điều tra, nghiên cứu sự đa dạng về thành phần loài côn trùng và đặc điểm sinh học sinh thái của sâu xám agrotis ypsilon trên cây lạc tại vùng ngoại thành hà nội vụ xuân hè 2012

Khoá luận tốt nghiệp SV. Nguyễn Chung Hiếu
Khoa Công Nghệ Sinh Học Viện Đại Học Mở Hà Nội
LỜI CẢM ƠN

TrướchếttôixintrânthànhcảmơnTS.Nguyễn Xuân Thành–Viện
SinhTháivàTàiNguyênSinhVật.Ngườiđãtậntìnhchỉbảo,hướngdẫnvề
mọimặttrongquátrìnhnghiêncứuđểtôihoànthànhkhóaluậntốtnghiệp
này.
TôixingửilờicảmơntớicáccánbộTrungTâmĐậuĐỗcủaViệnKhoa
HọcNôngNghiệpViệtNamđãgiúpđỡchúngtôitrongquátrìnhđiềutratại
khuruộngthínghiệmcủatrungtâm.
Quađâytôicũngxinbàytỏlòngbiếtơnsâusắctớicácthầycô,cánbộ
KhoaCôngNghệSinhHọc-ViệnĐạiHọcMởHàNộiđãtậntìnhchỉbảo,tạo
điềukiệnthuậnlợichotôihọctậpsuốt4nămhọcvừaqua,cũngnhưtrong
quátrìnhthựchiệnkhóaluậntốtnghiệpnày.
TôicũngxinchânthànhcảmơncáccôcácbácnôngdântạithônVĩnh
Quỳnh–ThanhTrì–Hànội,ThônKhuyếnLương–HoàngMai–HàNội.
Ninh Sở-ThườngTín-Hà Nộiđãtạomọiđiềukiện thuậnlợicho chúng tôi
điềutratạithựcđịa.
Mộtlầnnữatôixinchânthànhcảmơn!
HàNội,Tháng5năm2012
Sinhviên
Nguyễn Chung Hiếu
Khoá luận tốt nghiệp SV. Nguyễn Chung Hiếu
Khoa Công Nghệ Sinh Học Viện Đại Học Mở Hà Nội
MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN
DANH MỤC CÁC HÌNH
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU
MỞ ĐẦU 1
PHẦN I: TỔNG QUAN TÀI LIỆU NGHIÊN CỨU 5

1.1 Tình hình nghiên cứu sâu hại lạc 5
1.1.1Tìnhhìnhnghiêncứuloàicôntrùnghạilạcởtrongnước. 5
1.1.2Tìnhhìnhnghiêncứucôntrùnghạilạcởngoàinước. 7
1.2 Tình hình nghiên cứu thiên địch của côn trùng hại lạc ở trong và
ngoài nước. 7
1.2.1.Cácloàicôntrùngbắtmồitrêncâylạc. 8
1.2.2.Cácloàicôntrùngkýsinhtrênsâuhạilạc. 9
PHẦN II: ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG, VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG
PHÁP NGHIÊN CỨU 11
2.1. Đối tượng và nội dung nghiên cứu 11
2.1.1.Đốitượngnghiêncứu: 11
2.1.2.Nộidungnghiêncứu: 11
2.2. Vật liệu, địa điểm và thời gian nghiên cứu. 11
2.2.1.Vậtliệunghiêncứu 11
2.2.2.Địađiểmnghiêncứu 12
2.2.3.Thờigiannghiêncứu 13
2.3. Phương pháp nghiên cứu 13
2.3.1.Phươngphápđiềutrangoàitựnhiên 13
2.3.2.Phươngphápghichépđiềutra 14
2.3.3.Phươngphápnghiêncứutrongphòngthínghiệm(Nghiêncứu
sinhthái,sinhhoc) 14
2.4. Phương pháp tính toán 14
PHẦN III :KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 15
Khoá luận tốt nghiệp SV. Nguyễn Chung Hiếu
Khoa Công Nghệ Sinh Học Viện Đại Học Mở Hà Nội
3.1 Kết quả nghiên cứu thành phần sâu hại và thiên địch trên lạc ở
hà nội và các vùng lân cận 16
3.1.1.ThànhphầnloàigâyhạitrêncâyLạctạikhuđiềutrathựcđịa 16
3.2 Đặc điểm hình thái của sâu xám 27
3.2.1Đặcđiểmhìnhtháicủasâuxám 27

3.2.2Tậpquánsinhhoạt. 29
3.3 Đặc điểm sinh học, sinh thái của sâu xám. 31
3.4Biến động số lượng ấu trùng loài sâu xám qua các buổi điều tra
thực địa. 38
PHẦN IV: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 41
4. 1 Kết Luận 41
4.2 Kiến Nghị. 41
TÀI LIÊỤ THAM KHẢO 43
PHỤ LỤC

Khoá luận tốt nghiệp SV. Nguyễn Chung Hiếu
Khoa Công Nghệ Sinh Học Viện Đại Học Mở Hà Nội
DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình1: Giávàlọnuôicôntrùng. 12
Hình2: Điềutrangoàithựcđịa(ẢnhcủaTS.NguyễnXuânThành) 13
Hình3: Ấutrùngsâukhoang. 21
Hình4: Ấutrùngsâuxanh. 22
Hình5: Ấutrùngsâuróm4gù2vàng2vệtđen.(ẢnhcủaT.SNguyễn
XuânThành) 23
Hình6: Ongkýsinhđènlồng(ẢnhcủaTS.NguyễnXuânThành) 25
Hình7: Trưởngthànhsâuxám. 31
Hình8: Ấutrùngsâuxám 35
Hình9: Nhộngcủasâuxám 37

Khoá luận tốt nghiệp SV. Nguyễn Chung Hiếu
Khoa Công Nghệ Sinh Học Viện Đại Học Mở Hà Nội
DANHMỤCCÁCBẢNGBIỂU





Biểuđồnhịpđiệuđẻtrứngcủasâuxám. 33
Bảngmậtđộtrungbìnhcủasâuxámtrongcácbuổiđiềutra. 38
Biểuđồmậtđộsâuxámtrêncáckhuđiềutrathựcđịa. 39

Bảng1: Thànhphầnloàicôntrùnghạilạc. 16
Bảng2: Thànhphầnthiênđịchtrêncâylạc. 24
Bảng3: Kíchthướctừngphaphátdụccủasâuxám. 30
Bảng4: Thờigiansốngcủatrưởngthànhsâuxám 32
Bảng5: Sốlượngtrứngtrungbìnhcủa1cặptrưởngthànhsâuxám 33
Bảng6: Thờigianphátdụccủaphatrứngsâuxám 34
Bảng7: Thờigianphátdụcvàtỉlệsốngcủaphaấutrùng. 36
Bảng8: Thờigianphátdụccủaphanhộngsâuxám 38
Khoá luận tốt nghiệp SV. Nguyễn Chung Hiếu
Khoa Công Nghệ Sinh Học Viện Đại Học Mở Hà Nội
1

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Chođếnnay,ViệtNamvẫnlàmộtnướcmànềnnôngnghiệpđóngmột
vaitròquantrọngtrongnềnkinhtếcủađấtnước.Nôngnghiệpđượcxemnhư
làmộtngànhmũinhọncủanướcta,chínhvìvậynónhậnđượcsựquantâm
cũngnhưđầutư rấtnhiềucảvềtiềncủacũngnhưcôngsức.Trongnhững
nămtrởlạiđây,dânsốtăngtrưởngnhanhđồngthờivớiđólàviệcdiệntích
đấtdànhchonôngnghiệpngàycàngbịthuhẹplại,dophảinhườngđấtđểxây
dựngcáccôngtrìnhchungcư,nhàở…đểđảmbảođủlươngthựcchonước
ta,cũngnhưmuốntrởthànhnướcxuấtkhẩucácsảnphẩmnôngnghiệphàng
đầutrênthếgiớithìbàitoánđượcđặtrachocácngànhNôngNghiệpđólà
tăngnăngsuấtvàchấtlượngcủanôngsản.Đểtăngđượcnăngsuấtcâytrồng

trênnhữngdiệntíchđấtngàycàngbịthuhẹplại,conngườiđãsửdụngnhiều
biệnphápnhư:nghiêncứutạoracácgiốngcâytrồngmớicónăngsuấtcao,
bónphân,phunthuốctrừsâuđểphòngtrừsâuhại.Mộttrongnhữngthóiquen
củangườisảnxuấtnôngnghiệpởViệtNamđólàthấysâu làphunthuốc,
thấycódịchlàdậpchưaquantâmnhiềutớicáctácđộngtiêucựccủaviệc
làmđó.Nhữngviệclàmnhưvậychỉcóthểthuđượckếtquảtrướcmắtchứ
khôngthểduytrìtácdụngdiệtsâuvềmặtlâudàiđược.Đócũnglàmộttrong
nhữnghạnchếcủangànhbảovệthựcvậtmàchưathểgiảiquyếtngayđược.
TheomộtkếtquảđiềntramớiđâycủaĐạihọcQuốcGiaHàNộithìcó
khoảng15–20triệungườithườngxuyêntiếpxúcvớithuốcbảovệthựcvật.
Từđóchứngtỏviệcsửdụngthuốcbảovệthựcvậtlàmộtvấnđềcốhữuvà
khóthayđổiđược.Chínhtừnhữngưuđiểmcủathuốcbảovệthựcvậtnhư:
bàybánrộngrãi,giáthànhhợplý,dễmua,dễsửdụngvàđạthiệuquảtương
đốicao,cóthểápdụngtrênnhiềuloạisâu,loạicâymànótrởthànhlựachọn
hàngđầucủangườisảnxuấtnôngnghiệpmỗikhipháthiệnrasâubệnh.Từ
đó,việcsửdụngmộtcáchtrànlanvàbừabãiđãgâyranhữngtáchạikhông
nhỏđốivớisứckhỏe của conngười cũngnhư ảnhhưởngnặngnềtới môi
Khoá luận tốt nghiệp SV. Nguyễn Chung Hiếu
Khoa Công Nghệ Sinh Học Viện Đại Học Mở Hà Nội
2

trường:ônhiễmđất,ô nhiễmnước,ô nhiễmkhôngkhí;làmmấtcânbằng
sinhthái,làmgiảmsúttínhđadạngcủaloài.Trongquátrìnhsửdụngthuốc
trừbảovệthựcvậtđểtiêudiệtcácloàicôntrùnggâyhại,chúngtacũngvô
tìnhtiêudiệtcảnhữngloàicôntrùng cóích,làthiênđịchcủacácconcôn
trùnggâyhại.Cácloàithiênđịchluôntồntạisongsongvớicácloàicôntrùng
gâyhại,chúngđóngmộtvaitròquantrọngtrongviệckìmhãmsựphátsinh,
pháttriểnvềmặtsốlượngcủacácloàisâuhại.Chúngsănbắtcácloàicôn
trùnggâyhạihoặclàtruyềnbệnhchosâuhại.Thiênđịchđượcchialàm3
loại:Loạithiênđịchbắtmồiănthịt,nhómthiênđịchkísinhvànhómvisinh

vậtgâybệnhhạicôntrùng.Việcsửdụngcácloàithiênđịchcũngmanglại
nhiềutácdụngtíchcực,làmgiảmđángkểlượngthuốchóahọcđượcsửdụng,
từ đó giảmthiểu được các tác động tiêu cực tới môi trường cũng như sức
khỏeconngười,nhưvậysẽbảovệmôitrườngtheomộthướnglâudàivàbền
vững hơn. Với tình hình sâu hại như hiện nay cùng với hiện tượng kháng
thuốcđangxảyracàngthườngxuyênhơnthìcácnhàkhoahọcđãnghiêncứu
vàđưarabiệnphápphòngtrừcónhiềuưuđiểmhơncảđólàbiệnphápquản
lýdịchhạitổnghợpIPM(IntergratedPestManagement)làmộthệthống
quảnlýdịchhạimàtrongkhungcảnhcụthểcủamôitrườngvànhữngbiến
độngquầnthểcủacácloàigâyhại,sửdụngtấtcảcáckỹthuậtvàbiệnpháp
thíchhợpcóthểđược,nhằmduytrìmậtđộcủacácloàigâyhạiởdướimức
gây ra những thiệt hại kinh tế. Một trong những nguyên tắc cơ bản của
phươngphápIPMđólàbảovệthiênđịch.Bảnchấtcủaviệcbảovệthiênđịch
trongphươngphápIPMđólàtìmkiếmcácloàithiênđịchvàbảovệchúngtừ
đó dùng chính các loài côn trùng trong tự nhiênđể chống lại các loài côn
trùnggâyhại.Xétvềmặtsinhtháithìvaitròcủacácloàicôntrùnglànhư
nhautrong1chuỗithứcăn;lướithứcăn,nhưngchínhviêcsửdụngcácloài
thuốcbảovệthựcvậtđãlàmmấtcânbằngsinhthái,làmchosốlượngcủa
mộtloàinàođótăngđộtbiếnnêntạothànhdịch,vàkhiđãthànhdịchthìhậu
Khoá luận tốt nghiệp SV. Nguyễn Chung Hiếu
Khoa Công Nghệ Sinh Học Viện Đại Học Mở Hà Nội
3

quảsẽrấtlànghiêmtrọng.Nhữngnămtrởlạiđâyvấnđềbảovệmôitrường
đãtrởthànhmộtvấnmangtínhtoàncầu,việcbảovệmôitrườngđikèmvới
pháttriểnmộtcáchbềnvữnglàmụctiêupháttriểnmàcácnướcđanghướng
tới.Trongngànhnôngnghiệpcũngvậy,muốnđạtđượcnăngsuấtcaomàvẫn
bảovệđượcmôitrườnglàmộtbàitoánkhóđốivớicácnhàquảnlý.Bởibảo
vệmôitrườngchínhlàbảovệsứckhỏe,nóixahơnlàbảovệcuộcsốngcủa
chính bản thân con người. Trong quá trình sản xuất nông nghiệp thì việc

phòngtrừsâuhạilàmộttrongnhữngviệckhôngthểthiếu,bớisâuhạimùavụ
nàocũngcóvàtrongđiềukiệnnóngẩmcủanướcta,cácloàisâubệnhphát
sinh kế tiếp luân phiên nhau theo vụ, theo mùa làm giảm năng xuất, sản
lượng.Nhữngnămgầnđâycácnhàkhoahọcđãnghiêncứunhiềuhơnvềcác
loàicôntrùnggâyhạiđểtừđóđưarađượccáckhuyếncáochongànhnông
nghiệp.Mộttrongnhữngloàiđólàsâuxámvớikhảnăngsinhtrưởngmạnh
mẽ,pháhạimùamàngrấtcaovàlàloàitươngđốikhótiêudiệt.Chúngphá
hoạitrênlánhiềuloạicâynhưngchủyếulàcácgiốngcâytrồngthuộchọlạc,
đỗtương,ngô.Sâuxámpháhoạichủyếuvàogiaiđoạncâycònnonnênsẽ
gâyranhữngảnhhưởngnặngnềtớicây.Cùngvớiđólàvòngđờicủaloài
sâuxámtươngđốingắn,thờigiancủa1cáthểtừgiaiđoạntrứngđếnkhivũ
hóavàokhoảng50ngày.Trưởngthànhcủasâuxámvũhóađược2–3ngày
làbắtđầuđẻtrứng,sốlượngtrứngcóthểlêntới1600quả.Trứngcủasâu
xámnhỏlạiđẻrảirácnênkhónhậnbiếtđượcđểtiêudiệt.Giaiđoạnấutrùng
thìcósứctànphárấtlớn,lạisốngdướiđấtvàchỉchuilênmặtđấtvàolúc
sángsớmđểpháhoạinêncũngkhótiêudiệt.
Vìthế,đượckhoaCôngNghệSinhHọcViệnĐạiHọcMởHàNộicho
phép,dướisựgiúpđỡcủaTiếnsỹNguyễnXuânThànhchúngtôiđãthựctập
và viết luậnvăn với đề tài “ Điều tra, nghiên cứu sự đa dạng về thành
phần loài côn trùng và đặc điểm sinh học sinh thái của sâu xám

Agrotis
ypsilon Trên cây lạc tại vùng ngoại thành Hà Nội vụ Xuân Hè 2012.”
Khoá luận tốt nghiệp SV. Nguyễn Chung Hiếu
Khoa Công Nghệ Sinh Học Viện Đại Học Mở Hà Nội
4

2. Mục tiêu của đề tài
Đềtàinhằmmộtsốmụctiêusauđây
- Điềutrathu thập mẫu vật,xác địnhcácnhómcôntrùnggâyhạivà

thànhphần loài củatừng loàicôn trùnggâyhại trên quầnthể câylạc, đậu
tươngtrênđịabànHàNộivàcácvùngphụcận.
- Nghiêncứucácgiaiđoạnphátsinh,pháttriểncủaloàisâuxám,đểđưa
racáckiếnnghịchongànhNôngNghiệp.Từđóápdụngmộtcáchhợplýcác
biệnphápphòngtrừđểkhônglàmảnhhưởngtớimôitrườngcũngnhưmất
cânbằngsinhthái.
- Xác định sự đa dạng về thành phần loài sâu xám và thiên địch của
chúng.
 - Xác định đượcquyluật phát sinhcũngnhư sự phân bố của chúng.
 -Xácđịnhđượcđặcđiểmhìnhthái,sinhhọc,sinhtháicơbảncủasâu
xám.
 -Cóthểđềxuấtđượcmộtsốbiệnphápphòngtrừloàisâuhạinày.
3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
Việcđiềutrathànhphấnloàisâuxámđóngvaitròquantrọngtrongviệc
phòngtrừsâuhại:
Thôngquađiềutrathànhphầnloàisâuxámtừđótađánhgiáđượcsự
đadangsinhhọctrênquầnthểlạcởHàNộivàcácvùngphụcận.Theodõisự
biếnđộngcủacácloàicôntrùnggâyhạicũngnhưthiênđịchcủachúngnhằm
đềracácbiệnphápphòngtrừhợplýđạthiệuquảtốiđa.
Từviệcnghiêncứuđặcđiểmhìnhtháisinhhọcvàsinhtháicủasâuhại
nhằmcungcấpcácdẫnliệukhoahọcchobiệnphápquảnlídịchhạitổnghợp
(IPM)đạthiệuquảcaohơn.Ngoàira,việcđiềutramậtđộvàthànhphầncác
loàicôntrùnggâyhạichủyếulàtheodõisựbiếnđộngmậtđộquầnthểcủa
chúng,xácđịnhđượckhinàomậtđộquầnthểtrởthànhmốiđedọachocon
ngườivàtừđóđềracácphươngphápphòngtrừmộtcáchhợplí.

Khoá luận tốt nghiệp SV. Nguyễn Chung Hiếu
Khoa Công Nghệ Sinh Học Viện Đại Học Mở Hà Nội
5


PHẦN I: TỔNG QUAN TÀI LIỆU NGHIÊN CỨU

1.1 Tình hình nghiên cứu sâu hại lạc
Lạclàloàicâycôngnghiệpngắnngàycógiátrịkinhtếcao.Việccảitiến
kĩthuậttrongcanhtácnôngnghiệptrongnhữngnămtrởlạiđâyđãmanglại
đượcnhữngkếtquảtolớn.Năngxuấtcâylạccũngnhưvậyđượctănglênvà
đemlạikimngạchxuấtkhẩucaochonướcta.Tuynhiên,chấtlượngcácmặt
hàngnôngsảncủanướctavẫnchưađượccao,vìvậymàgiátrịvềmặtkinhtế
cũngbịhạnchếđinhiều.Mộttrongnhữngnguyênnhânkhiếnchonăngsuất
lạcvàphẩmchấtcủalạcbịgiảmlàdocácloàisâuhại.Tùytheođiềukiệnthời
tiết,cácvùngđịalí,vàotừngvụvàmùakhácnhaumàcâylạcbịsựpháhoại
củacácloạisâuhạikhácnhau.Ởnhữnggiaiđoạnsinhtrưởngkhácnhautrên
câylạcxuấthiệncácloàicôntrùnggâyhạikhácnhau.
1.1.1 Tình hình nghiên cứu loài côn trùng hại lạc ở trong nước.
Việcnghiêncứuvềcácloàicôntrùnggâyhạiđóngmộtvaitròquantrọng
trongviệctiêudiệtchúng.Từnghiêncứuđó,tabiếtđượcđặcđiểmphátsinh,
pháttriểncủacácloàicôntrùnggâyhại,biếtđượcgiaiđoạnnàoyếunhấtvà
mạnh nhất của chúng Từ đó đề ra được các biện pháp phòng trừ hợp lý.
Nướctalàmộtnướcnôngnghiệpnênviệcnghiêncứuvềcácloàixôntrùng
hạilạccũngđãđượcnghiêncứutừnhiềunămtrởlạiđây.
Kết quảnghiêncứucủa LêSongDự, NguyễnThế Côn (1997)cho biết
nướctacókhoảng17loàigâyhạichínhtrênsinhquầnruộnglạcbaogồm:
Nhómsâuhạihạtgiốngcó4loài,nhómgâyhạicâynoncó3loàivànhóm
sâuhạilácó10loài.TrênvùngruộngHàNộiđãxácđịnhđược21loàisâu
hạithườngxuyênxuấthiện.Trongđócó10loàisâuhạiđángkể,nhiềunhất
làbọtrĩThripsp.,rệp,sâucuốnlá,sâukhoang,sâuróm…Sâukhoangcómật
độcaoởcácgiaiđoạnlạcđâmtia,cònbọtrĩ,rệpvàrầyxanhthườnggâyhại
nặngngayđầuvụlạc.Đánglưuýlàvàotrungtuầntháng4,trungtuầntháng
5mậtđộcácloàisâuđạtđỉnhcao
Khoá luận tốt nghiệp SV. Nguyễn Chung Hiếu

Khoa Công Nghệ Sinh Học Viện Đại Học Mở Hà Nội
6

KếtquảđiềutrathànhphầnsâuhạilạcởNghệAn,HàTây,HàNộicủa
PhạmThịVượng(1998)đãxácđịnhđược46loàisâuhạilạcthuộc26họcủa
8bộtrongđósâuhạilạcbộcánhvẩycó14loài(6họ)chiếmtỉlệcaonhất
(30,43%)[31]
QuađiềutracủaSởKhoaHọcvàCôngNghệHàTĩnhvàotháng10năm
2011vềcácloàisâu,bệnhvàthiênđịchtrênđồngruộngHàTĩnh,đãphát
hiện17loàisâuhại,trongđónhómsâuhạilá(sâucuốnlá,sâukhoang,sâu
xanh)phổbiến;9loàibệnhgâyhạitừgiaiđoạngieođếnthuhoạch;13đối
tượngthiênđịch.Diễnbiếnsâu,bệnhvàthiênđịchchínhtrêncâylạc:Nhóm
sâuhạiláxuấthiệnởtấtcảcácgiaiđoạnsinhtrưởng,pháttriểncủacâylạc,
caođiểmgâyhạivàogiaiđoạnlạcrahoa-đâmtia.Nhómbệnhhéorũxuất
hiệntrongquátrìnhsinhtrưởng.Ởthờikỳcâycon,bệnhchớmxuấthiệnvà
đạtcaođiểmgiaiđoạnphâncành.Bệnhđốmnâugâyhạitừkhicâylạcrahoa
-đâmtiavàđạtcaođiểmởgiaiđoạnhìnhthànhvàpháttriểncủ.Mậtđộcác
loàithiênđịchchínhtrênđồngruộngtăngdầntừthờikỳcâyconvàgiaiđoạn
rahoađâmtia.
RangaRao(1996)đãthốngkêđược51loàisâuhạilạcthuộc27họcủa9
bộởMiềnBắnViệtNam,trongđócó47loàigâyhạitrênđồngruộng,4loài
gâyhạitrongkho.Bộcánhvảyvàbộcánhcứngcósốloàigâyhạinhiềunhất
là14loài(chiếm27,5%tổngsốloài)bộcánhthẳngcó9loài,cácbộcònlại
mớichỉxácđinhđược1-4loài.Trongđócó8loàigâyhạiđángkểlàsâu
khoang(Spodotera litura),sâuđụchoaquảvàquảđậu(Maruca testulatis),
sâu xanhh (Helicoverpa armigera), bọ phấn (bemisia sp), rầy xanh
(Empoasca motti),bọtrĩ(Scirtohrips dorsalas),rệp(Aphiscracivora)vàsâu
đụclá(Aproaerema modicella)[39]
Nhưvậychođếnnaythànhphầnsâuhạilạcở ViệtNamđãbiếtbao
gồm 99 loài thuộc 35 họ của 12 bộ, trong đó bộ cánh vẩy 24 loài (chiếm

24,24%tổngsốloàigâyhại)bộcánhcứng21loài(chiếm21,21%loàigây
hại)bộcánhthẳng17loài(chiếm17,2%loàigâyhại)bộcánhnửa15loài
Khoá luận tốt nghiệp SV. Nguyễn Chung Hiếu
Khoa Công Nghệ Sinh Học Viện Đại Học Mở Hà Nội
7

(chiếm15,1%)bộ cánhgiống14loài(chiếm14%)cácbộ cònlại mớixác
địnhđược1–2loài[14,8,10,36]
Từđótathấyđượcrằng,thànhphầnsâuhạilạcởnướctakháphong
phú,đasốcácloàisâuhạiquantrọngtrêncâylạcởViệtNamlàcácloàisâu
đathực,ngoàirachúngcòngâyhạitrênnhiềucâycôngnghiệpquantrọng
khácnhư:ngô,bông,đậutương 
1.1.2 Tình hình nghiên cứu côn trùng hại lạc ở ngoài nước.
Trênthếgiới,tìnhhìnhnghiêncứucôntrùnghạilạccũngđượcnhiều
nhà khoahọc nghiên cứuvà đưa ra đượcnhiều kết quả. Gópphần làmđa
dạngthêmdanhmụccácloàicôntrùnggâyhạitrênlạc.
Smith và Barfield (1982) đã thống kê có khoảng 360 loài sâu hại lạc
khácnhauởcácvùngtrồnglạctrênthếgiới,trongđócókhoảng60loaid
thuộcbộcánhvẩy,tuynhiênsốloàigiảmlàmgiảmnăngsuấtvàgâyhạivề
kinhtếlạikhôngnhiều.Loàihạichínhtrênlạclànhómsâuchíchhútchiếm
khoảng227,78%tổngsốloàisâuhại(cókhoảnghơn100loài),trongđócó
19loàibọtrĩgâyhạichínhtrênlạc.
ỞĐàiLoantheothốngkêcủaChen(1987)có156loàibọtrĩđượcphát
hiệntrêncáccâytrồngkhácnhau,trongđócókhoảng70loàigâyhạitrênlạc
đặcbiệtcó11loàithườngxuyênxuấthiệnvàpháhỏngđángkể.
TạiẤnĐộngườitađãtìmthấy3loàibọtrĩgâyhạichủyếucholạccó
tới2500loàirầyxanhpháhoạitrênhầuhếtcáccâytrồngtrongđócónhiều
loạihạilạc[36].
Ngoàiracònrấtnhiềunghiêncứucủacácnhàkhoahọcởcácnướckhác
nhaunhưMỹ,TrungQuốc,TháiLan, Cũngđãxácđịnhđượcđặctínhsinh

họcsinhtháicủanhiềuloàisâuhạibộcánhvẩy,bỏtrĩ,rầyxanh, 
1.2 Tình hình nghiên cứu thiên địch của côn trùng hại lạc ở trong và
ngoài nước.
Cùngvớisựpháttriểncủacácloàisâuhạiđólàsựtồntạicủacácloài
thiên địch của chúng. Cả loài gâyhại vàthiên địch đều đóng vai trò quan
Khoá luận tốt nghiệp SV. Nguyễn Chung Hiếu
Khoa Công Nghệ Sinh Học Viện Đại Học Mở Hà Nội
8

trọngtrongchuỗithứcăn,chúngluôntồntạitrênđồngruộngvàcóvaitrò
điềuhòamậtđộ,kìmhãmsựpháttriểncủacácloàisâuhại.Chúngđượcchia
thành những nhóm: Nhóm thiên địch ký sinh (như ong ký sinh, ruồi ký
sinh…)đâylàhìnhthứccủasinhvậtsốngcủasinhvậtsốngcưtrútrênhoặc
trongcơthếvậtchủkhác.Ởđâychúnglấythứcăntừvậtchủtrongsuốtquá
trìnhpháttriển.Nhómthứhailànhómbắtmồiănthịtnhư(kiếnvàng,bọxít
ănthịt,bọrùa,bọcánhcứng,bọngựa…)đâylànhữngcôntrùngsănbắt,cắn
xévàănthịtcácloàisâuhạiởnhiềugiaiđoạnsinhtrưởng.Nhómthứbalà
nhómtuyếntrùngvàvisinhvậtgâybệnh.
Mặcdùnhữngnămgầnđâyđãcómộtsốcôngtrìnhnghiêncứuthiên
địchcủasâuhạilạc,tuynhiênvaitròcủachúngtrongviệchạnchếquầnthể
sâuhạiởnướctacònthấp.Đểphòngtrừcôntrùnghạilạcđasốngườidân
vẫnsửdụngthuốchóahọclàchính,bởivậykhôngnhữngkhôngthểpháthuy
đượcvaitròcủakẻthùtựnhiênmàcònlàmgiảmmậtđộcủacácloàithiên
địch,ảnhhưởngđếnchấtlượngnôngsản,gâyônhiễmmôitrường.
1.2.1 Các loài côn trùng bắt mồi trên cây lạc.
NhệnbắtmồiănthịtđãđượcnghiêncứukháchitiếttạiTexastrongđiều
kiệnkhôngphucthuốctừ1981-1982(AgnewvàSmith,1989),phântích,
địnhloại25.000cáthểnhệnthuthậpđượcthìthấychúngthuộc18họ,79
giống.Tỷlệgiữanhệnsănbắtmồivànhệnkéomànglà10/1điềuđóchứng
tỏthànhphầnnhệnbắtmồiănthịttrênsinhquầnruộnglạcrấtphongphú.

Bêncạnhđócónhiềuloạiănmồikhôngkémphầnquantrọngđốivớisâuhại
lạc nhưng ít được quan tâm nghiên cứu như là bọ chân chạy (Carabidae)
chẳnghạnnhưChlaeniussp(RangaRao,1988).
ĐiềutrathiênđịchănthịtkýsinhtrênlạcởHàBắcvàNghệTĩnh(1991)
LêVănThuyếtvàcáccộngsự(1993)đãthuthậpđược19loàinhện,1loàibọ
rùa,2loàiongkýsinhtrứng,1loàiruồivàmộtsốloạibệnhtrênsâunoncủa
mộtsốloàisâuhạinhưrệp,bọtrĩ,sâukhoang,sâuxanhnhưngchưađược
địnhtênkhoahọc.[28]
KếtquảnghiêncứucủaPhạmThịVượng(1995)chobiếtcó9loàichân
Khoá luận tốt nghiệp SV. Nguyễn Chung Hiếu
Khoa Công Nghệ Sinh Học Viện Đại Học Mở Hà Nội
9

khớpănthịtsâuhạilạcởNghệAn,HàTây,HàBắc.Trongđócó4loàithuộc
bộ Coleoptera và 5 loài thuộc bộ Araneida. Cũng tác giả này (1996) khi
nghiêncứuvềkýsinhsâunon sâukhoang(Spodoptera litura)hạilạctại
NghệAn,HàTây,HàBắcđãpháthiệnđược5loàiongvàruồikýsinhthuộc
3 họ của 2 bộ. Bộ Hymenoptera có 2 loài thuộc họ Ichneumonidae, bộ
Dipteracó3loàithuộc2họ:HọTachinideacó2loài,họPhoridaecó1loài.
Tỷlệkýsinhdaođộngtừ1,99%-4,91%,tỷlệsinhvàotrungtuầntháng5,
thấpnhấtởHàBắcrồiđếnNghệAncaonhấtởHàTây.Nghiêncứuchothấy
tỉlệkýsinhthấpnhấtởnhữngvùngnôngdânphunthuốctrừsâuhóahọc
nhiềulần/vụ.Phải chăng sốlần phun thuốc đã là mộttrongnhững nguyên
nhânlàmgiảmtỷlệkýsinhtựnhiên[30].
Mặcdùnhữngnămgầnđâyđãcómộtsốcôngtrìnhnghiêncứuthiên
địchcủasâuhạilạctuynhiênvaitròcủachúngtronghạnchếquầnthểsâu
hạiởnướcta còn thấp,phòngtừsâuhạilạc đasốngườidânvẫnsửdụng
thuốctrừsâuhóahọclàchínhbởivậykhôngpháthuyđượcvaitròcủakẻthù
tựnhiênmàcònlàmgiảmmậtđộcủachúng,ảnhhưởngđếnchấtlượngnông
sản,gâyônhiễmmôitrường…

1.2.2 Các loài côn trùng ký sinh trên sâu hại lạc.
Việcsửdụngcácloàikýsinhtrongphòngtrừsâuhạiđanglàmộthướng
đimớiđượccácnhàkhoahọcđangchúývànghiêncứu.Việcsửdụngcác
loàikýsinhcóthểđượcápdụngtừgiaiđoạntrứngcủacôntrùngnênviệc
phòngtrừcũngmanglạihiệuquảcaohơn.Ngoàira,việcsửdụngcácloàiký
sinh cũng mang lạinhiều lợi ích cho ngành Nông Nghiệp như: giảmthiểu
đượclượngthuốctrừsâusửdụngtrongquátrìnhsảnxuất,khônggâyđộchại
choconngườicũngnhưmôitrường.ỞViệtNam,cácloàikýsinhtrêncôn
trùnghạilạcmớichỉđượcnghiêncứuvàinămgầnđâyvàbướcđầumanglại
nhữngkếtquảnhấtđịnh.
Ở Miền Nam nước ta, các loài ký sinh cũng làm giảm đáng kể đến
trứngsâukhoangvàđónggóplàmgiảm5-10%mậtđộsâunontrênđồng
ruộng.Tuyvậymộtsốnấmvàviruslạicóvaitròđángkểtronghạnchế
mậtđộsâunon.Ởnhiềunơitỉlệsâukhoang(Spodoptera litura)bịnhiễm
Khoá luận tốt nghiệp SV. Nguyễn Chung Hiếu
Khoa Công Nghệ Sinh Học Viện Đại Học Mở Hà Nội
10

đạttới30%[14].
TheoNguyễnThịChắtvàcộngtácviên(1996)nghiêncứutạivùnglạc
TrảngBàng-TâyNinhvàCủChi-ThànhPhốHồChíMinhchobiết,không
thấycóhiệntượngkýsinhtrứngsâukhoang,sâunoncótỷlệkýsinhlà8%,
sâunonchếtnguyênnhânchưabiếtlà66%vàchỉcó34%sâucókhảnăng
hoànthànhphátdục.
Sốliệu 10 nămnghiên cứucủatrungtâmICRISATvề thiênđịch sâu
nonvẽbùavàsâukhoanghạilạcchothấycó38loàikísinh.Tỷlệchếtbởiký
sinhkhácao,biếnđộngtừ6-9%.Trungbìnhtrongmùamưa36%vàsau
mùamưalà40%nhờđólàmgiảmđángkểmậtđộsâukhoangvàsâuvẽbùa
trênsinhquầnlạc.
Trênthếgiớicónhiềucôngtrìnhnghiêncứuvềthiênđịchcủasâuhại

lạctheoRangaRaovàWightman(1994)đãxácđịnhđược48loàiănthịt,71
loàikýsinh,25loàituyếnvôtrùngvàsinhvậtgâybệnh[39].
SmithvàBarfield(1982)đãtậptrungnghiêncứutácnhângâychếtcủa
cácloàisâuxanhHeliothisvirescensởvùngĐôngNamnướcMỹ.Kếtquả
chothấycótừ3-38%trứngcácloàisâutrênbịongmắtđỏ(Trichogramma
sp )ký sinh, cácloài kýsinh sâunon ( Microplitiscroceipes, Ucelatoria
armigera)vàvirusNuclear polyhedrosisđãlàmgiảmmậtđộsâuxanhhạilạc
xuốngdướingưỡnghạikinhtế.[40]
TheoSmithvàJohnson(1989)trêncâylạckhôngphunthuốctạiTexas
(Mỹ)tỷlệchếtcủasâuxanhtrongmộtlứasâutừ87,1%-96,5%tácgiảxác
địnhtácnhângâychếtlàdo13loàikýsinh,5loàiănthịt,mộtsốloàinấm,
virusgâybệnh.
Bêncạnhnhómsâuănláthìnhómsâuchíchhútnhưrầy,rệp,bọtrĩ
cũng gây hại đáng kể. Nghiên cứu về côn trùng ký sinh bọ trĩ hại lạc
Ananthaksishnan(1984)chobiếtcácloàithuộc nhómongkísinh Chalcid,
Eulophids,Mymarids,Trichogrammaticslànhữngloàikýsinhchủ yếucủa
bọtrịvàchúngcókhảnănghạnchếsựpháttriểncủabọtrĩkhárõnét.Điều
đóchothấycácloàicôntrùngkýsinhcóvaitròquantrọngtrongviệchạn
chếsựpháttriểncủasâuhạicâytrồngtrênđồngruộng.
Khoá luận tốt nghiệp SV. Nguyễn Chung Hiếu
Khoa Công Nghệ Sinh Học Viện Đại Học Mở Hà Nội
11

PHẦN II
ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG, VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP
NGHIÊN CỨU

2.1. Đối tượng và nội dung nghiên cứu
2.1.1. Đối tượng nghiên cứu:Cácloàicôntrùngtrênlạctạingoạithành
HàNội.

2.1.2. Nội dung nghiên cứu:
a-Điềutranghiêncứusựđadạngvềthànhphầnloàivàsựphânbốcủa
chúngtheokhônggianvàtheothờigiansinhtrưởngcủacâylạc.
b-ĐiềutranghiêncứusựbiếnđộngsốlượngcủaloàisâuxámAgrotis
ypsilonRott.
c.Nghiêncứuđặcđiểmhìnhthái,sinhhọc,sinhtháicủaloàisâuxám
Agrotis ypsilonRott.
2.2. Vật liệu, địa điểm và thời gian nghiên cứu.
2.2.1. Vật liệu nghiên cứu
a-Hóachất:
-Cồn70độ
-Hóachấtlàmlọđộcdiệtcôntrùng
-PhânhóahọctrồngcâyNPK
b-Dụngcụ:
-Vợt,ốnghútcôntrùng
-Dao,kéo
-Bútlông,panh
-Ôngnghiệm,kimghimcôntrùng
-Lồngnuôicôntrùng50x50x50cm
-Giáđựnglọnuôicôntrùng(Hình1)
Khoá luận tốt nghiệp SV. Nguyễn Chung Hiếu
Khoa Công Nghệ Sinh Học Viện Đại Học Mở Hà Nội
12


Hình 1: Giá và lọ nuôi côn trùng.
-Lọnhựanuôicôntrùng
-Sổghinhậtký,sổghithínghiệm,sổđiềutra
-Cặpđiềutra
-Túiđựnggiấytờkếtquảđiềutrahoặcnuôicôntrùng.

-Bútchìkimvàbútbi
c-Thiếtbị:
-Lúpcầmtay
-Kínhlúpsoinổi
-Ôn,ẩmkếtreotường
-Bôngthấmnước
2.2.2. Địa điểm nghiên cứu
-VùngtrồnglạctạitrungtâmđậuđỗcủaViệnKhoaHọcNôngNghiệp
ViệtNam(VĩnhQuỳnh–ThanhTrì–HàNội)
-VùngtrồnglạctạithônKhuyếnLương–TrầnPhú–HoàngMai–Hà
Nội.
Khoá luận tốt nghiệp SV. Nguyễn Chung Hiếu
Khoa Công Nghệ Sinh Học Viện Đại Học Mở Hà Nội
13

-VùngtrồnglạcNinhSở-ThườngTín–HàNội.
2.2.3. Thời gian nghiên cứu
-Bắtđâunghiêncứungày1/2/2012.Kếtthúcnghiêncứu5/2012
2.3. Phương pháp nghiên cứu
2.3.1. Phương pháp điều tra ngoài tự nhiên
-Điều tra định tính:Nhằmthuthậpthànhphầnloài(Sựđadạngvềloài);
Vùngphânbốcủacácloài(Phânbốsinhtháitheođiềukiệnđịalý);Phânbố
theocáccâychủ(câytrồngkhácnhau).(Điềutrangoàivùngcốđịnh)

Hình 2. Điều tra ngoài thực địa (Ảnh của TS. Nguyễn Xuân Thành)
-Điều tra định lượng:Nhằmxácđịnhsựbiếnđộngsốlượngcủaloài
sâuxámdướitácđộngcủamôitrường(thờitiếthaythứcăn),cũngnhưđánh
giávaitrò,hayvịtrícủacủaloàisâuxám.
Điềutracốđịnh(địnhlượng)đượctiếnhànhtại1địađiểmnhấtnhất
định,địnhkỳtheothờigian:(5-7ngàymộtlầnliêntụctrongsuốtthờigian
sinhtrưởngcủacây).Điềutratại3khukhácnhau,mỗikhuđiềutra5điểm
chéogóc.Mỗiđiểmđiềutra5cây.Điềutracả4hướng(Đông,tây,nam,bắc)
vàđiềutratừtrênxuốnggốccây.Kiểmtracả2mặtlávàthutấtcảcácpha
Khoá luận tốt nghiệp SV. Nguyễn Chung Hiếu
Khoa Công Nghệ Sinh Học Viện Đại Học Mở Hà Nội
14

phát triển của mọi loài côn trùng. Vật mầu được chứa trong lọ nhựa trên
miệngbịtvảimànmangvềphòngphântích,xácđịnhtênkhoahọccủaloài,
tỷlệkýsinh…
2.3.2. Phương pháp ghi chép điều tra
Ghinhậtkýđiềutracácthôngtin:Ngàyđiềutra,thờitiếtngàyđiềutra,
sinhtrưởngcủacâytrồngởtừngthờiđiểmđiềutra,cácloàicôntrùngthu
được.Phapháttriểncủaloàivàsốlượngcáthểcủatừngloàithuđượctrên.
Vậtmồi(côntrùngbịăn)củaloàicôntrùngbắtmồi.
2.3.3. Phương pháp nghiên cứu trong phòng thí nghiệm (Nghiên cứu
sinh thái, sinh học)
2.3.3.1. Nghiên cứu sự ảnh hưởng của yếu tố sinh thái (ôn, ẩm độ)
đến trạng thái sinh học của loài sâu xám Agrotis ypsilon Rott.

1.ẢnhhưởngcủaT
0
CvàW%đếnthờigianpháttriển,tỷlệsốngsótcủa
từngpha(Trứng,ấutrùng,nhộng,trưởngthànhvàtỷlệsốngsót),vàvòngđời
củaloàisâuxámAgrotis ypsilonRott.
2.ẢnhhưởngcủaT
0
CvàW%đếnkhảnăngđẻtrứngcủatrưởngthành
sâuxámAgrotis ypsilonRott.
2.4. Phương pháp tính toán
       Tổngsốconthuđược
 1-Mậtđộcon/cây(hoặccon/m
2
= 
        Tổngsốcâyđiềutra

      Sốđiểmbắtgặploài
 2-Tầnxuấtxuấthiện(TSXH)= X100
      Tổngsốđiểmđiềutra
  Đánhgiámứcđộphổbiến:
   +++ Rấtphổbiến(TSXH>50%)
   ++  Phổbiến (TSXHtừ20-50%)
   +  Ítphổbiến (TSXH<20%)
Khoá luận tốt nghiệp SV. Nguyễn Chung Hiếu
Khoa Công Nghệ Sinh Học Viện Đại Học Mở Hà Nội
15

3-Đokíchthướctừngphaphátdụcvớin=≥30
- Kíchthướctrungbìnhcủacơthểđượctínhbằngcôngthức:
 

X
=
N

i
X


Trongđó:
 
X
-Kíchthướctrungbìnhcủacáthể
  X
i
- Giátrịkíchthướccáthểthứi
  N-Tổngsốcáthểtheodõi
4-Thờigianpháttriểntrungbình(củamỗipha)đượctínhtheocông
thức

X
=
i i
X n
N



Trongđó:
X
-Thờigianpháttriểntrungbình

   X
i
- Thờigianpháttriểncủancáthểtrongngàythứi
  n
i
-Sốcáthểlộtxáctrongngàythứi
  N-Tổngsốcáthểthínghiệm
5-Vòngđờitrungbìnhcủaloài:
1
n
X X




  Trongđó:
X
  -Vòngđờitrungbình
X
1
- ĐếnX
n
-Thờigianphátdụctrungbìnhcủatấtcảcácpha(Bắt
đầulàphatrứngđếnphaphátdụccuốilàtrưởngthành)(Phatrưởngthành
tínhtừlúcvũhóachođếnkhiđẻquảtrứngđầutiên).
 n  -Sốphapháttriểncủaloài
     n
6-Tỷlệnởtrungbìnhcủatrứng%:= x100

N

Khoá luận tốt nghiệp SV. Nguyễn Chung Hiếu
Khoa Công Nghệ Sinh Học Viện Đại Học Mở Hà Nội
16

PHẦN III :KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

3.1 Kết quả nghiên cứu thành phần sâu hại và thiên địch trên lạc ở
hà nội và các vùng lân cận
3.1.1 Thành phần loài gây hại trên cây Lạc tại khu điều tra thực địa
Côntrùnggâyhạiluôntồntạitrongtựnhiên,xétvềmặtsinhtháithìcác
loàicôntrùngđềuđóngvaitròquantrọngtrongviệcduytrìcânbằngsinh
thái.Cácloàicôntrùnghạilạcvụnàocũngcóvàcókhácnhauchỉlàởsố
lượngvàmậtđộcácloàigâyhại.Tùythuộcvàocácđiềukiệnsinhtháimàsố
lượngvàmậtđộcácloàigâyhạicóthểtănglênhaygiảmđi.Vàocácgiai
đoạnpháttriểnkhácnhaucủacâylạcthìcâylạcsẽbịpháhoạibởicácloài
côntrùngkhácnhau.Chúnggâyhạichủyếutrênbộphậnthânvàlácủacây
lạc.Quaquátrìnhđiềutratạicáckhuđiềutrathựcđịa,chúngtôiđãghinhận
đượccáckếtquảvềcácloàicôntrùnghạilạcnhưsau.
Bảng 1: Thành phần loài côn trùng hại lạc.
STT Tên khoa học Tên khoa học Họ
Vị trí
gây hại
Mức độ
gây hại
Bộ cánh phấn (Lepidoptera)
1 Sâuxám
Agrotis ypsilon
Rott
Noctuidae Lá ++++

2 Sâukhoang
Spodoptera
lituraFabr
Noctuidae Lá +++
3
Sâuđoxanhđầu
bé
Plusia chalcites Noctuidae Lá ++
4 Sâuxanh
Helicoverpa
armigeraHibner


Noctuidae
Lá ++++
5 Sâukeodaláng
Spodoptera
exiguaHubner
Noctuidae Lá +++
6 Sâurómcánh Amsacta Arcttidae Lá ++
Khoá luận tốt nghiệp SV. Nguyễn Chung Hiếu
Khoa Công Nghệ Sinh Học Viện Đại Học Mở Hà Nội
17

trắngviềnđỏ lactineacramer
7
Sâuróm4gù
vàng2sọctrắng



Orgyia postica

Lymantridae
Lá +
8
Sâurómxám
lôngdài4gù
vàng
Orgyia postica
Walker
Lymantridae Lá +++
9
Sâurómchòm
lôngsọcvàng
Euproctissp Lymantridae Lá ++
10
Sâuróm4gù2
vàng2vệtđen
Orgyiasp. Lymantridae Lá ++
11
sâurómchỉđỏ
sọcvàng
Porthesia
Scintillasn
walker
Lymantridae Lá ++
12 Sâucuốnlá1
Adoxophyes
Sp.
Tortricidae


Lá +++
13 Sâucuốnlánõn
Cacoecia
micaceana
Walker
Tortricidae

Lá +++
14 Sâucuốnlá
Nacoleia
comixtaButler
Pyralidae Lá +++
15
sâucuốnláđầu
nâu
Lamprosema
indicata
Fabricius
Pyralidae Lá ++++
16
sâuđụcngọn
lạc
Maruca
Testulalis
Pyralidae Quả +++
Bộ cánh nửa (Hemiptera)

17
Bọxítnâugai

vaidài
Clestus trigonus
Thunberg
coreidae
Thânvà
Lá
+
18 Bọxítdài Leptocorisa coreidae  ++
Khoá luận tốt nghiệp SV. Nguyễn Chung Hiếu
Khoa Công Nghệ Sinh Học Viện Đại Học Mở Hà Nội
18

acuta Thunb.
Bộ cánh cứng (Coleoptera)
19
Câucấuxanh
nhỏ
Platymycterus
sieversi
Curculionidae lá +
20 Câucấulớn
Hypomeses
squarmosces
Fabr
Curculionidae Lá +
21
Bọcánhcứng
đentrắng
Chưabiếttên Chrysomelidae Lá +
22

Bọcánhcứng
nâu4chấm
Monolepta
signataOliver
Chrysomelidae Lá +
23
Bọcánhcứng
nâu
Chưabiếttên Chrysomelidae Lá +
Bộ cánh đều (Homoptera)
24 Rầylámạ
Empoasca
flavescensFabr
Cicadellidae Ngọn,lá +++
25 Bọphấntrắng
Benusia mircae
Kunwayana
  
26 Rệpmuội
Aphi gossypii
Glover.
Aphididae Ngọnlá +++
Bộ cánh thẳng (Orthoptera)
27 Chấuchấulúa
Oxya velox
Fabricius
 Lá +
28
Châuchấuto
xanh

Chondracris
rosearoseaDe-
Geer
 Lá ++
29 Càocào
Acrida chinensis
(WestWood)
 Lá +

Theokếtquảđiềutratừtháng2/2012đếntháng5/2012trêncácruộng
lạctạiHàNộivàcácvùnglâncậnđãthuđược29loàicôntrùnghạilạcthuộc
Khoá luận tốt nghiệp SV. Nguyễn Chung Hiếu
Khoa Công Nghệ Sinh Học Viện Đại Học Mở Hà Nội
19

4bộlà:bộcánhphấn,bộcánhnửa,bộcánhđềuvàbộcánhthẳng.
Phânchiaquátrìnhpháttriểncủacâylạctheo3giaiđoạn:giaiđoạn1
từkhicâylạcmớimọcchođếnkhicâylạcđượctừ5–7lá,giaiđoạn2từkhi
câylạcđược5–7láchotớikhicâylạcrahoa,giaiđoạn3từkhicâylạcra
hoađếnkhithuhoạch.Mỗigiaiđoạnpháttriểncủacâylạcchịusựpháhọa
củacácloàicôntrùngkhácnhau.Quađiềutra,chúngtôiđãghinhậnđược
mộtsốđiềunhưsau:
 Giaiđoạn1:Từkhicâylạcmớimọcchođếnkhicâylạcđược5–
7lá.
Tronggiaiđoạnnàythờitiếtvẫncònlạnh(20°C)vàđộẩmtrongkhông
khítươngđốicao(90%).Giaiđoạnnàycủacâylạcvẫncònnon,sốlượng
cácloàicôntrùnggâyhạichocâylạcxuấthiệnrấtít.Quađiềutrathựcđịa
chúng tôi bắt gặp được sự xuất hiện của các loài sâu xám, sâu khoang.
Trongđó,ởruộnglạctạikhuđiềutraVĩnhQuỳnhthìbắtgặpsựxuấthiện
vớimậtđộkhácaocủaloàisâuxám.Ởđâycáclốitrồnglạcđượcbaophủ

mộtlớpnilonmỏng,chínhvìvậyđãtạođiềukiệnthuậnlợichocácloài
sâusốngdướiđấtcóđiềukiệnvôcùngthuậnlợiđểpháttriển.Giúpchúng
tránhđượckẻthùtứphíatrêncao,đồngthờicũnggiữđượcnhiệtđộ;độ
ẩmtạođiềukiệnthíchhợp chochúngpháttriển.Ngoàira thứcănchính
củasâuxámlàlálạcvâncònnon.Vìvậyloàisâuxámcsođiềukiệnthuân
lợiđểpháttriển.Loàichiếmưuthếtronggiaiđoạnnàylàloàisâuxám.
Ở các khu điều tra Khuyến Lương – Hoàng Mai – Hà Nội và Ninh Sở -
ThườngTín–HàNộithìloàisâuxámbắtgặpmuộnhơnvàmậtđộcủachúng
ởđócũngthấphơn.Tại2khuđiềutrađó,dobàconnôngdânsửdụngcác
loàithuốctrừsâu,thuốcdiệtcỏnênlàmchosốlượngloàisâuxámgiảmđi
đángkể.
 Giaiđoạn2:Từkhicâylạcđượctừ5–7láđếnkhicâylạcrahoa.
Bướcvàogiaiđoạnpháttriểnnàycủacâylạc,chúngtôibắtgặpsựxuất
Khoá luận tốt nghiệp SV. Nguyễn Chung Hiếu
Khoa Công Nghệ Sinh Học Viện Đại Học Mở Hà Nội
20

hiệnnhiềuhơncủacácloàicôntrùnggâyhạinhư:sâuxám,sâukhoang,sâu
cuốnlá.Đặcbiệtkhicâylạcvàogiaiđoạngầnrahoađãbắtgặpđượcsựxuất
hiệncủaloàisâuróm4gùvàng.
Nổibậttronggiaiđoạnnàyvẫnlàsựpháttriểnvềsốlượngcủaloàisâu
xám.QuátrìnhđiềutrađãghinhậnđượctạikhuđiềutraVĩnhQuỳnhmậtđộ
củaloàisâuxámlúccaođiểmlêntời37con/100cây.Chínhcácyếutốnhư:
thứcăncủasâuxámcònnonvànhiều,nhiệtđộ,độẩmphùhợpđãtạođiều
kiệncholoàisâuxámpháttriển.Ở2khuđiềutratraKhuyếnLương–Hoàng
Mai–HàNộivàNinhSở-ThườngTín–HàNộimậtđộcủaloàisâuxám
cũngtănglên,nhưngvẫnthấphơnsovớikhuVĩnhQuỳnh–ThanhTrì–Hà
Nội.Mậtđộsâuxámở2khunàykhiđạtcaođiểmcũngchỉlà20con/100
cây.Loàisâuxámvẫnlàloàisâuchiếmưuthếtronggiaiđoạnpháttriểnnày
củacâylạc.

Ngoàisựxuấthiệncủasâuxám,chúngtôicònbắtgặpsựxuấthiệncủa
loàisâukhoang.Sâukhoangđượcxemlàmộttrongnhữngloàiphổbiếnvà
pháhoạinghiêmtrọngtrênlạc.Sâuxuấthiệnkhicâylạcđượckhoảng15–
20ngày.Ấutrùngcủasâukhoangcó6tuổi,chiềudàithâncủatuổi1từ1–2
mm,khiđẫysứcthìchiềudàicủaấu trùngsâukhoangcóthểdàitới40–
50mm.Trêndọcthâncủaấutrùngcócácvệttrắngkéodàitừđầuđếncuối
hậumôn.ĐỉnhđầucủaấutrùngcóchữVinmàutrắng.Giaiđoạnnhộngcủa
sâukhoangkéodàitrungbình10ngày,nhộngcómàucánhgiánchiềudàitừ
15–20mmvàđốtcuốicùngcó2mấu.Trưởngthànhcủasâukhoangcómàu
xámnâu,cánhtrướcmàunâuvàngvớicácđườnghìnhphứctạp.Giữacánh,
từméptrướcđếnmépsaucómộtvânngangrộngmàutrắngxám.Trêncánh
trướccónhiềuvâncắtdọctạothànhcácônhỏ.Cánhsaumàuxámbạc,phản
quang.Chiềudàithântừ16–21mm,sảicánh35–40mm.Trưởngthànhđẻ
trứngthànhcácổdướiđámlá.Trứngcómàutrắnghìnhbáncầu,đườngkính
0,5mm,sauchuyểnsangmàuxámtro.Sâunonkhinởsốngquanhổtrứngvà