì ta có th suy ra thông tin v các thành ph
.  2 byte t  byte trên mi sector ca  là: 0200h = 512d
(byte)
.  Giá tr ca byte t  sector trên mi cluster ca  là: 10h = 16d
(sector)

.  2 byte t  c vùng FAT là: 0001h = 1d (sector)
.  Giá tr ca byte t  bng FAT ca  là: 02h = 2d (bng)
.  2 byte t  entry trên bng RDET là: 0200h = 512d (entry)
c bng RDET là 512*32/512 = 32 (sector).
.  2 byte t c bng FAT là: 00FFh = 255d (sector)
.  4 byte t ng s sector trên  là: 000FEEC2h =
1044162d (vì 2 byte ti offset 13 c  c ly  4 byte ti
offset 20)

T các thông s trên ta có th c ca vùng h thng là: Số sector
trước FAT + Số FAT * Kích thước FAT + Kích thước RDET = 1 + 2*255 + 32 = 543
(sector) Vu tiên ca vùng d liu có ch s là 543, mà mi cluster chim 16
sector, nên cluster
2 s chim 16 sector t n 558, cluster 3 s chim 16 sector t n 574. Tng
quát,
cluster k s chim 16 sector bu ti sector có ch s 543 + 16*(k-2)
6. Tổng kết
Mô hình t chc tp tin trên ma h u hành tng quát luôn bao gm
các thành phn chính là: vùng dữ liệu cha ni dung tc t chi
 khi (cluster) gm nhi h thng hong tvùng hệ thống cha
các thông tin qun lý, bao gm bảng quản lý cluster  qun lý các khi trên, bảng thƣ
mục  qun lý các tp tin & các thung có mt hoc mt s
sector cha các thông tin qun lý các vùng trên.
Vc t chc theo dng FAT ca h u hành DOS & Windows, các
thành phc t chc theo th t 

BootSector
Area
FAT Area

RDET
DATA Area


Hình 2.8 : Th t t chc ca các thành phn

Trên thc t có rt nhiu h u hành khác nhau, không ch là các h u hành
trong máy tính PC mà còn có nhng h u hành trong máy nh s, máy quay phim, máy
n thong, Mi h u hành có th t chc h thng t
nhng kin trúc khác nhaui nhng thit b  c không ln thì
qut kt hp ch mc là thích h 
 h u có cc thit k theo d
trên. C th a mng b túi & các loi th nh c

nh dng dng FAT và có th s dng trên các loi máy tính & h u hành khác nhau mà
không cnh dng li theo cu trúc trên h thng mi.
Vng thì các thành phc phân b c th 
Sector

24



Hình 2.9 

III. Định dạng đĩa cứng, đĩa mềm, đĩa Flash
1. Các phân tích cần thiết
 có th  c thông tin /d liu vào h th & truy xut, s dng
c các d liu trên h th mt cách hiu qu thì cn phi tun t thc hin
n:
m t
2. Xây dng mô hình thuc tính & chc.
3. T chc hình th tc & các hình thc qun lý cn thit khác

4. Vit thut gic hin các chn thit vi các tc

n th  nói ngn gt các chc nng
chn phnh dt kê danh
sách tc ni dung tp tin, xóa tp tin.
2. Định dạng Đĩa
2.1 Khái niệm
  s du tiên phi tinh dng
 i s dng thc hi do nhà sn xut
hoi phân phi làm giùm tùy theo loi thit b. B

nh d là mt dãy sector có ni dung rác (nhng giá tr ng
vi nhng giá tr cn thi thc hic các thao tác truy
xut tng tp tin nào, nm t nào
còn trc cluster là bao nhiêu,
y vinh dnh các thông s ca tng thành phn trên
 c ca cluster, bng qun lý cluster, b
thích hp vào nhng thành ph  u hành có th truy xuc 1
t k thì h u hành ph vào nhng thông s c t chc tp
 i thc hic các cha,
Mu có th s dng tnh v trí & kích
c ca các thành phn qun lý, ta cn ph     quan tr  
c các giá tr ng vi trng thái
trng, các phn t trên bng qu vy  tr các phn t ng vi các
cluster b u h thng có qun tr và khi này các
phn t quc gán cho các giá tr phù hp).
V có v ln nht trong chnh dng chính là vic
bng qun lý cluster. Vì khi thc hin ch thng ch 
c sector - các thông s còn li phi t nh. Các thông s khác có th t phán
quyc chính xác l ây  ng lc ca
bng qun lý cluster phc tính chính xác   c thì phi qua nhc lý
lun nhnh ch không th tính trc tip.
Vi mnh d nh dng lng hp:
.  nh dng l to ra nhng dng thc mi phù h

25
 ca tng thành ph nh li. Ch
c dùng cho nhnh dng.
.  nh dng nhanh (quick format): chp nhn gi li các thông s  cp
nht li tra d liu thành trng thái trng và cho tt c entry
trên bc gc v trng thái trng. Chi vic xóa tt

c mi tp tn ti gian thi hành rt nhanh  có
th i gian xóa 1 tp tin!
2.2 Định dạng cho đĩa (full format)
2.2.1 Thuật giải:
(Đầu vàoc /ghi sector; Đầu ra: ng
có ni dung BootSector, bng qun lý clustor, bc hp lý)
.   nh giá tr hp lý cho các thông s cn thit  ngoi tr c
bng qun lý cluster.
.  c bng qun lý cluster da vào các thông s  bit.
.   các thông s c trên BootSector.
.   ng vi trng thái trng vào các entry trên bc.
.  c 5: Kho sát các cluster trên vùng d li nh nh.
.    ng vi trng thái tr n t trên bng
qun lý cluster

2.2.2 Định dạng đĩa theo kiến trúc FAT12 /FAT16
 -Bước 1: T t ra phán quyt giá tr thích hp
c clc RDET (SR), s bng FAT (nF), s sector ca
vùng BootSector (SB  còn gi là s c FAT).
o -Bước 2c bng FAT (SF) và loi FAT bng hình thc th &
sai dng thc SB + nF*SF +SR + SD = SV
o (gi s SF =1, t c vùng d liu (SD) và kim chng li
xem 2 thông s này có phù hp nhau không, nu không hp lý thì th SF =2,
3, 4, n khi hp lý)
 -Bước 3 các thông s trên vào các offset t 3   trí & kích
 trong bng tham s 
 -Bước 4: Tc (SR * 512) byte mang toàn giá tr 
vào SR sector bu ti sector (SB + nF*SF )
o -Bước 5: Ghi xuc lên tng cluster t n cluster SD /SC +1.
Nu ni dc ging ni dung ghi thì cho phn t mang ch s 

ng trên bng FAT giá tr c li nu không ging hoc không thành
công trong vic /ghi thì gán cho
o phn t mang ch s  ng trên bng FAT giá tr FF7 hoc FFF7 (tùy
theo loi nh  c 2).
 -Bước 6: T ca bng
m ru ti sector SB. N
tip vào các v trí SB + SF , SB + 2*SF , , SB + (nF-1)*SF .

* Một số ví dụ về việc xác định kích thƣớc bảng FAT
-Ví dụ 1m 1.44MB (có 2880 sector, mi sector có 512 byte),
 các t truy xu cho SC = 4 (sector),
SB = 1 (sector), SR = 32 (entry) = 2 (sector), nF = 2.
Thay các giá tr  ng thc SB + nF*SF +SR + SD = SV ta
c 1 + 2SF +2 + SD = 2880 (sector), hay 2SF + SD = 2877 (sector)