Bài giảng sinh lý thận

Sinh lý thận
Mục tiêu học tập:
- Trình bày đợc 3 qúa trình tạo thành
nớc tiểu của thận.
- Trình bày đợc vai trò của thận điều
hoà cân bằng nội môi.
- Trình bày đợc cơ chế thần kinh- thể
dịch điều hoà chức năng thận.
1.Đặc điểm cấu trúc - chức năng thận
1.1. Đơn vị thận (Nephron)
-
Tiểu cầu thận : gồm cuộn mạch và
khoang bao Bowman
-
Tiểu quản : gồm ống lợn gần, quai
Henle và ống lợn xa.
Có 2 loại Nephron : Nephron vỏ và
Nephron tủy
Đơn vị thận gồm:
Tiểu cầu thận và ống thận
ĐM điĐM đến
Cuộn mạch
Bao Bowman
Khoang
Bao Bowman
ống lợn gần
Quai Henle
ống lợn xa
ống góp
Tiểu cầu thận
-

Cã 2 lo¹i Nephron : Nephron vá vµ Nephron
tñy
1.2. Sù ph©n bè
m¸u vµ TK
PhÇn tiÓu cÇu thËn, èng lîn xa, §M ®Õn vµ §M ®i.
§éng m¹ch ®i
§éng m¹ch ®Õn
èng thËn
TÕ bµo cËn cÇu
TB Maculadensa
1.3. Bé m¸y cËn tiÓu cÇu :
2. Quá trình tạo nớc tiểu
2.1. Quá trình siêu lọc:
- Là lọc nớc, các chất hòa tan trong nớc
từ h.tơng m.mạch cuộn mạch sang
khoang bao Bowman qua màng siêu lọc
- Là q.trình thụ động, nhng rất mạnh,
tạo 170-180 l / 24h
Có 2 yếu tố quyết định cho q.trình
S.Lọc là màng lọc và áp suất lọc
2.1.1. Màng lọc có 3 lớp :
Lớp tế bào nội mô mao mạch có lỗ thủng (160
A
o
)
Lớp màng nền chủ yếu đợc tạo nên bởi sợi
collagen và proteoglycan có lỗ (110 A
o
) mang
điện tích âm.

Tế bào biểu mô có chân, giữa các chân tạo
nên khe hở (70 A
o
).

- Màng lọc có tính thấm chọn lọc , các chất qua
màng lọc phụ thuộc vào ptl và sự mang điện
tích âm.
- Thành phần dịch lọc (nớc tiểu đầu):
Không cho qua các tế bào máu, các chất
hữu cơ PTL > 70.000.
Các ion (-) nhiều hơn trong h.tơng # 5%
Các thành phần khác giống h.tơng .
ASTT và pH cân bằng h.tơng.
2.1.2. áp suất lọc (FP- Filtration pressure):
Là áp lực đẩy nớc, các chất hòa tan trong
nớc từ h.tơng m.mạch cuộn mạch qua màng
lọc sang bao Bowman.
FP đợc tạo nên bởi 3 áp suất thành phần:
áp suất máu m.mạch cuộn mạch (GP-
Glomerular pressure) = 60 mmHg:

áp suất keo h.tơng m.mạch cuộn mạch (GCP-
Glomerular colloid osmotic pressure) = 32mmHg,
do protein h.tơng tạo ra.

áp suất bao Bowan (CP-capsular pressure) = 18
mmHg, do nớc tiểu đầu
60
60

32
18
60
1832
10
•
C«ng thøc läc lµ: FP = GP (GCP + CP)–
= 60 ( 32 + 18 ) =10 (mmHg ) –
§K cã dÞch läc: FP > 0 nghÜa lµ GP > GCP + CP
- Hệ số lọc tiểu cầu: Kf (filtration
coefficient), là số ml dịch lọc có trong 1
phút khi FP = 1mmHg.
Kf = 12,5 ml/min. mmHg.
- Mức lọc cầu thận: GFR (glomerular
filtration rate) là số ml dịch lọc có trong 1
phút.
GFR = Kf . FP = 12,5 . 10 = 125(ml/min).
Xác định GFR bằng hệ số thanh thải
của inulin: C
in
= 125 ml/min.
* Một số chỉ số đánh giá chức năng lọc:
- Phân số lọc tiểu cầu (FF: Filtration
faction) là tỉ lệ % giữa dịch lọc (ml) và l
ợng huyết tơng qua thận (ml) trong 1
phút:
FF = GFR/RPF = 125/660 = 19-21%.
2.1.3. Những yếu tố ảnh hởng tới quá
trình siêu lọc
Cơ chế tự điều hòa GFR của bộ máy cận tiểu

cầu.
Cơ chế điều hòa của hệ thần kinh giao cảm.
Sự biến đổi FP khi có sự biến đổi GP, GCP, CP.

FP = GP (GCP + CP)
-
Sự biến đổi cấu trúc màng lọc.
2.2. Quá trình tái hấp thu: xảy ra ở
ống thận
2.2.1. Tái hấp thu ở ống lợn gần
Khoảng 65% các chất đợc tái hấp thu:
- Glucose: 100%, tích cực
- K
+
: 100%, tích cực
- HCO
3
-
: 80%, tích cực (liên quan với men
CA), một phần bị động.
- Na
+
: 65%, tích cực

- Nớc : theo ALTT
- Ure : 60% khuếch tán
- Chất khác: sulfat, P, nitrat -tích cực.
2.2.2. T¸i hÊp thu ë quai Henle
- Kho¶ng 20%
- Nh¸nh lªn: vËn chuyÓn tÝch cùc Na

+
(# 20%).

- Nh¸nh xuèng: hÊp thu thô ®éng n
íc (# 15%).
2.2.3. Tái hấp thu ở ống lợn xa
Phụ thuộc vào nhu cầu cơ thể .
* Tái hấp thu nớc: nhờ ADH (Anti diuretic
hormon)
Hyaluronidase (tế bào ống lợn xa)
ADH AMP
c
Hyaluronidase
*
tổ chức liên kết mở rộng lỗ màng
tái hấp thu nớc.
Aldosteron + receptor trong bµo t¬ng
Nh©n tÕ bµo ADN Tæng hîp
ARN Tæng hîp protein (enzym vµ chÊt
mang) t¨ng t¸i hÊp thu Na
+
* T¸i hÊp thu Na
+
: nhê Aldosteron
* T¸i hÊp thu HCO
3
-

dÞch kÏ
TÕ b o èng thËnà

Na
+
HCO
3
-
H
+
CO
2
+H
2
O→H
2
CO
3
CA
lßng èng thËn
NaHCO
3
Na
+
H
2
CO
3
CO
2
H
2
O

Dich ke
Te b o ong thanà
Na
+
HCO
3
-
H
+
CO
2
+H
2
O→ H
2
CO
3
CA
Lòng ong than
Na
2
HPO
4
Na
+
NaH
2
PO
4
HCO

3
-
Na
+
2.3. Qu¸ tr×nh bµi tiÕt tÝch cùc:
chñ yÕu x¶y ra ë èng lîn xa
2.3.1 - Bµi tiÕt H
+
A
-
AH
2.3.2. Tæng hîp vµ bµi tiÕt NH
3.

Tæng hîp vµ bµi tiÕt NH
3
díi d¹ng muèi amon
CO
2
+ H
2
0→H
2
CO
3
HCO
3
-
H
+

HCO
3
-
Na
+
Na
+
Glutamin NH
3
Glutaminase
Glutamic
H
+
NH
4
+
NaCl
Cl
-
NH
4
Cl
Na
+
Dich ke
Te b o ong thanà
Lòng ong than
2.3.3. Bµi tiÕt K
+
2.3.4. Bµi tiÕt mét sè chÊt kh¸c.

- ChÊt ®éc, c¸c chÊt l¹, acid Hippuric,
P.A.H, c¸c acid m¹nh.
- C¸c chÊt thuèc, chÊt mµu
Díi t¸c dông cña aldosteron
HÕt
Bµi 2
thËn ®iÒu hoµ c©n b»ng néi m«i
vµ ®iÒu hoµ chøc n¨ng bµi tiÕt
cña thËn
Mục tiêu học tập:
1- Vai trò của thận điều hoà cân bằng n
ớc-điện giải, cân bằng acid-base, ĐH
huyết áp, ĐH tạo máu.
2- Cơ chế thần kinh- thể dịch ĐH bài tiết
thận.
1. Thận điều hòa cân bằng
nội môi.
1.1. Thận điều hòa cân bằng acid- base
của máu
pH máu bình thờng từ 7,36 -7,42.
- pH máu bình thờng từ 7,36 -7,42.
- CH chất các sản phẩm acid nhiều hơn
khoảng 20 lần sản phẩm kiềm.
- Thận điều hoà pH máu chủ yếu là đào thải
yếu tố acid và khôi phục dự trữ kiềm.