Hoa tuy líp đen

HOA TULIP ĐEN 1

HOA TULIP ĐEN
Alexandre Dumas
Alexandre Dumas 2

MC LC
CHÛÚNG I : ANH EM NHÂ ƯNG DE WITT BÕ TÛÚÁC QUÌN 3
CHÛÚNG II : SÛÅ TH HÙÇN GIÏËT NGÛÚÂI CA CẤC THÕ DÊN 13
CHÛÚNG III : CORNELIUS VAN BAERLE 23
CHÛÚNG IV : KỄ PHẪN BƯÅI, NGÛÚÂI T VÂ CON GẤI VIÏN CAI NGC 34
CHÛÚNG V : T CHUNG THÊN 48
CHÛÚNG VI: ROSA HỔC NGHÏÌ LÂM VÛÚÂN VÂ HỔC VIÏËT 57
CHÛÚNG VII : HOA TUYLĐP ÀEN NÚÃ 67
CHÛÚNG VIII : HOA TUYLĐP ÀEN BÕ ÀẤNH CÙỈP 77
CHÛÚNG IX : ISAAC BOXTEL BÕ LƯÅT MÙÅT NẨ 85
CHÛÚNG X : CORNẾLIUS TĐNH NÚÅ VÚÁI GRYPHUS 101

HOA TULIP ĐEN 3

CHÛÚNG I : ANH EM NHÂ ƯNG DE WITT
BÕ TÛÚÁC QUÌN

Ngây 20 thấng tấm 1672, úã La Haye, th àư ca bẫy Tónh
Húåp nhêët, cấc cưng dên trân xëng cấc ngẫ àûúâng lúán thânh mưåt
dông ngûúâi àen kõt.
Hổ vai vấc sng, tay cêìm gêåy vưåi vâng, hưín hïín -bng dẩ
khưng n, chẩy vïì phđa nhâ t Buytenhof, núi giam giûä Corneille
de Witt, anh råt ca ưng cûåu th tûúáng vơ àẩi Hâ Lan. Tûâ khi bõ
nhâ phêỵu thåt Tyckelaer båc tưåi giïët ngûúâi, ưng bõ bùỉt giam vâ
àang sưëng leo lùỉt úã nhâ t nối trïn.

Nïëu lõch sûã ca thúâi k àố, nhêët lâ vâo cấi nùm chng tưi bùỉt
àêìu kïí cêu chuån dûúái àêy, khưng gùỉn liïìn mêåt thiïët vúái hai tïn
go
åi nối trïn thò mưåt vâi dông chng tưi giẫi thđch sau àêy chó cố thïí
coi nhû mưåt mốn "hors-d'Êuvre" mâ thưi. Nhûng chng tưi xin bấo
trûúác bẩn àổc rùçng cấi àiïìu cẫnh bấo êëy cng cêìn thiïët àïí hiïíu rộ
cêu chuån chng tưi kïí chùèng khấc gò àïí hiïíu biïët sûå kiïån lõch sûã
to lúán xẫy ra trong àố chuån ca chng tưi àậ àûúåc lưìng vâo.
Vâo nùm Corneille hóåc Cornếlius de Witt 49 tíi, nhên dên
Hâ Lan àậ thêëy chấn nẫn nïìn cưång hôa theo kiïíu Jean de Witt, i
toân quìn vơ àẩi ca Hâ Lan. Hổ rêët thđch chïë àưå xtatudera àậ bõ
sùỉc lïånh ca Jean de Witt båc phẫi bậi bỗ vơnh viïỵn trong bẫy
Tónh Hú
åp nhêët úã Hâ Lan rưìi.
Vò đt cố trûúâng húåp dên chng thêëy àùçng sau mưåt ngun l
lẩi khưng cố bống dấng mưåt con ngûúâi nïn hổ thêëy nết mùåt trang
nghiïm ca anh em dông hổ De Witt lâ thêëy bống dấng ca nïìn
cưång hôa. Hai ưng lâ cha sinh khưng khoan nhûúång ca mưåt nïìn tûå
do cố khn phếp vâ mưåt nïìn thõnh vûúång khưng thûâa thậi xa hoa.
Cng vêåy, àùçng sau chïë àưå stathoudếrat, hổ thêëy cố Guillaume d'
Alexandre Dumas 4

Or-ange trai trễ vúái vêìng trấn nghiïng nghiïng, trang trổng vâ
suy tû àûúåc nhûäng ngûúâi àûúng thúâi gổi lâ ưng Trêìm Mùåc, sau nây
ưng cng àûúåc hêåu thïë gổi y nhû thïë.
Hai anh em nhâ de Witt kiïng nïí Louis XIV vua nûúác Phấp
vò cẫm thêëy uy tđn ca ưng câng ngây câng lúán trïn khùỉp chêu Êu.
ưng vûâa thùỉng trêån trong chiïën dõch k diïåu sưng Ranh: sau ba
thấng giao tranh ưng àậ chïë ngûå àûúåc sûác mẩnh ca bẫy Tónh Húåp
nhêët.

Tûâ lêu Louis XIV lâ kễ th ca nhên dên Hâ Lan. Nay hổ
mong cố mưåt ngûúâi khấc àûáng lïn cûáu àêët nûúác hổ thoất khỗi cẫnh
tan nất vâ ti nhc.
Ngûúâi àố àậ sùén sâng xë
t hiïån vâ cố à khẫ nùng àïí chưëng
lẩi Louis XIV. Àố lâ Guillaume d'Orange, con vua Guillaume II,
cêåu bế trêìm mùåc nhû trïn àậ nối, ngûúâi ta thêëy bống dấng ca cêåu
thêëp thoấng àùçng sau chïë àưå stathoudếrat.
Nùm 1672, cêåu hai mûúi hai tíi. Jean de Witt àậ tûâng lâ
thấi phố ca cêåu vâ ưng mën dẩy cêåu sau nây trúã thânh mưåt cưng
dên tưët. Àùåt quìn lúåi ca tưí qëc lïn trïn quìn lúåi ca trô mònh,
ưng àậ ban bưë sùỉc lïånh bậi bỗ vơnh viïỵn chïë àưå stathoudếrat, lâm
tùỉt hy vổng khưi phc chïë àưå nây, nhûng dên Hâ Lan mong mën
lêåp lẩi chïë àưå c.
Ưng th
tûúáng vơ àẩi chiïìu theo mën ca toân dên; nhûng
Corneille de Witt bûúáng bónh hún.
Ưng khưng chõu k vâo bẫn chûáng thû tấi lêåp chïë àưå c.
Sau cng chiïìu do bâ vúå khốc lốc van xin, ưng àânh k, cố
àiïìu ưng ghi thïm vâo dûúái chûä k ca mònh hai chûä: V.C. vi
coactus, cố nghơa lâ: chõu k vò ấp lûåc.
Nhûng nhûäng ngûúâi theo phấi orangistes khưng cêìn biïët
àiïìu êëy. Chđnh hai anh em De Witt múái lâ vêåt cẫn chđnh ca hổ.
Àïí àẩt àûúåc mc àđch ca mònh, hổ dng mûu vu khưëng vâ trong
hoân cẫnh àố hổ àậ tòm àûúåc mưåt tïn khưën nẩn sùén sâng vâo cåc
chúi vúái hổ. Tïn nây, chng tưi hònh nhû àa
ä cố lêìn nối rưìi, gổi lâ
Tyckelaer, lâm nghïì phêỵu thåt.
HOA TULIP ĐEN 5

Hùỉn àïën khai lấo rùçng vò Corneille de Witt thêët vổng khi
thêëy sùỉc lïånh bậi bỗ chïë àưå c do em mònh k khưng côn hiïåu lûåc
nûäa vâ vò sưi sc cùm th chưëng Guillaume d' Orange nïn àậ
ngêìm sai mưåt tïn sất nhên ài giïët ưng nây hông cûáu vận nïìn cưång
hôa; tïn sất nhên êëy khưng ai khấc lâ hùỉn; vêåy lâ Tyckelaer hưëi
hêån àậ ài tưë cấo hún lâ àïí mònh phẩm tưåi.
Bêy giúâ ta hậy thûã xem nhûäng ngûúâi theo phấi orangistes tûác
giêån àïën chûâng nâo khi nghe tin êëy.
Ưng kiïím soất trûúãng k lïånh bùỉt Corneille tẩi nhâ.
Ngây 16 thấng tấm nùm 1672, Corneille de Witt, ngûúâi anh
cao thûúång ca Jean de Witt bõ àấnh àôn ph àêìu ngay trong
bìng giam c
a nhâ t Buytenhof nhùçm bùỉt ưng th nhêån lâ ch
mûu sất hẩi Guillaume Nhûng Corneille chùèng nhûäng lâ mưåt con
ngûúâi cao thûúång mâ côn lâ mưåt conngûúâi àêìy dng khđ.
Ưng khưng th nhêån àiïìu gò. Khưng nhûäng ưng lâm mïåt sûác
cấc tïn àao ph mâ côn lâm nht cẫ tđnh cìng tđn ca chng.
Khưng khai thấc àûúåc gò cấc quan tôa vêỵn tun phẩt:
Corneille bõ mêët mổi chûác v vâ phêím tûúác, bõ phẩt tiïìn hêìu tôa
vâ bõ ài àây chung thên biïåt xûá.
Quët àõnh àố khưng nhûäng xûã oan mưåt ngûúâi vư tưåi mâ côn
xc phẩm danh dûå mưåt ngûúâi cố tïn tíi ùỉt phẫi lâ
m vûâa lông dên
chng lùỉm àêy. Tuy nhiïn khưng phẫi thïë lâ àậ à nhû chng ta
sệ thêëy sau àêy.
Ngay sau khi nghe tin anh mònh bõ xûã oan, Jean de Witt xin
tûâ chûác toân quìn. Àïën lûúåt ưng cng thïë, ưng khưng àûúåc ngûúâi
ta àưëi xûã nhû ngûúâi cố cưng vúái Tưí qëc. ưng mang vïì trong cåc
sưëng riïng tû nhûäng ûu phiïìn vâ àau thûúng. Àố lâ hai mốn lúåi
duy nhêët mâ nhûäng con ngûúâi trung thûåc nhû ưng thûúâng nhêån

àûúåc sau khi àậ qụn mònh phc v àêët nûúác.
Trong thúâi gian àố, Guillaume d' Orange bđ mêåt hoẩt àưång
bùçng mổi cấch àïí àẩt àûúåc mc àđch. ưng hy vổng qìn chng àậ
coi mònh lâ thêìn tûúång sệ lêëy thi thïí hai anh em De Witt lâm chiïëc
cêìu cho ưng nhẫy chiïëm võ trđ àûáng àêìu chïë àưå stathoudếrat c.
Alexandre Dumas 6

Ngây 20 thấng tấm nùm 1672, nhû chng tưi àậ nối úã àêìu
chûúng, têët cẫ thânh phưë àưí xư vïì nhâ giam Buytenhof àïí chûáng
kiïën cẫnh Corneille de Witt rúâi nhâ giam bùỉt àêìu kiïëp ài àây.
Chng tưi phẫi nối ngay rùçng nhûäng ngûúâi chẩy vưåi vïì
Buytenhof khưng phẫi chó àïí chûáng kiïën mưåt cẫnh lẩ mùỉt; trấi lẩi
nhiïìu ngûúâi trong sưë hổ côn mën àống mưåt vai trô, hay àng hún
mën lâm thïm mưåt cưng viïåc mâ hổ cho lâ côn chûa lâm à.
Chng tưi mën nối lâ cưng viïåc ca àao ph.
Qìn chng nguìn ra cấc quan tôa dưët nất àậ xûã
thïë nâo
lẩi àïí cho tïn tưåi phẩm khưën kiïëp kia côn àûúåc sưëng sốt.
Mưåt vâi kễ nhỗ to xi bêíy:
- Nố sùỉp ài rưìi! Nố sùỉp thoất khỗi tay chng ta rưìi.
- Cố mưåt thuìn Phấp chúâ hùỉn úã Scheveningen rưìi.
Mưåt ngûúâi khấc nối:
- Khưng kïí trong lc Corneille chìn, lậo Jean tưåi chùèng kếm
cng sệ chìn theo.
- Vâ hai thùçng xỗ lấ êëy sệ sang sinh sưëng úã Phấp. Chng sệ
lêëy tiïìn bẩc do bấn tâu bê, xûúãng.àống tâu, cưng trûúâng ca chng
ta cho Louis XIV ùn tiïu hïët mêët thưi!
- Phẫ
i giûä chng lẩi! - Mưåt ngûúâi khấc dûát khoất nối to lïn.
- Tưëng vâo t! Vâo t! - Mổi ngûúâi àưìng thanh hết lïn.

Tûác thò cấc thõ dên câng chẩy nhanh hún, sng vưåi lïn àẩn,
dao vưåi vung lïn vâ cấc con mùỉt trúã nïn nẫy lûãa.
Tuy nhiïn, bẩo àưång khưng xẫy ra; hâng ng àưåi k binh
canh gấc xung quanh Buytenhof vêỵn àûáng im, trú nhû àấ lẩnh
nhû tiïìn, câng àấng súå hún àấm àưng la hết, giú chên, ma tay,
dổa nẩt kia. Hổ, àưåi k binh ca thânh phưë La Haye àùåt dûúái sûå
chó huy ca bấ tûúác quan ba De Tilly vêỵn àûáng n lùång. Vúái lẩi,
ngay khi dên chng hùng mấu mën bùm vùçm nẩn nhên thûá nhêët
ra thò hổ khưng biïë
t rùçng nẩn nhên thûá hai, cấch xa hổ khoẫng
HOA TULIP ĐEN 7

trùm thûúác àang qua sau lûng àấm àưng vâ àưåi k binh àïí àïën
Buytenhof.
Thêåt vêåy, Jean de Witt vûâa trïn xe bûúác xëng cng vúái mưåt
ngûúâi hêìu. ưng lùång lệ qua cấi sên trûúác cưíng nhâ t.
Ưng xûng tïn vúái ngûúâi gấc cưíng, mâ khưng biïët chđnh ngûúâi
nây cng biïët ưng. ưng nối:
- Châo Gryphus, tưi àïën tòm anh trai tưi vûâa bõ ấn t biïåt xûá,
ch biïët rưìi chûá gò?
Ngûúâi gấc cưíng xûa nay chó biïët múã, àống cûãa theo lïånh ca
ch, liïìn ci àêìu châo ưng, àïí ưng vâo xong lẩi àống cûãa ngay.
Ài àûúåc mûúi bûúác, ưng gùåp mưåt cư gấi quậng mûúâi bẫy mûúâi
tấm tí
i, ùn mùåc kiïíu qìn ấo tónh Frisonne. Thêëy ưng, cư
nghiïng mònh châo mưåt cấch dun dấng. ưng nêng cùçm cư lïn,
nối:
- Châo chấu Rosa xinh àểp vâ tưët bng; anh tưi ra sao rưìi hẫ
chấu?
- Thûa ưng Jean vơ àẩi. - Cư bế trẫ lúâi. - Chấu khưng lo ngûúâi

ta àấnh àêåp ưng êëy àêu ẩ.
- Vêåy chấu lo àiïìu gò nâo?
- Chấu lo ngûúâi ta côn lâm àiïìu tïå hún nûäa àưëi vúái ưng êëy ẩ.
- Àng, - Jean de Witt nối. - chấu súå dên chng cố phẫi
khưng?
Khi Jean de Witt bûúác theo thang àấ lïn bìng giam
Corneille thò cấc thõ dên úã ngoâi àang cưë gùỉng bùçng mổi cấch àïí
àưåi qn bẫo vïå ca Tilly li ra xa cht nûäa vò cấc khêíu sng ngùỉn
ca àưå
i k binh lùm lùm trong tay lâm hổ e ngẩi.
Vïì phêìn mònh, bấ tûúác De Tilly thêån trổng nhûng cûúng
quët, àang thuët phc àấm dên.chng cho hổ hiïíu lâ ưng cng
vúái ba àẩi àưåi cố nhiïåm v canh gấc nhâ t vâ cấc àiïím xung
quanh.
Mưåt thõ dên hết to:
Alexandre Dumas 8

- Canh gấc thïë lâ àïí cho nhûäng kễ phẫn bưåi cố cấch ra khỗi
thânh phưë chûá gò?
- Cố thïí nhû thïë, búãi vò hổ àậ bõ àây biïåt xûá rưìi. - Bấ tûúác trẫ
lúâi.
- Nhûng ai ra lïånh?
- Chđnh ph chûá ai?
- Chđnh ph phẫn bưåi.
- Vïì àiïìu àố, tưi khưng biïët.
- Chđnh ưng cng phẫn bưåi.
- Tưi êëy û?
- Chđnh ưng.
- A! Àiïìu êëy, chng ta hậy hiïíu nhau hún cấc ưng úi, tưi phẫn
bưåi ai nâo? Chđnh ph û? Tưi khưng thïí lâm thïë àûúåc, tưi lâ ngûúâi

àûúåc Nhâ nûúác trẫ lûúng, tưi lâm theo lïånh Nhâ nûúác.
- Ưng hậy nhûúâng chưỵ cho chng tưi ài; ưng sệ lâ mưåt cưng
dên tưët àêëy.
- Thû
á nhêët, - De Tilly nối. - tưi khưng phẫi lâ cưng dên bònh
thûúâng, tưi lâ sơ quan, àố lâ hai àiïìu khấc nhau. Thûá hai, tưi
khưng phẫi lâ ngûúâi Hâ Lan, tưi lâ ngûúâi Phấp, àố lâ àiïìu khấc
nhau nûäa. Vêåy tưi chó biïët cố mưỵi Chđnh ph àậ trẫ lûúng cho tưi
thưi. Cấc ưng hậy mang lïånh ca Chđnh ph ra àêy, tưi sệ giẫi tấn
ngay lêåp tûác, vúái lẩi tưi cng chấn úã àêy mậi rưìi.
- Àûúåc, àûúåc. - Mưåt trùm tiïëng cng lc kïu lïn, mưåt trùm
tiïëng khấc hổa theo. - Chng ta hậy àïën tôa Thõ chđnh. Chng ta
sệ tòm cấc ngâi nghõ viïn. Nâo, chng ta ài, ài thưi.
Ưng De Tilly nhòn nhûäng kễ àiïn cìng nhêët bỗ ài, lêím bêím:
- Thïë àêëy, cûá ài ma
â àïì nghõ mưåt àiïìu àưën mẩt nhû thïë xem cố
àûúåc chêëp nhêån khưng; cố giỗi thò cûá ài ài, ài ài!
Jean de Witt àậ túái cûãa bìng giam. Anh ưng, Corneille,
àang nùçm bểp dđ trïn chiïëc nïåm; viïn thanh tra thụë khốa àậ
àấnh ưng mưåt trêån àôn ph àêìu nhû chng tưi àậ nối úã trïn.
HOA TULIP ĐEN 9

Corneille nùçm trïn giûúâng, cấc ngốn tay vâ cưí tay giêåp nất,
tuy nhiïn ưng khưng khai mưåt lúâi vïì mưåt tưåi ấc mâ ưng khưng lâm.
Sau cng, sau ba ngây àau àúán, ưng vûâa àûúåc tin cấc quan tôa,
tûúãng xûã ưng vúái mûác ấn nùång nhêët hốa ra chó cho ưng ài t chung
thên biïåt xûá.
Jean dõu dâng hưn lïn trấn anh vâ nhể nhâng àùåt àưi bân
tay àau àúán ca ngûúâi anh lïn nïåm.
- Corneille, anh àau lùỉm phẫi khưng? Àûúåc trưng thêëy em,

anh cẫm thêëy khưng àau àúán nûäa. Em àúä anh dêåy, anh ài àûúåc cho
em xem.
- Anh chó cêìn ài dùm bûúác thưi lâ túái xe ca em àúåi úã ao cấ
àùçng sau àưåi qn ca ưng Tilly êëy.
- Cố nhiïìu ngûúâi àïën Buytenhof xem lùỉm phẫi khưng em?
- Nhiïìu anh ẩ.
Nối xong, ưng bìn rêì
u nhòn ngûúâi anh:
- Thïë mâ, àïí àïën àûúåc àêy - Ngûúâi anh nối.
- Anh ẩ, anh cng biïët chng ta khưng àûúåc mïën mưå lùỉm. -
ưng cay àùỉng nối. - Nhûng em ài bùçng nhûäng con àûúâng ngấch
cng àïën àûúåc.
Lc àố, tiïëng ưìn âo dêng lïn úã quẫng trûúâng trûúác nhâ t.
- Ưi! ưi! - Corneille nối. - Khưng biïët em cố cûáu nưíi anh ra
khỗi chưën nây khưng.
- Àưåi ún cha, chng ta cưë gùỉng xem, may ra.
- Jean trẫ lúâi. - Nhûng hậy àïí em nối mưåt cêu.
- Em nối ài.
- Trong nhûäng àiïìu vu khưëng chng ta, cố àiïìu bổn
orangistes bẫo chng ta àậ thûúng lûúång vúái Phấp.
- Àưì ngu!
- Àng, nhûng chng trấch cûá chng ta vò àiïìu àố
.
Alexandre Dumas 10

- Nïëu nhûäng cåc thûúng lûúång thânh cưng cố phẫi àậ trấnh
àûúåc cho ta vâ cho Phấp giao tranh khưng, vâ nûúác Hâ Lan chng
ta lẩi cố thïí coi mònh lâ vư àõch vúái cấc bậi lêìy, sưng àâo rưìi khưng?
- Têët cẫ lâ àng anh ẩ, nhûng nïëu lc nây chng bùỉt àûúåc
thû tûâ chng ta trao àưíi vúái ưng M. de Louvois thò khưën. Thû tûâ nổ

sệ chûáng minh vúái nhûäng ngûúâi cố lûúng tri lâ em u nûúác àïën
chûâng nâo nhûng àưëi vúái bổn orangistes thùỉng thïë thò àố lâ mưåt tai
hổa cho chng ta. Chđnh vò thïë, em mong lâ anh àậ àưët nố ài rưìi
trûúác khi anh rúâi khỗi Dordrecht.
- Em ẩ! - Corneille àấp. - Nhûäng thû tûâ nổ chûáng tỗ
vâo thúâi
k cëi nây em lâ mưåt cưng dên vơ àẩi nhêët, tâi giỗi nhêët, khưn
khếo nhêët trong bẫy Tónh Húåp nhêët chng ta. Sûå vinh quang ca
àêët nûúác àưëi vúái anh lâ vư cng qu bấu nhûng anh, anh lẩi thđch
nhêët sûå vinh quang ca em kia nïn anh khưng àúâi nâo àưët nố ài.
- Anh lâm thïë nâo nâo?
- Anh giao cho Cornếlius Van Baerle, con àúä àêìu ca anh, em
àậ biïët nố rưìi àêëy. Nố úã Dor-drecht.
Nố khưng biïët tđnh chêët vâ giấ trõ tâi liïåu anh gûãi nố giûä hưå
àêu.
- Thïë thò nhanh lïn, côn kõp, anh lïånh cho nố àưët ngay ài
Bùçng cấch nâo bẫo nố àûúåc hẫ em?
- Nhúâ Craeke gip. Anh ta lâ ngûúâi àấnh xe ngûå
a cho chng
ta, àang àûáng úã cûãa kia, chúâ dòu anh xëng thang.
- Em bẫo anh ta vâo àêy.
Jean ra múã cûãa. Quẫ nhiïn, ngûúâi àây túá trung thânh vêỵn
àûáng àố.
- Craeke lẩi àêy! Anh hậy nhúá lêëy àiïìu anh tưi dùån nhế.
- Ưì khưng, dùån miïång khưng àûúåc em ẩ, anh phẫi viïët tay.
Van Baerle chó trao lẩi têåp thû hóåc àưët nố ài khi cố mưåt lïånh rộ
râng.
- Nhûng tay anh àau thïë viïët lâm sao?
HOA TULIP ĐEN 11

- Àûúåc em ẩ. Cố giêëy cố bt lâ anh viïët àûúåc ngay, rưìi em sệ
thêëy. - Corneille nối.
- Cố àêy rưìi, đt ra lâ cấi bt chò.
- Em cố giêëy khưng. Chng chùèng àïí gò úã àêy cho anh cẫ.
- Cố quín Kinh Thấnh àêy. Anh xế lêëy túâ àêìu.
- Àûúåc rưìi.
- Em súå anh viïët chûä khưng àổc àûúåc.
- Àûúåc em ẩ, - Corneille nhòn em mònh àấp. -nhûäng ngốn tay
nây àậ chõu àûúåc lûãa do àao ph àưët, cấi chđ nây àậ nến àûúåc àau
thò chng sệ kïët lẩi thânh mưåt sûác mẩnh múái; em hậy n têm,
anh sệ viïët thùèng dông khưng run mưåt nết chûä nâo àêu.
Nối rưìi Corneille cêìm biïët viïët.
Ngûúâi ta thêëy mấ
u tûúi tûâ nhûäng miïëng thõt nûát toấc úã cấc
ngốn tay bõ thûúng bêåt ra, do kểp quấ chùåt cêy bt chò nïn mấu
thêëm hưìng cån bùng trùỉng.
Mưì hưi vậ ra trïn trấn ngûúâi em.
Corneille viïët:
"Con thên u, Con hậy àưët bổc giêëy cha gûãi. Con àưët ngay
khưng múã, khưng xem àïí nố ln ln lâ àiïìu khưng biïët àưëi vúái
con. Nhûäng bđ mêåt ca nố à giïët ngûúâi cêët giûä nố. Con hậy àưët ài
vâ nhû vêåy lâ con cûáu cha Corneille vâ ch Jean ca con àêëy.
Vơnh biïët con.
Con hậy thûúng cha.
Corneille de Witt 20-8-1672." Jean giân gia nûúác mùỉt, lêëy
tay chi mưåt giổt mấu rúi trïn giêëy; ưng àûa thû cho ngûúâi hêìu rưìi
trỗ vâo Corneille gêìn ngêët xóu nối: Bêy giúâ, khi Craeke nưí
i lïn
mưåt hưìi côi lâ bấo hiïåu anh ta àậ qua khỗi àấm àưng, túái búâ bïn
kia ao cấ Lc àố àïën lûúåt chng ta ài.

Chûa àïën nùm pht àậ nghe thêëy hưìi côi dâi vâ mẩnh nưíi lïn
ất tiïëng ưìn âo ca àấm àưng àang t têåp trûúác nhâ t Buytenhof.
Alexandre Dumas 12

Jean àûa tay lïn trúâi, caám ún Chuáa röìi noái:
- Thöi bêy giúâ, anh Corneille, àïën lûúåt chuáng ta ài.
HOA TULIP ĐEN 13

CHÛÚNG II :
SÛÅ TH HÙÇN GIÏËT NGÛÚÂI CA CẤC THÕ DÊN

Trong khi nhûäng tiïëng la ố ca àấm àưng t têåp trûúác nhâ t
Buytenhof thc gic hai anh em De Witt phẫi rêët nhanh thò mưåt
àoân àẩi biïíu ài lïn phưë Hoogstraet.
Buytenhof khưng xa Hoogstraet lâ mêëy, do àố ngûúâi ta thêëy
mưåt ngûúâi lẩ mùåt tûâ nậy chùm ch theo dội vïì hûúáng àoân àẩi biïíu
ài.
Àố lâ mưåt châng trai trễ, tíi khoẫng hai mûúi hai, hai mûúi
ba, bïì ngoâi trưng khưng rùỉn rỗi lùỉm.
Cố lệ anh mën ngûúâi ta khưng nhêån ra nïn anh che bưå mùåt
dâi vâ xanh bùçng mưåt chiïëc khùn mỗng tónh Frise, àưìng thúâi anh
sûã dng nố àïí lau mưì hưi trấn hóåc àưi mưi khư chấy.
Anh ùn mùåc giẫn dõ vâ hònh nhû khưng àeo sng; cấnh tay
gêìy vâ
run run do bïånh thêìn kinh vâ bân tay trùỉng, mõn, vễ qu
phấi khưng khoấc tay mâ quâng lïn vai mưåt sơ quan Àïën quẫng
trûúâng Hoogstraet, ngûúâi trai trễ cố bưå mùåt xanh xao àêíy ngûúâi
cng ài vâo dûúái mưåt cấnh cûãa chúáp àang múã vâ chùm ch nhòn lïn
ban cưng tôa thõ chđnh.
- Ai úã ban cưng thïë? - Châng trễ tíi hỗi.

- Ngâi nghõ viïn.
- Ưng lâ ngûúâi thïë nâo, anh cố biïët khưng?
- Mưåt ngûúâi trung hêåu, thûa qu ngâi.
Ngûúâi àûúåc gổi lâ qu ngâi lẩi hỗi:
- anh nối lâ trung hêåu hay can àẫm?
Alexandre Dumas 14

- Qu ngâi tha lưỵi cho, tưi khưng thïí phên biïåt àûúåc, thûa
Hoâng thên, vò tưi chó biïët mùåt chûá khưng àûúåc tiïëp xc vúái ngâi
àố bao giúâ.
Hoâng thên nối tiïëp:
- Nïëu lâ mưåt ngûúâi trung hêåu thò ưng ta sệ nhêån lúâi thónh cêìu
ca bổn àiïn rưì kia, hay àêëy nhó!
Bân tay ca Hoâng thên àùåt trïn vai ngûúâi sơ quan chûáng tỗ
ngâi giêån lùỉm.
Ưng nghõ M. Bawebt dấng chûâng mën nối nhûng ngûúâi ta
khưng nghe thêëy nhûäng lúâi ưng nối mâ chó thêëy tay ưng giú lïn giú
xëng theo lúâi nối mâ thưi.
Nhên dên ài sêu vâo cưíng chđnh ca tôa thõ chđnh. Ngûúâi trai
trễ lẩnh lng nối:
- Hònh nhû cố hưåi bân trong phông hổp. Chng ta thûã vâo
xem sao.
- Bêím Hoâ
ng thên, xin Hoâng thên cêín thêån!
- Cêín thêån cấi gò?
- Trong sưë cấc nghõ viïn cố nhiïìu ngûúâi cố quan hïå vúái Hoâng
thên, nïëu chó cêìn mưåt ngûúâi nhêån ra Hoâng thên
- Hổ sệ båc tưåi tưi lâ kễ xi gic àấm àưng nây chùng? Anh
nối cố l. - Ngûúâi trễ tíi nối.
- Nhûng bêím Hoâng thên, Hoâng thên khưng lêìn nâo àùåt giẫ

thiïët lâ cấc ngâi nghõ viïn lïånh cho Tilly giận qn ra chûá ẩ?
- Tẩi sao? - Ngûúâi trễ tíi lẩnh lng hỗi.
- Búãi vò hổ lâm nhû vêåy, àún giẫn lâ hổ kïët ấn tûã hònh hai
ưng Corneille vâ Jean de Witt.
- Rưìi ta sệ thêëy. - Hoâng thên lẩnh lng trẫ lúâi. - Chó cố Trúâi
múá
i biïët lông ngûúâi ra sao.
Viïn sơ quan trưåm nhòn vễ mùåt lẩnh nhû tiïìn ca ngûúâi cng
ài, mùåt ưng ta bưỵng nhiïn tấi mết.
HOA TULIP ĐEN 15

Phông nghõ lån chêåt nđch ngûúâi.
Tiïëng ưìn âo bưỵng ngûng rưìi bưỵng nhiïn lẩi nưíi lïn mẩnh hún
lâm tôa nhâ c rung chuín àïën têån nốc.
Sau cng, dông ngûúâi xư nhau qua cấc hânh lang, cấc cêìu
thang rưìi tn âo ra cûãa nhû mưåt cấi vôi rưìng miïång lúán.
- Hổ àûúåc lïånh rưìi. - Ngûúâi sơ quan ngẩc nhiïn lêím bêím.
- Thïë lâ tưi xấc àõnh àûúåc rưìi. - Hoâng thên bònh tơnh nối. -
ưng àẩi tấ ẩ, ưng khưng biïët ưng BÊwelt lâ trung hêåu hay can
àẫm. Tưi bẫo ưng ta chùèng phẫi trung hêåu cng chùèng phẫi can
àẫm.
Rưìi lùång lệ nhòn àấm àưng àang chen nhau chẩy trûúác mùåt,
ưng nối:
- Bêy giúâ chu
áng ta àïën Buytenhof; tưi tin rùçng chng ta sệ
chûáng kiïën mưåt cẫnh tûúång k lẩ àêy.
Quẫng trûúâng vâ xung quanh nhâ lao ngûúâi àưng nhû kiïën.
Nhûng qn ca Tilly vêỵn cûúng quët cẫn hổ.
Lc sau, bấ tûúác nghe thêëy tiïëng xò xâo mưỵi lc mưåt to rưìi
ưng trưng thêëy mưåt túâ giêëy khua khua trïn nhûäng nùỉm tay giú lïn

vâ nhûäng v khđ sấng loấng.
Ưng nhưím ngûúâi trïn lûng ngûåa nối:
- Ta cho rùçng àấm vư lẩi kia àậ cố lïånh rưìi àêy.
Quẫ nhiïn àố lâ túâ lïånh mâ lc nậy bổn thõ dên àậ kïu r lïn
thđch th khi àûúåc cêëp.
- Lïånh àêy! Lïånh àêy! - Trùm tiïëng hưỵn xûúåc vang lïn.
Ba
á tûúác kinh ngẩc cêìm lêëy, lûúát àổc rưìi nối to:
- Ai k lïånh nây rộ râng lâ àao ph giïët chïët ưng Corneille de
Witt.
Ưng gêëp túâ giêëy lẩi vâ àïí cêín thêån vâo ti ấo chện qn
phc.
Rưìi quay vïì phđa hâng qn, ưng hư to:
Alexandre Dumas 16

- K binh Tilly, bïn phẫi, quay!
Mưåt tiïëng kïu tûác giêån tiïëp sau cåc giận qn àố.
Nhû vêåy lâ chng ta thêëy, Jean de Witt àậ nối àng vïì sûå
nguy hiïím khi ưng vûåc ưng anh dêåy gic mau mau phẫi trưën khỗi
núi nây.
Dûåa vâo ngûúâi em, Corneille bûúác xëng thang.
Àïën sên, ưng thêëy cư gấi Rosa xinh àểp àang àûáng run súå.
- Ưi ngâi Jean, khưí quấ ài mêët! - Cư nối.
- Cố chuån gò àêëy? - Jean hỗi.
Hổ kếo nhau ài Hoogstraet u cêìu lïånh cho qn bẫo vïå
giận ra.
- Àng vêåy chấu ẩ, nïëu qn bẫo vïå ài khỗi chưỵ nây thò àố lâ
àiïìu tïå hẩi cho chng ta. - Jean nối.
- Bêím ngâi Jean, - cư thển thng nối tiïëp. -nïëu lâ
chấu, chấu

sệ chui qua cưíng àûúâng ngêìm.
Cưíng nây múã ra úã cëi phưë nhỗ vùỉng vễ àùçng kia.
Côn úã cûãa chđnh phưë lúán bêy giúâ, ngûúâi àûáng àưng nghõt cẫ
rưìi.
- Nhûng anh tưi khưng thïí lï àïën têån àêëy àûúåc.
- Anh sệ cưë gùỉng. - Corneille trẫ lúâi.
- Chùèng hay cấc ngâi khưng cố xe hay sao?
- Xe chng tưi àúåi úã thïìm cưíng chđnh.
- Khưng phẫi! - Cư gấi trẫ lúâi. - Chấu thêëy ưng àấnh xe lâ
ngûúâi têån têm nïn chấu àậ bẫo ưng êëy chúâ cấc ngâi úã àêìu cûãa
ngêìm àùçng kia rưìi.
- Chấu gấi ẩ, - Corneille nối. - bấc chùèng cố gò tùång àïí cấm ún
chấ
u vïì nhûäng gò chấu àậ lâm cho bấc ngoâi quín Kinh Thấnh
bấc cố àïí úã bìng bấc.
Àố lâ vêåt k niïåm cëi cng ca mưåt ngûúâi cố phêím giấ; bấc
mong nố mang lẩi hẩnh phc cho chấu.
HOA TULIP ĐEN 17

- Chấu xin cấm ún bấc, chấu sệ khưng bao giúâ rúâi vêåt k niïåm
ca bấc. - Cư gấi trẫ lúâi.
Rưsa dêỵn hổ ài, xëng chûâng mûúâi hai bêåc thang, qua mưåt
sên nhỗ cố tûúâng àậ rẩn nûát bao bổc xung quanh.
Nhû vêåy lâ hổ àậ àïën bïn kia nhâ lao úã mưåt phưë vùỉng núi cố
chiïëc xe àûáng àúåi.
Ngûúâi àấnh xe súå hậi cëng cìng kïu lïn:
- Xin cấc ngâi mau lïn, mau lïn; cấc ngâi cố nghe thêëy hổ la
hết àêëy khưng?
Sau khi àậ àêíy àûúåc Corneille lïn xe trûúác tiïn, ưng cûåu th
tûúáng quay sang nối vúái cư gấi:

- Tûâ biïåt chấu, chng ta sệ cêìu nguån Cha, kđnh bấo vúái
Ngâi rùçng chấu lâ ngûúâ
i àậ cûáu sưëng hai mẩng ngûúâi chng ta,
Cha hậy che chúã cho chấu.
Rosa nùỉm tay võ th tûúáng c, trên trổng àûa lïn mưi hưn.
- Xin cấc ngâi ài ngay cho! - Cư nối. - Hònh nhû hổ àang phấ
cûãa àêëy.
Jean de Witt vưåi nhẫy lïn xe, ngưìi cẩnh ngûúâi anh, rưìi kếo
cấnh cûãa xe lẩi, nối to:
- Àïën Tol-Hek!
Tol-Hek lâ hâng ghi chùỉn cûãa múã ra cấi bïën nhỗ
Scheveningen, úã àêëy cố con tâu nhỗ àúåi sùén hai anh em cûåu th
tûúáng.
Hai con tën mậ kếo vưåi chiïëc xe, chúã ài nhûäng con ngûúâi
àang tòm àûúâng têíu thoất.
Mưåt vâi pht sau cûãa chđnh bõ phấ búãi cấc àôn thc, àôn bêíy;
dên chng a vâo nha
â t, vûâa chẩy vûâa la hết: Qn phẫn bưåi,
phẫn bưåi! Treo cưí thùçng Cor-neille lïn! Nố phẫi chïët! Phẫi chïët!
Ngûúâi trễ tíi nối trïn, vêỵn àưåi chiïëc m che kđn mùåt, vêỵn
tûåa ngûúâi vâo viïn sơ quan; anh àûáng úã mưåt gốc quẫng trûúâng
Alexandre Dumas 18

Buytenhof quan sất cẫnh hưỵn loẩn do àấm thõ dên gêy nïn àậ sùỉp
ài àïën àoẩn kïët thc.
Thêåt vêåy, dên chng thêëy bìng nhâ lao trưëng khưng. Hổ
như mùåt ra ngoâi cûãa sưí tûác giêån hết:
- Trưën rưìi! Vûúåt ngc rưìi! Bổn chng àậ àấnh trấo. Àíi theo
ngay ài!
- Bêím ngâi, hònh nhû Corneille de Witt àậ biïën thêåt sûå rưìi. -

Viïn sơ quan nối.
- Àng, nhûng lâ biïën khỗi nhâ t chûá chûa biïën khỗi nưíi
thânh phưë. - Ngûúâi kia trẫ lúâi. - Anh Van Deken nây, rưìi anh sệ
thêëy cấnh cûãa mâ con ngûúâi khưí súã kia hy vổng múã hốa ra lẩi lâ
àống trûúác mùåt hùỉn.
- Bêím ngâ
i, àậ cố lïånh àống cấc cûãa thưng ra biïín rưìi chùng?
- Khưng, tưi khưng tin; ai lâ ngûúâi cố thïí ra lïånh nâo?
- Vêåy lâm sao ngâi giẫ thiïët àûúåc nhû vêåy?
Hoâng thên húâ hûäng trẫ lúâi:
- Ngûúâi ta àïìu cố sưë. Cố trûúâng húåp nhûäng con ngûúâi vơ àẩi
nhêët vêỵn phẫi quâng vâo mònh sưë mïånh tai ngûúåc.
Viïn sơ quan cẫm thêëy úán lẩnh sët sưëng lûng vò anh hiïíu
rùçng sưë phêån ngûúâi t kia àậ cẩn bùçng cấch nây hay cấch khấc.
Vâo lc àố, àấm àưng gâo thết nhû cìng vò rộ râng lâ
Corneille de Witt khưng côn trong nhâ giam.
Thêåt vêåy, sau khi qua búâ ao cấ ra phưë
lúán ài Tol-Hek thò
Jean dùån ngûúâi àấnh xe phẫi cêín thêån cho xe chẩy tûâ tûâ àậ àïí
khưng gêy bêët cûá sûå nghi ngúâ nâo. Àïën giûäa phưë ngûúâi àấnh xe
múái cho xe chẩy nhanh nhûng bưỵng nhiïn anh ghò cûúng.
- Cố chuån gò thïë? - Jean thô àêìu ra ngoâi cûãa xe hỗi.
- Dẩ, bêím cấc ngâi, cố cố
Sûå khiïëp àẫm lâm ngûúâi àấnh xe khưng nối thânh lúâi.
- Thïë nâo, nối tiïëp ài chûá! - ưng cûåu th tûúáng nối.
HOA TULIP ĐEN 19

- Cûãa ra biïín àống rưìi ẩ.
- Cûá ài ài! - Jean àấp. - Tưi àậ cố lïånh giao hoấn rưìi, ngûúâi
gấc cưíng sệ múã cûãa Mưåt lc sau àậ àïën Tol-Hek.

- Múã cưíng ra! - Ngûúâi àấnh xe gổi to.
- Múã cûãa, múã bùçng cấch nâo? - Ngûúâi gấc cưíng àûáng trïn bêåc
cûãa nhâ mònh nối.
- Thïë ưng khưng cố chòa khốa hay sao? - Ngûúâi àấnh xe hỗi.
- Khưng.
- Anh bẩn ẩ, - ưng cûåu th tûúáng thô àêìu ra ngoâi nối, - hậy
múã cûãa cho tưi vâ cho Corneille anh trai tưi, tưi dêỵn anh tưi ài biïåt
xûá àêy mâ.
Ngûúâi gấc cưíng nối:
- Ưì thûa ưng De Witt, tưi rêët lêëy lâm phiïìn, nhûng tưi xin thïì
vúái ưng rùçng sấng nay cố
ngûúâi àậ àïën lêëy chòa khốa ca tưi mang
ài rưìi.
- Ai lêëy?
- Mưåt ngûúâi trai trễ chûâng hai mûúi tíi, xanh xao gêìy gåc.
- Thïë tẩi sao bấc lẩi àûa cho ngûúâi ta?
- Vò anh ta cố lïånh, phong bò dấn k vâ xi àống cêín thêån mâ.
Jean nối vúái ngûúâi àấnh xe:
- Thưi àûúåc, Trúâi sinh ra con ngûúâi thò con ngûúâi phẫi tòm
mổi cấch àïí cûáu sưëng mònh; anh àấnh xe, chng ta ài cưíng khấc
vêåy.
Trong khi ngûúâi àấnh xe quay xe, Jean nối vúái ngûúâi gấc
cưíng:
- Cấm ún thiïån chđ ca bấc nhế!
Vâ ra lïånh cho ngûúâi àấnh xe:
- Cho phi nûúác àẩi! Rệ trấi, hy vổng duy nhêët ca chng ta lâ
úã àố.
Alexandre Dumas 20

Àấm thõ dên hiïån ra úã àêìu phưë mâ Jean sệ ài qua. Hổ tiïën

lẩi, nhanh vâ âo âo nhû mưåt trêån cìng phong.
- Dûâng lẩi, anh hậy trưën ài! - Jean nối vúái ngûúâi àấnh xe. -
Chẩy nûäa lâ vư đch. Chng ta, sưë têån rưìi.
- Chng kia rưìi, kia rưìi! - Hâng trùm tiïëng kïu lïn.
Trong khoẫnh khùỉc, chiïëc xe ngûåa bõ àấm àưng vêy quanh,
ngûåa àûáng chûäng lẩi.
Lc àố, mưåt cấnh cûãa sưí hế ra. Ngûúâi ta nhòn thêëy bưå mùåt tấi
mết vâ àưi mùỉt êm u ca ngûúâi trai trễ chùm ch nhòn cẫnh diïỵn
ra.
Àûáng sau hùỉn, viïn sơ quan cng thô àêìu ra, mùåt cng tấi
xanh nhû mùåt hùỉn.
- Ưi! Ngâi nhòn thêëy khưng, hổ lưi viïn cûå
u th tûúáng ra khỗi
xe àấnh àêåp ti bi.
- Bổn hổ phẫi tûác giêån lùỉm múái lâm thïë. -Ngûúâi trai trễ vêỵn
thẫn nhiïn trẫ lúâi nhû mổi khi Vâ bêy giúâ àïën lûúåt Corneille bõ
lưi ra khỗi xe. ưi ngâi nhòn kòa, nhòn kòa.
Viïn sơ quan bêåt ra mưåt tiïëng kïu nhỗ: Cor-neille vûâa bõ mưåt
thanh sùỉt àêåp vâo àêìu lâm vúä sổ.
Sùỉc mùåt ngûúâi trễ tíi trúã nïn tđm tấi hún, àiïìu àố tûúãng
khưng thïí cố àûúåc, vâ mùỉt anh ta bưỵng thoấng nhôe sau cùåp mi
khếp lẩi.
Ngûúâi sơ quan nhêån ra cûã àưång xốt thûúng àố.
Nhûng ngûúâi trễ tíi àậ múã mùỉt ra.
Guillaume d' Orange, vò chđnh lâ ưng ta, nhùn trấn mưåt cấ
ch
àưåc àõa vâ nối:
- Àẩi tấ Van Deken, tưi u cêìu ài tòm qn ta ngay àïí hổ
sùén sâng àưëi phố vúái mổi tònh hëng xẫy ra.
- Tưi àïí ngâi mưåt mònh trûúác nhûäng hung th úã àêy hay sao?

- Àûâng quấ lo cho tưi. - Hoâng thên nối sùéng.
HOA TULIP ĐEN 21

- Ài ài!
Viïn sơ quan ài ngay.
Hùỉn chûa kõp khếp cûãa bìng lẩi thò úã ngoâi kia, trïn mùåt
phưë, Jean àậ lẫo àẫo do nhûäng àôn àêëm àấ túái têëp.
- Anh tưi, anh tưi àêu? - ưng kïu lïn.
Mưåt tïn àiïn cìng àêëm ưng mưåt quẫ lâm m ưng rúi.
Mưåt tïn khấc àêm mi giấo vâo mùåt lâm ưng tốe mấu.
- Anh úi! - Qua khe mùỉt àêìy mấu lâm mổi thûá nhôe ài, ưng cưë
tòm xem anh mònh àûáng àêu. - Anh úi!
- Nây, ài mâ gùåp anh mây! - Mưåt tïn khấc gđ sng vâo thấi
dûúng ưng vâ bốp cô.
Jean de Witt ngậ xëng khưng bao giúâ àûáng dêåy lẩi nûäa.
Àấm àưng xếo lïn hai thêy ngûúâi.
Khi hai ngûúâi àậ àau àúán ï chïì, mònh mẫy rấch nất, àấm
àưng múái kếo lï thên thïí trêìn trìng vâ
àêỵm mấu ca hổ àïën mưåt
cấi giấ treo cưí múái dûång rưìi treo ngûúåc hổ lïn.
Chng tưi khưng thïí nối ngûúâi trễ tíi cố xem hïët cẫnh chïët
chốc hậi hng àố khưng, nhûng cố thïí nối vâo lc hổ treo ngûúåc
hai ngûúâi thò hùỉn len qua àấm àưng àïí ài Tol-Hek; lc nây vêỵn
thêëy cûãa àống.
- A! Thûa ưng, - ngûúâi gấc cưíng nối. - ưng mang chòa khốa lẩi
trẫ tưi àêëy chûá?
- Vêng, ca bấc àêy. - Ngûúâi trễ tíi trẫ lúâi.
- Ưi, thêåt khưng may, ưng khưng mang trẫ tưi trûúác àêy nûãa
giúâ - Ngûúâi gấc cưíng thúã dâi nối Tẩi sao thïë? - Ngûúâi trễ tíi
hỗi.

- Vò nhû vêåy tưi àậ cố
thïí múã cưíng gip hai ưng De Witt rưìi.
- Cûãa! Cûãa! - Mưåt tiïëng nối hònh nhû ca ai àố rêët vưåi vậ cêët
lïn.
Hoâng thên quay àêìu lẩi vâ nhêån ra ưng àẩi tấ Van Deken.
Alexandre Dumas 22

- Ưng àẩi tấ àố û? - ưng nối. - ưng chûa rúâi khỗi La Haye sao?
Thïë lâ ưng thi hânh mïånh lïånh ca tưi chêåm rưìi àêëy.
- Bêím Ngâi, - viïn àẩi tấ nối. - àêy lâ cấnh cûãa thûá ba tưi túái.
Hai cấnh trûúác tưi àïën àïìu thêëy àống cẫ.
- Thïë thò cấnh nây, anh bẩn tûã tïë ca chng ta kia sệ múã cho
chng ta thưi. Nây anh bẩn, múã ài! -Hoâ ng thên nối vúái anh gấc
cưíng àang hïët sûác ngúä ngâng vïì cấch xûng hư trõnh trổng ca viïn
àẩi tấ àưëi vúái ngûúâi trễ tíi da mùåt xanh xao mâ lc nậy khi tiïëp
xc anh àậ vư tònh "cêåu cêåu, túá túá".
Búãi vêåy, àïí chåc lưỵi, anh vưåi múã cûãa thêåt nhanh lâ
m nố rđt
lïn trïn goong sùỉt.
- Bêím Ngâi cố cêìn àïën ngûåa ca tưi khưng ẩ?
- Viïn àẩi tấ hỗi Guillaume.
- Cấm ún àẩi tấ, chùỉc phẫi cố ngûåa àúåi tưi cấch àêy vâi bûúác.
Àoẩn ưng rt trong ti ra chiïëc côi bùçng vâng vâo thúâi àố
ngûúâi ta hay dng àïí gổi ngûúâi hêìu, ưng thưíi mưåt tiïëng sùỉc vâ to,
mưåt ngûúâi cûúäi ngûåa chẩy àïën dùỉt theo sau mưåt con ngûåa nûäa.
Ưng nhẫy phùỉt lïn lûng ngûåa, thc vâo bng nố, thùèng tiïën
vïì Leyde. ưng tûúãng tûúång nết mùåt ca vua Louis XIV, kònh àõch
ca ưng, mïånh danh lâ Vua Mùåt Trúâi sệ ra sao khi àûúå
c tin hai ưng
bẩn vâng tûác anh em nhâ De Witt àậ chïët nhû thïë nâo.

Ưng côn tûúãng tûúång ra hai thêy ma ca Jean vâ Corneille
àûúåc dng lâm bân àẩp cho ưng bûúác lïn quy chïë stathouder àûúåc
khưi phc lẩi.
HOA TULIP ĐEN 23

CHÛÚNG III : CORNELIUS VAN BAERLE
Ngûúâi u hoa tuylđp Khi cấc thõ dên La Haye xế ra thânh
tûâng mẫnh thi hâi anh em De Witt, khi Guillaume d' Orange chùỉc
chùỉn hai àõch th ca mònh àậ chïët thûåc sûå, Hoâng thên àang
cng viïn àẩi tấ Van Deken thấp tng rong ríi trïn con àûúâng ài
Leyde thò Craeke, ngûúâi àây túá trung thânh ca Jean cng cûúäi
mưåt con ngûåa ngoan cûúâng chẩy trïn con àûúâng hai bïn trưìng cêy.
Craeke nhòn thêëy tûâ xa thânh phưë vui tûúi Dor-drecht nùçm
dûúái chên àưìi àố àêy cố vâi cấi cưëi xay bưåt. Anh thêëy nhûäng nhâ
mấi àỗ àểp àệ vúái nhûäng bûác tûúâng trùỉng phau.
Vâ sau cng anh nhêån thêëy úã dưëc àưìi thoai thoẫi cố mưåt mấi
nhâ mâu trùỉng vâ hưìng, àố lâ
àđch chuën ài ca anh. Nốc nhâ lêỵn
trong têëm mân lấ mâu vâng ca cấc hâng cêy dûúng vâ nưíi bêåt
trïn nïìn xanh tưëi ca cấc hâng cêy du.
Àố lâ nhâ ca bấc sơ Cornếlius Van Baerle, con àúä àêìu ca
Corneille. Thên sinh ra Cornếlius àậ khun con trai chúá theo
gûúng cha àúä àêìu lâ Cornếlius de Witt, nghơa lâ àûâng lâm chđnh
trõ.
Khi cha chïët, Cornếlius Van Baerle àûúåc hûúãng gia tâi cấi
nhâ vâ nhiïìu tiïìn bẩc nhûng cấc thûá àố anh chùèng quan têm.
Cha àúä àêìu kiïëm viïåc lâm cho anh úã cấc cưng súã nhûng anh
tûâ chưëi; ưng mën cho anh àûúåc nïëm mi vinh quang, anh cng
khưng thiïët.
Anh mën tẩo dûång mưåt hẩnh ph

c theo riïng ca mònh;
anh bùỉt àêìu nghiïn cûáu cêy cỗ vâ cưn trng, thu lûúåm vâ xïëp loẩi
cấc hoa lấ trïn àẫo - àïì tâi nây anh viïët thânh mưåt chun àïì kêm
theo cấc bẫn minh hổa do chđnh tay anh vệ - vâ sau cng chùèng
biïët dng thò giúâ vâ nhêët lâ tiïìn bẩc àïí lâm gò, anh bùỉt àêìu chổn
Alexandre Dumas 24

trong cẫ múá nhûäng cấi àiïn rưì trong nûúác vâ trong thúâi àẩi anh lêëy
cấi àiïn rưì thanh lõch nhêët vâ àùỉt tiïìn nhêët: Anh u hoa tuylđp.
Chùèng bao lêu, tûâ Dordrecht àïën Mons, chó cố mưỵi vêën àïì
hoa tuylđp ca Van Baerle lâ nưíi lïn cẫ.
Van Baerle bùỉt àêìu dng tiïìn thu nhêåp nùm àïí lâm bưå sûu
têåp vâ hoân thiïån nố. Do àố anh thu àûúåc mưåt kïët quẫ tuåt vúâi;
anh tòm ra àûúåc nùm loẩi hoa khấc nhau, mưåt loẩi anh gổi lâ
Jeanne, tïn mể anh, mưåt loẩi lâ Baerle, tïn cha anh vâ mưåt loẩi.lâ
Corneille, tïn cha àúä àêìu ca anh; côn nhûäng loẩi hoa tuylđp khấc,
chng tưi khưng tỗ nhûng nïëu cấc võ u qu hoa tuylđp, tra cûáu
cấc catalo thúâi àố hùèn lâ thêëy.
Corneille de Witt khi reo bao nhiïu hẩ
t giưëng cố hẩi mâ
ngûúâi ta gổi lâ nhûäng th say mï chđnh trõ àậ lâm nẫy sinh bao
nhiïu nhûäng hùçn th tai hẩi; côn Van Baerle khi bỗ qua cấc hoẩt
àưång chđnh trõ àïí ài sêu vâo viïåc trưìng hoa tuylđp thò thu ht àûúåc
bêëy nhiïu cẫm tònh chan chûáa.
Do àố, anh àûúåc cấc ngûúâi gip viïåc vâ cấc ngûúâi thúå lâm
cưng rêët u mïën.
Tuy nhiïn Cornếlius Van Baerle cng cố mưåt kễ th mâ anh
khưng biïët, mưëi th ca tïn nây thò kđn àấo sêu xa vâ dai dùèng,
khấc hùèn cấch th ca cấc orangistes dûä dùçn nhêët àưëi xûã vúái
Corneille vâ Jean de Witt.

Vâo lc Cornếlius bùỉt àêìu quan têm àïën hoa tuylđp thò úã
Dordrecht cng cố mưå
t ngûúâi say mï nhû thïë; hùỉn tïn lâ Isaac
Boxtel, mưåt thõ dên, nhâ úã àưëi diïån ngay vúái nhâ ca Cornếlius;
khi hùỉn bùỉt àêìu trûúãng thânh cng lâ lc hùỉn bùỉt àêìu u hoa.
Boxtel khưng cố cấi may mùỉn àûúåc giâu sang nhû Van
Baerle. Búãi vêåy phẫi thêåt vêët vẫ, cưë gùỉng vâ kiïn nhêỵn trùm àûúâng
hùỉn múái tẩo dûång àûúåc cho mònh úã qụ nhâ mưåt mẫnh vûúân àïí
trưìng hoa.
Hùỉn àậ cëc xúái theo hûúáng dêỵn vâ àậ cấc lëng hoa theo
mûác àưå nống mất khấc nhau nhû sấch ca cấc nhâ lâm vûúân cùn
dùån.
HOA TULIP ĐEN 25

Isaac ào àûúåc nhiïåt àưå trong khung nhâ kđnh ca mònh àng
sai àïën mưåt phêìn hai mûúi ca mưåt àưå. Do vêåy cấc sẫn phêím do
hùỉn tẩo ra bùỉt àêìu àûúåc ûa chång. Nhiïìu ngûúâi chúi hoa àïën
thùm vûúân ca hùỉn. Sau cng Boxtel àậ tung ra mưåt loẩi hoa
tuylđp lêëy tïn hùỉn. Thûá hoa nây lâ mưåt thânh cưng; nố àûúåc xët
sang Phấp, Têy Ban Nha, Bưì Àâo Nha; àïën ưng vua nûúác nây lâ
Alphonse VI àậ bõ trët khỗi kinh thânh Lisbonne vâ vïì êín dêåt úã
àẫo Terceire lêëy viïåc trưìng hoa tuylđp lâm th vui, khi ngùỉm thûá
hoa ca Boxtel nối trïn cng phẫi khen "khưng phẫi lâ tưìi".
Bưỵng nhiïn, mưåt sûå say mï tûúng tûå cng bùỉ
t àêìu xêm chiïëm
têm hưìn Van Baerle. Anh liïìn tu sûãa lẩi nhâ úã Dordrecht, xêy
thïm mưåt têìng úã nhâ c trïn sên; nhû vêåy nhâ lïn cao àậ giẫm
nống àûúåc nûãa àưå vâ ngûúåc lẩi cng tùng tûâng êëy àưå lẩnh trong
vûúân ca Boxtel.
Tuy nhiïn anh lấng giïìng Isaac khưng coi àiïìu tai hẩi trïn lâ

quan trổng. Van Baerle chó lâ mưåt anh hổa sơ, nghơa lâ mưåt anh
thåc loẩi àiïn rưì cûá àõnh tấi hiïån lïn vẫi bùçng cấch bốp mếo
nhûäng cấi diïåu k ca thiïn nhiïn. Chùèng qua anh hổa sơ lïn.thïm
mưåt têìng àïí xûúãng vệ ca anh àûúåc thïm ấnh sấng lâ quìn ca
anh ta chûá cố gò àêu.
Vẫ lẩ
i, Boxtel nhêån ra rùçng nhiïìu nùỉng quấ sệ cố hẩi cho hoa
tuylđp; thûá hoa nây mổc khỗe vâ rûåc rúä vúái nùỉng êëm bíi sấng hay
bíi chiïìu hún lâ vúái nùỉng bỗng giûäa trûa.
Thïë lâ gêìn nhû hùỉn biïët ún Cornếlius Van Baerle àậ xêy cấi
lổng che cho vûúân hùỉn mâ khưng tđnh tiïìn.
Chao ưi! Cấi anh châng Boxtel hêím hiu êëy ct hûáng khi thêëy
hiïån ra qua cûãa kđnh ca têìng múái xêy nâo c, nâo mêìm, nâo hoa,
hoa trưìng trïn àêët, hoa trưìng trong chêåu, thưi thò à thûá liïn quan
àïën nghïì nghiïåp ca mưåt ngûúâi trưìng hoa tuylđp say mï cìng tđn.
Boxtel nhúá ra ngay con ngûúâi thưng thấi kia cố 400.000
florins tiïìn vưën, 10.000 florins tiïìn lậi, àậ dng hïë
t khẫ nùng vïì
tinh thêìn vâ vêåt chêët ca mònh àïí trưìng àẩi trâ hoa tuylđp. Hùỉn
nhòn trûúác sûå thânh cưng ca ngûúâi nây trong tûúng lai vâ hùỉn tấi
mùåt vò ghen tõ.