Tổng quan về hệ chuyên gia - mở đầu
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (643.13 KB, 57 trang )
PGS.TS. Phan Huy Kh
PGS.TS. Phan Huy Kh
á
á
nh
nh
H
H
chuyên gia
chuyên gia
(
(
Expert System
Expert System
)
)
Chng
Chng
1
1
M
M
đ
đ
u v
u v
h
h
chuyên gia
chuyên gia
1.2
1.2
2/
2/
57
57
H
H
chuyên gia (HCG) l
chuyên gia (HCG) l
à
à
g
g
ì
ì
?
?
\
\
H
H
chuyên gia l
chuyên gia l
à
à
l
l
nh v
nh v
c
c
ng d
ng d
ng c
ng c
a
a
tr
tr
í
í
tu
tu
nhân t
nhân t
o
o
\
\
C
C
ó
ó
nhi
nhi
u c
u c
á
á
ch đ
ch đ
nh ngh
nh ngh
a HCG :
a HCG :
u
u
E. Feigenbaum :
E. Feigenbaum :
«
«
H
H
chuyên gia (Expert System) l
chuyên gia (Expert System) l
à
à
m
m
t
t
chng tr
chng tr
ì
ì
nh m
nh m
á
á
y t
y t
í
í
nh thông minh s
nh thông minh s
d
d
ng tri th
ng tri th
c
c
(knowledge) v
(knowledge) v
à
à
c
c
á
á
c th
c th
t
t
c suy lu
c suy lu
n (
n (
inference procedures)
inference procedures)
đ
đ
gi
gi
i nh
i nh
ng b
ng b
à
à
i to
i to
á
á
n tng đ
n tng đ
i kh
i kh
ó
ó
khn đòi h
khn đòi h
i nh
i nh
ng
ng
chuyên gia m
chuyên gia m
i gi
i gi
i đ
i đ
c
c
»
»
u
u
H
H
chuyên gia l
chuyên gia l
à
à
m
m
t h
t h
th
th
ng tin h
ng tin h
c c
c c
ó
ó
th
th
mô ph
mô ph
ng
ng
(emulates)
(emulates)
nng l
nng l
c quy
c quy
t đo
t đo
á
á
n (decision) v
n (decision) v
à
à
h
h
à
à
nh đ
nh đ
ng
ng
(making abilily) c
(making abilily) c
a m
a m
t chuyên gia (
t chuyên gia (
con ng
con ng
i)
i)
u
u
M
M
t h
t h
chuyên gia s
chuyên gia s
d
d
ng tri th
ng tri th
c c
c c
a m
a m
t l
t l
nh v
nh v
c c
c c
th
th
đ
đ
cung c
cung c
p vi
p vi
c gi
c gi
i quy
i quy
t v
t v
n đ
n đ
v
v
i
i
“
“
ch
ch
t l
t l
ng chuyên
ng chuyên
gia
gia
”
”
trong l
trong l
nh v
nh v
c đ
c đ
ó
ó
.
.
3/
3/
57
57
What is an Expert System?
What is an Expert System?
\
\
Expert System:
Expert System:
A computer program that:
A computer program that:
u
u
Attempts to code the
Attempts to code the
knowledge of human experts
knowledge of human experts
in the
in the
form of heuristics
form of heuristics
(i.E. A rule of thumb)
(i.E. A rule of thumb)
u
u
Emulates the
Emulates the
decision
decision
-
-
making ability
making ability
of a
of a
human expert
human expert
in a restricted domain
in a restricted domain
u
u
Edward Feigenbaum:
Edward Feigenbaum:
“
“
An intelligent computer program that
An intelligent computer program that
uses knowledge
uses knowledge
and
and
inference procedures
inference procedures
to solve problems that
to solve problems that
are difficult enough to require significant human expertise
are difficult enough to require significant human expertise
for their solutions
for their solutions
”
”
\
\
A computer program which:
A computer program which:
u
u
Encapsulates
Encapsulates
knowledge
knowledge
from some domain, normally obtained
from some domain, normally obtained
from a
from a
human expert
human expert
in that domain
in that domain
4/
4/
57
57
Kh
Kh
á
á
i ni
i ni
m
m
chuyên gia
chuyên gia
t
t
rong cu
rong cu
c s
c s
ng
ng
\
\
T
T
rong cu
rong cu
c s
c s
ng, c
ng, c
á
á
c chuyên gia c
c chuyên gia c
ó
ó
th
th
gi
gi
i quy
i quy
t v
t v
n đ
n đ
m
m
t m
t m
c
c
đ
đ
cao v
cao v
ì
ì
h
h
c
c
ó
ó
r
r
t nhi
t nhi
u tri th
u tri th
c v
c v
l
l
nh v
nh v
c h
c h
ho
ho
t đ
t đ
ng
ng
\
\
Nh
Nh
ng t
ng t
ri th
ri th
c n
c n
à
à
y bao g
y bao g
m lý thuy
m lý thuy
t đ
t đ
n c
n c
c
c
á
á
c kinh nghi
c kinh nghi
m, k
m, k
x
x
o,
o,
phng ph
phng ph
á
á
p l
p l
à
à
m t
m t
t, chi
t, chi
n l
n l
c heuristic đã t
c heuristic đã t
í
í
ch l
ch l
y đ
y đ
c c
c c
a c
a c
á
á
c
c
chuyên gia con ng
chuyên gia con ng
i qua qu
i qua qu
á
á
tr
tr
ì
ì
nh l
nh l
à
à
m vi
m vi
c c
c c
a h
a h
trong m
trong m
t l
t l
nh v
nh v
c
c
chuyên môn
chuyên môn
\
\
T
T
tri th
tri th
c n
c n
à
à
y,
y,
ng
ng
i ta c
i ta c
g
g
ng c
ng c
à
à
i đ
i đ
t ch
t ch
ú
ú
ng v
ng v
à
à
o h
o h
th
th
ng đ
ng đ
h
h
th
th
ng c
ng c
ó
ó
th
th
mô ph
mô ph
ng theo c
ng theo c
á
á
ch th
ch th
c c
c c
á
á
c chuyên gia l
c chuyên gia l
à
à
m vi
m vi
c
c
\
\
Tuy nhiên, không gi
Tuy nhiên, không gi
ng v
ng v
i con ng
i con ng
i, c
i, c
á
á
c chng tr
c chng tr
ì
ì
nh hi
nh hi
n t
n t
i không
i không
t
t
h
h
c l
c l
y kinh nghi
y kinh nghi
m
m
:
:
u
u
T
T
ri th
ri th
c ph
c ph
i đ
i đ
c l
c l
y t
y t
con ng
con ng
i
i
u
u
c mã h
c mã h
ó
ó
a
a
trong m
trong m
t
t
ngôn ng
ngôn ng
h
h
ì
ì
nh th
nh th
c
c
đ
đ
khai th
khai th
á
á
c
c
\
\
ây l
ây l
à
à
nhi
nhi
m v
m v
ch
ch
í
í
nh m
nh m
à
à
c
c
á
á
c nh
c nh
à
à
thi
thi
t k
t k
HCG ph
HCG ph
i đng đ
i đng đ
u
u
5/
5/
57
57
Bách khoa toàn th m
Wikipedia
\ HCG, còn gi là h thng da tri trc, là mt chng
trình máy tính cha mt s tri thc đc thù ca mt hoc
nhiu chuyên gia con ngi v mt ch đ c th nào đó
\ Các chng trình thuc loi này đã đc phát trin t các
thp k 1960 và 1970, và tr thành ng dng thng mi
t thp k 1980
\ Nhiu HCG đã đc thit k và xây dng đ phc v các
lnh vc k toán, y hc, điu khin tin trình (
process
control
), dch v t vn tài chính (
finalcial service
), tài
nguyên con ngi (
human resources
), v.v
6/
6/
57
57
Bách khoa toàn th m
Wikipedia
\
\
D
D
ng ph
ng ph
bi
bi
n nh
n nh
t c
t c
a HCG l
a HCG l
à
à
:
:
u
u
M
M
t chng tr
t chng tr
ì
ì
nh g
nh g
m m
m m
t t
t t
p lu
p lu
t phân t
t phân t
í
í
ch thông tin (t
ch thông tin (t
h
h
ng
ng
đ
đ
c cung c
c cung c
p b
p b
i NSD h
i NSD h
th
th
ng) v
ng) v
m
m
t l
t l
p v
p v
n đ
n đ
c
c
th
th
u
u
Nh
Nh
ng phân t
ng phân t
í
í
ch v
ch v
c
c
á
á
c v
c v
n đ
n đ
đã x
đã x
á
á
c đ
c đ
nh
nh
u
u
T
T
ù
ù
y theo thi
y theo thi
t k
t k
chng tr
chng tr
ì
ì
nh m
nh m
à
à
đa l
đa l
i khuyên v
i khuyên v
tr
tr
ì
ì
nh t
nh t
c
c
á
á
c
c
h
h
à
à
nh đ
nh đ
ng c
ng c
n th
n th
c hi
c hi
n đ
n đ
gi
gi
i quy
i quy
t v
t v
n đ
n đ
\
\
HCG s
HCG s
d
d
ng c
ng c
á
á
c tri th
c tri th
c c
c c
a nh
a nh
ng chuyên gia đ
ng chuyên gia đ
gi
gi
i
i
quy
quy
t c
t c
á
á
c v
c v
n đ
n đ
(b
(b
à
à
i to
i to
á
á
n) kh
n) kh
á
á
c nhau thu
c nhau thu
c m
c m
i l
i l
nh v
nh v
c
c
\
\
L
L
à
à
m
m
t h
t h
th
th
ng s
ng s
d
d
ng c
ng c
á
á
c kh
c kh
nng l
nng l
p lu
p lu
n đ
n đ
đ
đ
t t
t t
i
i
c
c
á
á
c k
c k
t lu
t lu
n
n
\
\
C
C
á
á
c thu
c thu
t ng
t ng
c
c
ó
ó
c
c
ù
ù
ng ngh
ng ngh
a :
a :
u
u
H
H
chuyên gia
chuyên gia
u
u
H
H
th
th
ng d
ng d
a trên tri th
a trên tri th
c (knowledge
c (knowledge
−
−
based system)
based system)
u
u
HCG d
HCG d
a trên tri th
a trên tri th
c (knowledge
c (knowledge
−
−
based expert system)
based expert system)
7/
7/
57
57
L
L
p v
p v
n đ
n đ
c
c
a HCG_1
a HCG_1
1.
1.
Di
Di
n gi
n gi
i (interpretation)
i (interpretation)
a ra k
a ra k
t lu
t lu
n hay mô t
n hay mô t
d
d
hi
hi
u t
u t
nh
nh
ng t
ng t
p h
p h
p d
p d
li
li
u thô
u thô
2.
2.
D
D
đo
đo
á
á
n (prediction)
n (prediction)
a ra
a ra
nh
nh
ng h
ng h
u qu
u qu
c
c
ó
ó
th
th
x
x
y ra khi cho tr
y ra khi cho tr
c m
c m
t t
t t
ì
ì
nh hu
nh hu
ng
ng
3.
3.
Ch
Ch
n đo
n đo
á
á
n (diagnosis)
n (diagnosis)
X
X
á
á
c đ
c đ
nh nguyên nhân c
nh nguyên nhân c
a nh
a nh
ng s
ng s
c
c
trong c
trong c
á
á
c t
c t
ì
ì
nh hu
nh hu
ng ph
ng ph
c t
c t
p
p
d
d
a trên c
a trên c
á
á
c tri
c tri
u ch
u ch
ng c
ng c
ó
ó
th
th
quan s
quan s
á
á
t đ
t đ
c
c
4.
4.
Thi
Thi
t k
t k
(design)
(design)
t
t
ì
ì
m ra c
m ra c
u h
u h
ì
ì
nh cho c
nh cho c
á
á
c th
c th
à
à
nh ph
nh ph
n h
n h
th
th
ng,
ng,
đ
đ
á
á
p
p
ng đ
ng đ
c c
c c
á
á
c m
c m
c
c
tiêu trong khi v
tiêu trong khi v
n th
n th
a mãn m
a mãn m
t t
t t
p h
p h
p c
p c
á
á
c r
c r
à
à
ng bu
ng bu
c v
c v
thi
thi
t k
t k
5.
5.
L
L
p k
p k
ho
ho
ch (planning)
ch (planning)
T
T
ì
ì
m ra m
m ra m
t chu
t chu
i c
i c
á
á
c h
c h
à
à
nh đ
nh đ
ng đ
ng đ
đ
đ
t đ
t đ
c m
c m
t t
t t
p h
p h
p c
p c
á
á
c m
c m
c
c
tiêu, khi
tiêu, khi
đ
đ
c cho tr
c cho tr
c c
c c
á
á
c đi
c đi
u ki
u ki
n kh
n kh
i đ
i đ
u v
u v
à
à
nh
nh
ng r
ng r
à
à
ng bu
ng bu
c
c
trong th
trong th
i gian ch
i gian ch
y (run
y (run
-
-
time)
time)
8/
8/
57
57
L
L
p v
p v
n đ
n đ
c
c
a HCG_2
a HCG_2
6.
6.
Theo dõi (monitoring)
Theo dõi (monitoring)
S
S
o s
o s
á
á
nh
nh
nh
nh
ng
ng
h
h
à
à
nh vi quan s
nh vi quan s
á
á
t đ
t đ
c c
c c
a h
a h
th
th
ng v
ng v
i h
i h
à
à
nh vi
nh vi
mong đ
mong đ
i
i
7.
7.
B
B
t l
t l
i v
i v
à
à
s
s
a ch
a ch
a (debuging and repair)
a (debuging and repair)
C
C
h
h
đ
đ
nh v
nh v
à
à
c
c
à
à
i đ
i đ
t phng ph
t phng ph
á
á
p ch
p ch
a tr
a tr
cho c
cho c
á
á
c
c
s
s
c
c
, r
, r
i ro
i ro
8.
8.
H
H
ng d
ng d
n (instruction)
n (instruction)
P
P
h
h
á
á
t hi
t hi
n v
n v
à
à
s
s
a ch
a ch
a nh
a nh
ng thi
ng thi
u s
u s
ó
ó
t trong quan
t trong quan
ni
ni
m c
m c
a h
a h
c viên v
c viên v
m
m
t ch
t ch
đ
đ
l
l
nh v
nh v
c n
c n
à
à
o đ
o đ
ó
ó
9.
9.
i
i
u khi
u khi
n (control)
n (control)
C
C
h
h
đ
đ
o h
o h
à
à
nh vi
nh vi
trong
trong
m
m
t môi tr
t môi tr
ng ph
ng ph
c t
c t
p
p
9/
9/
57
57
T
T
ch
ch
c ho
c ho
t đ
t đ
ng c
ng c
a HCG
a HCG
\
\
M
M
t h
t h
chuyên gia g
chuyên gia g
m ba th
m ba th
à
à
nh ph
nh ph
n ch
n ch
í
í
nh :
nh :
u
u
C s
C s
tri th
tri th
c
c
(
(
knowledge base)
knowledge base)
ni ch
ni ch
a tri th
a tri th
c c
c c
a HCG
a HCG
u
u
M
M
á
á
y suy di
y suy di
n
n
hay
hay
môt suy di
môt suy di
n
n
(inference engine)
(inference engine)
u
u
H
H
th
th
ng giao ti
ng giao ti
p v
p v
i ng
i ng
i s
i s
d
d
ng
ng
(user interface)
(user interface)
\
\
Khai th
Khai th
á
á
c HCG :
c HCG :
Ng
Ng
i s
i s
d
d
ng (U
ng (U
ser)
ser)
đ
đ
t câu h
t câu h
i
i
(truy v
(truy v
n) HCG b
n) HCG b
ng c
ng c
á
á
ch :
ch :
u
u
Cung c
Cung c
p
p
s
s
ki
ki
n
n
(facts) l
(facts) l
à
à
nh
nh
ng g
ng g
ì
ì
đã bi
đã bi
t,
t,
đã c
đã c
ó
ó
th
th
t hay
t hay
nh
nh
ng tri th
ng tri th
c c
c c
ó
ó
í
í
ch (lu
ch (lu
t
t
-
-
rules) cho h
rules) cho h
chuyên gia, v
chuyên gia, v
à
à
nh
nh
n
n
đ
đ
c nh
c nh
ng câu tr
ng câu tr
l
l
i
i
\
\
Ho
Ho
t đ
t đ
ng c
ng c
a HCG :
a HCG :
u
u
M
M
á
á
y suy di
y suy di
n khai th
n khai th
á
á
c c s
c c s
tri th
tri th
c đ
c đ
t
t
o ra câu tr
o ra câu tr
l
l
i l
i l
à
à
nh
nh
ng l
ng l
i khuyên hay nh
i khuyên hay nh
ng g
ng g
i ý đ
i ý đ
ú
ú
ng đ
ng đ
n (
n (
expertise) cho
expertise) cho
ng
ng
i s
i s
d
d
ng qua h
ng qua h
th
th
ng giao ti
ng giao ti
p
p
10/
10/
57
57
Knowledge Engineering in a Nutshell
Knowledge Engineering in a Nutshell
Human
Expert
Human
Expert
Knowledge
Engineer
Knowledge
Engineer
Explicit
Knowledge
Dialog
Knowledge
Refinement
Knowledge base
(In ES)
Knowledge base
(In ES)
11/
11/
57
57
SE overviews
SE overviews
\
\
Relies on internally represented knowledge to perform tasks
Relies on internally represented knowledge to perform tasks
\
\
Utilizes reasoning methods to derive appropriate new knowledge
Utilizes reasoning methods to derive appropriate new knowledge
\
\
Usually restricted to a specific
Usually restricted to a specific
problem domain
problem domain
\
\
The term
The term
knowledge
knowledge
-
-
based system
based system
is often used synonymously
is often used synonymously
\
\
Two distinctions from
Two distinctions from
Decision Support System
Decision Support System
(DSS):
(DSS):
1.
1.
has the potential to extend the manager
has the potential to extend the manager
’
’
s problem
s problem
-
-
solving
solving
ability beyond his or her normal capabilities
ability beyond his or her normal capabilities
2.
2.
the ability to explain how the solution was reached
the ability to explain how the solution was reached
Problem Domain
Problem Domain
Knowledge
Knowledge
Domain
Domain
12/
12/
57
57
Nhi
Nhi
u c
u c
á
á
ch nh
ch nh
ì
ì
n nh
n nh
n kh
n kh
á
á
c nhau v
c nhau v
HCG
HCG
Loi ngi s dng Vn đ đt ra
Ngi qun tr Tôi có
th
dùng nó đ
làm gì
?
K
thut viên
Làm cách nào đ
tôi vn hành nó
tt
nht ?
Nhà
nghiên cu Làm sao đ
tôi có
th
m
rng nó
?
Ngi s
dng cui
Nó
s
giúp tôi cái gì đây ?
Nó
có
rc ri và
tn kém không ?
Nó
có đáng tin cy không ?
13/
13/
57
57
c trng c
c trng c
a h
a h
chuyên gia
chuyên gia
\
\
C
C
ó
ó
b
b
n đ
n đ
c trng c b
c trng c b
n c
n c
a m
a m
t h
t h
chuyên gia :
chuyên gia :
u
u
Hi
Hi
u qu
u qu
cao
cao
(high performance). Kh
(high performance). Kh
nng tr
nng tr
l
l
i v
i v
i m
i m
c
c
đ
đ
tinh thông b
tinh thông b
ng ho
ng ho
c cao hn so v
c cao hn so v
i chuyên gia (
i chuyên gia (
ng
ng
i)
i)
trong c
trong c
ù
ù
ng l
ng l
nh v
nh v
c.
c.
u
u
Th
Th
i gian tr
i gian tr
l
l
i tho
i tho
đ
đ
á
á
ng
ng
(adequate response time). Th
(adequate response time). Th
i
i
gian tr
gian tr
l
l
i h
i h
p lý, b
p lý, b
ng ho
ng ho
c nhanh hn so v
c nhanh hn so v
i chuyên gia
i chuyên gia
(n
(n
g
g
i)
i)
đ
đ
đi đ
đi đ
n c
n c
ù
ù
ng m
ng m
t quy
t quy
t đ
t đ
nh. H
nh. H
chuyên gia l
chuyên gia l
à
à
m
m
t
t
h
h
th
th
ng th
ng th
i gian th
i gian th
c (real time system).
c (real time system).
u
u
tin c
tin c
y cao
y cao
(good reliability). Không th
(good reliability). Không th
x
x
y ra s
y ra s
c
c
ho
ho
c
c
gi
gi
m s
m s
ú
ú
t đ
t đ
tin c
tin c
y khi s
y khi s
d
d
ng.
ng.
u
u
D
D
hi
hi
u
u
(understandable). H
(understandable). H
chuyên gia gi
chuyên gia gi
i th
i th
í
í
ch c
ch c
á
á
c b
c b
c
c
suy lu
suy lu
n m
n m
t c
t c
á
á
ch d
ch d
hi
hi
u v
u v
à
à
nh
nh
t qu
t qu
á
á
n, không gi
n, không gi
ng nh
ng nh
c
c
á
á
ch tr
ch tr
l
l
i b
i b
í
í
n c
n c
a c
a c
á
á
c h
c h
p đen
p đen
(black box)
(black box)
14/
14/
57
57
u đi
u đi
m c
m c
a h
a h
chuyên gia_1
chuyên gia_1
\ Nhng u đim ca h chuyên gia :
u
Ph cp
(increased availability). Là sn phm chuyên gia, đc
phát trin không ngng vi hiu qu s dng không th ph nhn.
u
Gim giá thành
(reduced cost).
u
Gim ri ro
(reduced dangers). Giúp con ngi tránh đc trong
các môi trng ri ro, nguy him.
u
Tính thng trc
(Permanance). Bt k lúc nào cng có th khai
thác s dng, trong khi con ngi có th mt mi, ngh ngi hay
vng mt.
u
a lnh vc
(multiple expertise). chuyên gia v nhiu lnh vc khác
nhau và đc khai thác đng thi bt k thi gian s dng
15/
15/
57
57
u đi
u đi
m c
m c
a h
a h
chuyên gia_2
chuyên gia_2
\ Nhng u đim ca h chuyên gia :
u
tin cy
(increased relialility)
Luôn đm bo đ tin cy khi khai thác.
u
Kh nng ging gii
(explanation). Câu tr li vi mc đ tinh
thông đc ging gii rõ ràng chi tit, d hiu.
u
Kh nng tr li
(fast reponse). Tr li theo thi gian thc, khách
quan.
u
Tính n đnh, suy lun có lý và đy đ mi lúc mi ni
(steady, une
motional, and complete response at all times).
u
Tr giúp thông minh nh mt ngi hng dn
(intelligent -tutor).
u
Có th truy cp nh là mt c s d liu thông minh
(intelligent
database)
16/
16/
57
57
L
L
ch s
ch s
ph
ph
á
á
t tri
t tri
n c
n c
a HCG
a HCG
1
Nm Các s
kin
1943 Dch v bu đin ; mô hình Neuron ca (Mc Culloch and Pitts Model)
1954 Thut toán Markov (Markov Algorithm) điu khin thc thi các lut
1956
Hi tho Dartmouth ; lý lun logic ; tìm kim nghim suy (heuristic search)
; thng nht thut ng
trí
tu
nhân to
(AI: Artificial Intelligence)
1957
Rosenblatt phát minh kh nng nhn thc ; Newell, Shaw và Simon đ
xut gii bài toán tng quát (GPS: General Problem Solver)
1958 Mc Carthy đ
xut ngôn ng
trí
tu
nhân to LISA (LISA AI language)
1962
Nguyên lý Rosenblatt’s v
chc nng thn kinh trong nhn thc
(Rosenblatt’s Principles of Neurodynamicdynamics
on Perceptions)
1965
Phng pháp hp gii Robinson. ng dng logic m
(fuzzy logic) trong suy
lun v
các đi tng m
(fuzzy object) ca Zadeh. Xây dng h chuyên
gia đu tiên v
nha khoa DENDRAL (Feigenbaum , Buchanan , et.al)
1968
Mng ng
ngha (semantic nets), mô hình b
nh
kt hp (associative
memory model) ca Quillian
17/
17/
57
57
L
L
ch s
ch s
ph
ph
á
á
t tri
t tri
n c
n c
a HCG
a HCG
2
Nm Các s
kin
1969 H
chuyên gia v
Toán hc MACSYMA (Martin and Moses)
1970 ng dng ngôn ng
PROLOG (Colmerauer, Roussell, et, al.)
1971
H
chuyên gia HEARSAY I v
nhn dng ting nói (speech recognition).
Xây dng các lut gii bài toán con ngi (Human Problem Solving
popularizes rules (Newell and Simon)
1973 H
chuyên gia MYCIN v
chn tr
y hc (Shortliffe, et,al.)
1975
Lý thuyt khung (frames), biu din tri thc (knowledge representation)
(Minsky)
1976
Toán nhân to (AM: Artificial Mathematician) (Lenat). Lý thuyt
Dempster−Shafer v
tính hin nhiên ca lp lun không chc chn
(Dempster−Shafer theory of Evidence for reason
under uncertainty). ng
dng h
chuyên gia PROSPECTOR trong khai thác hm m
(Duda, Har)
1977
S
dng ngôn ng
chuyên gia OPS (OPS expert system shell) trong h
chuyên gia XCON/R1 (Forgy)
18/
18/
57
57
L
L
ch s
ch s
ph
ph
á
á
t tri
t tri
n c
n c
a HCG
a HCG
3
Nm Các s
kin
1978
H chuyên gia XCON/R1 (McDermott, DEC) đ
bo trì
h
thng máy tính
DEC (DEC computer systems)
1979
Thut toán mng v
so khp nhanh (rete algorithm for fast pattern
matching) ca Forgy ; thng mi hoá
các ng dng v
trí
tu
nhân to
1980 Ký hiu hc (symbolics), xây dng các máy LISP (LISP machines) t
LMI.
1982
H
chuyên gia v
Toán hc (SMP math expert system) ;
mng n-ron Hopfield (Hopfield Neural Net) ;
D
án xây dng máy tính thông minh th
h
5
Nht bn
(Japanese Fifth Generation Project to develop intelligent computers)
1983
B
công c
phc v
h
chuyên gia KEE
(KEE expert system tool) (intelli Corp)
1985
B
công c
phc v
h
chuyên gia CLIPS
(CLIPS expert system tool (NASA)
19/
19/
57
57
C
C
á
á
c l
c l
nh v
nh v
c
c
ng d
ng d
ng c
ng c
a h
a h
chuyên gia
chuyên gia
\
\
Cho đ
Cho đ
n nay, h
n nay, h
à
à
ng trm h
ng trm h
chuyên gia đã đ
chuyên gia đã đ
c xây d
c xây d
ng
ng
v
v
à
à
đã đ
đã đ
c b
c b
á
á
o c
o c
á
á
o th
o th
ng xuyên trong c
ng xuyên trong c
á
á
c t
c t
p ch
p ch
í
í
, s
, s
á
á
ch,
ch,
b
b
á
á
o v
o v
à
à
h
h
i th
i th
o khoa h
o khoa h
c
c
\
\
Ngo
Ngo
à
à
i ra còn c
i ra còn c
á
á
c h
c h
chuyên gia đ
chuyên gia đ
c s
c s
d
d
ng trong c
ng trong c
á
á
c
c
công ty, c
công ty, c
á
á
c t
c t
ch
ch
c quân s
c quân s
m
m
à
à
không đ
không đ
c công b
c công b
v
v
ì
ì
lý
lý
do b
do b
o m
o m
t
t
20/
20/
57
57
M
M
t s
t s
l
l
nh v
nh v
c
c
ng d
ng d
ng
ng
Lnh vc ng dng din rng
Cu hình (Configuration)
Tp hp thích đáng nhng thành phn ca mt h
thng theo cách riêng
Chn đoán (Diagnosis) Lp lun da trên nhng chng c
quan sát đc
Truyn đt (Instruction)
Dy hc kiu thông minh sao cho sinh viên có
th
hi
vì sao (why?), nh th
nào (how?) và
cái gì
nu (what
if?) ging nh hi mt ngi thy giáo
Gii thích (Interpretation) Gii thích nhng d
liu thu nhn đc
Kim tra (Monitoring)
So sánh d
liu thu lm đc vi d
liu chuyên
môn đ đánh giá
hiu qu
Lp k
hoch (Planning) Lp k
hoch sn xut theo yêu cu
D đoán (Prognosis) D đoán hu qu
t
mt tình hung xy ra
Cha tr
(Remedy) Ch đnh cách th
lý mt vn đ
iu khin (Control)
iu khin mt quá
trình, đòi hi din gii, chn
đoán, kim tra, lp k
hoch, d đoán và
cha tr
21/
21/
57
57
Mt s
h
chuyên gia 1
B
ng 1 Ngành hoá h
c (Chemistry)
CRYSALIS Interpret a protein’n 3-D structure
DENDRAL Interpret molecular structure
TQMSTUNE
Remedy Triple Quadruple Mass Spectrometer (keep
it tuned)
CLONER Design new biological molecules
MOLGEN Design gene -
cloning experiments
SECS Design complex organic molecules
SPEX Plan molecular biology experiments
22/
22/
57
57
Mt s
h
chuyên gia 2
B
ng 2 Ngành đin t (Electronics)
ACE Diagnosis telephone network faults
IN -ATE Diagnosis oscilloscope faults
NDS Diagnosis national communication net
EURISKO Design 3-D micro-electronics
PALLADIO Design and test new VLSI cicuits
REDESIGN Redesign digital circuits to new
CADHELP Instruct for computer aided design
SOPHIE Instruct circuit fault diagnosis
23/
23/
57
57
Mt s
h
chuyên gia 3
B
ng 3 Ngành đ
a ch
t (Geology)
DIPMETER Interpret dipmeter logs
LITHO Interpret oil well log data
MUD Diagnosis / remedy drilling problems
PROSPECTOR Interpret geologic data for minerals
B
ng 4 Công ngh
(Engineering)
REACTOR Diagnosis / remedy reactor accidents
DELTA Diagnosis / remedy GE locomotives
STEAMER Instruct operation -
steam power-plant
24/
24/
57
57
Mt s
h
chuyên gia 5
Bng 5
Ngành y hc (Medicine)
PUFF Diagnosis lung disease
VM Monitors intensive -
care patients
ABEL Diagnosis acid -
base / electrolytes
AI/COAG Dianosis blood disease
AI/ RHEUM Diagnosis rheumatoid disease
CADUCEUS Diagnosis internal medicine disease
ANNA Monitor digitalis therapy
BLUE BOX Diagnosis / remedy depression
MYCIN Diagnosis / remedy bacterial infections
ONCOCIN Remedy / manage chemotherapy patient
ATTENDING Instruct in anesthetic manegement
GUIDON Instruct in bacterial infections
25/
25/
57
57
Mt s
h
chuyên gia 6
Bng 6
Máy tính đin t
(Computer systems)
PTRANS Prognosis for managing DEC computers
BDS Diagnosis bad parts in switching net
XCON Configune DEC computer systems
XSEL Configure DEC computer sales order
XSITE Configure customer site for DEC computers
YES/MVS Monitor / control IBM MVS opeating system
TIMM Diagnosis DEC computer
