bài giảng hệ quản trị cơ sở dữ liệu chương 2 các mô hình dữ liệu - gv. đặng thị kim anh

Chương 2: Các mơ hình dữ liệu


1. Mơ hình dữ liệu mạng



Là mơ hình được biểu diễn bởi một đồ thị có hướng



Các khái niệm liên quan: bản ghi, kiểu bản ghi và kiểu liên
hệ



Vd:
MHoc

SVien

MHOC_SAU
MHOC_MO
MHOC_TRUOC
SVIEN_DIEM

HPhan

DKien

KQUA_HPHAN

1

KQua


2. Mơ hình dữ liệu phân cấp

Khái niệm : Mơ hình là một cây, trong đó
nút của cây biểu diễn một thực thể , giữa
nút con và nút cha được liên hệ với nhau
theo một mối quan hệ xác định

-

- VD:

2


Ví dụ mơ hình phân cấp
KQua

Mức 1:

DiemTH

DiemLT

SVien

HPhan
Mức 2:

TenHP

SLuong

TenSV

Lop

Nganh

MHoc

Mức 3:

Nhập mơn CSDL - Khoa CNTT

TenMH

Khoa

TinChi

3


3. Mơ hình thực thể liên kết
(Entity Relationship Model)

Các thành phần của mơ hình ER
Quan hệ ISA
Thực thể yếu
Đa quan hệ giữa các tập thực thể

4


Trình tự mơ hình hố bài tốn

5


Trình tự mơ hình hố... (tiếp)

6


Giới thiệu mơ hình thực thể liên kết


Q trình thiết kế CSDL bắt đầu từ
việc phân tích
1.

Thơng tin cần lưu trữ trong CSDL

2.

Quan hệ giữa các thành phần của
thông tin
 Mơ hình ER (Sơ đồ ER)



ER thường được dùng như công cụ
kết nối giữa nhà thiết kế CSDL và
NSD.

7


Giới thiệu mơ hình thực thể liên kết
 ER

là mơ hình ngữ nghĩa để
biểu diễn ngữ nghĩa của dữ liệu
trong thế giới thực.

 ER

cho phép mô tả lược đồ khái
niệm của một tổ chức mà không
chú ý đến hiệu quả hoặc thiết kế
CSDL vật lý.
8


Thành phần của ER

 Thực

thể - Kiểu thực thể

 Thuộc
 Liên

tính - Tập thuộc tính

kết - Kiểu liên kết

 Khố

9


Thực thể - Tập thực thể


Thực thể (Entity):


Là đối tượng cụ thể hay trừu tượng, tồn
tại thực sự và khá ổn định, có thể phân
biệt được với nhau.



Ví dụ


Cụ thể: sinh viên Lê Na, khách Trần Hiếu,
Hóa đơn số 0123, giáo viên Nguyễn Văn
Tam,…



Trừu tượng: Khoa CNNT, Phịng Tài chính,
Số tài khoản 0021000811304,…
10


Thực thể - Tập thực thể


Tập thực thể (Entity set)






Là nhóm các thực thể cùng kiểu
(tương tự nhau)
VD: Các sinh viên, các khách hàng,
các giáo viên,…

Tên tập thực thể là Danh từ để
phản ánh chung các đối tượng cần
trừu tượng hóa

11


Tập thực thể trong ĐHTL(trang 7)


Sinh viên



Lớp



Giáo viên



Môn học

12


Thuộc tính - Tập thuộc tính


Thuộc tính (Attribute)


Mơ tả 1 khía cạnh, 1 đặc tính của thực

thể cần quản lý

Thuộc tính của tập thực thể


Kết hợp 1 thực thể trong tập thực thể
với 1 giá trị từ miền giá trị của thuộc
tính đó




Miền giá trị: tập số ngun, số thực,
xâu ký tự,…

Ví dụ: TênSV với giá trị Lê Na, Số
HĐ=0123,…

13


Thuộc tính - Tập thuộc tính


Tập thuộc tính






Nhóm các đặc tính mơ tả cho một
tập thực thể
Ví dụ: mơ tả SV gồm Tên SV,
Ngày sinh, Giới tính,…

Tên thuộc tính là Danh từ chỉ tên
chung các đặc điểm của đối tượng
14


Thuộc tính - Tập thuộc tính (tiếp)


Thuộc tính có thể là


Thuộc tính đơn trị: VD MSSV



Thuộc tính đa trị: giá trị là những thành
phần cùng một loại. Ví dụ: Ngoại ngữ, Số
điện thoại,…



Thuộc tính phức hợp: giá trị có thể chia
nhỏ thành các phần mà vẫn có nghĩa. Ví dụ:
Họ và tên, Địa chỉ, …



Thuộc tính dẫn xuất: giá trị được tính tốn
hoặc suy dẫn từ giá trị của một hoặc nhiều
thuộc tính khác. Ví dụ: Tuổi NV, Thâm niên,
Lương,…
15


Ví dụ:

16


KHĨA
 Định

danh - Khóa (Key): Một
hoặc một tập các thuộc tính
xác định duy nhất một thực thể
trong một tập thực thể.

17


Khoá


Khoá bao hàm – Siêu khoá (Super key)



Tập một hoặc nhiều thuộc tính mà các giá trị
của chúng xác định duy nhất một thực thể.



Ví dụ: Mã SV hoặc (Mã SV, Tên SV) là siêu
khoá của tập thực thể Sinh viên.



Khố tối thiểu



Là khố bao hàm nhỏ nhất.


Ví dụ: Mã SV là khoá dự tuyển của tập thực
thể Sinh viên.
18


Khố (tiếp)


Khố chính (Primary key)






Một khố tối thiểu được chuyển để xác định chính
thực thể trong tập thực thể đó.
Ví dụ: Mã SV cũng là khố chính của tập thực thể
Sinh viên.

Khoá của tập quan hệ (Relationship type key)


Là tập các khố chính của các thực thể tham gia vào
mỗi quan hệ đó.



Ví dụ 1: Mã SV, Mã mơn là khố của quan hệ Học.



Ví dụ 2: Mã PB, Mã NQL là khoá của quan hệ Quản
lý.
19


VD Thuộc tính trong ĐHTL (trang 7)


Lớp





Sinh viên




Mã SV, Tên SV, Ngày sinh, Tuổi, Giới tính, Địa
chỉ, Tên phụ huynh, Điện thoại

Giáo viên




Mã lớp, Tên lớp, Mô tả lớp

Mã GV, Tên GV, Địa chỉ, Điện thoại, Chức danh

Môn học


Mã MH, Tên mơn, Số ĐVHT, Hệ số, Học phí
20


Quan hệ - Tập quan hệ


Quan hệ - Liên kết (Relationship)


Sự kết hợp giữa một số thực thể thành 1 thể
thống nhất; phản ánh sự tương quan tự nhiên
của DL.



Là quan hệ về DL giữa một hoặc nhiều tập
thực thể



Quan hệ bao giờ cũng có 2 chiều.



VD: “sinh viên Lê Na học môn CSDL1” ở
quan hệ giữa tập thực thể SV và tập thực thể
MÔN HỌC.
21


Quan hệ - Tập quan hệ


Tập các quan hệ (Relationship set)


Là một tập các quan hệ cùng kiểu.



VD: “sinh viên Lê Na học mơn
CSDL1”; “sinh viên Hồi Nam học
mơn Anh 3”; …  tập các quan hệ
học giữa tập thực thể SV và tập thực
thể MÔN HỌC

22


Quan hệ - Tập quan hệ (tiếp)


Tên của Tập quan hệ (liên kết) là
Động từ mà phản ánh ý nghĩa của mối
liên hệ đó.


VD1. Sinh viên An học mơn học
CSDL1 mối liên hệ giữa tập thực thể
Sinh viên và Môn học là học



VD2. Hóa đơn HD0123 của khách
hàng Xuân mối liên hệ giữa Hóa đơn

và Khách hàng là thuộc về
23


Tập quan hệ trong ĐHTL (trang 7)


Sinh viên & Môn học





Sinh viên A học môn học X
Môn học X được học bởi sinh viên A và sinh viên C

Môn học & Giáo viên

viên






Môn học Y do giáo

Giáo viên E đã dạy môn Z, môn V, môn W

Sinh viên & Lớp






Sinh viên A thuộc về lớp T
Lớp T chứa các sinh viên A, B, C

Sinh viên & Sinh viên





E dạy

Sinh viên A là chỉ huy của sinh viên B và C
Sinh viên B, C do sinh viên A quản lý

Môn học & Mơn học



Mơn học Y phải hồn thành trước mơn Z
Môn học Z phải học sau môn Y và môn U

24


Một số khái niệm của quan hệ



Bậc/Ngôi của quan hệ (degree)




Đơn phân, Nhị phân, Tam phân, …

Lực lượng tham gia quan hệ (cardinality)





1–1, 1-1-1, 1-n, n-1, 1-1-n, 1-n-n
N-n, n-n-n, …

Ràng buộc tham gia quan hệ ...





Tùy chọn
Bắt buộc

Các khái niệm trên quyết định việc chọn kiểu
và loại thực thể nào
25