các phương pháp chẩn đoán hình ảnh trong chấn thương cột sống

C¸c ph ¬ng ph¸p chÈn ®o¸n
C¸c ph ¬ng ph¸p chÈn ®o¸n
h×nh ¶nh trong chÊn th ¬ng cét
h×nh ¶nh trong chÊn th ¬ng cét
sèng cæ
sèng cæ
Hµ kim Trung
Hµ kim Trung
Mục đích

Nguyên tắc kỹ thuật, phân tích hình ảnh, vai trò
của từng ph ơng pháp chẩn đoán hình ảnh trong
chấn th ơng cột sống cổ

Mô tả các th ơng tổn theo định khu qua từng ph ơng
pháp chẩn đoán hình ảnh
C¸c ph ¬ng ph¸p chÈn ®o¸n h×nh ¶nh

Ph ¬ng ph¸p chôp XQuang tiªu chuÈn

Ph ¬ng ph¸p chôp c¾t líp vi tÝnh

Ph ¬ng ph¸p chôp céng h ëng tõ
Chụp XQuang qui ớc

Nguyên tắc kỹ thuật

Bất động cột sống cổ

Chụp toàn bộ đoạn cổ từ lỗ chẩm tới C7-D1

Chụp t thế thẳng, nghiêng, chếch 3/4

T thế đặc biệt

Mồm há: Nghi ngờ gãy mỏm răng

T thế động: nếu không có tổn th ơng thần kinh
Chôp XQuang tiªu chuÈn

Ph©n tÝch h×nh ¶nh
o
§ êng cong sinh lý vµ sù
liªn tôc cña cét sèng
o
Tr¹ng th¸i nguyªn vÑn cña
c¸c ®èt sèng
o
ChiÒu dµy gi÷a c¸c ®èt
sèng vµ gi÷a c¸c khíp
o
ChiÒu dµy tæ chøc mÒm tr
íc cét sèng
Vai trò của Chụp XQuang tiêu chuẩn

u điểm

Đơn giản, rẻ tiền, cho phép phát hiện phần lớn th ơng
tổn x ơng do chấn th ơng cột sống cổ

Là ph ơng pháp bắt buộc thực hiện đầu tiên khi nghi ngờ

có chấn th ơng cột sống cổ

Nh ợc điểm

Không phát hiện đ ợc các th ơng tổn kín đáo

Đôi khi không xác định đ ợc loại th ơng tổn (vững hay
mất vững) để định h ớng xử trí

Khó phát hiện th ơng tổn cổ-chẩm và cổ- ngực
Ph ơng pháp chụp cắt lớp vi tính

Nguyên tắc chung

Bệnh nhân đúng t thế: Ngửa, đầu cổ theo t thế cơ năng.
Đầu đ ợc cố định chắc

Thăm khám nhanh nh ng kỹ thuật phải hoàn hảo

Phải thấy đủ thành phần giải phẫu vùng định thăm dò
Chụp cắt lớp vi tính

Ph ơng thức tiến hành

Phạm vi thăm dò hạn chế: phân tích không gian tốt hơn

Chiều dày lớp cắt: Quan trọng trong chất l ợng

X ơng: 1-3mm

Tủy, phần mềm: 5mm

Tái tạo hình ảnh

Đo Đạc: Tỉ trọng, khoảng cách, đo bề mặt, đo góc
Cöa sæ x ¬ng T¸i t¹o h×nh ¶nh
® êng
g·y
® êng g·y
Phân tích hình ảnh chụp cắt lớp

Cấu trúc x ơng: Thân, chân cuống, mảnh bên, ụ
khớp

ống sống: Hình thái, mảnh x ơng rời, dị vật

Tổ chức mềm ngoài ống sống khi tiêm CQ

Tình trạng cột sống có từ tr ớc chấn th ơng: Thoái
hóa, hẹp

Mục đích chính: Phân loại th ơng tổn, sự vững
chắc: Mất vững do dây chằng, đĩa đệm (th ờng
xuyên); mất vững do x ơng (tiềm tàng); mất vững
do th ơng tổn phối hợp
Vai trò của chụp cắt lớp vi tính

u điểm

Mô tả chính xác tỉ mỉ th ơng tổn: Phân loại, độ vững

chắc, cơ chế th ơng tổn thần kinh

Thăm dò đ ợc các vị trí mà XQ th ờng không thấy đ
ợc: Bản lề cổ-chẩm; bản lề cổ ngực

Tiết kiệm thời gian, bệnh nhân không đổi t thế

Nh ợc điểm

Đánh giá th ơng tổn bán trật khó

Khó xác định th ơng tổn thần kinh
Ph ơng pháp chụp cộng h ởng từ
Sơ l ợc kỹ thuật

Tạo ảnh bằng khai thác từ tính của hạt nhân nguyên
tử trong cơ thể

Nguyên lý tạo ảnh:

Cơ thể đặt trong từ tr ờng mạnh và đồng nhất

Phát sóng Radio vào ng ời tạo ra hiện t ợng cộng h ởng từ ở
các hạt nhân nguyên tử cấu trúc nên các mô

Ngừng phát sóng: Các hạt nhân nguyên tử phát tín hiệu -
Angten thu tín hiệu Máy phân tích - tạo hình ảnh
Chụp cộng h ởng từ
Sơ l ợc kỹ thuật

Thời gian hồi phục T1(thời gian th duỗi dọc): Thời
gian cần cho 63% l ợng từ hóa của mô đạt đ ợc theo h
ớng dọc của từ tr ờng ngoài sau khi tắt xung Radio. Tỉ
lệ hồi phục thay đổi theo các mô

Thời gian th duỗi ngang T2: Thời gian cần thiết cho l
ợng từ hóa ngang giảm tới 37% giá trị ban đầu sau khi
tắt xung Radio. T2 phản ánh từ lực tại chỗ trong các
mẫu mô
Chụp cộng h ởng từ

Kỹ thuật chụp trong bệnh lý cột sống

Bắt đầu bằng 1 ảnh định h ớng (Scout view)

Các ảnh đứng dọc và nằm ngang

Các chuỗi T1: Phân biệt rõ hình thái cột sống và tủy

Chuỗi T2 phân biệt các th ơng tổn trong tủy, mảnh x
ơng, nhân đĩa đệm và dây chằng rách

Chiều dày lớp cắt: 5mm xen kẽ 1mm để tránh nhiễu
Phân tích hình ảnh
ảnh T1 cắt dọc giữa

ống sống: DNT (đen) và
tủy ở trung tâm (xám)

Thân đốt: Tủy x ơng có tín

hiệu cao hơn vỏ

Đĩa đệm có tín hiệu thấp và
không có t ơng phản giữa
nhân với vòng xơ
Hình ảnh cắt dọc T1
ảnh dọc cạnh giữa

Rễ TK: Tín hiệu thấp

Lỗ tiếp hợp: Chứa rễ TK
và bó mạch tín hiệu thấp

Bờ sau đĩa đệm thấp hơn
rễ và không đè lên rễ

H×nh ¶nh c¾t däc T2
Phân tích hình ảnh

ảnh cắt ngang:
Mối liên quan giữa hình thể sau bên đĩa đệm với túi
màng cứng và các rễ thần kinh ở lỗ tiếp hợp

T1: Vỏ x ơng, cung sau, dây chằng có tín hiệu giảm
nhẹ; nhân đĩa tín hiệu trung bình; vòng xơ có tín hiệu
thấp; rễ TK tín hiệu thấp tới trung bình

T2: Nhân đĩa tín hiệu cao, vòng xơ tín hiệu thấp. Rễ TK
tín hiệu thấp

¶nh c¾t ngang T1
H×nh ¶nh c¾t ngang T2
Vai trò chụp cộng h ởng từ

u điểm

Phát hiện trực tiếp th ơng tổn thần kinh

Phát hiện các nguyên nhân gây chèn ép: Đĩa đệm, máu tụ

Nhận dạng th ơng tổn ở nhiều bình diện

Nh ợc điểm

Nhận dạng th ơng tổn x ơng kém

Không tiến hành đ ợc ở BN có kim loại trong ng ời

Thời gian kéo dài và ch a đ ợc xử dụng cấp cứu
DËp tñy
DËp tñy
Mô tả th ơng tổn theo định khu

Tổn th ơng bản lề cổ-chẩm
o
Trật chẩm-đốt đội
o
Gãy Jefferson (C1)
o
Trật khớp đội trục

o
Gãy mỏm răng
o
Gãy chân cuống C2 (Hangmans fracture)

Chụp cắt lớp vi tính là ph ơng pháp chẩn đoán tốt nhất
(lớp mỏng 1-2mm và tái tạo hình ảnh)

Lợi ích của IRM là nghiên cứu liên quan lỗ chẩm, mỏm
nha, bản lề tủy-hành tủy, dây chằng
Tổn th ơng bản lề cổ-chẩm

Trật chẩm-đốt đội

Hiếm, tử vong cao

Cơ chế ỡn, đôi khi kết hợp xoay

Rách d/c chẩm-đội; d/c dọc tr ớc; d/c dọc sau; d/c nối
mỏm răng- rãnh tr ợt

XQ: tăng khoảng cách mỏm răng-đáy sọ

CT.Scan: tái tạo hình ảnh thấy tăng khoảng cách chẩm-
đội