Bình những bài thơ nổi tiếng ( Q4)

BỊNH NHÛÄNG TẤC PHÊÍM THÚ NƯÍI TIÏËNG 1













M
M
M
u
u
u
å
å
å
c
c
c



l
l

l
u
u
u
å
å
å
c
c
c





Àổc lẩi bâi thú "Mưåt àïm àân lẩnh trïn sưng Hụë" ca Vùn Cao 3

Ma Xn àổc "Àấm cûúái ma Xn" ca Àoân vùn Cûâ 10
Xin àûâng ài vúái mưåt ngûúâi khấc em (Con àûúâng - Phan thõ Thanh Nhân) 14
Chiïìu úi xin chúá ài mau 17

Àổc lẩi bâi thú "Cẫnh rûâng Viïåt Bùỉc" ca Bấc Hưì 21
"Bïình bưìng cho túái mai sau"- Bâi thú tònh rêët lẩ ca Hoâng Ph Ngổc Tûúâng 23

Ngêy thú - Bâi thú trễ trung ca mưåt nhâ thú giâ 28
"Bïình bưìng cho túái mai sau"- Bâi thú tònh rêët lẩ ca Hoâng Ph Ngổc Tûúâng 34

Mong chúâ 39
Thanh Tõnh - Trùm nùm nhúá mưåt chuën àô 42

Thú chc Tïët ca Bấc Hưì 44
”Tûå hất” ca Xn Qunh 49
Trễ con trong thú Xn Qunh 53

"Vúái anh" ca Phẩm Thu ën 58
Hoa cỗ may 62

Hai bâ vúå trong thú Nưm 66
BềNH NHNG TAC PHấM TH NệI TIẽậNG 2

"ửi mựổt" trong thỳ Nguyùợn ũnh Thi 69

Chiùỡu chiùỡu - mửồt baõi thỳ hay trỷỳỏc 1945 cuóa Chùở Lan Viùn 72
Nguyùợn Duy vaõ Vờỡng trựng tri kyó 76

Chiùỡu ỳi xin chỳỏ i mau 79
Ba baõi thỳ cuóa Vựn Cao viùởt vùỡ Huùở 83

ấm vang baõi thỳ Xuờn cuửởi cuõng cuóa Baỏc 86
"Vủ dờỡu " cuóa Phaồm ỷỏc 89

Trỳõi haõnh - Buõi Hoaõng Taỏm 92

BỊNH NHÛÄNG TẤC PHÊÍM THÚ NƯÍI TIÏËNG 3

À
ÀÀ
o
oo
å
åå
c
cc


l
ll
a
aa
å
åå
i
ii

b
bb
a
aa
â
ââ
i
ii


t
tt
h
hh
ú
úú


"
""
M
MM
ư
ưư
å
åå
t
tt

à
àà
ï
ïï
m
mm


à
àà
a
aa
â
ââ
n
nn


l
ll
a
aa
å
åå
n
nn
h
hh

t
tt
r
rr
ï
ïï
n
nn


s
ss
ư
ưư
n
nn
g
gg


H
H
H
u
u
u
ï
ï

ï
ë
ë
ë
"
"
"



c
c
c
u
u
u
ã
ã
ã
a
a
a



V
V
V
ù
ù

ù
n
n
n



C
C
C
a
a
a
o
o
o




Nêíy nêíy tú àưìng nhõp nhõp àưi
Lông nêng ngôn ngổt lẩi àêìu mưi
Nây em hất khc tûúng tû nhế
Ngêm khệ em úi nhể nhể lúâi
Sao àân ûu hoâi gò ma thu?
Sao àân ûu hoâi gò ma thu?
Tri êm nghe thûã dêy àưìng vổng
Lẩc lộng àïm vâng khi nhẩc ru
Nhû Tûã K nghe nhẩc Bấ Nha
Em nghe anh dẩo khc thu xa

Thuìn xi vïì bïën mư thuìn bó
Sưng trùỉng búâ xa lưå bống nhâ
Giổng hất sêìu chi phêën nûä úi
Tûâng canh trúâi àiïím mưåt sao rúi
Tâ tâ trùng lùån hiu hiu giố
BỊNH NHÛÄNG TẤC PHÊÍM THÚ NƯÍI TIÏËNG 4

ấnh lûãa châi xa thêëp thoấng trưi
Tay nhêën tú chng àậ ngêëm sûúng
Hô ngên cung Bùỉc lúát cung Thûúng
Dông Tiïu Kim Thu gâ xao xấc
Ngêíng thêëy kinh k khối vêën vûúng
Em cẩn lúâi thưi anh dûát nhẩc
Biïåt ly àưi phấch ngố àân tranh
Mưåt àïm àân lẩnh trïn sưng Hụë
Ưi nhúá nhung hoâi vẩt ấo xanh
Cố mưåt Hụë thú trong têm thûác ngûúâi Viïåt bao àúâi. Hụë lâ ngûúâi
àểp mn thã ca thi ca. Hụë lâ cấi nưi sinh thânh, mấi nhâ tr ng ni lúán
nhiïìu thïë hïå thi nhên Viïåt Nam sët mêëy trùm nùm nay. Ngûúâi úã Hụë lâm thú,
ngûúâi xa Hụë lâm thú, ngûúâi àïën Hụë d chó mưåt lêìn thưi cng nùång lông thú
vúái Hụë. úã Hụë Vua lâm thú, quan lâm thú, ưng hoâng bâ cha lâm thú, cho
àïën nhûäng ngûúâi dên àẩp xđch lư xe thưì hưm nay cng cố rêët nhiïìu bâi thú, cêu
thú àùỉc àõa vïì xûá súã ca mònh. Chó riïng hònh ẫnh cư ca sơ ca Hụë trïn sưng
Hûúng cng àậ cố khưng biïët bao nhiïu bâi thú hay. Tưë Hûäu cố bâi thú "Tiïëng
hất sưng Hûúng"; Xn Diïåu cố "Nguåt Cêìm", "Lúâi k nûä"; Thïë Lûä cố "Nghe
àân nguåt" Bâi thú "Mưåt àïm àân lẩnh trïn sưng Hụë" ca nhẩc sơ- nhâ thú
tâi danh Vùn Cao lâ mưåt trong nhûäng bâi thú àùåc sùỉc viïët vïì Hụë vâ ca Hụë trïn
sưng Hûúng.
Bâi thú àûa ta lẩc vâo thïë giúái ca vễ àểp thanh tao núi bưìng lai
tiïn cẫnh. Trïn con àô nh tònh u bưìng bïình trưi trïn dông sưng thúâi gian vơnh

hùçng, cố àưi trai gấi say sûa àân hất bïn nhau. Châng trai dẩo àân, cư gấi hất,
tiïëng àân hất nhû tiïëng tú àưìng, hún cẫ niïìm tri êm tri k ca Bấ Nha Tûã K:
Nêíy nêíy tú àưìng nhõp nhõp àưi
Lông nêng ngôn ngổt lẩi àêìu mưi
Nây em hất khc tûúng tû nhế
BỊNH NHÛÄNG TẤC PHÊÍM THÚ NƯÍI TIÏËNG 5

Ngêm khệ em úi nhể nhể lúâi
Àêy lâ lc cẫm xc àang ngêåp hưìn châng nhẩc sơ. Anh nghe hưìn
mònh cng àang "nêíy nêíy nhõp àưi". Mưåt tònh cẫm múái àang nêíy chưìi, bến
lûãa, àang êm ó "Nây em khất khc tûúng t nhế!". Àïì nghõ hất nhûng lẩi súå tiïëng
hất lâm xao àưång, lâm bay mêët, tan biïën mêët cấi cẫm giấc tònh u ngổt ngâo
dêng lïn àang ngôn ngổt àêìu mưi, nïn châng phẫi vưåi vâng àïì nghõ "ngêm khệ
em úi nhể nhể lúâi " Àoẩn thú àậ nối rêët tinh tïë, rêët hay têm trẩng ca châng
nhẩc sơ si tònh xûá Bùỉc trûúác ngûúâi ca nûä xinh àểp vâ phong cẫnh nïn thú xûá
Hụë.
Nhẩc sơ Vùn Cao sinh nùm 1923 úã Hẫi Phông, mêët ngây
10/7/1995. Tíi trễ ca ưng theo hổc Trûúâng Cao àùèng M thåt Àưng Phûúng,
tûå hổc êm nhẩc, sấng tấc nhẩc vâ viïët vùn, lâm thú tûâ rêët súám. Nùm 1940, lûc
cha túái tíi hai mûúi ưng cố chuën ài vâo Hụë. Chuën ài àậ àïí lẩi dêëu vïët
sêu àêåm trong cấc sấng tấc quan trổng ca àúâi ưng. Bâi thú "Mưåt àïm àân lẩnh
trïn sưng Hụë" ưng sấng tấc vâo dõp nây. Ngoâi bâi thú, ưng viïët bẫn nhẩc
"Sưng Hûúng". Cẫ nhûäng bâi hất nưíi tiïëng, àónh cao trong dông nhẩc lậng mẩn
Viïåt Nam nh Thiïn Thai, Sëi Mú, Trûúng Chi viïët trong nhûäng nùm tûâ
1941 àïën 1943 ca ưng cố ngìn gưëc cẫm hûáng tûâ thânh quấch, sưng nûúác con
ngûúâi Hụë trong àúåt ài quan trổng êëy. Sinh thúâi, vâo nùm 1986, trong mưåt lấ th
gúãi cho tẩp chđ Sưng Hûúng úã Hụë, ưng têm sûå: "Hụë lâ ngìn sấng tẩo ca tưi
trong nhûäng nùm 40. Thú vâ nhẩc lâ àiïìu tưi tòm ngìn tûâ êëy. Cố lệ lõch sûã vâ
cẫnh vêåt ca Cưë àư cố nhûäng àiïìu gêy cẫm xc cho sấng tẩo. Àưëi vúái núi àố
ngûúâi ta phẫi suy nghơ nhiïìu khưng vïì lõch sûã mâ vïì mưåt nïìn vùn hoấ. Nhûäng

ngûúâi Hụë sưëng tûå hâo vâ àêìy sấng tẩo. Cố lệ sûå sấng tẩo ca ngûúâi dên Hụë àậ
gip tưi lâm àûúåc êm nhẩc vâ thú"."Mưåt àïm àân lẩnh trïn sưng Hụë" ca Vùn
Cao lâ bâi thú hay trong cấc sấng tấc thú ca ưng.
Thú Vùn Cao thûúâng rêët lẩ vïì chûä, vïì tûá. Ngay cẫ cấch chổn võ trđ
ch thïí thêím m trong bâi thú ca ưng cng khấc cấc nhâ thú àûúng thúâi. Têët
cẫ cấc bâi thú viïët con àô trïn sưng Hûúng vïì ca Hụë, àân Hụë, tấc giẫ àïìu úã võ
trđ ngûúâi quan sất, nhòn vâ cẫm vïì Hụë nhû Ngûúâi k nûä, Nguåt Cêìm ca
Xn Diïåu, Tiïëng hất sưng Hûúng ca Tưë Hûäu Vúái Àïm àân lẩnh trïn sưng
Hụë, võ trđ ch thïí thêím m lâ nhâ thú chđnh lâ ngûúâi trong cåc, ngûúâi tham
gia lâm nïn tiïëng àân Hụë, cấi àểp Hụë:
BỊNH NHÛÄNG TẤC PHÊÍM THÚ NƯÍI TIÏËNG 6

Nhû Tûã K nghe nhẩc Bấ Nha.
Em nghe anh dẩo khc thu xa
cng vúái:
Giổng hất sêìu chi phêën nûä úi
Tûâng canh trúâi àiïím mưåt sao rúi
Tâ tâ trùng lùån hiu hiu giố
ấnh lûãa châi xa thêëp thoấng trưi
Cåc àân hất qụn thúâi gian cho àïën lûc Tay nhêën tú chng àậ
ngêëm sûúng Dông Tiïu Kim Thu gâ xao xấc (Tiïu Kim Thu lâ tïn gổi
khấc ca sưng Hûúng). Tûác lâ àân hất cho àïën khi trúâi sùỉp sấng, cho àïën lc
Em cẩn lúâi thưi anh dûát nhẩc. Lâ ngûúâi trong cåc múái thưët lïn mưåt nhõp thú lẩ
vúái cêu thú gúåi hỗi hai lêìn;
Sao àân u hoâi gò ma thu?
Sao àân u hoâi gò ma thu?
úã àêy chđnh tấc giẫ àậ nhêån ra tiïëng àân ca mònh àậ khấc ài, mïìm
ài nhûng khưng l giẫi àûúåc àiïìu sêu kđn gò àậ biïën tiïëng àân thânh nưỵi u hoâi
ma thu day dûát!.
Khi lông àậ mïìm ài, tiïëng àân àậ mïìm ài, khi hai têm hưìn àậ tri

êm, àưìng vổng thò àïm vâng cng trúã nïn lẩc lộng. Àïí àïën lc chia tay, múái
biïët àau nhối nưỵi biïåt ly
Em cẩn lúâi thưi anh dûát nhẩc
Biïåt ly àưi phấch ngố àân tranh
Mưåt àïm àân lẩnh trïn sưng Hụë
Ưi nhúá nhung hoâi vẩt ấo xanh
Àêy lâ cao trâo ca bâi thú. Thò ra bâi thú khưng ch tẫ tiïëng àân,
àïm àân mâ sêu xa hún nối vïì mưåt tònh u ngêëm sûúng vúái à cấc cung bêåc
BỊNH NHÛÄNG TẤC PHÊÍM THÚ NƯÍI TIÏËNG 7

ca nố, mâ cëi cng lâ nưỵi nhúá mang theo sët àúâi Ưi nhúá nhung hoâi vẩt ấo
xanh.
Tẩi sao lẩi lâ mưåt àïm àân lẩnh mâ khưng phẫi lâ mưåt àïm àân
trïn sưng Hụë?. Chûä "lẩnh" nối lïn àiïìu gò?. Chûä lẩnh lâ têm trẩng ca nhâ thú
sau àïm àân. Mưåt àïm àân àêìy xc àưång vâ giao cẫm, àêìy tri êm vâ àưìng
vổng. Àïm àân àậ thêëm vâo nhau. Nhûng rưìi phẫi chia ly, mưỵi ngûúâi àïìu mang
lẩnh trong lông. "Lẩnh" àêy lâ sûå trưëng trẫi ca nhúá nhung cao àưå, lâ cấi lẩnh
ca tònh u nưìng chấy. Àố cng chđnh lâ cấi tûá mẩnh vâ bïìn vûäng ca bâi thú.
Vùn Cao lâ ngûúâi Hẫi phông múái vâo Hụë lêìn àêìu, nhûng thú ưng àậ nưìng nân
tûâ ngûä, êm àiïåu Hụë, hưìn Hụë.
Àậ gêìn 60 nùm kïí tûâ khi àûúåc viïët ra, bâi thú "Mưåt àïm àân lẩnh
trïn sưng Hụë" vêỵn mang húi êëm ca cåc sưëng hưm nay. Con àô Hụë, cư gấi
Hụë, ngốn àân ca Hụë vêỵn côn àố, àïm àïm lẩi cêët lïn bưìng bïình lûuën lấy
lâm say lông du khấch. Nhûäng àïm thêëm àêỵm vùn hoấ Hụë êëy ngûúâi u thú lẩi
nhúá àïën nhâ thú tâi, nhẩc sơ tâi danh Vùn Cao, trong hưìn lẩi vang lïn nhûäng cêu
thú tha thiïët:
Em cẩn lúâi thưi anh dûát nhẩc
Biïåt ly àưi phấch ngố àân tranh
Mưåt àïm àân lẩnh trïn sưng Hụë
Ưi nhúá nhung hoâi vẩt ấo xanh

(Ngư Minh)
Àïm nghe côi tâu
(V Hûäu Àõnh)
Nhâ anh úã gêìn ga
àïm thao thûác nghe côi tâu gic giậ
giûäa àïm vùỉng chúåt thêëy lông xa lẩ
mêëy nùm khưng ài trúâi àêët nhỗ dêìn
ưi tiïëng côi tâu nhû mưåt nhất gûúm
BỊNH NHÛÄNG TẤC PHÊÍM THÚ NƯÍI TIÏËNG 8

rúám mấu lông khao khất
Bâi thú rêët ngùỉn vâ giẫn dõ. Nhûng bao nùm rưìi tưi lûn bõ ấm ẫnh
búãi nghơ tûâ nhiïìu gốc àưå ca bâi thú.Khi úã nhâ lêu ngây, cấi cẫm giấc, cấi nưỵi lo
êu trûúác " Trúâi àêët nhỗ dêìn" cûá khiïën mònh úã trong têm trẩng bêët an. Thúâi gian
trưi nhanh, trúâi àêët xoay vêìn thiïn hẩ kễ ài ngûúâi úã mâ sao mònh mậi vêỵn n
mưåt chưn vúái cẫ nghơa àen lêỵn nghơa bống.
V Hûäu Àõnh vúái sûå nhẩy cẫm thiïn ph ca mưåt thi sơ àậ phất hiïån ra sûå
àưåc àấo trong cấi nhòn ca mưåt ngûúâi bõ t tng. Anh cẫm thêëy khưng gian nhû
têëm da lûâa cûá mưỵi ngây mưåt chùåt, bố sất lêëy mònh khi mònh khưng chuín àưång.
Cẫm giấc àố chùỉc cố úã nhiïìu ngûúâi nhûng chó V Hûäu Àõnh múái nối ra àûúåc
bùçng ngưn ngûä chđnh xấc vâ àưåc àấo. Chùỉc anh àậ tûâng ài, ài rêët nhiïìu, chùỉc
anh àậ tûâng bõ chưn chên mưåt chưỵ khấ lêu vâ têm hưìn anh lûn xao àưång.
Trong anh àậ cố nhiïìu cåc àúâi, nhiïìu nưỵi dêìn vùåt nïn cêu thú bêåt ra hïët sûác tûå
nhiïn vâ mêỵn cẫm.
Mêëy nùm khưng ài trúâi àêët nhỗ dêìn- cấi nhêån xết chđ l chđ tònh êëy xët
phất tûâ sûå tûå phất hiïån trong chđnh bẫn thên nhâ thú. Giûäa àïm chúåt thêëy lông
xa lẩ- Sûå phất hiïån êëy chó cố khi nhâ thú rúi vâo hoân cẫnh nùång nïì nhûng
khưng chêëp nhêån. Giûäa àïm vùỉng mïnh mưng, sêu thùèm, mònh àûúåc nghơ vïì
chđnh mònh, nghơ vïì thúâi gian vâ khưng gian. Sao têët cẫ àïìu chêåt hểp àïën kinh
ngẩc. Vâ nhâ thú cng kinh ngẩc vúái chđnh mònh. Sao bêëy lêu nay, têm hưìn

mònh tûå chêëp nhêån mưåt cåc sưëng khấc hùèn vúái mong mën ca mònh. Khi con
ngûúâi tûå phất hiïån ra chđnh bẫn thên mònh thò àố lâ mưåt àiïìu hẩnh phc lúán.
Anh sệ trûúãng thânh nhiïìu hún, sêu hún, cao lúán hún. Thïí xấc vâ têm hưìn xung
àưåt. Xët hiïån nhu cêìu àưíi múái, nhu cêìu ài.
V Hûäu Àõnh múã àêìu bâi thú rêët chên thânh. Giúái thiïåu àõa àiïím nhâ
mònh bùçng lúâi têm sûå tin cêåy, gêìn gi bẩn àổc. Tiïëng côi tâu àậ khiïën anh àûúåc
lúâi nh múã têëm lông. Tiïëng côi tâu ngúä nh vư tònh êëy nhûng àậ vư tònh chổn
àiïím rúi àng lûc, àng chưỵ, thêåt chđnh xấc àậ cố tấc dng lúán: thay àưíi lưëi
sưëng tễ nhẩt, àún àiïåu, ngûng àổng ca mưåt ngûúâi, ca nhiïìu ngûúâi.
Vâ cëi cng, tiïëng côi tâu tûâ xa, tûâ ngoâi ga êëy àậ vûún túái, àậ bay vâo
trong nhâ, bay vâo trong lông nhâ thú nhû mưåt vêåt gêìn gi, c thïí. Nố thânh
mưåt nhất gûúm cûáa vâo lông khao khất àïën rúám mấu. Àố lâ hânh àưång mẩnh
mệ, dng cẫm ca nhâ thú. Anh phẫi chõu àau àúán àïí giậ tûâ nhûäng ngây t
BỊNH NHÛÄNG TẤC PHÊÍM THÚ NƯÍI TIÏËNG 9

àổng. Phẫi sưëng khấc. Mấu ca khất vổng sệ lan hưìng àïën bònh minh. Vâ anh
cêët bûúác lïn àûúâng. Trúã lẩi vúái lông mònh.Trúã lẩi vúái àêët trúâi bao la, rưång lúán.
Àoân Tën

BỊNH NHÛÄNG TẤC PHÊÍM THÚ NƯÍI TIÏËNG 10












M
MM
u
uu
â
ââ

a
aa


X
XX
u
uu
ê
êê
n
nn


à
àà
o
oo
å
åå
c
cc


"
""
À
ÀÀ
a
aa

á
áá
m
mm


c
cc
û
ûû
ú
úú
á
áá
i
ii


m
mm
u
uu
â
ââ
a
aa


X
XX

u
uu
ê
êê
n
nn
"
""


c
cc
u
uu
ã
ãã
a
aa


À
À
À
o
o
o
a
a
a
â

â
â
n
n
n



v
v
v
ù
ù
ù
n
n
n



C
C
C
û
û
û
â
â
â

Ngưìi trïn chiïëc taxi sang trổng ca àấm cûúái thúâi nay mâ nhúá lẩi bâi thú
ca Àoân vùn Cûâ, bưỵng cố hûáng th ca ngûúâi ngưìi trong àấm cûúái hiïån àẩi mâ
ngoấi nhòn àấm cûúái cưí truìn. Bâi thú àậ li vâo thúâi gian 60 nùm (1940-
2000), chđnh khoẫng cấch êëy câng lâm nố phất lưå sêu sùỉc hún cẫm hûáng cưåi
ngìn úã ngûúâi àổc. Ta khưng chó nhúá vïì mưåt àấm cûúái xa mâ côn vổng nhúá
mưåt nïìn vùn hoấ xa, nïìn vùn hoấ ca cha ưng, tiïn tưí, nïìn vùn hoấ Viïåt sêu rïỵ
bïìn gưëc trong têm thûác Viïåt, nhúá vïì mưåt cấi Àểp trong bi thúâi gian. Thú Àoân
vùn Cûâ lâ bẫo tâng ca cấi ngây xûa êëy. Thi sơ nhû mưåt nghïå nhên àiïu khùỉc tâi
ba chẩm trưỵ cấi ngây xûa vâo thúá gưỵ, thưíi hưìn vâo àêëy, lâm nố nưíi hònh khưëi,
cûåa qåy rêët k th. Thú Àoân vùn Cûâ lâ thú tẩo hònh, thú thõ giấc.
Thú thõ giấc cng lâ thú tẩo sùỉc. Àấm cûúái ma Xn àûúåc nhòn nhû mưåt
bûäa tiïåc ng sùỉc. À mổi gam mâu, àưëi chổi mâ hâi hoâ, mâu nống vâ mâu
lẩnh, mâu cú bẫn vâ mâu biïën thïí: xanh, àỗ, trùỉng, vâng, nêu, àen, lẩi côn nêu
hưìng, nêu sêỵm, àỗ sêỵm, hưìng, thùỉm, gêëm, nhung, lam, biïëc Bâi thú cố bưën
mûúi cêu thò cố khoẫng ba mûúi mâu sùỉc àûúåc gổi tïn, chûa kïí nhûäng mâu cha
gổi tïn nhû bống nûúác long lanh, lêëp lấnh ấnh sûúng ngên Sûå sùåc súä ca mâu
sùỉc khiïën bûác tranh ca Àoân vùn Cûâ rêët gêìn vúái vễ hưìn nhiïn ca hưåi hoẩ dên
gian. Cố nhûäng cêu thú chó ống lïn mưåt sùỉc:
Àân cô trùỉng giùng hâng bay phêëp phúái
Cố nhiïìu cêu thú ống ấnh túái hai mâu:
Nùỉng dất vâng trïn bậi cỗ non xanh
BỊNH NHÛÄNG TẤC PHÊÍM THÚ NƯÍI TIÏËNG 11

Àêìu cẩo nhùén, ấo vâng,qìn nêu sêỵm

Hai mấ thùỉm, ngêy thú nhòn trúâi biïëc
Nïëp cha trùỉng in hònh trïn trúâi biïëc
Trong bẫng mâu thú múái, cåc phiïu lûu do thấm àêìy cẫm hûáng
vâo nhûäng chên trúâi sấng tẩo àêíy cấc thi sơ túái ham mën "vûúåt râo", phấ vúä
nhûäng khung thûúác bònh thûúâng àïí ài tòm nhûäng mâu sùỉc lẩ. Sùỉc trùỉng trong tay
Bđch Khï hoấ thânh trùỉng thy tinh (Chïët giẫ nhûng cûúâi trùỉng thu tinh- Tên
Hưn), trùỉng nhû tinh (Vúái àưi dông sëi sûäa trùỉng nh tinh- Sùỉc àểp). Hân Mùåc
Tûã àêíy sùỉc trùỉng lïn cao àưå chối gùỉt (Dổc búâ sưng trùỉng nùỉng chang chang-
Ma Xn chđn), sùỉc trùỉng lâm ngûúâi ta mêët bònh n (Da thõt, trúâi úi! trùỉng rưån
mònh- N cûúâi), sùỉc trùỉng lâm nhoâ cẫ thõ giấc (ấo em trùỉng quấ nhòn khưng ra-
Àêy thưn V Dẩ)
Bẫng mâu ca Àoân Vùn Cûâ khưng chång lẩ mâ chång quen. Bẫng
thûåc àún mâu sùỉc, đt tđnh phiïu lûu ca ưng gêìn vúái khêíu võ thưn dên hún lâ thõ
dên. Cng cố cấi hay ca nố. Bẫng mâu sùåc súä ca Àoân vùn Cûâ khưng lẩ mùỉt
mâ vui mùỉt, khưng bêët trùỉc mâ n bònh. Àấm cûúái mâ vui mùỉt, mâ n bònh thò
tẩo cẫm giấc hẩnh phc. Cẫm giấc nây lâ hùçng sưë ca khất vổng con ngûúâi.
Hònh thûác àấm cûúái cố thïí àưíi thay, nhûng khất vổng hẩnh phc lâ mn thã.
Àêy lâ àiïím àưìng àiïåu ca hưm nay vâ hưm qua, l giẫi vò sao tûâ àấm cûúái hiïån
àẩi, ngûúâi ta vêỵn thđch ngoấi vïì àấm cûúái cưí truìn trong thú ca thi sơ hổ
Àoân.
Bâi thú côn hêëp dêỵn ngûúâi àổc búãi vễ àểp phong tc. Qua ngưn tûâ
ca thi sơ, àấm cûúái hiïån lïn nhû mưåt nghi lïỵ- thûá nghi lïỵ ca hẩnh phc. Nghi
lïỵ bùỉt àêìu tûâ viïåc chổn ngây lânh thấng tưët. Cấi khưng gian àểp nhû cưí tđch sau
àêy thïí hiïån sûå lûåa chổn àố:
Ngây ûãng hưìng sau mân sûúng gêëm mỗng
Nùỉng dất vâng trïn bậi cỗ xanh non
Dõp cêìu xa lưìng bống nûúác long lanh
Àân cô trùỉng giùng hâng bay phêëp phúái
BỊNH NHÛÄNG TẤC PHÊÍM THÚ NƯÍI TIÏËNG 12

Chó cêìn cêu thú thûá hai à thêëy mưåt khưng gian xn àêët trúâi êëm
ấp, êm phûúng giao hoâ- thúâi àiïím l tûúãng àïí tẩo dun àưi lûáa. Nghi lïỵ thïí
hiïån úã vêåt liïåu: hûúng, mêm àưìng che la àỗ, chùn hưìng, hôm da àen Quan
trổng hún, nghi lïỵ thïí hiïån úã con ngûúâi. K thåt hiïån àẩi àûúåc vêån dng triïåt
àïí. Quay xa (viïỵn cẫnh) lâm hiïån lïn lđ nhđ mưåt àấm àưng: Lû ngûúâi ài lđ nhđ
mưåt hâng àen. Quay gêìn (cêån cẫnh), thêëy àưng àc mâ khưng lưån xưån. À cẫ
nam ph lậo êëu, giâ trûúác, trễ sau, thong thẫ, trang nghiïm mâ vêỵn vui vễ. Tûâng
ngûúâi, hóåc nhốm ngûúâi hiïån lïn, khưng ai trưån lêỵn vúái ai. Mưåt ngûúâi giâ cẫ
nhêët àûúåc chổn ài àêìu, àûúåc tẫ thêåt trõnh trổng:
Mưåt c giâ rêu tốc trùỉng nhû bưng
Mùåc ấo àỗ, cêìm hûúng ài trûúác àấm
Tiïëp theo lâ cấc c khấc, chưëng gêåy, cêìm ư, con trai con gấi
trang phc cng àûúåc nghi lïỵ hoấ, khấc hùèn cấi lam l àưìng qụ hâng ngây: cấc
c ấo mïìn bưng àỗ sêỵm, cấc bâ hóåc nốn nghïå, khùn mùåt àỗ hóåc vấy lơnh, dếp
quai cong, nâng dêu àêìu tùỉt mùåt tưëi hưm qua bưỵng nhû lưåt xấc trong vễ Vânh
khun vâng, ấo múái, nốn quai thao Àùåc tđnh ca nghi lïỵ lâ sûå vûúåt thoất khỗi
cấi thûúâng nhêåt, úã àố, ngûúâi ta àûúåc sưëng trong mưåt thïë giúái khấc- thïë giúái
trang trổng hún ca lïỵ, thïë giúái vui vễ hún ca hưåi. Àấm cûúái trúã thânh lẩ trong
quen, quen mâ lẩ. Súã trûúâng àùåc tẫ tâi hoa ca Àoân Vùn Cûâ chưåp bùỉt rêët tinh
"cấ tđnh" ca àưëi tûúång miïu tẫ. L trai tú thò húán húã cûá lâm nhû àấm cûúái ca
mònh vêåy. Cấc thưn nûä thò ngêy thú nhòn trúâi biïëc mưåt cấch thêåt mú mưång. Rêët
th võ lâ hònh ẫnh bâ lậo ti àûång trêìu chùm chùỉm giûä trong tay- àng lâ bâ lậo
phûúng Àưng, lậo bâ Viïåt Nam mâ quẫ cau miïëng trêìu vûâa lâ phûúng tiïån giao
tiïëp, vûâa lâ th vui hûúãng th cỗn con mâ àam mï àeo àùèng mưåt àúâi. Thú mâ
cûá miïu tẫ trân lan thïë nây, rêët dïỵ nhâm, mïåt. Khẫ nùng quan sất tinh vi àậ gip
nhâ thú chẩm khùỉc àûúåc nhûäng êën tûúång vâo mùåt bùçng tễ nhẩt êëy, khiïën àưëi
tûúång miïu tẫ hiïån lïn nhû mưåt sinh thïí, mưåt cấ tđnh quën r.
Bâi thú cố cêëu trc tûå sûå, khiïën àấm cûúái hiïån lïn dûúái dẩng mưåt
sûå kiïån. Nhâ thú kïí lẩi theo trònh tûå diïỵn biïën, múã, thên, kïët. Tiïëng chim àûúåc
sûã dng nh mưåt th phấp kïët cêëu àống múã hai àêìu àấm cûúái. Lưëi kïí hoẩt, hốm,

mưång. Khi tiïëng chim cêët lïn thò àấm cûúái khúãi hânh:
Trïn cânh cêy bưỵng mưåt con chim gổi
BỊNH NHÛÄNG TẤC PHÊÍM THÚ NƯÍI TIÏËNG 13

L ngûúâi ài lđ nhđ mưåt hâng àen
Khi cåc diïỵu hânh ca hẩnh phc àậ xa khët, tiïëng chim khếp lẩi
cêu chuån:
Chó côn nghe vùng vùèng tiïëng chim xn
Ca ấnh ỗi trïn cânh xanh tùỉm nùỉng
Tûâ 1941, àổc nhûäng cêu thú kïët ca Àoân vùn Cûâ, Hoâi Thanh-
Hoâi Chên àậ cẫm th rêët tinh: "Nhûäng cêu êëy àïìu khếp lẩi mưåt thïë giúái vâ múã
ra mưåt thïë giúái: khếp lẩi mưåt thïë giúái thûåc, múã ra mưåt thïë giúái mưång. Cẫnh
trûúác mùỉt vûâa tan thò tònh trong lông cng vûâa nhốm. Mùỉt ta khưng thêëy gò nûäa
nhûng lông ta bưỵng bêng khng " (Thi nhên VN- NXB Vùn hổc 1998, trang
179)
Vêng, àng thïë! Hậy àïí àấm cûúái ma Xn ca Àoân vùn Cûâ
múã mưåt lưëi ài bêng khng vâo hưìn ta, giûäa tiïët xn nây
TS. Nguỵn Quang Trung

BỊNH NHÛÄNG TẤC PHÊÍM THÚ NƯÍI TIÏËNG 14

X
XX
i
ii
n
nn


à
àà
û
ûû
â
ââ
n
nn
g
gg


à
àà
i
ii


v
vv
ú
úú

á
áá
i
ii


m
mm
ư
ưư
å
åå
t
tt


n
nn
g
gg
û
ûû
ú
úú
â
ââ
i
ii

k
kk
h
hh
a
aa
á
áá
c
cc


e
ee
m
mm


(
((
C
CC
o
oo
n
nn


à
à

à
û
û
û
ú
ú
ú
â
â
â
n
n
n
g
g
g



-
-
-



P
P
P
h
h

h
a
a
a
n
n
n



t
t
t
h
h
h
õ
õ
õ



T
T
T
h
h
h
a
a

a
n
n
n
h
h
h



N
N
N
h
h
h
a
a
a
â
â
â
n
n
n
)
)
)

Nïëu anh ài vúái ngûúâi u
Chó xin anh nhúá mưåt àiïìu nhỗ thưi
Con àûúâng ta àậ dẩo chúi
Xin àûâng ài vúái mưåt ngûúâi khấc em
Hâng cêy nay àậ lúán lïn
Vún cânh lấ àïí ïm àïìm chẩm nhau
Hai ta ai biïët vò àêu
Hai con àûúâng rệ xa nhau xa hoâi
Nïëu cng ngûúâi múái dẩo chúi
Xin anh trấnh nễo àûúâng vui ban àêìu
Àậ chia xa rưìi, u ai, ài vúái ai lâ quìn ca anh, em cố quìn gò
àêu mâ àậ can thiïåp vâo chuån riïng tû ca ngûúâi khấc. Chó xin anh nhúá cho
mưåt àiïìu "mưåt àiïìu nhỗ thưi". Nhỗ mâ khưng nhỗ mưåt cht nâo:
Con àûúâng ta àậ dẩo chúi
Xin àûâng ài vúái mưåt ngûúâi khấc em
BỊNH NHÛÄNG TẤC PHÊÍM THÚ NƯÍI TIÏËNG 15

Àêu phẫi lâ sûå ghen tng àêìy lïå lu ca thối àân bâ?. Sao ngûúâi c lẩi
nghiïåt àïën thïë. Van xin mâ côn hún lâ cêëm àoấn. Con àûúâng "ta àậ dẩo chúi"
êëy lâ cội riïng ca cåc tònh àậ mêët, lâ thấnh àõa tònh u mâ em lâ mưåt tđn àưì
ngoan àẩo. Anh khưng cố quìn " ài vúái ngûúâi khấc em"àïí phấ vúä sûå thiïng
liïng em hùçng cêët giûä.
Con àûúâng, hâng cêy- chûáng nhên ca cåc tònh hai ta "nay àậ
lúán lïn", àậ "vún cânh lấ àïí ïm àïìm chẩm nhau". Thïë nhûng hai con ngûúâi
"chên bïn chên, hưìn bïn hưìn" êëy lẩi "rệ xa nhau, xa hoâi". Thêåt bìn mâ khưng
biïët vò àêu. Tûâ con àûúâng k ûác, tấc giẫ àậ nêng lïn thânh con àûúâng hònh
tûúång ca hai ngûúâi bùỉt àêìu tûâ ngậ rệ chia xa.
Lan man trong chiïìu sêu k niïåm song cư gấi khưng qụn quay

vïì hiïån thûåc vúái lúâi nhùỉn nh:
Nïëu cng ngûúâi múái dẩo chúi
Xin anh trấnh nễo àûúâng vui ban àêìu
Vêỵn lâ "nễo àûúâng vui" ca mưëi tònh àêìu vng dẩi d nễo àûúâng êëy rưìi
cng dêỵn àïën sûå ly tan. Vúái em, nễo àûúâng xa êëy vư cng qu giấ. Xin anh
àûâng cng vúái ai kia dêỵm lïn trấi tim em.
Àố lâ hûúáng tiïëp cêån bâi thú "Con àûúâng" lêu nay ca bẩn àổc.
Ngûúâi viïët bâi nây lẩi nghơ àïën mưåt hûúáng tiïëp cêån khấc, cư gấi nhỗ nhễ "xin"
ngûúâi tònh c àïën nhûäng ba lêìn. Lêìn àêìu "xin anh nhúá", lêìn thûá hai "xin àûâng
ài" vâ lêìn thûá ba "xin anh trấnh". Qa cố húi lẩ, nhûäng cåc tònh àậ tan vúä trấnh
gùåp nhau hóåc gùåp nhau lâ àïí mất mễ, trấch mốc, chua chất vúái nhau chûá mêëy
ai lẩi hẩ mònh "xin" nhiïìu lêìn nhû vêåy. Rộ râng khưng phẫi "xin" cho mònh,
phêím cấch ca ngûúâi ph nûä khưng cho phếp cư gấi lâm thïë. Lúâi xin lẩi cố vễ
quët liïåt chûá khưng chõu nhên nhúång mưåt tđ nâo?. Chó cố mưåt cấch l giẫi duy
nhêët lâ cư gấi khưng "xin" cho mònh mâ cho tha nhên- mưåt cư gấi nâo àố trong
giẫ thiïët lâ ngûúâi múái ca anh. Anh àậ cng em "dẩo chúi" trïn nễo àûúâng vui
dêỵn àïën sûå "xa nhau, xa hoâi" lẩi côn mën tấi diïỵn bi kõch vúái mưåt ngûúâi con
gấi khấc nûäa sao? Con àûúâng êëy chó vui ban àêìu mâ khưí vïì sau mâ ngûúâi nhêån
chõu nhiïìu nhêët vêỵn lâ ngûúâi ph nûä. Vò thïë van xin anh àûâng ài, van xin anh
trấnh nố àïí khỗi lâm khưí cho ngûúâi ta.
BềNH NHNG TAC PHấM TH NệI TIẽậNG 16

Baõi thỳ thờởm ờợm mửồt sỷồ caóm thửng "chuỏt phờồn aõn baõ" giỷọa hai
ngỷỳõi phuồ nỷọ hoaõn toaõn xa laồ vũ thùở mang yỏ nghụa nhờn vựn sờu sựổc.
Nguyùợn Haõn Chung

BỊNH NHÛÄNG TẤC PHÊÍM THÚ NƯÍI TIÏËNG 17

C
C
Ch
h
hi
i
iï
ï
ïì
ì
ìu
u
u

ú
ú
úi
i
i

x
x
xi
i
in
n
n

c

c
ch
h
hú
ú
úá
á
á

à
à
ài
i
i

m
m
ma
a
au
u
u





Mïnh mưng mùåt nûúác hưì àêìy
Gđo vi vu giố- rûâng cêy xẩc xâo
Rấng chiïìu àỗ lûång trïn cao

Mònh tưi phông vùỉng ra vâo ngêín ngú
Chiïìu nhû thûåc- lẩi nhû mú
Trïn con àûúâng nhỗ ai chúâ àúåi ai
Cố cư gấi tốc rộ dâi
Sấnh vai cng vúái bẩn trai hển hô
Vui nhû con sống vưỵ búâ
Tíi àưi mûúi àïën bao giúâ húäi em?
Tiïëc mònh àậ bûúác qua thïìm
Ngây xn àậ bỗ qua rêm tûâ lêu
Chiïìu úi xin chúá ài mau
Àïí cho tốc mậi xanh mâu thúâi gian
(Nguỵn Thõ Hưìng Ngất)
BỊNH NHÛÄNG TẤC PHÊÍM THÚ NƯÍI TIÏËNG 18

Bâi thú lc bất múã àêìu bùçng mưåt bûác tranh thiïn nhiïn àểp vâ
khoấng àẩt. Trïn cấi nïìn bûác tranh àố cố con ngûúâi xët hiïån lâ con ngûúâi ca
tònh u. Hổ tûå tòm àïën vúái nhau. Sûå xët hiïån ca hổ àậ lâm cho cẫnh chiïìu
vưën àậ àểp lẩi câng thïm tònh tûá vâ lậng mẩn:
Chiïìu nhû thûåc- lẩi nhû mú
Trïn con àûúâng nhỗ ai chúâ àúåi ai
Ngûúâi àổc tûå hỗi, tẩi sao tấc giẫ lẩi "Chiïìu nhû thûåc- lẩi nhû
mú?" Cêu thú cố êín gò chùng?! Thûa, cố àêëy. Chiïìu nh thûåc mâ cng nh mú
àêëy. Khưng sai. Cấi dêëu gẩch ngang (-) rêët cố ch àõnh nhùçm cho ngûúâi àổc
nhêån biïët, chđnh tấc giẫ- thi sơ Nguỵn thõ Hưìng Ngất cng àang mú àêy. Vâ
trong "giêëc mú" tònh u lûáa àưi- àưëi tûúång àûúåc miïu tẫ- hiïån lïn thêåt mûúåt
mâ, àêìy sûác sưëng:
Cố cư gấi tốc rộ dâi
Sấnh vai cng vúái bẩn trai hển hô
Vui nhû con sống vưỵ búâ
Tíi àưi mûúi àïën bao giúâ húäi em?

Thiïët nghơ, con ngûúâi vâ sûå viïåc trong cấc cêu thú trïn àng lâ
thûåc quấ ài rưìi. Cẫnh àưi lûáa u nhau, hển hô sấnh vai bïn nhau trïn con
àûúâng nhỗ thên thåc quẫ lâ hẩnh phc. Cư gấi rêët vui "Vui nh con sống vưỵ
búâ". Hònh ẫnh "con sống vưỵ búâ" diïỵn tẫ niïìm vui trâo dêng mậnh liïåt ca hẩnh
phc tònh u. Thêåt khố cố niïìm vui nâo hún thïë, cố lúâi thú nâo mư tẫ àùỉc àõa
hún thïë. Tấc giẫ nhû mûâng theo niïìm vui cng hẩnh phc ca hổ. Trấi tim nhẩy
cẫm ca ngûúâi ph nûä àậ mấch bẫo chõ, chó cố tíi àưi mûúi múái cố nhûäng biïíu
hiïån tònh u nhû thïë, nhû chõ "ngây xûa". Chõ hỗi cư gấi "Tíi àưi mûúi àïën
bao giúâ húäi em?" nhûng chõ cố tiïëp cêån cư gấi àêu. Thânh thûã, cêu hỗi àố àđch
thõ lâ dânh cho chõ rưìi. Chõ hỗi chđnh mònh, hỗi bùçng sûå trẫi qua ca mònh cưët lâ
àïí mûâng cho cư gấi kia àậ àïën cấi tíi ca tònh u, tíi àểp nhêët àúâi ngûúâi.
Ngêỵm thïm nûäa, àố cng chđnh lâ cêu hỗi àấnh thûác hưìi ûác, k niïåm ca chõ.
Chõ cng àậ tûâng cố mưåt thúâi "hoâng kim" ca tònh u. Cấi "ngây xûa" cng
khấ lêu rưìi, chõ cng lâ mưåt cư gấi trễ àểp, cng cố mấi tốc rộ dâi, cng sấnh
vai cng bẩn trai, cng hển hô tònh u nhû cư gấi kia. Chõ àêu cố vûúng vêën
BỊNH NHÛÄNG TẤC PHÊÍM THÚ NƯÍI TIÏËNG 19

nghơ ghen t, đch k, trấi lẩi chõ thêìm cẫm ún cư gấi kia, cấm ún tònh u ca hổ
àậ lâm mònh àûúåc nhúá lẩi, àûúåc vui sûúáng, àûúåc hẩnh phc nhû hổ bêy giúâ.
Nghơ mâ "thêm" cấi "ngây xa" êëy. Cấi thã "Lêìn àêìu khi múái lâm
quen/ Anh khen cấi nhòn em àểp" (Lêm thõ M Dẩ). Cấi thã "Ngùỉt mưåt chm
hoa giêëu trong chiïëc khùn tay/ Cư bế thển thng bûúác sang nhâ hâng xốm"
(Phan thõ Thanh Nhân). Ưi cấi "ngây xûa" cẫnh thûåc vâ mú, cûá thïë àan xen,
lan toẫ vâo nhau, qën qut têm trđ chõ.
Àng lâ "cấi tíi nố àíi xn ài" (Tc ngûä). Phêìn cëi bâi thú lâ niïìm
nëi tiïëc khưn ngi ca chõ vïì cấi thúâi xn sùỉc ca mònh àậ ài vâo dơ vậng.
Chõ "Tiïëc mònh àậ bûúác qua thïìm". Ba tûâ "àậ bûúác qua" àổc lïn nghe thêåt mi
lông, xa xốt. Chõ nghơ, giấ nh mònh "cha bûúác qua" hóåc "khưng bûúác qua"
àûúåc, hoấ ra mònh vêỵn côn trễ con hay vò mưåt l do nâo khấc. Tûâ "thïìm" mâ
Nguỵn thõ Hưìng Ngất nối ra úã àêy, àố chđnh lâ thúâi xn sùỉc ca tíi trễ vâ

tònh u trong àúâi chõ nay àậ trúã thânh k niïåm mêët rưìi. K niïåm àố, theo chõ
cố vui, cố bìn, cố hẩnh phc, khưí àau, thêåm chđ cố khi bêët hẩnh nûäa. Nhûng
trïn hïët vêỵn lâ vui sûúáng hẩnh phc. Àïën bêy giúâ àậ ngoâi ng tìn rưìi, chõ
"ngây xn àậ bỗ sau rêm tûâ lêu" rưìi. Hùèn nhiïn trấi tim u khưng phẫi khưng
côn rung àưång, nhûng àưå rung àưång àố àậ chuín sang mưåt "kïnh" khấc lùỉng
dõu hún, àùçm sêu hún àêu côn thđch húåp vúái tíi àưi mûúi vư tû hưìn nhiïn nûäa.
Cấi "rêm" thúâi gian àậ khếp lẩi "ngây xn" ca chõ rưìi, mën múã ra, mën nđu
kếo lẩi chêåm hún cng khưng àûúåc- quy låt mâ- chõ chó côn thưët lïn mưåt lúâi
nguån cêìu nghe thêåt diïët da, àau àấu:
Chiïìu úi xin chúá ài mau
Àïí cho tốc mậi xanh mâu thúâi gian
Hai cêu kïët nây ca bâi thú àổc lïn thêëy nao nao. Chiïìu lâ
khoẫng cëi thúâi gian ca mưåt ngây. Theo ngânh thiïn vùn, con sưë cú hổc, àûúåc
tđnh lâ 24 giúâ cho mưåt ngây mưåt àïm. Àiïìu àố lâ bêët di bêët dõch, khưng thïí thay
àưíi. Biïët thïë mâ thi sơ vêỵn mën "Chiïìu úi xin chúá ài mau". Thêåt lâ mưåt lúâi xin
mang tđnh nhên vùn rêët cao. Hoấ ra chõ cố xin cho riïng mònh chõ àêu. Biïët bao
ngûúâi ph nûä ca bao nhiïu thïë hïå khùỉp àõa cêìu nây ai ai khưng mën cố lúâi
nguån cêìu nhû thïë. Àiïìu àố cố nghơa lâ phấi àểp sệ rêët u mïën àưìng cẫm sêu
sùỉc vúái chõ, "Àïí cho tốc mậi xanh mâu thúâi gian" cho cåc sưëng thïm phêìn
nghơa.
BỊNH NHÛÄNG TẤC PHÊÍM THÚ NƯÍI TIÏËNG 20

Àổc chõ, gùåp àûúåc Chiïìu úi xin chúá ài mau tưi rêët thđch, khỗi
íng cưng cho lông ấi mưå. Mûâng, thêëy nghiïåp thú chõ vêỵn chung thu vâ tỗ ra
sung sûác dêỵu "lâng àiïån ẫnh" ln "qëy rêìy" chõ.
Minh Quang

BỊNH NHÛÄNG TẤC PHÊÍM THÚ NƯÍI TIÏËNG 21

À
ÀÀ
o
oo
å
åå
c
cc


l
ll
a
aa
å
åå
i
ii


b
bb
a
aa
â
ââ
i
ii

t
tt
h
hh
ú
úú


"
""
C
CC
a
aa
ã
ãã
n
nn
h
hh


r
rr
û
ûû
â
ââ

n
nn
g
gg


V
VV
i
ii
ï
ïï
å
åå
t
tt


B
BB
ù
ùù
ỉ
ỉỉ
c
cc
"
""

c
cc
u
uu
ã
ãã
a
aa


B
BB
a
aa
á
áá
c
cc


H
H
H
ư
ư
ư
ì
ì
ì

Cẫnh rûâng Viïåt Bùỉc thêåt lâ hay
Vúån hốt chim kïu sët cẫ ngây
Khấch àïën thò múâi ngư nïëp núáng
Sùn vïì thûúâng chến thõt rûâng quay
Non xanh nûúác biïëc tha hưì dẩo
Rûúåu ngổt chê tûúi mùåc sûác say
Khấng chiïën thânh cưng ta trúã lẩi
Trùng xa, hẩt c vúái xn nây
(1947)
Cố nhûäng bâi thú hay, chng ta àổc ài àổc lẩi nhiïìu lêìn vêỵn thêëy
tûúi múái, vêỵn thêëy cẫm hûáng nh múái àổc lêìn àêìu. "Cẫnh rûâng Viïåt Bùỉc" lâ mưåt
bâi nh vêåy.
Bấc Hưì viïët bâi nây vâo nùm 1947, nùm àêìu ca cåc khấng chiïën
chưëng thûåc dên Phấp. Dêỵu bêån trùm cưng nghòn viïåc trong lc toân têm toân
lậnh àẩo khấng chiïën, Bấc vêỵn giûä vûäng tû thïë ung dung thû thấi ca mưåt nhâ
thú hiïìn triïët, cố phẫng phêët nhû phong thấi ca nhûäng nhâ thú Viïåt Nam xa:
Nguỵn Trậi, Nguỵn Bónh Khiïm, Trêìn Nhên Tưng
BỊNH NHÛÄNG TẤC PHÊÍM THÚ NƯÍI TIÏËNG 22

Ung dung thû thấi, hưìn thú hoâ húåp vúái thiïn nhiïn, nghe êm thanh
thiïn nhiïn qua tiïëng "vûúån hốt chim kïu".
Cåc sưëng bònh dõ, thûúãng thûác nhûäng mốn ùn qụ hûúng, rûâng ni
"ngư nïëp núáng, thõt rûâng quay"
Trong cêu thú thûá tû, Bấc dng chûä "chến" thay cho chûä "ùn". Nghe
thên mêåt mâ cố thoấng nết cûúâi. Chng ta mưỵi khi vui bẩn thûúâng r bẩn ài
"chến" mưåt cht gò cho thïm vui.
Cêu thú thûá nùm câng thïí hiïån rộ sûå ung dung, thû thấi dẩo gốt

ngùỉm cẫnh thiïn nhiïn: non xanh nûúác biïëc. Chđnh nhûäng lc dẩo gốt nhû vêåy,
àêìu ốc rêët thanh thẫn minh mêỵn, cố thïí nẫy ra nhûäng nghơ hay, àểp.
Tiïëp theo tûá thú àố lâ mưåt tûá thú tuåt vúâi thoẫi mấi:
Rûúåu ngổt chê tûúi mùåc sûác say
Chê tûúi cố thïí say àậ àânh, àïën rûúåu ngổt lâ Bấc nối vui thïë thưi,
chûá trong thûåc tïë Bấc khưng phẫi lâ ngûúâi hay rûúåu. Trong thú Bấc, àưi khi cố
thoấng chûä "rûúåu" nhûng cng chó lâ biïíu tûúång àïí nối vïì men thú, chûá khưng
phẫi lâ "rûúåu" thûåc thïí.
Kïët thc bâi thú, thi tûá lẩi câng tûúi vui vâ bay bưíng. Nghơ àïën ngây
khấng chiïën thânh cưng, Bấc dûå cẫm trúã lẩi "Cẫnh rûâng Viïåt Bùỉc", sệ gùåp lẩi
trùng rûâng ni, xn rûâng ni nhû nhûäng cưë nhên, vâ gùåp lẩi chim hẩc, loâi
chim huìn ẫo gúåi cẫnh thêìn tiïn.
Thïë lâ bâi thú cố thïí vđ nhû mưåt cåc "du sún", nhâ thú lïn ni, lïn
cao dêìn, câng lïn câng "say" vâ lïn àïën àónh thò àậ tiïëp cêån vúái mưåt cội siïu
phâm.
Trêìn Lï Vùn









BỊNH NHÛÄNG TẤC PHÊÍM THÚ NƯÍI TIÏËNG 23

B
BB
ï
ïï
ì
ìì
n
nn
h
hh


b
bb
ư
ưư
ì
ìì
n
nn
g
gg

c
cc
h
hh
o
oo


t
tt
ú
úú
á
áá
i
ii


m
mm
a
aa
i
ii


s
ss

a
aa
u
uu
"
""
-



B
BB
a
aa
â
ââ
i
ii


t
tt
h
hh
ú
úú


t
tt

ò
òò
n
nn
h
hh


r
rr
ê
êê
ë
ëë
t
tt


l
l
l
a
a
a
å
å
å

c
c
c
u
u
u
ã
ã
ã
a
a
a



H
H
H
o
o
o
a
a
a
â
â
â
n
n
n

g
g
g



P
P
P
h
h
h
u
u
u
ã
ã
ã



N
N
N
g
g
g
o
o
o

å
å
å
c
c
c



T
T
T
û
û
û
ú
ú
ú
â
â
â
n
n
n
g
g
g

Cố con thuìn trong sûúng trùỉng
Bïình bưìng nhû mưåt cấnh chim
Cố em chêo thuìn ấo trùỉng
Xưn xao nhû trưën nhû tòm
Cố vêìng mùåt trúâi rûång sấng
Bưìi hưìi nhû mưåt trấi tim
Em chêo thuìn vïì phđa hûâng àưng
Hûáng cht phêën mùåt trúâi trïn mấ
Bi mùåt trúâi vûúng àêìy gốt chên
In nhûäng dêëu hoa hâi trïn sống
Anh mậi nghe tûâ àấy mâu sûúng mỗng
Bâi hất tònh u dêåy mưåt phûúng hưìng
Tûâ thã nâo v tr àậ sinh ra
Mâ sao mùåt trúâi mưëi ngây vêỵn trễ
Mâ sao anh àậ tûâ vẩn k
BỊNH NHÛÄNG TẤC PHÊÍM THÚ NƯÍI TIÏËNG 24

Bïn sưng nây anh àûáng hất mùåt trúâi lïn
Vêỵn ài hoâi trong cội vư biïn
Mùåt trùng lâ mẫnh gûúng riïng soi trấi àêët
Trấi àêët trưi nhû mưåt cấnh bêo dêu
Mùåt trúâi nhiïìu khi phêåp phưìng húi thúã
Mï man nhúá nhûäng tònh cêìu
Nhûäng hânh tinh ngêỵm rưìi thêëy lẩ
Bïình bưìng mâ vêỵn theo nhau
Anh vúái em, ûâ thò cng lẩ
Bïình bưìng cho túái mai sau.

Hoâng Ph Ngổc Tûúâng lâ mưåt trong sưë đt nhâ vùn viïët bt k nưíi
tiïëng úã nûúác ta vâi chc nùm nay. Bt k ca Hoâng Ph Ngổc Tûúâng hêëp dêỵn
ngûúâi àổc úã tđnh nhên vùn sêu sùỉc, nhûäng chiïìu kđch khấc nhau ca trđ tụå un
bấc vâ chêët Hụë huỵn hóåc, quën r. Àố lâ nhûäng trang viïët tâi hoa, tâi tûã, tâi
tònh. Thûåc ra, bt k Hoâng Ph Ngổc Tûúâng chđnh lâ ấng thú vùn xi cën
ht ngûúâi àổc. Cố àưåc giẫ úã Hâ Nưåi àậ cưng phu cùỉt tûâng cêu trong bt k nưíi
tiïëng "Ai àậ àùåt tïn cho dông sưng" ca anh xïëp lẩi thânh mưåt bâi thú rêët l th.
Ngoâi bt k, anh cố nhiïìu bâi thú hay àûúåc rêët nhiïìu àưåc giẫ thåc nhû "Àõa
chó bìn", "D nùm d thấng", "Dông sưng àúâi mể", "Àïm qua", "Bïình bưìng
cho túái mai sau" "Bïình bưìng cho túái mai sau" lâ bâi thú tònh hay vâ rêët lẩ
trong mẩch "thú bìn nh viïët ra tûâ mấu" (chûä dng ca Nguỵn Trổng Tẩo) ca
Hoâng Ph Ngổc Tûúâng trong vâi chc nùm nay!.
Ma hẩ nùm êëy, Hoâng Ph Ngổc Tûúâng vïì thùm Lïå Thu qụ vúå.
Àïm anh ng lẩi vúái mẫnh àêët àậ cho mònh tònh u cåc àúâi. Rẩng sấng, tiïëng
hất tûâ nhûäng con àô trïn dông sưng Kiïn Giang lâm anh choâng giêëc. Anh chẩy
ra Mi Viïët núi ngậ ba sưng, vâ bâng hoâng trûúác cẫnh tûúång thú mưång àểp nh-
û tranh thu mùåc ca Tâu:
Cố con thuìn trong sûúng trùỉng
Cố em chêo thuìn ấo trùỉng
BỊNH NHÛÄNG TẤC PHÊÍM THÚ NƯÍI TIÏËNG 25

Cố vêìng mùåt trúâi rûång sấng
Àố lâ nhûäng hònh ẫnh thûåc, rêët thûåc diïỵn ra trong mưỵi bíi sấng ma
hẩ úã trïn sưng Kiïën Giang mâ bêët cûá ai cng cố thïí kïí lẩi àûúåc. Bùỉt gùåp nhûäng
cẫnh tûúång bònh minh nh trong cưí tđch àố, Hoâng Ph Ngổc Tûúâng bõ húáp hưìn
vđa. Nhûäng hònh ẫnh àểp àố ài vâo têm hưìn thú ca anh trúã nïn vư cng xao
àưång vâ êën tûúång hún nhúâ nhûäng cùåp liïn tûúãng bêët ngúâ vâ th võ:
Cố con thuìn trong sûúng trùỉng
Bïình bưìng nhû mưåt cấnh chim
Cố em chêo thuìn ấo trùỉng

Xưn xao nhû trưën tòm
Cố vêìng mùåt trúâi rûång sấng
Bưìi hưìi nh mưåt trấi tim.
"Mùåt trúâi" bưìi hưìi nhû "mưåt trấi tim" lâ mưåt hònh tûúång lẩ, mưåt sûå so
sấnh bêët ngúâ mang lẩi hiïåu quẫ thêím m cao!.
Nhúâ th thåt so sấnh, liïn tûúãng àiïu lûuån nhûäng cẫnh thûåc vâ
thú àậ thânh ẫo, thânh mưång, cấi tẫ àậ biïën thânh cấi cẫm, cấi say dêỵn ngûúâi
àổc àïën mưåt trẩng thấi tònh cẫm múái: tònh u!. Cư gấi chêo thuìn trïn sưng
pht chưëc biïën thânh nâng tiïn nûä giûäa chưën bưìng lai tiïn cẫnh vúái nhûäng nết
àểp vâng son lêëp lấnh vâ cûåc k sang trổng "phêën mùåt trúâi trïn mấ", "bi mùåt
trúâi vûúng gốt chên", "dêëu chên thânh hoa hâi trïn sống"
Em chêo thuìn vïì phđa hûâng àưng
Hûáng cht phêën mùåt trúâi trïn mấ
Bi mùåt trúâi vûúng àêìy gốt chên
In nhûäng dêëu hoa hâi trïn sống
Trûúác hònh tûúång Nâng Thú lưång lêỵy sinh ra tûâ trấi tim mùåt trúâi êëy,
nhâ thú ca chng ta khưng thïí khưng thưí lưå rùçng mònh àậ u, rùçng tûâ àấy
lông mònh "Bâi hất tònh u dêåy mưåt phûúng hưìng"! êëy lâ logic tònh cẫm, logic
ca thú!