Nghiên cứu công tác đào tạo và phát triển nguồn nhân lực tại công ty cổ phần xây dựng số 5 hà nội

B GIÁO D C VÀ ðÀO T O
TRƯ NG ð I H C NÔNG NGHI P HÀ N I
------

------

TR N THANH TÙNG

NGHIÊN C U CÔNG TÁC ðÀO T O VÀ PHÁT
TRI N NGU N NHÂN L C T I CÔNG TY
C

PH N XÂY D NG S

5 HÀN I

LU N VĂN TH C SĨ

CHUYÊN NGÀNH: QU N TR KINH DOANH
MÃ S : 60.34.01.02
NGƯ I HƯ NG D N KHOA H C:
TS. NGUY N QU C CH NH

HÀ N I, 2013


L I CAM ðOAN

Tơi xin cam đoan đ tài lu n văn th c s “Nghiên c u công tác ñào
t o và phát tri n ngu n nhân l c t i Công ty C ph n Xây d ng s

5

HàN i” là cơng trình nghiên c u c a riêng tôi. N i dung và s li u trình
bày trong đ tài này là do tơi tìm hi u, nghiên c u , các s li u ph n ánh đúng
và trung th c tình hình th c t t i Công ty CP XD s 5 Hà N i. Tơi xin hồn
tồn ch u trách nhi m v l i cam đoan c a mình trư c Nhà trư ng và nh ng
quy ñ nh c a pháp lu t.
Tác gi

Tr n Thanh Tùng

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………

i


L I C M ƠN

ð hoàn thành lu n văn này, ngoài s n l c c a b n thân, tơi v n cịn nh n
đư c s giúp ñ nhi t tình c a nhi u cá nhân, t p th trong và ngồi đơn v .
Trư c h t tơi xin b y t lịng bi t ơn sâu s c t i th y giáo - gi ng viên
TS Nguy n Qu c Ch nh ñã giúp đ tơi trong su t q trình nghiên c u và
hồn thi n lu n văn, đ ng th i tôi xin chân thành c m ơn t i t p th các th y
cơ giáo Khoa K tốn và QTKD Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i đã
truy n đ t cho tơi nh ng ki n th c quý báu trong quá trình h c t p t i trư ng.
Tơi cũng xin gi l i C m ơn t i Ban lãnh đ o Cơng ty CP XD s 5 Hà
N i, cùng tồn th anh ch em

phịng Tài chính k tốn, Phịng T ch c

hành chính đã t o đi u ki n, cung c p thông tin, s

li u giúp tơi hồn thành

lu n văn này.
Cu i cùng tơi xin b y t lòng bi t ơn t i gia đình, nh ng ngư i thân,
b n bè đã giúp đ , đ ng viên tơi trong su t quá trình h c t p, rèn luy n và
nghiên c u đ hồn thành lu n văn th c s .
Do th i gian có h n, nên lu n văn không tránh kh i nh ng thi u sót. Kính
mong đư c s đóng góp c a các Th y cơ giáo cũng như tồn th b n ñ c.
Xin chân thành c m ơn.
Hà N i, ngày 06 tháng 10 năm 2013
Tác gi

Tr n Thanh Tùng

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………

ii


M CL C

L i cam ñoan

i

L i c m ơn

ii

M cl c

iii

Danh m c b ng

vi

Danh m c sơ ñ , ñ th

vii

Danh m c các ch vi t t t và ký hi u

viii

1

M ð U

1

1.1

Tính c p thi t c a ñ tài

1

1.2

M c tiêu nghiên c u

2

1.2.1

M c tiêu chung.

2

1.2.2

M c tiêu c th .

2

1.3

ð i tư ng và ph m vi nghiên c u

2

1.3.1

ð i tư ng nghiên c u:

2

1.3.2

Ph m vi nghiên c u

2

2

CƠ S

LÝ LU N VÀ TH C TI N V NGU N NHÂN L C,

CÔNG TÁC ðÀO T O VÀ PHÁT TRI N NGU N NHÂN L C

4

2.1

Cơ s lý lu n

4

2.1.1

Các khái ni m cơ b n

4

2.1.2

M c đích, vai trị, ý nghĩa c a cơng tác đào t o và phát tri n NNL

7

2.1.3

Hình th c và phương pháp đào t o, phát tri n NNL

14

2.1.4

Ti n trình đào t o và phát tri n ngu n nhân l c

22

2.1.5

Nguyên t c ñào t o và phát tri n ngu n nhân l c

34

2.1.6

Yêu c u ñ i v i cơng tác đào t o và phát tri n ngu n nhân l c
trong doanh nghi p

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………

35

iii


2.1.7

ði u ki n đ m b o cơng tác ñào t o và phát tri n NNL trong
doanh nghi p

36

2.1.8

Các y u t

38

2.2

Cơ s th c ti n

2.2.1

Kinh nghi m v ñào t o và phát tri n NNL c a m t s nư c trên

nh hư ng t i q trình đ o t o và phát tri n NNL

40

th gi i

40

2.2.2

Kinh nghi m v ñào t o và phát tri n ngu n nhân l c

Vi t Nam

3

ð C ðI M ð A BÀN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U

48

3.1

ð a bàn nghiên c u

48

3.1.1

Quá trình hình thành và phát tri n c a cơng ty

48

3.1.2

B máy t ch c và ch c năng nhi m v c a cơng ty

50

3.1.3

Tình hình ngu n nhân l c t i công ty

58

3.1.4

Th c tr ng trang thi t b và cơ s v t ch t

62

3.2

Phương pháp nghiên c u

64

3.2.1

Phương pháp thu th p và x lý s li u

64

3.2.2

Phương pháp phân tích s li u

69

3.2.3

Các ch tiêu nghiên c u

69

4

K T QU

71

4.1

Th c tr ng công tác ñào t o và phát tri n ngu n nhân l c t i công ty

4.1.1

Th c tr ng phân c p qu n lý cơng tác đào t o và phát tri n ngu n

NGHIÊN C U VÀ TH O LU N

45

71

nhân l c c a công ty

71

4.1.2

Quy trình đào t o và phát tri n ngu n nhân t i cơng ty

75

4.1.3

ðánh giá cơng tác đào t o NNL

88

4.1.4

Th c tr ng s d ng ngư i lao ñ ng sau ñào t o

93

4.2

Các y u t

94

4.2.1

ð c ñi m ngu n lao ñ ng t i công ty

94

4.2.2

M c tiêu, k ho ch, và chi n lư c phát tri n c a công ty

99

4.2.3

Quy mô ngu n kinh phí c a cơng ty

99

nh hư ng ñ n ch t lư ng ñào t o và phát tri n NNL

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………

iv


4.2.4

ð c thù kinh doanh c a công ty.

4.3

100

M t s gi i pháp nh m ñ y m nh cơng tác đào t o và phát tri n

NNL t i cơng ty

100

4.3.1

Cơ s khoa h c

100

4.3.2

Gi i pháp hồn thi n cơng tác đào t o và phát tri n NNL t i công ty

107

5

K T LU N VÀ KI N NGH

114

5.1

K t Lu n

114

5.2

Ki n Ngh

115

TÀI LI U THAM KH O

116

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………

v


DANH M C B NG

STT

Tên b ng

Trang

2.1

Phân tích cơng vi c

25

3.1

Tình hình ngu n nhân l c c a cơng ty giai đo n 2010 -2012

60

3.2

Tình hình máy móc, trang thi t b XD

63

3.3

K t qu s n xu t kinh doanh c a cơng ty

72

4.1

Các ch tiêu v đào t o và phát tri n NNL t i công ty giai ño n
2010 -2012

77

4.2

B ng h i v nhu c u đào t o

79

4.3

M c tiêu cơng tác đào t o và phát tri n NNL t i công ty gia đo n
2010-2012

4.4

80

Ngu n kinh phí và tình hình s d ng kinh phí ðT giai đo n
2010-2012 t i cơng ty

85

4.5

K t qu đào t o c a cơng ty giai đo n 2010 -2012

87

4.6

T ng h p cơng tác đào t o NNL c a cơng ty

90

4.7

M c đ hồn thành khóa h c t i cơng ty

91

4.8

ðánh giá khóa h c c a ngư i lao ñ ng

92

4.9

Tình hình ngư i lao ñ ng sau ñào t o

93

4.10

Th c tr ng lao ñ ng c a cơng ty theo tính ch t cơng vi c

95

4.11

Lao đ ng dài h n, lao ñ ng mùa v

giai ño n 2010 – 2012 c a

công ty

95

4.12

Cơ c u lao ñ ng dài h n theo trình ñ t i cơng ty

96

4.13

Lao đ ng theo đ tu i t i cơng ty

98

4.14

Lao đ ng theo gi i tính giai đo n 2010 -2012 c a công ty

99

4.15

Các chi tiêu k ho ch năm 2013. 2014

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………

101

vi


DANH M C SƠ ð , ð

STT

TH

Tên đ th

Trang

2.1

Quy trình xây d ng chương trình đào t o

22

2.2

Quy trình phân tích th c hi n cơng vi c

26

2.3

Sơ đ xây d ng k ho ch ñào t o và phát tri n

35

3.1

B máy t ch c c a công ty

51

4.1

Quy trình đào t o ngu n nhân l c t i công ty

75

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………

vii


DANH M C CÁC CH

VI T T T VÀ KÝ HI U

CP

: C ph n

XD

: Xây d ng

SXKD

: S n xu t kinh doanh

NNL

: Ngu n nhân l c

KP

: Kinh phí

ðT

: ðào t o

PT

: Phát tri n

TC - HC

: T ch c hành chính

TC – KT

: Tài chính k tốn

CBCNV

: Cán b công nhân viên

SXKD

: Giá tr s n xu t kinh doanh

CV

: Công vi c

CBCC

: Cán b công ch c

HN

: Hà N i.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………

viii


1. M

ð U

1.1. Tính c p thi t c a ñ tài
T nhi u th p k qua, các t ch c kinh t ñã nh n th c ñư c r ng :
trong các y u t ñ phát tri n nhanh và b n v ng c a doanh nghi p, c a n n
kinh t thì ngu n l c con ngư i là y u t cơ b n, quan tr ng nh t. B i l con
ngư i v a là ngư i sáng t o ra, v a là ngư i s d ng phương ti n, phương
pháp cơng ngh đ đ t đư c l i ích kinh t cao nh t cho xã h i, cho doanh
nghi p và cho b n thân h . Tuy nhiên, ngu n nhân l c phát huy đư c vai trị
c a nó khơng ph i do ưu th v s lư ng mà là

ch t lư ng. Vì v y, v n đ

đào t o và phát tri n ngu n nhân l c ñang tr thành v n ñ b c xúc c a m i
qu c gia nói chung và các doanh nghi p nói riêng. M t chi n lư c ñào t o,
phát tri n h p lý s phát huy ñư c n i l c cao nh t, phát huy ñư c kh năng
làm vi c, kh năng sáng t o c a ngư i lao ñ ng, nâng cao trách nhi m, tăng
năng su t lao ñ ng và hi u qu kinh doanh.
Hi n nay, ñ t nư c ta ñang bư c vào m t th i kỳ phát tri n m i sau khi
ñã h i nh p vào n n kinh t toàn c u hóa, v i nh ng cơ h i và thách th c
chưa t ng có, địi h i ph i có ngu n nhân l c thích ng. M t khác ch t lư ng
ngu n nhân l c c a nư c ta ñư c ñánh giá chưa cao, chưa ñáp ng ñư c m c
tiêu phát tri n c a xã h i. Chính vì v y nhu c u ñào t o và nâng cao trình đ
tay ngh cho ngư i lao đ ng càng tr nên quan tr ng và c n thi t.
Th c t ñã ch ng minh r ng ñ u tư vào ngu n nhân l c có th mang l i
hi u qu cao hơn h n so v i vi c ñ u tư ñ i m i trang thi t b k thu t và các
y u t khác c a quá trình s n xu t kinh doanh. ðó cũng chính là lý do vì sao
mà các nhà lãnh ñ o doanh nghi p giàu kinh nghi m c a M và Nh t ñ u chú
tr ng hàng đ u đ n cơng tác đào t o và phát tri n ngu n nhân l c.
Nh ng năm qua, cơng tác đào t o và phát tri n ngu n nhân l c luôn
luôn gi m t vai trò quan tr ng và tr thành cơng tác thư ng xun đư c

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………

1


quan tâm ñúng m c. Tuy nhiên, th c t g n đây cơng tác đào t o và phát tri n
ngu n nhân l c trong cơng ty cịn b c l nh ng t n t i, h n ch . Xu t phát t
v n ñ trên tơi ch n đ tài “Nghiên c u cơng tác ñào t o và phát tri n
ngu n nhân l c t i Công ty C ph n Xây d ng s 5 HàN i”.

1.2. M c tiêu nghiên c u
1.2.1. M c tiêu chung.
ðánh giá th c tr ng cơng tác đào t o và phát tri n ngu n nhân l c t i
Công ty C ph n xây d ng s 5 Hà N i, ñ xu t các gi i pháp nh m tăng
cư ng công tác ñào t o và phát tri n ngu n nhân l c c a cơng ty trong
giai đo n t i.
1.2.2. M c tiêu c th .
- H th ng hoá cơ s lý lu n và th c ti n v ngu n nhân l c, ñào t o
và phát tri n ngu n nhân l c.
- ðánh giá th c tr ng ngu n nhân l c và cơng tác đào t o và phát
tri n ngu n nhân l c t i Công ty C ph n xây d ng s 5 Hà N i giai ño n
2010-2012.
- ð xu t gi i pháp nh m phát tri n ngu n nhân l c c a t i Công ty
C ph n xây d ng s 5 Hà N i trong th i gian t i.
1.3. ð i tư ng và ph m vi nghiên c u
1.3.1. ð i tư ng nghiên c u:
- Ngu n nhân l c t i Công ty C ph n xây d ng s 5 Hà N i
- Các nhân t

nh hư ng t i s phát tri n ngu n nhân l c t i Công ty

C ph n xây d ng s 5 Hà N i
- Các nhân t liên quan
1.3.2. Ph m vi nghiên c u
Ngu n nhân l c t i Công ty CP XD s 5 Hà N i

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………

2

1.3.2.1. Ph m vi v n i dung:
- Các v n ñ lý lu n v ngu n nhân l c, cơng tác đào t o và phát tri n
ngu n nhân l c.
- Th c tr ng công tác ñào t o và phát tri n ngu n nhân l c t i Công ty
CPXD s 5 Hà N i
- Các gi i pháp tăng cư ng công tác ñào t o và phát tri n ngu n nhân
l c cho công ty trong th i gian t i.
1.3.2.2. Ph m vi v khơng gian
ð tài đư c ti n hành nghiên c u t i Công ty C ph n xây d ng s 5
Hà N i
1.3.2.3. Ph m vi v th i gian
Th i gian nghiên c u c a ñ tài t năm 2010 ñ n năm 2012.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………

3


2. CƠ S

LÝ LU N VÀ TH C TI N V NGU N NHÂN L C, CÔNG

TÁC ðÀO T O VÀ PHÁT TRI N NGU N NHÂN L C
2.1. Cơ s lý lu n
2.1.1. Các khái ni m cơ b n
2.1.1.1. Khái ni m ngu n nhân l c
Nhân l c ñư c hi u là ngu n nhân l c trong t ng con ngư i, bao g m
trí l c và th l c. Trí l c th hi n

s suy nghĩ, hi u bi t c a con ngư i ñ i

v i th gi i xung quanh, th l c là s c kho , kh năng làm vi c b ng cơ b p,
chân tay. Ngu n l c ph n ánh kh năng lao ñ ng c a t ng con ngư i và là
ñi u ki n c n thi t c a q trình lao đ ng s n xu t xã h i.
Ngu n nhân l c c a m t t ch c chính là t p h p nh ng ngư i lao
ñ ng làm vi c trong t ch c đó. Nó đư c hình thành trên cơ s c a các cá
nhân có vai trị khác nhau và ñư c liên k t v i nhau theo nh ng m c tiêu nh t
ñ nh. Ngu n nhân l c khác v i các ngu n l c khác c a doanh nghi p do
chính b n ch t c a con ngư i, do chính giá tr s c lao ñ ng c a con ngư i t o
ra. ð nâng cao vai trò c a con ngư i, c a ngu n nhân l c trong t ch c thì
vi c quan tâm đ n cơng tác đào t o, phát tri n ngu n nhân l c là m t y u t
c n thi t và quan tr ng ñ i v i m i ho t ñ ng s n xu t kinh doanh.
Ngu n nhân l c là ngu n l c v con ngư i, ñư c nghiên c u

nhi u

khía c nh khác nhau như s lư ng con ngư i và ch t lư ng nhân l c.
V i tư cách là ngu n cung c p s lư ng lao đ ng cho xã h i thì ngu n
nhân l c bao g m toàn b cư dân trong xã h i có kh năng lao đ ng.
V i tư cách là y u t c a s phát tri n kinh t xã h i thì ngu n nhân l c
là kh năng lao ñ ng c a xã h i.
V i tư cách là t ng th cá nhân nh ng con ngư i c th tham gia vào
q trình lao đ ng thì ngu n nhân l c bao g m c y u t th l c và trí l c c a
nh ng ngư i t 16 tu i tr lên.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………

4

ð nh nghĩa trên ch m i ph n ánh v m t s lư ng chưa nói lên m t
ch t lư ng ngu n nhân l c.
Ch t lư ng ngu n nhân l c ñư c th hi n trên các khía c nh s c kh e,
trình đ văn hóa, ki n t c, trình đ k thu t và kinh nghi m tích lũy đư c, ý
th c tác phong c a ngư i lao ñ ng.
Như v y, m c dù có nhi u cách bi u hi n khác nhau v ñ nh nghĩa ,
khái ni m ngu n nhân l c c a m t qu c gia nhưng có th hi u m t cách nôm
na ngu n nhân l c chính là ngu n lao đ ng .
2.1.1.2. Khái ni m v ñào t o và phát tri n ngu n nhân l c
ðào t o và phát tri n ngu n nhân l c theo nghĩa r ng ñư c hi u là h
th ng các bi n pháp ñư c s d ng nh m tác ñ ng lên quá trình h c t p giúp
con ngư i ti p thu các ki n th c, k năng m i, thay ñ i các quan ñi m hay
hành vi và nâng cao kh năng th c hi n cơng vi c c a cá nhân. ðó là t ng th
các ho t đ ng có t ch c ñư c th c hi n trong m t th i gian nh t ñ nh nh m
ñem ñ n s thay ñ i cho ngư i lao ñ ng ñ i v i công vi c c a h theo chi u
hư ng t t hơn.
Theo chi u hư ng này, phát tri n ñư c ph n ánh qua 3 ho t ñ ng: ðào t o,
giáo d c và phát tri n:
ðào t o: ðư c hi u là các ho t ñ ng h c t p nh m giúp cho ngư i lao
đ ng có th th c hi n có hi u qu hơn ch c năng, nhi m v c a mình. ð i
v i các doanh nghi p thì nhu c u ñào t o không th thi u ñư c b i vì khơng
ph i lúc nào các doanh nghi p cũng tuy n ñư c nh ng ngư i m i có đ trình
đ , k năng phù h p v i nh ng cơng vi c đ t ra.
Giáo d c: ðư c hi u là các ho t ñ ng h c t p ñ chu n b cho con
ngư i bư c vào m t ngh nghi p m i, thích h p hơn trong tương lai.
Phát tri n: Là các ho t ñ ng h c t p vươn ra kh i ph m vi công vi c
trư c m t c a ngư i lao ñ ng, nh m m ra cho h nh ng công vi c m i d a
trên cơ s nh ng ñ nh hư ng tương lai c a t ch c.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………

5


ðào t o, giáo d c và phát tri n ñ u có ñi m tương ñ ng dùng ñ ch m t
q trình tương t như nhau. ðó là quá trình cho phép con ngư i ti p thu các
ki n th c, các k năng m i, thay d i các quan ñi m hay hành vi và nâng cao
kh năng th c hi n công vi c c a cá nhân. ðào t o, giáo d c và phát tri n ñ u
s d ng các phương pháp tương t nhau nh m tác ñ ng lên q trình h c t p
đ nâng cao các ki n th c k năng th c hành. Tuy nhiên, ñào t o và phát tri n
ñư c phân bi t căn c vào m c đích c a các ho t đ ng đó.
N i dung

ðào t o

Phát tri n

1. T p trung

Công vi c hi n t i

Công vi c tương lai

2. Ph m vi

Cá nhân

Cá nhân và t ch c

3. Th i gian

Ng n h n

Dài h n

4. M c đích

Kh c ph c s thi u h t v ki n Chu n b cho tương lai
th c và k năng hi n t i

2.1.2.3. Phân lo i cơng tác đào t o ngu n nhân l c
Căn c vào tình hình t ng lo i lao ñ ng, căn c vào ñ i tư ng, căn c
vào m c đích s d ng lao đ ng c a t ng đơn v , có các lo i ñào t o sau:
a) Căn c vào ñ i tư ng đào t o
- ðào t o cơng nhân k thu t: Là ñào t o ngh trong vịng 3 tháng đ
ngư i lao đ ng có th tr c ti p tham gia s n xu t.
- ðào t o b i dư ng cán b qu n lý: Là ñào t o, b i dư ng cho
nh ng ngư i có trình đ t trung h c chuyên nghi p tr lên ñ ñi u hành,
qu n lý ho t ñ ng s n xu t kinh doanh theo trình đ c a mình.
b) Căn c vào m c đích đào t o
- ðào t o ñ nh hư ng: Là hư ng cho nh ng ngư i chưa có trình đ
chun mơn, ngh nghi p vào nh ng cơng vi c nh t đ nh.
- ðào t o l i: Là ñào t o cho nh ng ngư i đã có ngh nghi p, trình đ
chun mơn song vì m t lý do nào đó ngh nghi p, chuyên môn c a h không
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………

6

cịn phù h p n a địi h i ph i chuy n sang ngh khác, chuyên môn khác.
- ðào t o nâng cao trình đ lành ngh : Là ñào t o nh m b i dư ng,
nâng cao trình đ , ki n th c, kinh nghi m ñ ngư i lao ñ ng có kh năng ñ m
nh n nh ng công vi c ph c t p hơn.
2.1.2. M c đích, vai trị, ý nghĩa c a cơng tác đào t o và phát tri n NNL
2.1.2.1. M c đích cơng tác đào t o và phát tri n ngu n nhân l c
M c đích là s d ng t i ña ngu n nhân l c. ðào t o, b i dư ng là m t
quá trình h c t p nh m m c đích nâng cao tay ngh và k năng c a nhân viên
đ i v i cơng vi c hi n hành hay trư c m t. M c đích c a cơng tác đào t o là
nh m chu n b cho nhân viên theo k p v i s thay ñ i cơ c u c a t ch c khi
có s thay đ i và phát tri n trong tương lai.
Phát tri n t ch c hay g i t t là OD (organization development) là m t
bi n pháp h th ng, t ng h p có k ho ch nh m nâng cao tính hi u qu c a
doanh nghi p, nó đư c xây d ng nh m gi i quy t nh ng v n đ đang c n tr
tính hi u qu trong tương lai c a m i c p. Nh ng v n đ như v y có th là
thi u h p tác phân quy n quá m c và thi u liên l c t t.
Trư c kia trong ch đ cũ ngư i ta khơng m y chú tr ng ñ n ch t
lư ng lao ñ ng vi c nh n ngư i vào làm là do quan h thân thu c quen bi t
và ch tiêu phân b c a nhà nư c d n ñ n hình thành ñ i ngũ cán b nhân
viên làm vi c khơng hi u qu , b đ ng. M t khác cơng tác đào t o, b i dư ng
và phát tri n cán b nhân viên trong doanh nghi p khơng m y đư c ti n hành.
Nhưng ngày nay, trư c s địi h i b c xúc c a cơ ch th trư ng cũng
như m c tiêu kinh doanh c a doanh nghi p thì cơng tác này là m t nhi m v
c p bách khơng th thi u đ i v i b t c m t doanh nghi p nào. Trong th i đ i
mà khoa h c, cơng ngh ti n b nhanh như vũ bão. M t doanh nghi p mu n
thành ñ t, m t ñ t nư c mu n tăng trư ng, phát tri n nhanh thì ph i t o ra
m t ngu n nhân l c có trình đ tay ngh và trình ñ chuyên môn tương x ng
như v y ñào t o có vai trị đ nh hư ng cho vi c phát tri n c a t ch c và là

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………

7


chìa khố c a s thành cơng.
M c đích cu i cùng c a cơng tác đào t o, b i dư ng và phát tri n
ngu n nhân l c là ñ t ñư c hi u qu cao nh t v t ch c. Vì v y cơng tác ñào
t o và phát tri n ngu n nhân l c liên quan ch t ch ñ n quá trình th c hi n
các m c tiêu c a s nghi p phát tri n t ch c.
- Nâng cao thành tích c a t ch c thơng qua nh ng ch tiêu như s ñ i
m i v l i nhu n, quay vòng v n, th trư ng chi m lĩnh đư c.
- Tăng s thích nghi c a t ch c v i m i hoàn c nh, k c ý th c t
giác c a m i thành viên trong t ch c, ñương ñ u v i m i khó khăn và tìm
nh ng gi i pháp sáng t o, phù h p ñ gi i quy t nh ng khó khăn đó m t cách
hi u qu nh t. Nh ng m c tiêu cơ b n c a phát tri n và ñào t o ngu n nhân
l c trong m t doanh nghi p.
- Xây d ng và th c hi n m t k ho ch phát tri n ngu n nhân l c c a
toàn doanh nghi p b ng nh ng ho t ñ ng phát tri n và đào t o có t ch c
nh ng nhóm khác nhau th c hi n, phân tích đánh giá nhu c u ñào t o c a m i
ngư i lao đ ng

m i trình đ .

- Chu n b chuyên gia v qu n lý, ñi u khi n và đánh nh ng chương
trình phát tri n và ñào t o.
- Xây d ng m t phương án ngh nghi p và m t k ho ch phát tri n
trong th i kỳ nh t ñ nh, phù h p v i ti m năng c a công ty s p x p theo th
t ngh ch y u.
- Nghiên c u v nhân l c chu n b nh ng s li u v cơ c u lao đ ng và
liĩnh v c có liên quan. T o thu n ti n cho thông tin n i b gi a nh ng b

ph n qu n lý và ngư i lao đ ng, thơng tin ngư c liên quan ñ n b ph n, ñ ng
cơ c a ngư i lao ñ ng.
- Giúp doanh nghi p s d ng có hi u qu nh t ngu n nhân l c hi n có.
- Giúp doanh nghi p có th ch đ ng đáp ng nhu c u nhân l c cho chi n
lư c phát tri n dài h n trên cơ s yêu c u c a doanh nghi p.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………

8


- Nâng cao tính hi u qu c a t ch c thông qua vi c giúp cho ngư i lao
đ ng hi u rõ hơn v cơng vi c, n m v ng hơn v ngh nghi p c a mình.
- Nâng cao kh năng thích ng c a nhân viên v i các công vi c trong
tương lai.
- Nâng cao kh năng thích ng c a t ch c v i s thay đ i c a mơi trư ng.
- Chu n b ñ i ngũ các b qu n lý, chuyên môn k c n. ðào t o và phát
tri n giúp cho nhân viên có đư c nh ng k năng c n thi t cho các cơ h i
thăng ti n hay thay th cho các cán b qu n lý, chuyên môn khi c n thi t.
ð đáp ng u c u cơng vi c c a t ch c, chu n b và bù ñ p nh ng ch b
thi u, b b tr ng giúp doanh nghi p ho t ñ ng trơi ch y.
- ð đáp ng nhu c u h c t p, phát tri n c a ngư i lao ñ ng. Nghiên c u
v nhu c u c a con ngư i ta th y r ng nhu c u t hoàn thi n là nhu c u cao
nh t c a con ngư i, theo đó, con ngư i ln mu n đư c h c t p ñ ti n b , ñ
ñ t ñư c ti m l c c a mình và t ti n hành công vi c.
- ðào t o và phát tri n ngu n nhân l c chính là đ u tư vào ngu n l c con
ngư i, là ho t ñ ng sinh l i ñáng k . B i vì con ngư i là m t y u t r t quan
tr ng c a s n xu t, tác ñ ng ñ n t t c các y u t c a quá trình s n xu t. Suy
cho cùng con ngư i là y u t quy t ñ nh ñ n s thành hay b i c a m t doanh nghi p.
Tho mãn nhu c u phát tri n c a nhân viên.

2.1.2.2. Vai trò, ý nghĩa c a ngu n nhân l c, cơng tác đào t o và phát tri n
ngu n nhân l c
a) Ngu n nhân l c (NNL)
Trong h th ng ngu n l c c u thành h th ng kinh doanh c a doanh
nghi p (DN) thì ngu n nhân l c (NNL) là ngu n l c ch y u và ñ c bi t.
Xét v b n ch t thì các quá trình kinh doanh và các q trình qu n tr đ u
là q trình lao đ ng. ðó là q trình ngư i lao đ ng s d ng cơng c lao ñ ng
tác ñ ng vào ñ i tư ng lao đ ng theo m t cơng ngh nào đó nh m t o ra s n
ph m có hư ng ñích. Trong năm y u t c u thành quá trình lao đ ng ch có y u

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………

9


t “ngư i lao ñ ng” là ch th – làm ch các y u t còn l i và làm ch quá trình.
Các y u t khác là khách th và b đ ng. Chính ki n th c, k năng, kinh nghi m,
thái ñ c a ngư i lao ñ ng là nhân t quy t ñ nh năng su t, ch t lư ng và hi u
qu s d ng các y u t khác c a DN. Cũng chính NNL là nhân t quy t đ nh
trư c nh t t i ti n ñ , ch t lư ng và hi u qu c a m i quá trình kinh doanh và
m i quá trình qu n tr doanh nghi p. Nói m t cách khác NNL là nhân t ch y u
quy t ñ nh năng su t, ch t lư ng và hi u qu kinh doanh c a DN.
NNL là ngu n l c ñ c bi t. Trong khi năng l c s n xu t c a ph n ña
các ngu n l c khác b gi i h n, thì năng l c s n xu t c a NNL có kh năng
khai thác và phát huy t i vơ h n n u đư c s d ng h p lý và ñư c t o ñ ng
l c. B i l , ngoài y u t th ch t và trí tu , bên trong con ngư i cịn có y u t
tinh th n và tâm lý. Trí tu , tinh th n, tâm lý t o nên năng l c ti m tàng vô t n
c a con ngư i.
ðã có m t th i ngu n l c tài chính đư c coi là l i th c nh tranh quan
tr ng nh t c a DN, nhưng ngày nay kh năng huy ñ ng v n v i s lư ng l n

trong dài h n ngày càng thu n l i và ñơn gi n hơn; ñã có m t th i k thu t và
cơng ngh là vũ khí l i h i trong c nh tranh thì ngày nay trong xu th tồn c u
hóa đ i th c nh tranh cũng d dàng ti p c n k thu t, cơng ngh m i cho dù
h có th là k ñ n sau. Trong th i ñ i kinh t tri th c, c nh tranh gi a các
DN th hi n

s n ph m, công ngh , phương th c qu n lý và ti p th . DN nào

thu hút và gi chân ñư c nhân s có trình đ cao, n m đư c tri th c và bi t
sáng t o thì DN đó đ ng
DN

th ch đ ng trong c nh tranh. Chính vì v y, các

các nư c phát tri n quan ni m ti n lương, phúc l i và chi phí dành cho

ñào t o NNL là ba kho n m c đ u tư chi n lư c.
b) Cơng tác ñào t o và phát tri n ngu n nhân l c
ðào t o NNL trong DN là các ho t đ ng mang tính h c t p, giáo d c
v ki n th c, k năng, kinh nghi m ngh nghi p cho ngư i lao ñ ng do DN t
ch c th c hi n nh m duy trì và nâng cao ch t lư ng NNL c a DN, b o ñ m s

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………

10


tương thích gi a ngư i lao đ ng v i công vi c trong c hi n t i và tương lai.
M c đích c a đào t o là nâng cao hi u qu ho t ñ ng c a ngư i lao
ñ ng và c a DN thơng qua vi c giúp ngư i lao đ ng hi u rõ hơn b n ch t

công vi c, thành th o hơn các k năng nghi p v

và th c hi n ch c năng,

nhi m v , trách nhi m m t cách hi u qu hơn v i thái đ tích c c hơn cũng
như nâng cao tính thích ng c a h v i các công vi c trong tương lai.
N u làm t t cơng tác đào t o DN thu đư c 8 l i ích kinh t sau:
(i) Trình đ ngư i lao ñ ng ñư c nâng cao – là cơ s cho vi c nâng cao
năng su t lao ñ ng cá bi t, nâng cao ch t lư ng cơng vi c, ch t lư ng q
trình, ch t lư ng s n ph m;
(ii) Trình đ gi a nh ng ngư i lao ñ ng trong m t dây chuy n, trong
m t b ph n và trong tồn DN tương thích làm cơ s cho s gia tăng năng
su t lao ñ ng chung, năng su t lao đ ng nhóm;
(iii) Do trình đ cao, ngư i lao đ ng hi u rõ cơng vi c hơn, thành
th o k năng hơn nên ít c n ki m tra, giám sát – gi m chi phí khơng t o
giá tr gia tăng;
(iv) Khi ñã thành th o ngh nghi p và ý th c k lu t lao đ ng đư c
nâng cao thì tai n n lao đ ng s ít x y ra;
(v) Kh năng sáng t o trong s n xu t và qu n lý ñư c nâng cao – m t
l i th tuy t ñ i trong c nh tranh;
(vi) T o ñi u ki n áp d ng ti n b khoa h c - k thu t vào s n xu t
kinh doanh và qu n lý;
(vii) Nâng cao tính n đ nh và năng đ ng c a DN;
(viii) K t qu cu i cùng ñ t ñư c là: Công vi c kinh doanh s tăng
trư ng, hi u qu và b n v ng.
ð i v i ngư i lao đ ng, vai trị c a cơng tác đào t o th hi n

ch :

(i) T o ra tính chuyên nghi p c a ngư i lao ñ ng;

(ii) ðáp ng nhu c u và nguy n v ng c a ngư i lao ñ ng v phát tri n

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………

11


ngh nghi p và thăng ti n trong tương lai;
(iii) Làm phong phú công vi c và tăng kh năng sáng t o trong ho t ñ ng;
(iv) T o kh năng nâng cao thu nh p cho ngư i lao đ ng;
(v) T o s g n bó gi a ngư i lao ñ ng và DN;
(vi) M r ng cơ h i ngh nghi p và vi c làm trong tương lai.
- Vai trị c a đào t o và phát tri n ngu n nhân l c ngày càng tr nên
quan tr ng do các nguyên nhân:
+ Vi c áp d ng các trang b công ngh , k thu t vào trong quá trình s n
xu t làm cho lao đ ng th cơng d n d n ñư c thay th b ng lao ñ ng máy
móc. Ngư i cơng nhân c n ph i có ki n th c k thu t m i có th đi u khi n,
s d ng t i đa cơng su t máy móc, thi t b , ñưa ra các ki n ngh c i ti n k
thu t, nâng cao các thông s k thu t làm cho máy móc thi t b phù h p v i
các ñ c ñi m tâm sinh lý c a con ngư i.
+ Vi c áp d ng máy móc k thu t vào trong q trình s n xu t khi n
cho t tr ng th i gian máy làm vi c tăng lên trong qu th i gian ca. ði u này
d n ñ n kh năng m r ng ph m vi và các ch c năng ho t ñ ng c a nhân
viên, ph i bi t thêm ngh th hai, th ba…Vì v y, nhân viên ph i ñư c ñào
t o

di n r ng, có th th c hi n nhi u ngh , nhi u ch c năng khác nhau

trong quá trình s n xu t.
+ S phát tri n c a n n s n xu t xã h i, tính ch t ph c t p c a s n xu t

ngày càng tăng, nhi u m t hàng, s n ph m m i ra ñ i ñ ñáp ng nhu c u, th
hi u c a khách hàng cũng làm tăng nhu c u ñào t o.
+ Trong q trình lao đ ng, nhân viên s tích lu ñư c các thói quen và
kinh nghi m làm vi c nhưng q trình t đào t o này di n ra lâu v i lư ng ít.
Ch có th th c hi n đào t o m i có th nhanh chóng cung c p m t s lư ng
công nhân viên k thu t c n thi t cho q trình s n xu t.
- Ho t đ ng ñào t o và phát tri n ngu n nhân l c có vai trị, ý nghĩa r t
to l n ñ i v i n n kinh t xã h i nói chung cũng như đ i v i các doanh

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………

12


nghi p, t ch c và ngư i lao ñ ng nói riêng:
+ ð i v i doanh nghi p: ðào t o ñư c xem là m t y u t cơ b n nh m
ñáp ng các m c tiêu, chi n lư c c a t ch c. Ch t lư ng ngu n nhân l c tr
thành l i th c nh tranh quan tr ng nh t c a các doanh nghi p. Nó giúp doanh
nghi p gi i quy t ñư c các v n ñ v t ch c, chu n b ñ i ngũ cán b qu n
lý, chuyên môn k c n, và giúp cho doanh nghi p thích ng k p th i v i s
thay ñ i c a xã h i. Q trình đào t o, phát tri n ngu n nhân l c thành công
s mang l i nh ng l i ích sau:
• C i ti n v năng su t, ch t lư ng và hi u qu cơng vi c.
• Gi m b t ñư c s giám sát, vì khi ngư i lao ñ ng ñư c ñào t o, trang
b ñ y ñ nh ng ki n th c chuyên môn, nghi p v c n thi t h có th t giám
sát đư c.
• T o thái đ tán thành và h p tác trong lao đ ng.
• ð t đư c yêu c u trong công tác k ho ch hố ngu n nhân l c.
• Gi m b t ñư c tai n n lao ñ ng
• S

n ñ nh và năng ñ ng c a t ch c tăng lên, chúng ñ m b o gi v ng

hi u qu ho t ñ ng c a doanh nghi p ngay c khi thi u nh ng ngư i ch ch t
do có ngu n đào t o d tr ñ thay th .
+ ð i v i ngư i lao đ ng: Cơng tác đào t o và phát tri n ngu n nhân l c
khơng ch đem l i nhi u l i ích cho t ch c mà nó cịn giúp cho ngư i lao
đ ng c p nh t các ki n th c, k năng m i, áp d ng thành công các thay đ i
v cơng ngh , k thu t. Nh có ñào t o và phát tri n mà ngư i lao ñ ng tránh
ñư c s ñào th i trong quá trình phát tri n c a t ch c, xã h i. Và nó cịn góp
ph n làm tho mãn nhu c u phát tri n cho ngư i lao ñ ng.
+ ð i v i n n kinh t xã h i: Giáo d c, ñào t o và phát tri n năng l c c a
ngư i lao đ ng có nh hư ng vơ cùng to l n ñ n s phát tri n kinh t xã h i
c a m t qu c gia. ðào t o là cơ s th m nh, là ngu n g c thành công c a các

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………

13


nư c phát tri n m nh trên th gi i như Anh, Pháp, Nh t…S phát tri n ngu n
nhân l c c a các doanh nghi p cũng chính là y u t tích c c thúc đ y n n
kinh t phát tri n.
2.1.3. Hình th c và phương pháp ñào t o, phát tri n NNL
2.1.3.1. Hình th c đào t o
Sau khi đã hi u rõ khái ni m ñào t o và phát tri n ngu n nhân l c và
nh n th c ñư c t m quan tr ng c a công tác này, thì m i đơn v , t ch c c n
trang b nh ng ki n th c v các hình th c và phương pháp đào t o và phát
tri n ngu n nhân l c.
Như chúng ta ñã bi t, ngu n lao ñ ng trong t ch c g m hai b ph n

chính là công nhân k thu t và cán b chuyên môn (hay lao ñ ng tr c ti p và
lao ñ ng dán ti p). ð i v i m i lao đ ng s có nh ng hình th c ñào t o khác
nhau. ð i v i công nhân k thu t có th đào t o t i nơi làm vi c, t ch c các
l p c nh doanh nghi p hay thông qua các trư ng chính quy...Cịn cán b
chun mơn có th đào t o chính quy dài h n, đào t o t i ch c dài h n, ñào
t o t xa...Tuy nhiên xét m t cách t ng th có th chia ñào t o thành hai hình
th c là ñào t o trong cơng vi c và đào t o ngồi cơng vi c.
A) Các hình th c đào t o trong công vi c
ðào t o trong công vi c là m t phương pháp ñào t o tr c ti p t i nơi
làm vi c, trong đó ngư i h c s h c ñư c nh ng ki n th c, k năng c n thi t
cho công vi c thông qua th c t th c hi n công vi c và thư ng là dư i s
hư ng d n c a nh ng ngư i lao đ ng lành ngh hơn.
• Ưu đi m: Không yêu c u m t không gian hay nh ng trang thi t b
riêng bi t ñ c thù; h c viên đư c làm vi c và có thu nh p trong khi h c; h c
viên có th nhanh chóng n m v ng đư c các k năng cơng vi c và địi h i ít
chi phí đ th c hi n.
• Như c đi m: Lý thuy t đư c trang b khơng có h th ng; h c viên có
th b t chư c nh ng kinh nghi m, thao tác không tiên ti n c a ngư i d y.
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………

14


ði u ki n đ đào t o trong cơng vi c ñ t ñư c hi u qu là các giáo viên d y
ngh ph i ñư c l a ch n c n th n và ph i ñáp ng nh ng yêu c u chương
trình ñào t o v trình đ chun mơn, m c đ thành th o công vi c và kh
năng truy n th ; q trình đào t o ph i đư c t ch c ch t ch và có k ho ch.
ðào t o trong công vi c bao g m các phương pháp sau:
a) ðào t o theo ki u ch d n công vi c
ðây là phương pháp ph bi n dùng ñ d y các k năng th c hi n công

vi c cho h u h t các công nhân s n xu t và k c m t s cơng vi c qu n lý.
Q trình ñào t o b t ñ u b ng s gi i thi u và gi i thích c a ngư i d y v
m c tiêu c a công vi c và ch d n t m , theo t ng bư c v cách quan sát , trao
ñ i, h c h i và làm th cho t i khi thành th o dư i s hư ng d n và ch d n
ch t ch c a ngư i d y.
b) ðào t o theo ki u h c ngh
Trong phương pháp này, chương trình đào t o b t ñ u b ng vi c h c lý
thuy t

trên l p, sau đó các h c viên ñư c ñưa ñ n làm vi c dư i s hư ng

d n c a công nhân lành ngh trong m t vài năm; ñư c th c hi n các công
vi c thu c ngh c n h c cho t i khi thành th o t t c các k năng c a ngh .
Phương pháp này dùng đ d y m t ngh hồn ch nh cho công nhân.
Phương pháp này th c ch t là s kèm c p c a công nhân lành ngh ñ i
v i ngư i h c và là phương pháp thông d ng

Vi t Nam.

c) Kèm c p và ch b o
Phương pháp này dùng ñ giúp cho các cán b qu n lý và các nhân viên
giám sát có th h c đư c các ki n th c, k năng c n thi t cho công vi c trư c
m t và công vi c trong tương lai thông qua s kèm c p, ch b o c a ngư i
qu n lý gi i hơn. Có 3 cách đ kèm c p là:
Kèm c p b i ngư i lãnh ñ o tr c ti p
Kèm c p b i m t c v n
Kèm c p b i ngư i qu n lý có kinh nghi m hơn

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………

15


d) Luân chuy n và thuyên chuy n công vi c
Là phương pháp mà ngư i h c viên ñư c luân chuy n m t cách có t
ch c t công vi c này sang công vi c khác ñ nh m cung c p cho h nh ng
kinh nghi m làm vi c

nhi u lĩnh v c khác nhau trong t ch c. Nh ng kinh

nghi m và ki n th c thu đư c qua q trình ñó s giúp cho h có kh năng
th c hi n đư c nh ng cơng vi c cao hơn trong tương lai.
Luân chuy n và thuyên chuy n công vi c có th th c hi n theo 3 cách:
Luân chuy n ñ i tư ng ñào t o ñ n m t b ph n khác v i m t cương v
khơng thay đ i.
Ngư i qu n lý ñư c c ñ n nh n cương v cơng tác m i ngồi lĩnh v c
chun mơn c a h .
Luân chuy n ngư i h c viên trong n i b m t lĩnh v c chuyên mơn.
B) Các hình th c đào t o ngồi cơng vi c
ðào t o ngồi cơng vi c là các phương pháp đào t o trong đó ngư i
h c ñư c tách kh i s th c hi n các cơng vi c th c t .
• Ưu đi m: Ngư i h c s có đi u ki n h c t p m t cách t p trung, n l c
và sáng t o.
• Như c đi m: S chuy n giao k năng th c t , s d ng k năng h c
ñư c vào làm vi c th c t b h n ch hơn đào t o trong cơng vi c.
ðào t o ngồi cơng vi c bao g m các phương pháp sau:
a) T ch c các l p c nh doanh nghi p
ð i v i nh ng ngh tương ñ i ph c t p, ho c các công vi c có tính đ c
thù, thì vi c đào t o b ng kèm c p khơng đáp ng đư c yêu c u c v s
lư ng và ch t lư ng. Các doanh nghi p có th t ch c các l p ñào t o v i các

phương ti n và thi t b dành riêng cho h c t p.
Trong phương pháp này, chương trình đào t o bao g m hai ph n: Lý
thuy t và th c hành. Ph n lý thuy t ñư c gi ng d y t p trung do các k sư,
cán b k thu t ph trách. Còn ph n th c hành thì đư c ti n hành

các phân

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………

16