Bệnh giao mùa ở trẻ em – Chớ coi thường! pot

Bệnh giao mùa ở trẻ em – Chớ coi thường!
Khi thời tiết chuyển mùa từ nóng sang lạnh, số trẻ em tới các
bệnh viện, trung tâm y tế tăng vọt. Các bệnh hay gặp khi thời
tiết giao mùa là tiêu chảy, cảm cúm, sốt và nhất là bệnh viêm
đường hô hấp. Để thuận tiện cho việc nhận biết và điều trị
bệnh, các nhà chuyên môn chia viêm đường hô hấp (VĐHH)
thành 2 loại, tuỳ theo vị trí tổn thương.
Nhiễm khuẩn hô hấp trên bao gồm các trường hợp viêm mũi –
họng, VA, viêm amidan, viêm tai giữa, ho và cảm lạnh. VĐHH
trên thường gặp và diễn biến nhẹ. VĐHH dưới ít gặp hơn nhưng
thường là nặng bao gồm các trường hợp viêm thanh quản, khí
quản, phế quản, tiểu phế quản và phổi. Những virut thường gặp
gây VĐHH ở trẻ em gồm: virut hợp bào hô hấp (RSV), virut cúm,
virut á cúm, virut sởi, Adenovirus (còn gọi là virut hạch),
Rhinovirus, Enterovirus, Cornavirus… Ở các nước đang phát triển
như nước ta, căn nguyên nhiễm khuẩn vẫn đóng vai trò quan trọng
trong nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính (NKHHCT) ở trẻ em là:
hemophilus influenzae, liên cầu, tụ cầu, Bordetella, Klebsiella
pneumoniae, Chlamydia trachomatis…

Viêm đường hô hấp trên
Viêm đường hô hấp trên được chia làm 2 loại là cấp tính và mạn
tính. Bệnh nhiễm khuẩn hô hấp trên cấp tính sẽ diễn biến trong
vòng vài ba ngày với các dấu hiệu sốt cao hoặc vừa ho, hắt hơi,
chảy nước mũi, nghẹt mũi, thay đổi giọng, mất giọng. Ở trẻ em
dưới 1 tuổi đôi khi nôn nhiều, quấy khóc. Khi khám họng lúc đó sẽ
thấy niêm mạc họng đỏ rực, sau đó các dấu hiệu trên mất đi. Khi bị
bội nhiễm các vi khuẩn trên, bệnh sẽ diễn biến nặng lên, trẻ hay bị
viêm phế quản, viêm phổi. Khi bị VĐHH cấp tính mà không được
điều trị hoặc điều trị không dứt điểm thì rất dễ chuyển thành mạn
tính. Triệu chứng của VĐHH mạn tính là ho thúng thắng, rát họng,

nuốt thấy hơi vướng như có vật gì nằm trong họng, đặc biệt ở trẻ
em là chảy nước mũi thường xuyên (một hoặc cả hai bên mũi).
Một số trẻ em bị VA mạn tính kéo dài mà căn nguyên do vi khuẩn
mủ xanh (Pseudomonas aeruginosa) thì chất nhày chảy ra ở mũi
thường có màu xanh. Ngoài chảy mũi, trẻ ngủ thường thở bằng
miệng.
Viêm tai giữa cấp cũng là một biến chứng hay gặp của nhiễm
khuẩn hô hấp trên cấp tính nếu không được phát hiện và điều trị
sớm sẽ gây thủng màng nhĩ, giảm thính lực hoặc nặng có thể gây
biến chứng nội sọ do viêm tai.
Viêm đường hô hấp dưới
Viêm phế quản phổi là tổn thương viêm cấp tính lan tỏa cả phế
nang, mô kẽ lẫn phế quản, khởi đầu thường do các tác nhân virut,
sau đó bội nhiễm vi khuẩn hoặc do cả hai.
Bệnh nhân có tiền sử nhiễm khuẩn nhẹ đường hô hấp trên như ho,
sổ mũi, rất dễ bị viêm phế quản phổi. Trẻ viêm phế quản phổi ở
giai đoạn khởi phát chỉ bị sốt nhẹ, người mệt mỏi, quấy khóc, ăn
kém. Ở giai đoạn toàn phát trẻ sốt cao hoặc có thể bị hạ nhiệt độ,
ho khan, chảy nước mũi và bắt đầu xuất hiện đờm. Lúc này trẻ
thấy khó thở, cách mũi phập phồng, thở nhanh. Đối với trẻ sơ sinh,
trẻ đang còn bú có những triệu chứng và dấu hiệu: trướng bụng, da
xanh tím, giảm trương lực cơ…
Thái độ xử trí
Điều quan trọng trong thái độ xử trí VĐHH là lựa chọn được cách
điều trị thích hợp cho trẻ. Không phải bất cứ trường hợp VĐHH
nào cũng được chỉ định dùng thuốc kháng sinh hay cho nhập viện
điều trị nội trú. Nhưng cũng không phải vì coi nhẹ VĐHH mà mọi
trường hợp VĐHH đều được tự điều trị tại nhà và theo dõi qua loa.
- Các trường hợp trẻ chỉ có ho, chảy mũi, không thở nhanh, không
có rút lõm lồng ngực, không có các dấu hiệu nặng khác như co

giật, li bì, bỏ bú… thì được nhận định là không viêm phổi. Các
biện pháp điều trị bao gồm khuyến khích sử dụng các loại thuốc ho
an toàn sẵn có như hoa hồng bạch hấp đường phèn, húng chanh
hấp mật ong… dùng thuốc hạ sốt nếu có sốt cao. Hướng dẫn cho
người chăm trẻ biết cách chăm trẻ tại nhà.
- Đối với các trường hợp nhiễm khuẩn mức độ vừa. Trẻ có dấu
hiệu thở nhanh nhưng chưa có các dấu hiệu nặng và biến chứng.
Lúc này thuốc kháng sinh bắt đầu được sử dụng. Chỉ cần cho trẻ
uống liều thuốc đầu tiên tại các cơ sở y tế (trạm y tế, phòng khám
ngoại trú…) rồi hướng dẫn cho người chăm trẻ biết cách cho trẻ
uống thuốc tại nhà và chăm sóc trẻ. Hẹn đưa trẻ đến khám lại sau 2
ngày.
- Trường hợp nặng, trẻ có các dấu hiệu như rút lõm lồng ngực, thở
rít hay có các dấu hiệu nặng kèm theo: li bì, co giật, bỏ bú… Đây
là các trường hợp cần được cấp cứu. Cần phải tìm mọi cách đưa trẻ
đến ngay bệnh viện, các trung tâm y tế có đủ phương tiện tốt để
cấp cứu và điều trị cho trẻ.