bài giảng bài thơ tây tiến

Tây Ti nế
QUANG DŨNG
Click icon to add picture
Click icon to add picture
I. Tìm Hi u Chú Thích:ể
Tài năng khác c a h n th Quang Dũngủ ồ ơ
Tài năng khác c a h n th Quang Dũngủ ồ ơ
1.Tác giả:

Quang Dũng (1921 – 1988) tên khai sinh là Bùi Đình Di m, quê Hà Tây. Tr c ệ ở ướ
năm 1945, ông h c trung h c Hà N i. Sau Cách m ng Tháng Tám, ông gia ọ ọ ở ộ ạ
nh p b đ i. Sau năm 1954, làm biên t p vi n nhà Xu t b n Văn h c. ậ ộ ộ ậ ệ ở ấ ả ọ
Quang Dũng là m t ngh sĩ đa tài, tâm h n th phóng khoáng, h n h u. Ông ộ ệ ồ ơ ồ ậ
v tranh, sáng tác nh c, vi t văn xuôi, nh ng tr c h t là m t nhà th .ẽ ạ ế ư ướ ế ộ ơ

Th Quang Dũng v a h n nhiên v a tinh t , v a mang v đ p hào hoa, v a ơ ừ ồ ừ ế ừ ẻ ẹ ừ
phóng khoáng, đ m ch t lãng m n. Tác ph m chính: R ng bi n quê h ng ậ ấ ạ ẩ ừ ể ươ
(1957), Đ ng lên Châu Thu n (1964), R ng v xuôi (1968), Nhà đ i (1970), ườ ậ ừ ề ồ
Mây đ u ô (1986)ầ
2. Hoàn c nh sáng tác:ả

Đ u năm 1947, Quang Dũng đ c đi u đ ng tham gia đ n v Tây Ti n v a m i ầ ượ ề ộ ơ ị ế ừ ớ
thành l p v i ph n l n chi n sĩ là thanh niên Hà N i thu c nhi u t ng l p, l n ậ ớ ầ ớ ế ộ ộ ề ầ ớ ầ
đ u đ n v i mi n núi r ng hi m tr , đi u ki n sinh ho t, khí h u h t s c khó ầ ế ớ ề ừ ể ở ề ệ ạ ậ ế ứ
khăn, kh c nghi t nh ng h v n l c quan, yêu đ i, th hi n v đ p hùng h n ắ ệ ư ọ ầ ạ ờ ể ệ ẻ ẹ ồ
và hào hoa c a ng i chi n sĩ tr . Đ u năm 1948, Quang Dũng vi t bài ủ ườ ế ẻ ầ ế Nh ớ
Tây Ti n. ế Bài th đ c l u truy n r ng rãi trong th i kì kháng chi n ch ng ơ ượ ư ề ộ ờ ế ố
Pháp Vi t B c 1949. Trong m t th i gian dài bài th ít đ c nh c đ n do b ở ệ ắ ộ ờ ơ ượ ắ ế ị
coi còn r i r t ch t lãng m n ti u t s n. Ph i đ n th i kì đ i m i, ơ ớ ấ ạ ể ư ả ả ế ờ ổ ớ Tây Ti n ế
m i khôi ph c v trí x ng đáng c a mình.ớ ụ ị ứ ủ
II. Đ c – hi u văn b n:ọ ể ả

Bút tích bài th “Tây ti n” ơ ế
Bút tích bài th “Tây ti n” ơ ế
1.B c c bài th :ố ụ ơ

Bài th đ c chia thành b n đo n:ơ ượ ố ạ

Đo n 1: t đ u Mai Châu mùa em th m n p xôi : Không gian núi r ng tr p ạ ừ ầ ơ ế ừ ậ
trùng gian kh .ổ

Đo n 2: t “Doanh tr i đong đ a”: V đ p lãng m n c a không gian, c nh ạ ừ ạ ư ẻ ẹ ạ ủ ả
v t và n i nh ch i v i tha thi t c a lòng ng iậ ỗ ớ ơ ơ ế ủ ườ

Đo n 3: t “Tây Ti n đoàn binh khúc đ c hành”: Hình nh ng i lính Tây ạ ừ ế ộ ả ườ
Ti nế

Đo n 4: Ph n còn l i: N i nh Tây Ti nạ ầ ạ ỗ ớ ế
2.V đ p c a thiên nhiên Tây B c. Hình nh đoàn quân Tây Ti n:ẻ ẹ ủ ắ ả ế

D c lên khúc khu u d c thăm th mố ỷ ố ẳ

Heo hút c n mây súng ng i tr iồ ử ờ

Quang Dũng nh d ng lên tr c m t ng i đ c còn đ ng hành quân gian ư ự ướ ắ ườ ọ ườ
kh , khi “khúc khu u, lúc ”thăm th m” nh ng không làm nh t chí c a nh ng ổ ỷ ẳ ư ụ ủ ữ
b c hành quân. Câu th có s ph i thanh, ph i v n nh p nhàng, uy n ướ ơ ự ố ố ầ ị ể
chuy n, ng i đ c nh c m nh n đ c m i nh p th là m t nh p hành quân ể ườ ọ ư ả ậ ượ ỗ ị ơ ộ ị
c a ng i lính Tây Ti n, m i b c tr c tr c c a con ng i là ra tr n là m t ủ ườ ế ỗ ướ ụ ặ ủ ườ ậ ộ
nh p quy t tâm, qu c m c a ng i lính đ c rõ lên. “Súng ng i tr i” là m t ị ế ả ả ủ ườ ượ ử ờ ộ
hình nh đ c đáo, không ch đ m ch t hi n th c mà còn in d u – m t d u n ả ộ ỉ ậ ấ ệ ự ấ ộ ấ ấ
hài h c đ m ch t lính. Đ ng trong gian lao, nguy hi m nh ng tinh th n l c ướ ậ ấ ứ ể ư ầ ạ

quan, cái ch t lính vui nh n v n t a sáng. Ti ng c i l c quan c a hình nh ấ ộ ẫ ỏ ế ườ ạ ủ ả
“súng ng i tr i” nh đ p b ng m i gian kh , hy sinh, nh xóa đi nh ng khúc ử ờ ư ạ ằ ọ ổ ư ữ
khu a thăm th m g p gh nh c a con đ ng chi n đ u.ỷ ẳ ậ ề ủ ườ ế ấ
3.Thiên nhiên và con ng i Tây B c v i v đ p m i đo n th th 2:ườ ắ ớ ẻ ẹ ớ ở ạ ơ ứ

Đo n 2, thiên nhiên và con ng i Tây B c l i đ c m ra v i nh ng v đ p ạ ườ ắ ạ ượ ở ớ ữ ẻ ẹ
m i, khác v i đo n 1. anh hùng trong chi n đ u nh ng ng i lính Tây Ti n l i ớ ớ ạ ế ấ ư ườ ế ạ
mê say, lãnh m n trong đêm h i, trong n i nh v Hà N i, v ki u th m:ạ ộ ỗ ớ ể ộ ề ể ơ

Doanh tr i b ng lên h i đu c hoaạ ừ ộ ố

Kìa em xiêm áo t bao giự ờ

Khèn lên man đi u nàng e pệ ấ

Nh c v Viên Chăn xây h n thạ ề ồ ơ.

Nh ng câu th đ y ánh sáng và âm thanh, có th và có nh c, đ i l p ữ ơ ầ ơ ạ ố ậ
hoàn toàn v i nh ng con đ ng hành quân gian lao, nguy hi m, v i nh ng ớ ữ ườ ể ớ ữ
thi u th n, nh c nh n Đi u nh c h n th nh thăng hoa cho tâm h n ế ố ọ ằ ệ ạ ồ ơ ư ồ
ng i chi n sĩ Tây Ti n c t cánh, nh hòa nh p cho nh ng đi u khèn, câu hát ườ ế ế ấ ư ị ữ ệ
mê say. Không gian Tây B c ch i v i trong m t mi n tâm th c, v i dáng ắ ơ ơ ộ ề ứ ớ
ng i trên đ c m c, v i n c lũ hoa đong đ a, kh c sâu, ghi t c trong tâm ườ ộ ộ ớ ướ ư ắ ạ
h n ng i lính Tây Ti n. Nh ng câu h i tu t d u nh , bâng khuâng làm không ồ ườ ế ữ ỏ ừ ị ẹ
gian núi r ng thêm ch i v i, b ng l ng trong s ng, trong khói.Ngòi bút t ừ ơ ơ ả ả ươ ả
th c c a Quang Dũng đ n đây tr nên m m m i và uy n chuy n, ch a đ ng ự ủ ế ở ề ạ ể ể ứ ự
cái tình sâu l ng, thi t tha.ắ ế
4. Hình nh ng i lính Tây Ti n đ c t p trung kh c h a trong đo n 3 c a bài th :ả ườ ế ượ ậ ắ ọ ạ ủ ơ

C m h ng lãng m n đã chi ph i cái hình và cách miêu t c a tác gi nh th nào. Hãy làm rõ ch t bi tráng trong nh ng câu th nói v s hi sinh c a chi n sĩ Tây Ti n.ả ứ ạ ố ả ủ ả ư ế ấ ữ ơ ề ự ủ ế ế


Tây Ti n đoàn binh không m c tóc.ế ọ

Quân xanh màu lá d oai hùm.ữ

Quang Dũng g i tên đoàn hinh c a mình b ng m t đ c đi m r t ng nghĩnh thú v : ”không m c tóc”. Câu th thoáng nghe t ng là l , ng m l i m i th y hay, không tr c ti p miêu t cái kh c li t ọ ủ ằ ộ ặ ể ấ ộ ị ọ ơ ưở ạ ẫ ạ ớ ấ ự ế ả ố ệ
c a chi n tr ng nh ng hi n th c tàn ác c a chi n tranh đã đ c kh c sâu s ng đ n. Ng i lính Tây Ti n g i chính nh ng gian kh , thi u th n v t v c a mình thành m t ni m kiêu hãnh. Th y ngay trong chính ủ ế ườ ư ệ ự ủ ế ượ ắ ố ộ ườ ế ọ ữ ổ ế ố ấ ả ủ ộ ề ấ
b nh t t, đau kh m t s t tin, ch đ ng, vui nh n và hóm h nh. Khó khăn, gian kh đ c g i tên mà sao đ y say mê, t hào, kiêu hãnh. Ng i ta không th y m t l i kêu than, không th y m t s m t m i, ệ ậ ổ ộ ự ự ủ ộ ộ ỉ ổ ượ ọ ầ ự ườ ấ ộ ờ ấ ộ ự ệ ỏ
d ng nh n c i v n l p lánh trong đoàn binh có cái tên l lùng y! Ng i lính Tây Ti n không ch bi t ch p nh n hoành c nh s n sàng đón nh n gian kh mà cao h n th , h ng o ngh , anh hùng y đ đ i ườ ư ụ ườ ẫ ấ ạ ấ ườ ế ỉ ế ấ ậ ả ẵ ậ ổ ơ ế ọ ạ ễ ấ ể ố
l p, đ i di n v i hi n th c tàn kh c c a chi n tranh. Ba ti ng “d oai hùm” d n m nh gi ng nh s r n r i, m nh m khí phách ng i lính Tây Ti n. Nh ng câu th nói v đau th ng, thi u th n, g i ra s ng ậ ố ệ ớ ệ ự ố ủ ế ế ự ằ ạ ố ư ự ắ ỏ ạ ẽ ườ ế ữ ơ ề ươ ế ố ợ ố
đ ng cái kh c li t c a chi n tranh nh ng l i kh ng đ nh nh n m nh cái anh dũng, kiên c ng, khí phách, hiên ngang c a ng i lính Tây Ti n. Ng i ta quên đi nh ng gian kh , không đ ý ki n nh ng thi u th n, ộ ố ệ ủ ế ư ạ ẳ ị ấ ạ ườ ủ ườ ế ườ ữ ổ ể ế ữ ế ố
v t v , cái còn l i trong lòng ng i đ c là m t ni m tin yêu, ng ng m tr c nh ng con ng i anh hùng c a m t th i đ i anh hùng.ấ ả ạ ườ ọ ộ ề ưỡ ộ ướ ữ ườ ủ ộ ờ ạ

V v i ng i lính Tây Ti n, v nh ng con ng i anh hùng, b t khu t y. Quang Dũng còn dành nh ng nét v r t tài hoa, th m ng:ề ớ ườ ế ề ữ ườ ấ ấ ấ ữ ẽ ấ ơ ộ

M t tr ng g i m ng qua biên gi iắ ừ ử ộ ớ

Đêm m Hà n i dáng ki u th mơ ộ ề ơ

Ng i lính Tây Ti n m nh m , r n r i trong chi n đ u nh ng cũng h t s c lãng m n, say mê trong nh ng phút giây th m ng. h , có s k t h p nhu n nhuy n gi a t ch t c a m t anh hùng và ườ ế ạ ẽ ắ ỏ ế ấ ư ế ứ ạ ữ ơ ộ Ở ọ ự ế ợ ầ ễ ữ ư ấ ủ ộ
phong cách c a m t trí th c lãng m n. Bao nhiêu yêu th ng, nh mong, m ng c c a h đ c g i g m, d n t hình nh “m t tr ng”. Biên gi i và Hà N i hoa l có m t kho ng cách r t xa xôi, ng i lính ủ ộ ứ ạ ươ ớ ộ ướ ủ ọ ượ ử ắ ồ ụ ở ả ắ ừ ớ ộ ệ ộ ả ấ ườ
Tây Ti n mu n l y đ c m ng c, khát v ng c a m t nhìn đau đáu làm c u n i thu ng n không gian, kéo h p kho ng cách. Hình nh “m t tr ng” không ch g i m t n i ni m đau đáu khôn nguôi mà còn nh ế ố ấ ượ ộ ướ ọ ủ ắ ầ ố ắ ẹ ả ả ắ ừ ỉ ợ ộ ỗ ề ư
ch t ch a bao kh c kho i, mong ch . Không ch là ni m yêu ni m nh , g i g m trong m ng c c a h còn là c v ng, ni m tin mãnh li t, thao th c nh th ng. Ánh nhìn c a ng i lính Tây Ti n không tan đi ấ ứ ắ ả ờ ỉ ề ề ớ ử ắ ộ ướ ủ ọ ướ ọ ề ệ ứ ớ ươ ủ ườ ế
trong không gian, không m đi trong đêm t i c a núi r ng Tây B c, nó c trao mãi vào lòng ng i đ c và gõ lên nh ng nh p th ng nh khôn cùng. “Dáng ki u th m” và m t Hà N i ph n hoa xa xôi chính là nguyên ờ ố ủ ừ ắ ứ ườ ọ ữ ị ươ ớ ề ơ ộ ộ ồ
do c a n i ni m mong nh y. Đó không ph i là m t bóng dáng c th nào, cũng không ch bó h p trong m t tình yêu đôi l a, n i ni m th ng nh trào dâng c a ng i lính Tây Ti n cao h n là m t n i nh ủ ỗ ề ớ ấ ả ộ ụ ể ỉ ẹ ộ ứ ỗ ề ươ ớ ủ ườ ế ơ ộ ỗ ớ
n c, yêu nhà, là m t tình yêu quê sâu đ m. B i v y, đôi m t nh th ng c a đoàn binh Tây Ti n không ph i là m ng c c a th lãng m n r ti n, nó v a có nét d d n, kh e kho n c a t ch t ng i lính, ướ ộ ậ ở ậ ắ ớ ươ ủ ế ả ộ ướ ủ ứ ạ ẻ ề ừ ữ ằ ỏ ắ ủ ư ấ ườ
v a tha thi t m t ni m th ng nh cao đ p khôn nguôi.ừ ế ộ ề ươ ớ ẹ

Hình nh ng i lính Tây Ti n là m t b c t ng đài đ p đ v i t th hiên ngang, v i khí phách anh hùng và có c nh ng say mê, c v ng lãng m n, đ p đ . Nh ng th Quang Dũng còn miêu ta r t ả ườ ế ộ ứ ượ ẹ ẽ ớ ư ế ớ ả ữ ướ ọ ạ ẹ ẽ ư ơ ấ
th c v nh ng m t mát hy sinh c a đoàn binh Tây Ti n. Không ch thú v hóa s th t, Quang Dũng còn dám nhìn nh n ph i nh ng t n th t t t y u c a con ng i trong chi n tranh tàn kh c. Hình nh ng i lính ự ề ữ ấ ủ ế ỉ ị ự ậ ậ ả ữ ổ ấ ấ ế ủ ườ ế ố ả ườ

Tây Ti n cũng có nh ng phút giây m t m i:ế ữ ệ ỏ

Anh b n dãi d u không b c n aạ ầ ướ ữ
 G c lên súng mũ b quên đ iụ ỏ ờ

Ch “dãi d u” đã l t t đ c h u h t s kh c li t c a cu c chi n đ u. Bao nhiêu sóng gió, ữ ầ ộ ả ượ ầ ế ự ố ệ ủ ộ ế ấ
hi m nguy, gian khó ph lên đ u ng i lính, nên m t m i, dãi d u v i nh ng phút giây y là đ ng ể ủ ầ ườ ệ ỏ ầ ớ ữ ấ ươ
nhiên. Ng i lính Tây Ti n không rũ b , quay l ng v i kháng chi n, ph i chăng nh ng phút giây phó ườ ế ỏ ư ớ ế ả ữ
m c, b t c n, đ y ng o ngh c a ng i lính cũng là t t y u đó sao. Đi u đó đáng trân tr ng, c m ặ ấ ầ ầ ạ ễ ủ ườ ấ ế ề ọ ả
thông, chia s ch đâu đáng b lên án ch trích? Không nên ch chú tr ng đ n nh ng phút giây nh th ẻ ứ ị ỉ ỉ ọ ế ữ ư ế
mà quy ch p t i l i, miêu t nh v y ch ng ph i Quang Dũng đã v nh ng nét v chân th c nh t v ụ ộ ỗ ả ư ậ ẳ ả ẽ ữ ẽ ự ấ ề
cu c s ng đó sao? Không ch dám nói, dám nhìn th ng và nh ng phút giây nh th , Quang Dũng còn ộ ố ỉ ẳ ữ ư ế
dành nh ng dòng kiêu hùng nh t đ vi t v cái ch t c a h :ữ ấ ể ế ề ế ủ ọ

R i rác biên c ng m vi n xả ươ ồ ễ ứ

Chi n tr ng đi ch ng ti c đ i xanhế ườ ẳ ế ờ
 Áo bào thay chi u anh v đ tế ề ấ

Sông Mã g m lên khúc đ c hành.ầ ộ

Ngay chính trong cái ch t, ng i lính Tây Ti n v n th hi n, kh ng đ nh đ c khí phách anh hùng, t ế ườ ế ẫ ể ệ ẳ ị ượ ư
th hiên ngang c a mình. Ng i ta có th rùng mình ghê s tr c cái l nh l o, hoang vu c a nh ng ế ủ ườ ể ợ ướ ạ ẽ ủ ữ
“m vi n x ” nh ng không kh i t hào, kiêu hãnh tr c s hy sinh b t khu t anh hùng c a đoàn ồ ễ ứ ư ỏ ự ướ ự ấ ấ ủ
binh. Nh ng t Hán Vi t đ c s d ng trang tr ng gi ng nh là nh ng nén “tâm h ng” đ t cho h . ữ ừ ệ ượ ử ụ ọ ố ư ữ ươ ố ọ
N t manh chi u b c ng i đ c Quang Dũng g i kiêu hãnh t hào là áo bào. S ra đi c a ng i lính ộ ế ọ ườ ượ ọ ự ự ủ ườ
Tây Ti n là m t hi n th c t t y u c a chi n tranh nh ng ng i ta không th y đau th ng b l y, cái ế ộ ệ ự ấ ế ủ ế ư ườ ấ ươ ị ụ
còn l i trong lòng ng i ti n đ a là d âm mênh mang, vang v ng c a “khúc đ c hành” sông Mã. Đó ạ ườ ễ ư ư ọ ủ ộ
gi ng nh m t b n tr ng ca ti n đ a ng i anh hùng v v i đ t m . C m th y trong l i th s ng ố ư ộ ả ườ ễ ư ườ ề ớ ấ ẹ ả ấ ờ ề ố
d y m t ni m kiêu hãnh t hào, ng i ta quên đi n i xót xa, l nh l o, tái tê c a s hy sinh. S hy ậ ộ ề ự ườ ỗ ạ ẽ ủ ự ự

sinh c a ng i lính Tây Ti n đ c đ t gi a đ t tr i, thiên nhiên, có đ t m đang dang tay đón đ i, ủ ườ ế ượ ặ ữ ấ ờ ấ ẹ ợ
có dòng sông Mã đang d o lên khúc hùng ca đó ch ng ph i là m t s hy sinh đ p đ , cao quý nh t hay ạ ẳ ả ộ ự ẹ ẽ ấ
sao? Hy sinh anh hùng cũng là m t đ c đi m đ p đ hoàn thi n hình nh ng i lính Tây Ti n.ộ ặ ể ẹ ẽ ệ ả ườ ế
5. Ngh thu t sáng t o hình nh, ngôn ng , gi ng đi u c a bài th :ệ ậ ạ ả ữ ọ ệ ủ ơ

- Hình nh: ả bi u c m, g i hình, g i thanh, d ng lên không gian núi r ng Tây ể ả ợ ợ ự ừ
B c, miêu t chân th c hoàn c nh gian khó, ngo i hình, tâm h n, t th , ý ắ ả ự ả ạ ồ ư ế
chí, s hy sinh c a ng i lính Tây Ti n.ự ủ ườ ế

- Ngôn ngữ: đa d ng, linh ho t. S d ng nh ng t ng miêu t đ t giá, c u ạ ạ ử ụ ữ ừ ữ ả ắ ầ
kì, có giá tr g i hình, g i c m cao. Các đ a danh riêng đ c nh c đ n tr c ị ợ ợ ả ị ượ ắ ế ự
ti p làm bài th có tính c th , sinh đ ngế ơ ụ ể ộ

- Gi ng đi u: ọ ệ Dùng nhi u gi ng đi u khác nhau, khi tha thi t, d u nh , khi ề ọ ệ ế ị ẹ
mãnh li t, hào hùng. Các thanh b ng, tr c đ c s d ng m t cách hài hòa, ệ ằ ắ ượ ự ụ ộ
tinh t , t o nên s nh p nhàng, cân x ng cho bài thế ạ ự ị ứ ơ
III. T ng k t:ổ ế

Bài th miêu t m t cách sinh đ ng v phong c nh núi r ng Tây B c đ y hi m ơ ả ộ ộ ề ả ừ ắ ầ ể
tr v i hình nh ng i lính Tây Ti n lúc lãng m n, lúc oai hùng. M c cho ở ớ ả ườ ế ạ ặ
nh ng khó khăn gian kh c a cu c đ u tranh nh ng ng i lính Tây Ti n v n ữ ổ ủ ộ ấ ư ườ ế ẫ
r t l c quan tin t ng vào t ng lai t t đ pấ ạ ưở ươ ố ẹ

Tác gi đã ph i h p nhu n nhuy n gi a bút pháp hi n th c và lãng m n, ph i ả ố ợ ầ ễ ữ ệ ự ạ ố
h p nh p nhàng các thanh b ng, tr c t o nên nh p đi u th đa d ng và đã th ợ ị ằ ắ ạ ị ệ ơ ạ ể
hi n đ c hình nh ng i lính Tây Ti n m t cách sinh đ ng, đ p đệ ượ ả ườ ế ộ ộ ẹ ẽ
Bên S n Tây ti n ra phía B cườ ế ắ
Ng c đ ng lên tây b cượ ườ ắ

tranh v ng i chi n sĩ đoàn quân tây ti nẽ ườ ế ế
Mai Châu là đâu nh . Nhi u ng i ch bi t có m t Mai Châu trong th Quang Dũng khi đoàn quân Tây Ti n đi qua ỉ ề ườ ỉ ế ộ ơ ế
và nh l i. “Nh i Tây Ti n c m lên khói, Mai Châu mùa em th m n p xôi.”;ớ ạ ớ ơ ế ơ ơ ế
Hình nh con sông mã hào hùngả
Sài Khao s ng l p, đoàn quân m iươ ấ ỏ
Hình nh pha luông nh nhàngả ẹ
M ng Lát, đ n cái n ng cũng e pườ ế ắ ấ
H n v S m N a ch ng v xuôi.ồ ề ầ ứ ẳ ề