Bai 3 tin hoc 8

Gi¸o ¸n ®iÖn tö tin häc líp 8

1. Dữ liệu và kiểu dữ liệu
Kiểu dữ liệu văn bản không
sử dụng phép toán:
+
Kiểu dữ liệu văn bản sử dụng
phép toán nối xâu:
&


Ngôn ngữ lập trình th ờng phân chia dữ liệu thành các kiểu và
định nghĩa các phép toán t ơng ứng trên mỗi kiểu dữ liệu.
Hãy giải thích về kết
quả của hai công thức
đ ợc sử dụng trong
Excel

ở các hình bên.

Các ngôn ngữ lập trình định nghĩa sẵn một số kiểu dữ liệu
cơ bản th ờng dùng sau:

Số nguyên
Ví dụ: số học sinh, số quyển sách,

Số thực
Ví dụ: điểm TB môn văn, chu vi đ ờng tròn,

Xâu kí tự

Ví dụ: CHAO CAC BAN, 8A1 , 5/ 9/ 2008 ,
là dãy các kí tự lấy từ bảng chữ cái của ngôn
ngữ lập trình.
Ngoài các kiểu trên, mỗi ngôn ngữ lập trình cụ thể còn định
nghĩa thêm nhiều kiểu dữ liệu khác.

Một số kiểu dữ liệu cơ bản
của ngôn ngữ lập trình Pascal
Tên kiểu Phạm vi giá trị
integer
Số nguyên trong khoảng -2
15
đến 2
15
-1
real
Số thực có giá trị tuyệt đối trong khoảng
2,9 x 10
-39
đến 1,7 x 10
38
và số 0
char
Một kí tự trong bảng chữ cái
string
Xâu kí tự, tối đa gồm 255 kí tự

R:
CV, S:
Bµi to¸n:

BiÕt b¸n kÝnh cña h×nh trßn lµ mét sè ch½n R. TÝnh chu vi
(CV) vµ diÖn tÝch (S) cña h×nh trßn.
H·y lùa chän kiÓu
d÷ liÖu thÝch hîp
trong Pascal cho R,
CV vµ S.
kiÓu integer
kiÓu real

2. Các phép toán với dữ liệu kiểu số
Trong ngôn ngữ lập
trình có thể thực hiện
đ ợc các phép toán số
học không nhỉ?
Trong mọi ngôn ngữ lập trình đều có thể thực hiện
các phép toán số học cộng, trừ, nhân và chia với các
số nguyên và số thực.

C¸c phÐp to¸n sè häc trong Pascal
KÝ hiÖu Tªn phÐp to¸n KiÓu d÷ liÖu
+
Céng
Sè nguyªn, sè thùc
–
Trõ
Sè nguyªn, sè thùc
*
Nh©n
Sè nguyªn, sè thùc
/

Chia
Sè nguyªn, sè thùc
mod
Chia lÊy phÇn d
Sè nguyªn
div
Chia lÊy phÇn nguyªn
Sè nguyªn

Trong to¸n häc Trong Pascal
7 mod 3 = 1
-5 Mod 3 = -2
2
-1
7 div 3 =
-5 Div 3 =
VÝ dô 2:
VÝ dô 1:
C¸ch viÕt biÓu thøc sè häc trong Pascal
15a 30b + 12–
(X
2
+ 2X +5) - 4XY
2
2)(X
5b
Y
3a
5X
+

+
−
+
+
15*a - 30*b + 12
(X*X + 2*X + 5) 4*X*Y–
(X+5)/(a+3) y/(b+5)*(X+2)*(X+2)–

Các phép toán trong ngoặc đ ợc thực hiện tr ớc tiên.
Quy tắc tính biểu thức số học
Trong các ngôn ngữ lập trình, khi viết các biểu thức
toán chỉ sử dụng dấu ( )
Trong dãy các phép toán không có dấu ngoặc, các
phép toán đ ợc * / mod div thực hiện tr ớc.
Dãy các phép toán có cùng mức độ u tiên thì thực hiện
lần l ợt từ trái sang phải.

3. Các phép so sánh
Các ngôn ngữ lập trình cho phép sử dụng phép toán so
sánh để so sánh các dữ liệu
(số, biểu thức, )
.
Kí hiệu các phép toán và phép so sánh có thể khác nhau,
tuỳ theo quy định của từng ngôn ngữ lập trình.
Kết quả của phép so sánh chỉ có thể là đúng hoặc sai.
Ví dụ 1:
Biểu thức so sánh Kết quả
7 = 7
Đúng
Sai

10+1 > 7*2
Đúng hay Sai phụ thuộc vào
giá trị cụ thể của X
8 - X < 2

KÝ hiÖu trong
Pascal
phÐp so s¸nh kÝ hiÖu to¸n häc
=
B»ng
=
<>
Kh¸c
≠
<
Nhá h¬n
<
<=
Nhá h¬n hoÆc b»ng
≤
>
Lín h¬n
>
>=
Lín h¬n hoÆc b»ng
≥
B¶ng kÝ hiÖu c¸c phÐp to¸n so s¸nh trong Pascal
VÝ dô 2:

4. Giao tiếp ng ời máy tính

Là quá trình trao đổi dữ liệu hai chiều giữa con ng ời và máy tính khi
thực hiện ch ơng trình.
Con ng ời: thực hiện kiểm tra, điều chỉnh, bổ sung
Máy tính: đ a thông báo, kết quả, gợi ý

T ơng tác giữa ng ời - máy là do ng ời lập trình tạo ra và th
ờng thực hiện nhờ các thiết bị chuột, bàn phím, màn
hình.

a. Nhập dữ liệu
Là một t ơng tác mà ch ơng trình tạm dừng để yêu cầu
ng ời dùng nhập dữ liệu.
Hoạt động tiếp theo của ch ơng trình sẽ tuỳ thuộc vào dữ liệu đ
ợc nhập.
Ví dụ:
Câu lệnh yêu cầu bán kính từ bàn phím trong Pascal
Write(Ban hay nhap R = );
Readln(R);
Kết quả
Ban hay nhap R =
Gõ bán kính và
nhấn <Enter>

Bài toán:
Hãy nhập vào bán kính của hình tròn là một số chẵn R.
Tính chu vi (CV) và diện tích (S) của hình tròn.
4

b. Thông báo kết quả tính toán
Là yêu cầu đầu tiên và quan trọng đối với mọi ch ơng

trình.
Ví dụ:
Câu lệnh thông báo kết quả tính CV và S hình tròn.
Writeln(Chu vi hinh tron la: ,CV );
Writeln(Dien tich hinh tron la: , S);
Kết quả
Chu vi hinh tron la: 37.68
Dien tich hinh tron la: 113.04

c. C¸c th«ng b¸o trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ch ¬ng tr×nh

Th«ng b¸o d¹ng hép tho¹i
cho phÐp ng êi dïng tuú chän.
VÝ dô:
Hép tho¹i sau cã thÓ xuÊt hiÖn khi ng êi dïng
thùc hiÖn thao t¸c kÕt thóc ch ¬ng tr×nh.


Th«ng b¸o t¹m ngõng trong mét kho¶ng thêi gian
VÝ dô:
Trong ch ¬ng tr×nh Pascal cã c¸c c©u lÖnh sau:
Writeln(‘Cac ban cho 2 giay nhe…’);
Delay(2000);
KÕt qu¶
Cac ban cho 2 giay nhe…
Ch ¬ng tr×nh t¹m
ngõng 2 gi©y råi
thùc hiÖn tiÕp



Th«ng b¸o t¹m ngõng cho ®Õn khi ng êi dïng nhÊn phÝm
VÝ dô:
Trong ch ¬ng tr×nh Pascal cã c¸c c©u lÖnh sau:
Writeln(‘Hay nhan Enter de tiep tuc! ’);
Read;
KÕt qu¶
Hay nhan Enter de tiep tuc!
-
Ch ¬ng tr×nh t¹m ngõng chê
ng êi dïng nhÊn phÝm Enter
råi thùc hiÖn tiÕp
Cã thÓ dïng Readln thay cho Read.


Ghi nhớ!

Ngôn ngữ lập trình phân chia dữ liệu
thành các kiểu và định nghĩa các phép
toán t ơng ứng trên mỗi kiểu dữ liệu.

Giao tiếp (t ơng tác ng ời - máy) là quá
trình trao đổi dữ liệu hai chiều giữa ng
ời và máy tính.