Truyện ngắn Phan Thanh Quế

TRUÅN NGÙỈN PHAN THANH QỤË 1

MC LC
NGÛÚÂI KHẤCH LẨ 2
HAI NGÛÚÂI BẨN 12
HAI CHÕ EM 31
MƯÅT LÊÌN VÂ MẬI MẬI 66
NỐ VÂ BA NỐ 69
BÂ MỂ VUI TĐNH 75
MA MÛA 87
DỊ T 94
LA HAI 106
NGÛÚÂI KHẤCH ÀÏËN PHÔNG TƯI 117
MAI 126

TRUÅN NGÙỈN PHAN THANH QỤË 2

NGÛÚÂI KHẤCH LẨ
Ngûúâi khấch êëy àậ àïën nhâ tưi khi khưng ai mong chúâ ưng cẫ.
Ưng àïën vâo bíi trûa. Vúå chưìng tưi vûâa ùn cúm xong, àang
ngưìi bïn bân ëng nûúác thò nghe cố tiïëng gộ cûãa rt rê. Tưi múã cûãa.
Trûúác mùåt tưi hiïån ra mưåt ngûúâi àân ưng gêìy gô, trấn nhùn nheo da
sẩm nùỉng. Ưng mùåc bưå àưì ni-phùng xanh bẩc phïëch, vai àeo chiïëc
ti cối àậ cố nhûäng lưỵ thng. Ưng lng tng hỗi tưi:
- Àêy cố phẫi lâ nhâ ch Thanh khưng ch?
Tưi sûãng sưët nhòn tûâ àêìu àïën chên ưng:
- Bấc hỗi anh Thanh cố viïåc gò?
Ưng lẩi bưëi rưëi nhòn tưi:
- Tưi lâ Chđn Hûúåc ch anh êëy.
Tưi àõnh giú tay nùỉm lêëy tay ưng, nhûng bêët giấc rt lẩi ngay:

- Chấu lâ Thanh àêy. Múâi ch vâo.
Ưng lùång lệ gêåt àêìu châo vúå tưi khi tưi giúái thiïåu ưng vúái cư êëy
rưìi ci xëng sê sể cúãi àưi dếp cao su, bỗ chiïëc ti cối úã gốc cûãa. Tưi
hỗi ưng dng cúm trûa ưng móm cûúâi cẫm ún, xin phếp ngưìi xëng
mưåt chiïëc ghïë bỗ trưëng àưëi diïån vúái ghïë tưi, kï sất bïn cûãa sưí nhòn
ra mưåt khoẫnh vûúân àêìy nùỉng vâ rúã gối thëc rï ra qën. Dấng ưng
r, ngú ngấc thêåt tưåi nghiïåp. Ưng àậ thay àưíi quấ nhiïìu sau bao
nùm dâi rùçng rùåc
Ngây tưi côn bô nhoâi ra àêët gâo rất cưí chûä a, b mâ chûä vêỵn bay
àêu mêët ưng àậ lâ mưåt thiïëu niïn mûúâi bưën tíi, cố dấng ngûúâi mêåp
mẩp sët ngây ưm gâ trổi ài lưng rưng khùỉp lâng. Lâng tưi lâ mưåt
lâng nghêo, nùçm hễo lấnh sất chên ni. Trong khấng chiïën chưëng
Phấp lâ vng tûå do, nhûng do àêët àai cùçn cưỵi nïn bâ con sưëng rêët
lam l. Quanh nùm sët thấng chó ùn cúm ghïë khoai, tûâ ngûúâi giâ
àïën con nđt, ai cng mùåc nhûäng bưå àưì xi-ta bẩc phïëch, chùçng àp
TRUÅN NGÙỈN PHAN THANH QỤË 3

nhûäng miïëng vấ. Ưng, bâ tưi, ba mấ tưi cng vêåy. Nhûng ch Chđn
thò lẩi khấc hùèn. Lâ con t, ch àûúåc cẫ nhâ chiïìu cûng, àôi thûá gò,
sùỉm cho thûá êëy. Bâ tưi phẫi mua lẩi ca mưåt ngûúâi tûâ vng tẩm
chiïëm vïì cho ch mưåt chiïëc ấo vẫi d hoa, mưåt cấi qìn gabacàin
thêåt oấch. Cố lêìn mưåt ngûúâi bn lêåu tûâ vng tẩm chiïëm vïì thò
thêìm gò àố vúái ch tưi, ch tưi thò thêìm vúái bâ tưi. Bâ tưi nối: "Mua
chiïëc rïë êëy â? Bêy giúâ ai lẩi àưåi. Bâ con hổ xò xâo chïët. Nhâ mònh
nghêo mể lo cho con vêåy lâ quấ rưìi. Con coi quanh àêy cố ai nhû con
khưng" Ch tưi dùçn dưỵi, àôi nhẫy xëng giïëng tûå tûã. Bâ tưi phẫi
chiïìu ch. Ch àưåi m nưìi nghïỵu nghïånh ài trong lâng ra dấng tûå
àùỉc giûäa nhûäng tiïëng xò xâo bâ tấn ca bâ con vưën ghết "àưì ngoẩi".
Sau nây nhiïìu lc tưi tûå hỗi, chùèng hiïíu vò sao ch khấc tđnh mổi
ngûúâi trong nhâ vưën cêìn mêỵn tùçn tiïån nhû vêåy. Cố phẫi do cẫ nhâ

cûng chiïìu ch, côn ch thò chó biïët lo cho mònh chùèng nghơ gò àïën
khố nhổc ca ngûúâi khấc, àûúng nhiïn tûå cho mònh lâ phẫi sûúáng
hún mổi ngûúâi? Tưi khưng rộ nûäa. Nhûng lc êëy, trûúác mùåt bẩn bê,
tưi rêët hậnh diïån vò cố mưåt ngûúâi ch "oấch xò dêìu", coi ưng nhû
ngûúâi bẫo trúå cho mònh.
Ch Chđn thûúâng dêỵn tưi ài chúi. Trûa trûa, chng tưi t têåp
dûúái bống mưåt cêy àa cưí th cố tấn rưång, rïỵ trưí lông thông tûâ thên
cêy xëng. Trïn thên cêy, quanh gưëc cêy, bâ con trong lâng lêåp
khấm, lêåp bân thúâ. Hổ coi gưëc àa nhû chưỵ linh thiïng nhêët lâng, núi
cố nhûäng võ thêìn ph hưå cho lâng. Vâo àêìu thấng, ngây rùçm, bâ con
thûúâng àem xưi àem chëi ra cng. Ch Chđn vâ anh sấu Trúå, bẩn
cng tíi rêët ùn rú nhau, r chng tưi chúi chổi gâ, àấ bống bùçng
giễ rấch cån rúm, rưìi vúái dấng vễ hng dng, trong khi chng tưi
núm núáp lo súå, hai ngûúâi xưng àïën bễ chëi, bưëc xưi ùn, cûúâi nhẩo
chng tưi lâ l thỗ àïë. Chng tưi tûác mònh, xưng vâo giânh giêåt, la ố
vang trúâi. Cho àïën lc cha mể rếo tïn tûâng àûáa, chng tưi múái dẩ
ran lïn, lc tc chẩy vïì nhâ. Ch Chđn Hûúåc àûáng chưëng hai tay
vâo hưng ngẩo nghïỵ cûúâi nhẩo l nhất gan chng tưi rưìi ưm gâ sang
thưn khấc. Cố lêìn, tưi nghe bâ tưi bẫo ch: "Chđn Hûúåc, mây lúán rưìi,
mây phẫi gip cha mể, anh chõ chûá sao cûá lưng rưng nhû con nđt
vêåy?". Ch tưi nối: "Cố cht con t, cẫ nhâ khưng lo àûúåc sao bâ" rưìi
cûúâi hò hò, ưm gâ ra ài. Bâ tưi nhòn theo lùỉc àêìu lêím bêím àiïìu gò
khưng rộ.
Vâo mưåt ngây cëi nùm 1954, cấi lâng qụ hễo lấnh sët chđn
nùm khấng chiïën chưëng Phấp khưng hïì thêëy mưåt thùçng àõch àậ
TRUÅN NGÙỈN PHAN THANH QỤË 4

xët hiïån nhûäng tïn lđnh ngy mùåc qìn bưën ti, àưåi m nưìi cố sổc
vâng sổc àỗ nghïnh ngang sc hïët hang cng ngộ hễm. Nhûäng tiïåm
rûúåu, nhûäng sông bẩc cng theo bûúác chên chng mổc lïn nhû nêëm

àưåc. Chùèng hiïíu bổn lđnh r rï ch nhû thïë nâo mâ sët ngây, ch
lï la úã cấc tiïåm rûúåu, cấc sông bẩc vúái bổn chng. Ch chó vïì nhâ
khi mưìm sùåc mi rûúåu, chên nam àấ chên chiïu hay nhûäng lc
thua bẩc, nùn nó bâ tưi xin tiïìn. Tưi thûúâng thêëy ưng tưi la mùỉng,
àêåp bân xư ghïë chûãi búái, côn bâ tưi thò vûâa tht thđt khốc vûâa rt
cấi àậy nhỗ trt trong ti ra àïëm nhûäng àưìng bẩc nhâu nất, àêỵm
mi mưì hưi tay, lến lt àûa cho ch. Thïë rưìi, tûå nhiïn nhûäng bưå bất
àơa kiïíu tûâ thúâi c k àïí lẩi, nhûäng chiïëc sûâng nai treo trïn tûúâng
àậ bay biïën àêu mêët. Ưng tưi câng ngây câng khưng chõu nưíi ch.
Cố lêìn, ưng la mùỉng, ch cậi lẩi, ưng àậ vung chưíi lïn àêåp vâo àêìu
ch àưëp àưëp. Tưi thêëy mùỉt ch vùçn lïn nhûäng tia mấu àỗ, trûâng
trûâng nhòn ưng. Vâ, mưåt bíi sấng, tưi thêëy ch cën trôn qìn ấo
lẩi, cùỉp vâo nấch khưng thêm châo ai, mùåt sûng sûng, bûúác ra khỗi
nhâ
Câng ngây, nhûäng cåc khng bưë, bùỉn giïët nhûäng ngûúâi tham
gia khấng chiïën c ca bổn Diïåm câng rưå lïn úã qụ tưi. Bâ con lưëi
xốm ai cng núm núáp lo súå sệ túái lûúåt mònh bõ bùỉn, bõ giïët. Ai cng
th thïë, úã nhâ, đt àïën thùm viïëng nhau. Mưåt hưm cố mưåt ngûúâi bâ
con ài chúå qån vïì thò thêìm vúái ưng bâ tưi: "Thùçng Chđn hû rưìi! Tưi
thêëy nố mùåc àưì lđnh ngy, àêìu chẫi àđt võt, cùåp kê bổn àơ ài ngoâi
phưë". Bâ tưi tht thđt khốc, côn ưng tưi thò àêëm tay rêìm rêìm xëng
bân, quất to lïn: "Tao tûâ! Tao tûâ! Tûâ nay thêëy mùåt nố lâ tao chếm!".
Thúâi gian trưi qua, xậ tưi àậ àûáng lïn àưìng khúãi. Cẫ xậ àûúåc
giẫi phống. Mổi ngûúâi hùng hấi tham gia cấc àoân thïí, àống gốp
àẫm ph cho cấch mẩng. Anh Sấu Trúå tham gia cấch mẩng tûâ trûúác
giúâ lâm xậ àưåi trûúãng. Tưi cng àûúåc vâo du kđch. Chng tưi vêån
àưång bâ con ài lưi kếo nhûäng ngûúâi thên àậ lêìm àûúâng lẩc lưëi trúã vïì
lâm ùn lûúng thiïån. Bâ tưi lổm cổm mô xëng thõ trêën àïí tòm ch.
Ch tưi nối: "Bâ vïì ài, tòm tưi lâm chi cho íng cưng, Tưi lâ àưì bỗ ài
rưìi. Ai cng khinh khi tưi hïët. Tưi cng khinh hïët, th hïët cấi lâng

Ph Sún khưën nẩn. Bâ bẫo vúái cấi thùçng Sấu Trúå, xậ àưåi xậ àiïëc gò
àố lâ àûâng r tưi vïì. Tưi mën nhùỉm gan nố vúái rûúåu àêy". Nghe
viïåc êëy Sấu Trúå bûåc bưåi nối:
- Nố hû lùỉm rưìi. Chó côn viïåc treo cưí nố lïn cânh àa thưi.
TRUÅN NGÙỈN PHAN THANH QỤË 5

Àng mưåt cấi, bổn àõch múã mưåt trêån cân lúán vâo xậ tưi. Chùèng
hiïíu thïë nâo mâ bổn chng lẩi nùỉm àûúåc nhûäng ngốc ngấch ca xậ.
Àưåi du kđch bõ àấnh giẩt, nhiïìu anh em chïët vâ bõ thûúng. Sấu Trúå
bõ thûúng nùång, may mâ àûa ài bïånh viïån kõp nïn cûáu àûúåc. Khi
àõch rt, chng tưi bùỉt àûúåc mưåt tïn t binh bõ thûúng nùång úã chên
phẫi. Hùỉn van xin àûúåc cûáu vâ khai rùçng: "Trêån nây do thiïëu y
Hûúåc mấch vúái cêëp trïn nhûäng àûúâng ài nûúác bûúác. Lc àưåi du kđp
bõ vêy, thiïëu y chó cho tưi mưåt ngûúâi cao cao gêìy gêìy nối: "Nố lâ tïn
cưång sẫn cưì, bùỉn nố ài!" Tưi run rêíy co rm ngûúâi lẩi. Thiïëu y àẩp
vâo ngûúâi tưi mưåt cấi, giêåt khêíu AR 15 lïn ngùỉm. Tïëng nưí lâm cho
tưi súå hậi bõt tai lẩi. Khi khối tan, tưi khưng thêëy ngûúâi gêìy gêìy
nûäa "
Thïë lâ àậ rộ. Ch tưi dêỵn àõch àïën tân phấ qụ mònh.
Tûâ àố tưi khưng nghe tin tûác gò vïì ch nûäa.
Ưng bâ tưi chïët tûâ lêu. Trûúác khi chïët vêỵn àau àấu vò cố mưåt
ngûúâi con "phẫn qëc". Cha mể tưi àậ giâ, hiïån àang úã qụ, bìn bậ
vò cố mưåt thùçng em xêëu xa.
Tûâ ngây giẫi phống àïën nay, bao nhiïu ngûúâi cố bâ con tûâ miïìn
Bùỉc vïì, tûâ chiïën khu xëng àoân t ïm êëm. Bao nhiïu ngûúâi lêìm
àûúâng lẩc lưëi, bao nhiïu ngûúâi àối khưí vò sûå tân phấ ca thùçng àõch
phẫi ra ài lâm ùn xa àang lêìn lûúåt trúã vïì. Chó cố ch tưi lâ bùåt vư
êm tđn. Ưng chïët rưìi? Ưng ài M rưìi? Khưng ai côn mong chúâ ưng
nûäa. Ưng vïì chó rùỉc rưëi thïm. Vêåy mâ bûäa nay ưng vïì, ưng àang
ngưìi úã nhâ tưi, chấu råt ưng. Ưng vïì lâm gò? Nhúâ vẫ chùng? Cêìu

cûáu chùng? Nïëu mën àûúåc bẫo lậnh, ên xấ, ưng phẫi vïì tûâ lêu kia
chûá, sao bêy giúâ múái vïì? Tưi lâ chun viïn ca vùn phông tónh y.
Tûâ ngây giẫi phống àïën nay, bao nhiïu bâ con xa gêìn, lâng xốm àïën
nhúâ tưi gip àúä: khiïëu nẩi, nhúâ lâm àún kiïån tng, xin mua vêåt liïåu,
xin bẫo lậnh, minh oan. Tưi cưë gùỉng giẫi quët cho cố l cố tònh.
Nhûng phẫi nối, nhûäng viïåc êëy cng gêy cho tưi khưng đt phiïìn hâ.
Bêy giúâ àïën lûúåt ưng ch tưi. Tưi ngưìi im, chúâ àúåi. Vûâa lc êëy, vúå tưi
xin phếp ưng ài lâm. Ưng hỗi tưi:
- Anh cố ài lâm khưng?
- Khưng, chiïìu nay chấu nghiïn cûáu tâi liïåu úã nhâ.
Ưng lùång lệ tûâ tûâ qën mưåt àiïëu thëc múái, tûâ tûâ chêm lûãa ht
rưìi hỗi nhỗ:
TRUÅN NGÙỈN PHAN THANH QỤË 6

- Anh cố bao giúâ kïí cho cư êëy nghe vïì tưi khưng?
- Khưng,
- Thïë thò tưët.
Tưi cẫm thêëy sưët råt, mong cho ưng ài vâo cêu chuån. Nhûng
ưng cûá chêåm rậi rđt cho k hïët àiïëu thëc rưìi múái lïn tiïëng:
- Tưi tûâ Bònh Tuy vïì
Ưng ngûâng lẩi mưåt lất. Mùåt cùng thùèng. Nhûäng nïëp nhùn bưỵng
dưìn t cẫ lẩi úã ài mùỉt:
- Tưi nhúâ anh mưåt viïåc
Tưi cẫm thêëy mùåt mònh àang tấi dêìn, nhûng vưåi nghiïng tai tỗ
lùỉng nghe. Ưng liïëc nhòn tưi thêåt nhanh rưìi nhòn ra khoẫnh vûúân
phđa ngoâi cûãa sưí chối chang nùỉng gùỉt, àưi mùỉt trưng thêåt bđ êín.
Ưng hỗi nhû nùỉm àûúåc nghơ ca tưi:
- Anh nghơ tưi vïì àêy àïí nhúâ vẫ lâm phiïìn anh?
Tưi gûúång cûúâi:
- Cố phiïìn gò àêu?

Ưng nhòn thùèng vâo mùỉt tưi, giổng trêìm hùèn xëng:
- Phiïìn lùỉm chúá. Mưåt ngûúâi nhû tưi cố hẩi cho l lõch anh lùỉm.
Tưi nghơ thïë nhûäng vêỵn mën gùåp anh, mong anh thưng cẫm.
Ưng lùỉc àêìu rưìi nối tiïëp:
- Tưi biïët bêy giúâ vïì xậ, gùåp ai chùỉc cng khinh tưi. Àiïìu êëy
àng thưi. Vêåy mâ tưi vêỵn cûá mën gùåp anh, khưí vêåy àố - Ưng im
lùång mưåt cht rưìi nối tiïëp - Tưi mën têm sûå vúái mưåt ngûúâi råt
thõt. Chùèng hiïíu sao, trïn àúâi nây cố nhûäng lc nhû vêåy àố. Tưi
phẫi múã àêìu cêu chuån sao àêy? Cố lệ tûâ lc tưi bỗ nhâ ra ài. Hưìi
múái ra ài, tưi ngúä mònh bỗ ài nhû vêåy lâ n hng lùỉm. Nhûng sau
nây nghơ lẩi, àố lâ chuån hïët sûác xêëu hưí. Xêëu hưí quấ, cha mể, anh
em, lâng xốm khinh bó nïn phẫi ra ài. Tưi ra thõ trêën, lang thang,
kïët bê vúái ti xêëu, ùn cùỉp, nhêåu nhểt. Bổn lđnh qån thûúâng cho
tiïìn tưi, r tưi vâo chưỵ sa àổa. Tưi biïët gia àònh, lâng xốm câng
khinh tưi nhûng tưi khưng biïët cấch nâo thoất ra, cố lệ tưi ëu àëi
quấ, hû hỗng quấ. Chùèng ai khun tưi, nối mưåt lúâi êu ëm vúái tưi.
Tưi àêm ra th ghết têët cẫ. Tưi thêëy con àûúâng trẫ th lâ ài lđnh
ngy. Cho àïën khi Sấu Trúå bẫo mể tưi, bâ nưåi anh xëng gổi tưi vïì
TRUÅN NGÙỈN PHAN THANH QỤË 7

thò tưi súå anh ta nhûã tưi vâo bêỵy, chúá chùèng tha thûá cho tưi àêu. Àậ
trốt thò phẫi trết. Tưi hùm dổa lẩi Sấu Trúå. Vâ khi biïët anh ta àôi
treo cưí tưi lïn cânh àa lâng thò tưi câng cùm anh ta. Tưi lûåa thúâi cú
àïí cho anh ta biïët tay. Lêìn êëy, tưi trònh vúái cêëp trïn ca tưi múã mưåt
trêån cân vïì xậ, tưi chó cho mổi ngốc nghấch bưë trđ qn vò xậ mònh
lâ xậ ven ni cưång sẫn hay tr ng. Tưi rêët mûâng vò cố dõp cho dên
Ph Sún biïët tay "Chđn Hûúåc". Chđnh lêìn êëy, cấnh tưi àng phẫi
cấnh Sấu Trúå. Cấnh êëy, du kđch mỗng nïn bõ chng tưi bao vêy.
Chng tưi tiïu diïåt hổ gêìn hïët vâ dưìn hổ lẩi mưåt gô àêët. Tưi biïët
Sấu Trúå chó huy cấnh nây vò anh ta cûá choang choấc hư xung phong.

Tưi giú tay lâm loa gổi:
- Tïn Sấu Trúå vâ bổn du kđch àêìu hâng sệ àûúåc Chđn Hûúåc nây
tha chïët cho.
Sấu Trúå quất:
- Chđn Hûúåc hẫ? Mây gổi tao àêìu hâng hẫ? Àưì phẫn qëc! Àưì
chố àễ! Hâng nê!
Anh ta àûáng thùèng ngûúâi bùỉn vïì phđa mưåt phất sng. Sng
mấu, tưi bẫo mưåt thùçng lđnh bùỉn lẩi anh ta. Cố lệ nghe cấi giổng
hnh dng ca anh ta mâ nố run lêíy bêíy. Tưi giêåt sng vâ bốp cô
tưi thêëy Sấu Trúå ngậ xëng. Tưi tûúãng Sấu Trúå chïët rưìi. Tưi húi hẫ
dẩ: "Mây côn treo cưí tao lïn cânh àa nûäa khưng?". Nhûng vûâa nghơ
túái àố tûå dûng tưi thêëy súå, súå run cẫ ngûúâi, khưng biïët vò sao. Tưi
bưỵng nghe àẩn nưí, tiïëng la hết, tiïëng h mổi núi. Tưi bỗ chẩy. Tưi
chẩy, chẩy mậi vâ ngậ xëng ngêët ngay khi chên vêëp phẫi mưåt vêåt
gò àêëy. Khi tónh dêåy, tưi thêëy mònh nùçm ngay dûúái gưëc àa lâng.
Thông xëng àêìu tưi lâ nhûäng chiïëc rïỵ lng lùèng nhû nhûäng súåi dêu
treo cưí. Quanh tưi, cânh lấ xò xâo rêët lẩ, hònh nhû cố tiïëng h êm
êm nghe nhû chùèng phẫi tiïëng ngûúâi mâ tiïëng ca nhûäng hưìn ma.
Tưi rúån cẫ ngûúâi, chên tay run lêíy bêíy. Tưi cưë gùỉng lïët khỗi gưëc àa
nhûng khưng lïët nưíi. Bưỵng tưi thêëy cố ngûúâi xưëc tưi dêåy: "Trúâi, thiïëu
y! Thiïëu y bõ trng giố â? Ti du kđch bõ tiïu diïåt rưìi. Ti em
thêëy khưng cố chuån gò mâ tûå nhiïn thiïëu y chẩy lâm ti em chẩy
theo. Giúâ àûa em cộng vïì ".
Tûâ àố tưi kinh hậi cấi lâng Ph Sún, cấi cêy àa ca lâng ta. Tưi
mën qụn ài, nhûng cấi cêy àa cố nhûäng chiïëc rïỵ lông thông nhû
nhûäng súåi dêy treo cưí cûá theo tưi cẫ trong giêëc mú.
TRUÅN NGÙỈN PHAN THANH QỤË 8

Tưi xin chuín àïën mưåt àún võ àống úã Cưng Tum.
Vâo ma hê nùm 1965, àún võ tưi bõ bao vêy úã mưåt lâng bïn

sưng Àak Bla. Hai bïn àấnh nhau dûä dưåi. Tưi bõ thûúng vâ sau nây,
khi àûúåc giẫi thoất phẫi cûa mêët mưåt chên. Àng ra, nhû nhûäng
ngûúâi khấc thò xin vïì qụ hûúng, nhûng tưi thò tưi xin vâo Bònh
Tuy, vò sao anh biïët rưìi. Hưìi bêëy giúâ, Bònh Tuy lâ núi cố nhiïìu bâ
con úã miïìn Trung phẫi bỗ qụ hûúng bõ tân phấ vâo lâm ùn. Tưi
nhêåp cåc vúái hổ. Tưi nối tưi bõ tai nẩn, cha mể bõ chïët, nhâ cûãa bõ
tân phấ, nïn vâo lâm ùn. Chùỉc anh sệ hỗi vò sao tưi khưng khai bấo
lâ thûúng phïë binh àïí lậnh lûúng mâ sưëng cố sûúáng hún khưng. Lc
àố thûúng phïë binh ngy cố nhiïìu quìn lúåi lùỉm mâ. Nhûng tưi, tưi
khưng mën nghơ àïën cấi c nûäa. Tưi mën bùỉt àêìu lẩi cåc àúâi
mònh, nhû mổi ngûúâi, lâm viïåc vâ sưëng lûúng thiïån. Tưi tha thiïët
nhû vêåy.
- Àïí ch trấnh dơ vậng?
- Àng. Anh nối àng.
Ưng lẩi cêìm ti thëc, qën mưåt àiïëu thêåt bûå, nhûng chó ht cố
mưåt húi àậ àûa tay di mậi di mậi xëng cấi gẩt tân. Mùỉt ưng
chùm ch nhòn tay ưng, dûúâng nhû cấi viïåc di tân thëc lâ cấi viïåc
àấng kïí trong lc nây. Tưi àùm àùm nhòn ưng. Bêët giấc, ưng ngêíng
lïn nhòn tưi, nối tiïëp, nhû nậy giúâ ưng àang nghiïìn ngêỵm nghơ ca
tưi mâ ưng àậ nùỉm àûúåc:
- Chùỉc anh nghơ tưi súå cấch mẩng trõ tưåi nïn phẫi nối dưëi bâ con
chûá gò. Khưng, tưi khưng súå. Mưåt thùçng bẩt mẩng nhû tưi, àậ ài lđnh
lâ cêìm chùỉc cấi chïët trong tay, àa dúän vúái cấi chïët nhû thïë mâ
khưng súå, hëng hưì chi àậ thânh mưåt thùçng thûúng phïë binh mâ súå
cấi gò. Tưi biïët lâ úã chïë àưå nây cng vêåy, ai núä ài bùm vùçm bổn
thûúng phïë binh, mưåt l bỗ ài rưìi. Nhûng àng lâ tưi chấn mổi sûå
tưi àậ lâm rưìi, tưi khưng mën nghơ àïën nố nûäa. Chùèng biïët nố xët
phất tûâ chưỵ nâo nhûng àng lâ nhû thïë àố. Khi ngûúâi ta àậ lao vâo
mổi sûå rưìi, àậ ct mưåt cấi giô rưìi, thò tûå nhiïn mònh thêëy thûúng
mònh vâ chấn hïët, chó mën sưëng lûúng thiïån lâm ùn thưi chùèng

côn ham hưë cấi gò hïët.
Thïë lâ côn mưåt sưë tiïìn dânh dm, tưi múã quấn chûäa xe àẩp
Tưi sưëng cư àưåc nhû mưåt cấi bống, ai nhúâ thò lâm, khưng mën thên
vúái ai. Chó mën qụn dơ vậng ài. Àưëi vúái àân bâ, tưi cng khưng àïí
TRUÅN NGÙỈN PHAN THANH QỤË 9

, vò tưi nghơ tưi quê ct rưìi. Thïë mâ, mưåt hưm, cố mưåt bâ c úã nhâ
bïn cẩnh bõ àau bng thưí tẫ. Nhâ êëy chó cố hai mể con, bâ vâ mưåt cư
con gấi. Cư chẩy sang nhúâ tưi gip àúä. Tưi cố thëc, cho ëng, bâ c
khỗi. Bâ rêët thûúng tưi. Cư gấi thêëy cẫnh lễ loi cng thûúng tưi.
Chng tưi cûúái nhau. Cố con cấi, tưi cẫm thêëy vui trúã lẩi, mổi thûá
cng phai dêìn ài.
Miïìn Nam àûúåc giẫi phống. Bâ mể vúå tưi mën vïì qụ úã Bònh
Àõnh. Nhûng tưi khưng mën vïì, lêëy cúá úã àêy àêët tưët dïỵ lâm ùn.
kiïën ca tưi trng vúái kiïën ca ưng anh vúå tưi. Ưng ài cấch mẩng
mâ tưi khưng biïët, giúâ lâm bđ thû huån y.
Vng tưi ngây câng sêìm ët. Bâ con úã àêy lâm ùn ngây mưåt
khấ lïn. Bâ con úã cấc núi vâo àêy xêy dûång vng kinh tïë múái ngây
câng thïm àưng vui. Xậ tưi bùỉt àêìu thânh lêåp húåp tấc xậ. Cấc ưng úã
xậ thêëy tưi chùm chó, lûúng thiïån, lẩi lâ em rïí ưng bđ thû huån y
nïn cûã tưi lâm ch nhiïåm. Tưi khưng nhêån, bẫo mònh bõ ct chên,
ëu sûác. Hổ ếp quấ, ưng anh vúå tưi cng la rêìy nïn tưi nhêån. Phẫi
nối, àêìu ốc tưi cng nhanh nhển. Tưi tưí chûác sẫn xët la, trưìng cêy
cưng nghiïåp, phất triïín chùn ni, lâm nghïì tiïíu th cưng. Mổi
ngânh àïìu têën túái. Húåp tấc xậ tưi tûå nhiïn nưíi bêåt lïn. Hïët huån
rưìi túái tónh khen. Tưi cng àûúåc nhiïìu giêëy khen. Cûá mưỵi lêìn bêìu
ban ch nhiïåm, tưi xin rt nhûng bâ con cûá bêìu mậi, cûã mậi. Tưi
àânh nhêån. Àang vui thò àưåt nhiïn
- Cố ngûúâi tưë cấo ch? - Tưi hỗi.
Ưng cûúâi mùåt nhùn nheo, àau khưí:

- Khưng phẫi. Hổ àïì nghõ tưi lâm sú ëu l lõch, khai rộ qụ
quấn, tưng tđch àïí hổ cho ngûúâi ài àiïìu tra kïët nẩp Àẫng. Dêỵu sao
mưåt ch nhiïåm cố thânh tđch nhû tưi thò nïn àûáng úã trong hâng ng
Àẫng. Lc àêìu tưi tûâ chưëi, bẫo mònh sûác ëu, u cấch mẩng lâ à
rưìi, vâo Àẫng cng khưng cưëng hiïën àûúåc bao nhiïu. Nhûng ưng
anh vúå la rêìy tưi quấ, tưi àânh th thêåt. Ưng bûåc mònh vò lêu nay
tưi khưng nối ra tung tđch ca tưi, nhûng rưìi an i:
- Thưi àûúåc, dûúång trûúác àêy cố tưåi nhûng tûâ lêu nay àậ ùn nùn
lâm ùn, giúâ cố thânh tđch, dûúång chûa vâo Àẫng cng àûúåc, nhûng
viïåc lo ngẩi úã qụ hûúng thò tưi sệ gip
Chùèng biïët anh êëy gip thïë nâo mâ mưåt thúâi gian sau tưi àûúåc
thû Sấu Trúå thay mùåt Àẫng y vâ y ban xậ bẫo anh êëy mûâng cho
TRUÅN NGÙỈN PHAN THANH QỤË 10

tưi tiïën bưå, múâi vïì qụ chúi, mổi ngûúâi khưng nhùỉc chuån c àêu
Tưi cng vui vui, nhûng cng ngẩi . Tưi mën vïì thùm lẩi qụ cha
àêët tưí nhûng cûá lêìn lûäa, lêìn lûäa hoâi. Thò àng mưåt cấi, thấng qua,
trïn àõnh cho con tưi ài hổc nûúác ngoâi vò em nố thi àiïím cao. Hổ
àôi tưi phẫi ghi rộ l lõch cho nố, cố chûáng nhêån ca y ban xậ. Lêìn
nây thò vúå tưi thc ếp ghï quấ. Bẫ àưång viïn tưi ài, vò chùèng cố
chuån gò àêu, anh Sấu Trúå àậ bẫo àẫm rưìi
Ưng àûáng dêåy àïën bïn chiïëc ti cối, rt ra mưåt chiïëc cùåp ba
dêy, àem àïën giúã cho tưi xem nhûäng giêëy khen, bùçng khen ca ưng.
Àêëy lâ nhûäng túâ chûáng nhêån tû cấch ưng trong nhûäng nùm qua.
- Bêy giúâ ch ngẩi ài mưåt mònh vïì xậ
- Khưng! Khưng phẫi. Tưi àậ xëng xe vâ àậ rệ àïën lâng mònh
rưìi. Têm trẩng tưi cố rt rê, nhûng qua thû anh Sấu Trúå tưi hiïíu
mònh àûúåc khoan hưìng. Thïë nhûng khi thoấng thêëy bống cêy àa
lâng, côn sốt lẩi sau bao bom àẩn, cây i, thò tûå nhiïn chên tay tưi
bưỵng run run k lẩ. Têët cẫ mổi cấi tûúãng qụn rưìi bưỵng quay lẩi. Tưi

toất mưì hưi lẩnh, phẫi ngưìi nghó, khưng bûúác tiïëp àûúåc nûäa. Tưi rt
thëc ra qën ht, nhûng tay run khưng qën àûúåc. Tưi cẫm thêëy
cấi bống àa lâng lûâng lûäng nhû lâng mònh qua bao biïën thiïn vêỵn
àang àûáng àố hỗi tưåi tưi. D anh Sấu Trúå vâ bâ con cố ên xấ cho tưi,
nhûng lâm sao tưi qụn àûúåc nhûäng tưåi lưỵi mònh àậ gêy ra. Anh ẩ,
tưi nghơ, con ngûúâi ta ai cng cố lc sai lêìm, miïỵn mònh biïët nhêån
ra vâ cưë gùỉng sûãa chûäa. Nhûng mònh tûå kiïìm chïë àïí trấnh nhûäng
sai lêìm thò vêỵn tưët hún. chng ta sệ trấnh àûúåc biïët bao àiïìu dùçn
vùåt àau khưí mâ àấng ra khưng phẫi cố. Hëng hưì, nhûäng viïåc mâ
tưi gêy ra lâ nhûäng tưåi ấc chûá khưng côn lâ nhûäng sai lêìm nûäa. Túái
chûâng nây tíi rưìi, bao nhiïu nùm gấc tay lïn lïn trấn nhiïìu rưìi,
câng ngây tưi câng thêëy rùçng nhûäng tưåi ấc khưng cố dõp sûãa chûäa
àûúåc. Cho nïn, con ngûúâi khưng àûúåc phếp gêy nïn tưåi ấc. Hùçng
àïm, tưi cûá nùçm suy nghơ mâ khưng cùỉt nghơa nưíi vò sao, cố nhûäng
kễ lẩi coi viïåc ài gêy tưåi ấc nhû nhûäng thối quen hâng ngây. Câng tïå
hún nûäa, hổ nêng nố lïn thânh triïët l sưëng. Nối ra nhûäng viïåc trïn,
xin anh àûâng cûúâi tưi nghe búãi tưi àậ gêy tưåi ấc rưìi, giúâ lẩi nối
chuån nây nhû lâ àïí cưë tònh coi mònh lâ "tiïën bưå", hông xụ xoa tưåi
ấc ca mònh, mong cấch mẩng bỗ qua. Khưng phẫi thïë àêu. Tưi thûåc
tònh dùçn vùåt, àau khưí. Àiïìu bùỉt tưi suy nghơ hún, dùçn vùåt hún lâ
viïåc con tưi àûúåc cấch mẩng chiïëu cưë cho ài hổc nûúác ngoâi, múã ra
TRUÅN NGÙỈN PHAN THANH QỤË 11

mưåt con àûúâng múái cho nố. Trúâi úi, con tưi, con tưi chúá khưng phẫi
con ai àêu anh â-ưng bưỵng thưët lïn nhûäng lúâi qúån thùỉt nghe àïën xế
råt-Con tưi, con ca mưåt thùçng àậ gêy tưåi ấc, khưng phẫi cẫnh àúâi
cha ùn mùån àúâi con khất nûúác, mâ àûúåc nhûäng ngûúâi ngây xûa bõ
cha nố cêìm sng bùỉn, bêy giúâ lẩi nêng àúä nố, cûu mang nố. Tưi hy
vổng cåc àúâi nố sệ sấng sa hún àúâi tưi, ti nố sệ khưng lùåp lẩi
nhûäng lưỵi lêìm mâ cha nố àậ mùỉc phẫi. Búãi ti nố àûúåc êëp iu trong

chïë àưå múái. Àưi lc tưi cûá ao ûúác giấ mònh cng àûúåc nhû ti nố,
àûúåc trễ lẩi àïí bùỉt àêìu tûâ àêìu, nhûng tưi àậ giâ rưìi Câng nghơ tưi
câng thêëy trûúác kia mònh thêåt lâ thêåt lâ - Ưng rt khùn tay chêåm
rậi lau nhûäng giổt nûúác mùỉt chúåt ûáa ra trong àưi mùỉt ca ngûúâi giâ
rưìi nối tiïëp, giổng thò thêìm - Thïë lâ, anh biïët khưng? Tưi khưng dấm
vïì lâng nûäa mâ cûá quay lui, quay lui rưìi bỗ chẩy ra àûúâng qëc lưå
nhû bõ ma àíi. Ngây xûa, cng nhû thïë, tưi bõ ấm ẫnh búãi cấi cêy
àa lâng cố nhûäng rïỵ lông thông nhû nhûäng vông dêy treo cưí mâ bỗ
ài xa. Nhûng mậi mậi nố vêỵn theo tưi àïën cëi àúâi.
Tưi ngêín ngú àûáng bïn àûúâng àốn xe. Nhûng tưi khưng ài àûúåc
búâi vò hổ àôi vế chúå àen quấ cao. Tưi khưng àânh ra bïën xe Àâ Nùéng
àïí mua vế chđnh thûác. Nhûng anh biïët khưng, tònh trẩng xe cưå ca
mònh mưỵi ngây mưåt khố. Tûâ Sâi Gôn ra àêy, tưi chúâ xe mêët àïën nùm
ngây, côn bêy giúâ, úã àêy tưi àậ chúâ hai ngây rưìi. Hổ bấn cho nhûäng
con bn "cố giêëy ûu tiïn" Chúâ mậi, sưët råt, tưi bưỵng nhúá ai àố àậ
nối anh lâm úã tónh y, tưi àïën àêy. Hổ chó nhâ anh úã àêy. Tưi
mën
Ưng àưåt ngưåt ngûâng kïí, àûa tay cêìm ti thëc àang àùåt úã mùåt
bân lïn, nhûng khưng qën ht mâ lẩi àïí lẩi chưỵ c. Tưi nhòn ưng
vâ chúåt cẫm thêëy, ưng vûâa hế múã cho tưi nhòn thêëy nhûäng gò àậ diïỵn
ra trong ưng, trong nhûäng ngûúâi nhû ưng, côn sêu xa vâ lúán lao hún
nhiïìu nhûäng gò mâ trûúác àêy tưi chó biïët qua cấc hưì sú bấo cấo. Lc
nây thò tưi hoân toân tin rùçng ưng àïën àêy chó àún giẫn vò mưåt nhu
cêìu êëy, nhu cêìu mën àûúåc mưåt ngûúâi råt thõt hiïíu mònh
Tûâ chưëi viïåc tưi múâi ưng nghó lẩi vâ khưng chõu àïí tưi àûa tiïỵn,
ưng khấch giú tay bùỉt tay tưi rưìi bûúác nhanh ra khỗi phông. Tưi
àûáng trïn gấc nhòn theo, thêëp thoấng dấng gêìy gêìy ca ưng vúái mấi
àêìu súám ngẫ bẩc vò àậ trẫi qua nhiïìu dùçn vùåt trong cåc àúâi, lêỵn
vâo nhûäng tưëp ngûúâi vâ xe cưå giûäa dậy phưë vông vo, àang ra con
àûúâng chđnh

TRUÅN NGÙỈN PHAN THANH QỤË 12

HAI NGÛÚÂI BẨN

Nghïì lâm bấo cho phếp tưi cố àiïìu kiïån ài àêy ài àố, gùåp àûúåc
nhiïìu loẩi ngûúâi, nghe àûúåc nhiïìu cêu chuån, vui cố, bìn cố.
Nhûng cố mưåt cêu chuån cûá lâm cho tưi suy nghơ mậi, khưng thïí
nâo cùỉt nghơa nưíi.
Dẩo nùm 1971, tưi àûúåc cấc anh ph trấch túâ bấo Qn khu cûã
vïì cưng tấc tẩi xậ Lên V. Àêy lâ mưåt xậ anh hng úã vng sêu.
Mën àïën xậ Lên V phẫi vûúåt qua ba trc àûúâng: àûúâng xe lûãa,
àûúâng sưë mưåt vâ àûúâng nưåi tónh. Tûâ cùn cûá huån àưåi ài àïën Lên V
phẫi ài mêët hai ngây. Ngây àêìu, tưi theo giao liïn ài tûâ huån àưåi
àïën mưåt rûâng cêy, sất àûúâng xe lûãa chúâ àïm àïën vûúåt qua. Sau àố
nghó lẩi úã àưåi du kđch xậ Lên Hâ. Àïm hưm sau vûúåt tiïëp hai trc
àûúâng nûäa múái àïën Lên V. Lên V nùçm sất biïín. Trûúác àêy, vng
nây lâ mưåt rûâng dûúng xanh mất. Nhûng sau nây, do nhiïìu lêìn cân
quết vâo xậ bõ àau àôn ca du kđch, nïn bổn àõch cùm tûác thẫ hâng
têën bom, cây i hâng chc lûúåt, giúâ àêy chó côn lâ mưåt bậi sa mẩc
hoang vu, cất bỗng chấy hûâng bûåc trong nùỉng. Bâ con bõ chng dưìn
vâo nhûäng khu têåp trung hay chẩy tẫn mất vâo thânh phưë. Àưåi du
kđch phẫi vi mònh trong nhûäng bi cỗ lng mổc ven búâ mưåt con
sưng nhỗ. Àưi lc phẫi chuín àïën úã dûúái nhûäng lm dûáa dẩi hóåc
chưn mònh dûúái nhûäng àưång cất bỗng. Bổn giùåc àống nhiïìu àưìn bưët
úã trong xậ, ln múã nhûäng cåc lng sc.
Tưi hôa nhêåp vâo àưåi du kđch rêët nhanh. Àún võ cố khoẫng
mûúâi hai ngûúâi, hêìu hïët lâ nûä, xêëp xó trïn dûúái hai mûúi, cng lûáa
tíi tưi. Vò thïë, sët ngây, cấc cư cûá vêy lêëy tưi mâ trïu trổc anh
"nhâ bấo". Phẫi nối, tưi khưng àểp trai, nhûng àûúåc cấi gổn gâng,
linh hoẩt vâ vui tđnh. Tưi cng sinh hoẩt, cng ài phc kđch vúái hổ.

Ngûúâi chó huy àưåi du kđch lâ ch Tấm, tíi ngoâi nùm mûúi, dấng
ngûúâi to ngang, tiïëng nối oang oang nhû vưën cố úã nhûäng ngûúâi miïìn
TRUÅN NGÙỈN PHAN THANH QỤË 13

biïín. Sau ch lâ hai chõ bùçng tíi nhau, khoẫng ba mûúi: àố lâ chõ
Têm vâ chõ Lậm. Chõ Têm ngûúâi dong dỗng cao, da ngùm àen côn
chõ Lậm to ngang, thêëp ngûúâi nhûng nûúác da lẩi trùỉng trễo. Hai
ngûúâi rêët thên nhau. Cẫ hai chõ àïìu chûa cố chưìng. úã àêy mưåt thúâi
gian, tưi àûúåc hai chõ nhêån lâm em ni.
Hai chõ thûúâng kïí vúái tưi rùçng, nhâ hổ chó cấch nhau mưåt hâng
râo bưng bt. Tûâ nhỗ, hai ngûúâi àậ cng nhau chúi nễ, cng r
nhau ài bùỉt công. Lúán lïn, hổ cng sinh hoẩt mưåt chi àoân, cng
vâo du kđch xậ. Chõ em trong àưåi thûúâng cûúâi bẫo: "Hổ nhû hai vúå
chưìng", búãi lc vâo lâng, khi ài phc kđch, hổ ln úã bïn nhau. Sau
nhûäng lc cưng tấc, hổ thûúâng ngưìi bùỉt chêëy cho nhau, rưìi ưm nhau
ng. Cẫ hai chõ àïìu cố thânh tđch diïåt giùåc nhûng chõ Têm trưåi hún.
Tđnh chõ lẩi hiïìn lânh, bện lện, khiïm nhûúâng hún.
Chõ em du kđch kïí rùçng: Cố mưåt lêìn, hai chõ cng ch Tấm
chưn ngûúâi trïn mưåt àưång cất àïí sùn trûåc thùng M. Hổ nùçm tûâ
sấng súám cho àïën trûa. Trúâi mưỵi lc mưåt nùỉng. Ngûúâi hổ nhû bõ
rang trong cất. Ai cng mïåt mỗi, bûát rûát. Hổ àõnh quay vïì thò thêëy
mưåt àân trûåc thùng tûâ phđa biïín bay vâo. Nố nghïnh nghïnh ngấo
ngấo nhôm ngố khùỉp núi. Mưåt chiïëc bay thêëp trïn àưång cất. Chõ
Têm giú sng bùỉn liïìn ba phất. Nố pht chấy, chi xëng àưång cất
bïn cẩnh. Lêåp tûác chõ Lậm bùỉn bưìi phất nûäa. Chuån nhû vêåy mâ
khi vïì, chõ Lậm lẩi nối chõ lâ ngûúâi bùỉn àêìu tiïn. Chi Têm bẫo vúái
cẫ àưåi:
- Àng rưìi, Lậm bùỉn trûúác. Thânh tđch àố lâ ca Lậm.
Vưën biïët chõ Têm khiïm tưën hay nhûúâng thânh tđch cho bẩn,
ch Tấm nối:

- Bêy giúâ ta sệ xûã. Chđnh tao thêëy con Têm bùỉn trûúác. Àêy lâ
cưng ca Têm.
- Lậm bùỉn trûúác chúá - Chõ Têm bïnh vûåc.
- Im ài. Chuån rộ râng mâ cậi tao - Ch Tấm bûåc tûác.
Mưåt lêìn khấc, hổ phc giùåc bïn mưåt bậi dûáa dẩi. Hưm êëy, bổn
àõch tûâ trïn bưët xëng ba thùçng, trong àố cố mưåt thùçng àeo ưëng
nhôm, cố lệ lâ chó huy. Tïn nây ngậ qu xëng. Hai thùçng kia bỗ
chẩy mưåt àoẩn rưìi bùỉn lẩi. Àưåi du kđch àíi theo. Chi Têm bõ trng
mưåt viïn àẩn vâo bùỉp chên nïn phẫi nùçm lẩi giûäa àûúâng. Mưåt lc
TRUÅN NGÙỈN PHAN THANH QỤË 14

sau, hổ diïåt àûúåc hai tïn kia vâ àûa tïn chó huy bõ thûúng vïì cùn cûá
ca àưåi du kđch. Trong mưåt cåc hổp bònh cưng. Chõ Lậm nối:
- Viïåc bùỉn àûúåc thùçng chó huy lâ cưng ca tưi. Tưi àậ bùỉn qu
nố xëng vâ xưng túái bùỉt nố.
- Àng rưìi. Tưi thêëy Lậm nưí sng vâ chẩy àïën chưỵ àố àêìu tiïn.
Lc êëy, tưi bõ thûúng nïn khưng lâm gò àûúåc - Chõ Têm ph hổa.
Cố biïët bao nhiïu chuån na nấ nhû vêåy mâ tưi àûúåc chõ em du
kđch kïí cho nghe. Khưng rộ thûåc hû thïë nâo. Cố thïí hổ thûúng chõ
Têm hún vò chõ ùn nối nhỗ nhể côn chõ Lậm thò hay "chanh chua".
Cố àiïìu, tưi àûúåc biïët lâ hai chõ rêët thên nhau vâ cng rêët qu tưi.
Vâo nhûäng ngây cëi cng ca àúåt cưng tấc, tưi cố thïm mưåt
ngûúâi bẩn múái. Àố lâ anh Vơnh, mưåt cấn bưå lâm cưng tấc thi àua úã
Qn khu xëng tòm hiïíu tònh hònh, chín bõ cho àúåt phong anh
hng. Thúâi gian nây, àõch cân quết liïn miïn. Chng tưi phẫi sưëng
lûu àưång lc chưỵ nây, khi chưỵ khấc. Cố lc, chng tưi phẫi ngp
mònh sët ngây dûúái dông sưng. Cố khi lẩi phẫi vi ngûúâi trong cất,
nùçm giûäa trúâi nùỉng. Àïm àïën, chng tưi múái àûúåc thú thúái, ra biïín
ngưìi hûáng giố. Nhûäng lc êëy anh Vơnh thûúâng hỗi chuån chõ Têm
vâ chõ Lậm. Tưi thêëy chõ Têm thûúâng đt nối, côn chõ Lậm ln bu

lêëy anh ta, nối rêët nhiïìu, tưi nghe anh nối vúái chõ Têm:
- Qua mêëy lêìn tòm hiïíu, tưi thêëy chõ vúái chõ Lậm àïìu cố thânh
tđch. Cố thïí thânh tđch ca chõ côn trưåi hún chõ Lậm. Nhûng cha chõ
cố mưåt thúâi gian lâm liïn gia trûúãng, nïn tưi mën àïì nghõ chõ
nhûúâng cho chõ Lậm
Chõ Têm reo lïn:
- Lậm khấ hún tưi nhiïìu chúá. Lậm xûáng àấng hún tưi.
Anh Vơnh ngưìi im mưåt lc rưìi tiïëp;
- Nghơa lâ tưi mën chõ àïí cho chõ Lậm bấo cấo gưåp thânh tđch
ca cẫ hai ngûúâi vâo thânh tđch ca chõ Lậm. Nhû vêåy, thânh tđch
chõ Lậm dây hún, dïỵ àûúåc cêëp trïn chêëp nhêån phong anh hng hún.
Vò cố àïì nghõ chõ cng khưng
Chõ Têm nghơ ngúåi mưåt lc rưìi nối:
- Àng phẫi nhû vêåy.
TRUÅN NGÙỈN PHAN THANH QỤË 15

Tưi trúã vïì àún võ rưìi àûúåc àiïìu ài cưng tấc úã mưåt núi khấc. Mậi
gêìn mưåt nùm sau tưi múái trúã lẩi Lên V. Tưi khưng côn gùåo chõ Têm
vâ chõ Lậm nûäa. Cẫ hai chõ àïìu bõ àõch bùỉt. Chõ Têm bõ bùỉt trong
mưåt lêìn bấm vâo lâng cưng tấc. Mêëy hưm sau, chõ Lậm lẩi bõ àõch
bùỉt úã mưåt núi thêåt bêët ngúâ: chưỵ chõ em thûúâng ngưìi quan sất àïí chúâ
vâo lâng. Chõ em bẫo rùçng: Chưỵ àố chó cố ngûúâi trong àưåi du kđch
múái biïët. Vêåy àậ cố ngûúâi khai? Ai khai?
Tưi tûâ biïåt chõ em trúã vïì àún võ. Dổc àûúâng tưi bõ mưåt trêån bom
B.52, bõ thûúng vâ àûúåc cho ra miïìn Bùỉc àiïìu trõ.
Sau mưåt thúâi gian nùçm viïån, tưi àûúåc àiïìu vïì cưng tấc úã mưåt túâ
bấo Trung ûúng. Vò vûâa úã chiïën trûúâng ra, nïn lậnh àẩo phên cưng
tưi viïët nhûäng bâi cố liïn quan àïën miïìn Nam. Tưi thûúâng àïën K5,
K15 lâ núi cấn bưå miïìn Nam ra àiïìu dûúäng àïí lêëy tâi liïåu. Mưåt hưm,
tưi bùỉt gùåp mưåt du kđch xậ Lên V: chõ Hâ, chõ ra Bùỉc chûäa bïånh vò

bõ thûúng úã lưìng ngûåc, phẫi cùỉt mêëy àoẩn xûúng sûúân. Chi bõ
thûúng trong mưåt lêìn bõ àõch têåp kđch vâo núi bđ mêåt nhêët ca àưåi
du kđch tẩi mưåt lâng hoang. Núi àêy lâ võ trđ cëi cng, lc tònh thïë
khố khùn nhêët, àưåi du kđch múái àûáng chên. Tẩi àêy, dûúái nhûäng
lm dûáa dẩi, àưåi àậ àâo sùén nhûäng hêìm bđ mêåt. Chung quanh bưë
phông bưën lúáp mòn, chó chûâa mưåt ngộ àïí ài vâo. Vêåy mâ àõch êåp vâo
àng cấi ngộ êëy, nưí sng khi hổ àang ng. Cẫ àưåi bõ tiïu diïåt. Riïng
chõ Hâ liïìu lơnh phống âo qua bậi bưë phông. May sao thoất àûúåc.
Nhûng àõch bùỉn àíi theo lâm chõ bõ thûúng.
Chõ bô vâo nùçm trong mưåt àấm cỗ. Trúâi tưëi nïn chng khưng
tòm ra. Àïm hưm sau, chõ bô mậi múái lïn àûúåc cùn cûá àưåi du kđch
Lên Hâ. Vêåy lâ cố kễ chó àiïím. Nhûng kễ àố lâ ai? Chõ Hâ ngưìi trïn
giûúâng bïånh, nhòn tưi chùm chùm:
- Theo tin ca chi bưå tûâ nhâ t bấo ra thò chõ Têm àậ khai bấo
vâ nhêån viïåc àõch giao. Vò vêåy, chõ àậ têåp kđch àng núi àưåi du kđch
àống
Chõ Hâ vûâa nối vûâa nhùn mùåt tỗ vễ bûåc tûác. Côn tưi, tưi sûäng súâ
àïën mûác giêåt mònh àấnh thốt, lâm rúi cẫ bt vâ quín sưí cêìm tay.
Tưi ci xëng nhùåt àïí giêëu nưỵi xc àưång. Nhûng sët hưìi lêu, tay tưi
vêỵn côn run. Chõ Têm vúái dấng ngûúâi dong dỗng cao, khn mùåt
phc hêåu, lc nâo cng móm cûúâi khiïm nhûúâng bưỵng hiïån ra trûúác
mùỉt tưi. Tưi hỗi chõ Hâ mâ nghe giổng mònh khẫn àùåc:
TRUÅN NGÙỈN PHAN THANH QỤË 16

- Cố thêåt thïë khưng chõ?
Chõ Hâ ấ lïn mưåt tiïëng. Cố lệ vïët thûúng úã xûúng sûúân lâm cho
chõ àau. Mưåt hưìi lêu trïn mùåt chõ hiïån lïn vễ àau àúán cng cûåc. Chõ
nhúâ tưi àûa gim cưëc nûúác àùåt úã àêìu giûúâng. Chõ ëng mêëy húáp,
ngûúâi cố vễ tónh tấo hún.
- Sao lẩi khưng thêåt. Àêëy chđnh lâ tin tûác tûâ nhâ t do cú súã ca

ta bấo ra - Chõ nghiïën rùng nối tiïëp - Tưi khưng ngúâ mưåt ngûúâi du
kđch giỗi nhû chõ Têm lẩi sa st nhû vêåy. Nhûng cố lệ viïåc êëy cng
cố gưëc tđch ca nố. Cha chõ ta tûâng lâm liïn gia trûúãng cho àõch
Chõ xin phếp tưi nùçm xëng giûúâng. Khi lûng vûâa trẩm vâo
mùåt nïåm, chõ lẩi ấ lïn mưåt tiïëng. Cấi àau àúán ca chõ àậ nối lïn biïët
bao àiïìu. Tưi im lùång nhòn chõ. Mưåt lc sau múái khệ hỗi:
- Côn chõ Lậm?
Mùåt chõ Hâ bưỵng sấng rûåc lïn. Chõ nối rêët tûå hâo:
- Ngûúâi ta phong chõ lâ anh hng lâ rêët àng. Àấng lệ phẫi
phong cho chõ mưåt lêìn thûá hai nûäa. Chõ Têm phẫn bưåi, khai chõ Lậm
nïn chõ bõ tra têën rêët dậ man. Nhûng chõ àậ vûúåt ngc ra àûúåc. Anh
biïët chõ vûúåt ngc bùçng cấch nâo khưng? Chõ àậ dng mưåt cấi thòa
M, àâo mậi àâo mậi chên tûúâng thânh mưåt con àûúâng hêìm àïí
thoất ra ngoâi.
- Hiïån chõ Lậm úã àêu?
- Lc tưi côn nùçm úã bïånh viïån Qn khu thò nghe nối huån
àiïìu chõ vïì lâm chđnh trõ viïn huån àưåi.
Tưi im lùång nhòn chõ Hâ. Trong àêìu tưi, hâng loẩt cêu hỗi àûúåc
àùåt ra: Tẩi sao mưåt con ngûúâi cố nhiïìu thânh tđch, biïët nhûúâng nhõn
ngûúâi khấc nhû chõ Têm lẩi khai bấo vâ nhêån nhiïåm v ca àõch?
Cố phẫi vễ dõu dâng nhûúãng nhõn lâ cấi vỗ che àêåy mưåt têm hưìn ëu
àëi, mâ nay trûúác thûã thấch ca nhâ t múái hiïån ra ngun hònh
khưng? Tưi chûa thïí hiïíu àûúåc. Tưi thêëy chõ Hâ thúã dâi, nối nhû
vûâa bùỉt àûúåc nghơ ca tưi:
- Cố ai dê mưåt ngûúâi anh dng, vûúåt qua mổi gian khưí ấc liïåt,
tđnh tònh dõu dâng khiïm tưën nhû chõ Têm lẩi phẫn bưåi bẩn bê àưìng
àưåi nhû vêåy. Tưi nghơ mậi. Lc àêìu tưi khưng thïí tin àûúåc, cho rùçng
cố gò nhêìm lêỵn trong àố. Nhûng khi àûúåc mưåt anh huån y lïn khu
hổp cho biïët lâ cẫ huån y cng bõ têåp kđch, may phất hiïån nïn
TRUÅN NGÙỈN PHAN THANH QỤË 17

thoất àûúåc thò tưi khưng côn nghi ngúâ gò nûäa. Theo lúâi anh huån y
thò hổ àậ thêím tra lẩi cấc cú súã trong lông àõch: chõ Têm àậ chõu àôn
khưng nưíi nïn khưng nhûäng khai bấo vïì àưåi du kđch xậ mâ côn khai
bấo cẫ huån y nûäa
Chõ Hâ nối xong lẩi ưm ngûåc, mùåt nhùn nhố. Tưi nhòn chõ vâ
bêët giấc nghơ rùçng: Chđnh sûå phẫn bưåi ca chõ ni tưi àậ gêy nïn
àau àúán cho ph nûä nây.
Sau bao nhiïu nùm xa, nay tưi múái cố dõp trúã lẩi chiïën trûúâng
c. N lâ mưåt tónh úã ven biïín miïìn Trung. Nhûäng cấnh àưìng bõ cây
i, bỗ hoang hốa nay àậ xanh ba v la. Cẫ dẫi búâ biïín hoang vùỉng
nhû sa mẩc, chấy hûâng hûåc trong nùỉng nay àậ biïën thânh mưåt rûâng
dûúng liïn hoân tûâ xậ nây sang xậ khấc, huån nây sang huån
khấc.
Tưi vïì tónh N lêìn nây vúái nhiïåm v viïët vïì mưåt sưë àún võ anh
hng sau mûúâi nùm xêy dûång. Sau khi lâm viïåc vúái y ban tónh, cấc
anh múâi tưi xëng thùm huån Nghơa Lên, mưåt huån khấ, àậ kïët
húåp cưng nưng lêm ngû tưët. Tưi rêët vui mûâng àûúåc cấc anh cho biïët
chõ Lậm àang lâ ch tõch huån. Theo cấc anh, chõ Lậm lâ ngûúâi
lậnh àẩo biïët ài sất dên, biïët dûåa vâo têåp thïí àïí tiïën hânh mổi cưng
viïåc, àûa huån ài lïn. Ngoâi viïåc êëy, tưi mën gùåp chõ Lậm àïí hỗi
thïm mưåt sưë chi tiïët vïì chõ Têm mâ àïën nay tưi vêỵn thùỉc mùỉc.
Khi tưi àïën vùn phông y ban huån thò chõ Lậm àang xëng
xậ cưng tấc.
Mưåt tiïëng sau, chõ trúã vïì. Thêëy tưi, chõ cố vễ sûäng súâ, khưng vưìn
vậ, cûúâi nối vưỵ vai tưi nhû ngây nâo. Cố lệ do cûúng võ cưng tấc hiïån
nay cbõ cêìn phẫi trêìm tơnh. Mùåt khấc, tưi cng khưng côn lâ mưåt
"cêåu bế" nhû ngây nâo. Chõ àûa tưi sang phông lâm viïåc, rốt nûúác
múâi tưi ëng rưìi quay ra nối gò vúái mưåt cư nhên viïn trong phông.
Cư ta ài ra phưë mưåt lc, quay vïì vúái bao thëc "Du lõch" trong tay.

Chõ Lậm àêíy bao thëc àïën trûúác mùåt tưi: Chõ vưën biïët tưi nghiïån
thëc. Tưi ngưìi nhòn chõ àùm àùm. Chõ khưng àûúåc khỗe mêåp nhû
ngây xûa. Giúâ chõ gêìy, da xanh, nïëp nhùn hiïån ra nhiïìu úã ài mùỉt.
Tưi thêëy ngay cố mưåt àiïìu khấc xûa: Mùỉt chõ ln ngố xung quanh
hay ngố xëng bân, khưng nhòn thùèng, vui vễ vâ hốm hónh vúái
ngûúâi àưëi diïån nhû xûa. Chõ nối khư khan:
- Bêy giúâ em cêìn gò nâo?
TRUÅN NGÙỈN PHAN THANH QỤË 18

- Chõ nối cho em nghe vïì viïåc kïët húåp cưng nưng ngû nghiïåp úã
huån nhâ.
Chõ bưỵng sưi nưíi hùèn lïn. Chõ múã t lêëy ra mưåt bẫn bấo cấo, cố
lệ chõ tûâng àổc úã àêu àố. Nhûng chõ khưng xem, mâ nối nhû mònh
àậ tûâng lâm, tûâng tưíng kïët rưìi. Chõ nối liïn tc hâng tiïëng liïìn,
khưng nghó, khưng ëng nûúác.
Nghe chõ bấo tưi sung sûúáng thêëy rùçng, huån Nghơa Lên tûâ
mưåt vng cất bõ àõch tân phấ nùång nïì àậ dấm nghơ dấm lâm ài lïn
mưåt cấch vûäng vâng: Huån àậ sấng tẩo trong viïåc lâm thy lúåi úã
vng cất, àậ trưìng dûúng, lúåp lẩi mâu xanh lïn vng àêët chïët, àậ
biïët têån dng cất lâm ngun liïåu xêy dûång xđ nghiïåp thy tinh, àậ
biïët dûåa vâo sûác ngûúâi sûác ca trong nhên dên, lêåp nïn mưåt àoân
thuìn àấnh cấ, cố thïí ài têån nhûäng miïìn xa. Trong nhûäng viïåc àố,
úã àêu, lc nâo bống dấng ngûúâi ch tõch huån cng xùng xấi, bấm
cưng viïåc bấm dên, khưng chõu ngưìi n trïn ghïë xa lưng tiïëp
khấch. Hònh ẫnh ngûúâi anh hng tûâ chiïën tranh bûúác ra lẩi lùn lổn
vâo cưng cåc xêy dûång ch nghơa xậ hưåi lâ ch àïì mâ cấc anh ph
trấch túâ bấo giao cho tưi, tưi àậ gùåp úã àêy, ngûúâi chõ ni ca tưi.
- Em cêìn hỗi gò nûäa khưng? - Chõ Lậm móm cûúâi nối.
- Dẩ em ghi cẫ àêy - Tưi chó vâo cën sưí - Em sệ mang vïì phông
nghó àïí nghiïn cûáu, cố gò cêìn em xin hỗi chõ thïm. Bêy giúâ cố viïåc

nhỗ nây, úã ngoâi Bùỉc em cố gùåp chõ Hâ. Chõ cho em biïët chõ Têm àậ
phẫn bưåi. Em bùn khón quấ, thùỉc mùỉc quấ. Chõ cho em biïët.
Mùỉt chõ ngố xëng rưìi àẫo mưåt lûúåt rêët nhanh khùỉp cùn phông.
Chõ bưỵng mđm mưi lẩi, khn mùåt húi tấi, giổng chõ run run:
- Àố lâ viïåc rêët àau lông, vò theo em biïët, Têm lâ bẩn thên ca
chõ. Câng àau hún lâ sau àố, Têm àûúåc bổn àõch cho ra t vâ bõ du
kđch diïåt vò tưåi phẫn bưåi. Chuån Têm bõ diïåt ra sao chõ khưng rộ vò
lc àố chõ côn àang úã trong t.
- Chõ Têm khai bấo trong trûúâng húåp nâo?
Chõ im lùång mưåt lc rưìi múái nối:
- ÚÃ trong nhâ t, chõ vâ Têm úã khấc phông nhau. Chõ khưng
biïët chng cố tra têën gò Têm nhiïìu khưng. Riïng chõ, chng àấnh
àêåp ln vò cố ngûúâi khai chõ lâ anh hng qn àưåi. Ngûúâi nâo khai
thò chõ khưng rộ. Cố àiïìu, chùèng bao giúâ chõ nghơ lâ Têm khai. Mưåt
TRUÅN NGÙỈN PHAN THANH QỤË 19

hưm, chng àûa chõ vâo phông hỗi cung. Ngang cûãa, chõ gùåp Têm
bûúác ra dấng r, mùỉt cp xëng khi gùåp mùỉt chõ, bûúác nhanh nhû
chẩy ra khỗi phông. Chõ vûâa vư phông thêím vêën thò chng àấnh chõ
ngay. Chng bẫo chõ lâ anh hng mâ khưng nhêån, côn ngoan cưë.
Chng khun chõ nïn lâm nhû Têm: khai bấo vâ nhêån viïåc chng
giao thò sệ àûúåc tha. Chng àûa cho xem mưåt bẫn khai ca Têm vïì
cùn cûá ca xậ vâ ca huån y àng chûä ca Têm y sò
Chõ choấng vấng cẫ ngûúâi nhûng mưåt mûåc tûâ chưëi, chng àấnh
chõ chấn lẩi àûa vïì phông, dưåi nûúác lẩnh cho tónh rưìi lẩi àấnh tiïëp.
Nhúá lẩi chuån Têm chõ bûåc lùỉm. Thïë rưìi tin Têm khai bấo àûúåc chõ
Hưìng lậnh àẩo ca ta úã nhâ t thưng bấo vâ àïì nghõ mổi ngûúâi cẫnh
giấc vúái Têm - Chõ móm cûúâi, mùåt tấi mết - Sau àố chõ bõ àûa ài nhâ
giam Chđ Hôa côn Têm thò àûúåc chng thẫ ra.
Chõ Lậm nối túái àêy thò cố mưåt anh cấn bưå vâo xin chõ k giêëy

gò àố. Tưi nghe chõ bẫo: "Àïí bân àậ", rưìi quay sang nối vúái tưi:
- Trûa rưìi, em nghó ùn cúm àậ. Côn em mën biïët rộ chuån
Têm thò sang hưåi Ph nûä gùåp chõ Hưìng. Chiïìu nay chõ bêån hổp.
Chiïìu hưm àố, tưi tòm sang hưåi Ph nûä. Chõ Hưìng àậ lúán tíi,
tốc hoa rêm. Da chõ xanh. Mùỉt chõ rêët sấng, ln móm cûúâi nhòn
thùèng vâo mùỉt ngûúâi nối chuån. Hưìi úã t chõ nưíi tiïëng lâ ngûúâi gan
dẩ, àûáng àêìu trong mổi cåc àêëu tranh vúái àõch. Àưi mùỉt nghïì
nghiïåp bấo cho tưi biïët, àêy lâ mưåt ngûúâi trung thûåc, àấng tin cêåy.
- Cêåu hỗi vïì chuån chõ Têm â - chõ móm cûúâi nối - Àng lâ chõ
ta àậ khai bấo nhû chõ Lậm nối. Hưm àố, sau khi chõ Têm ra, chõ
Lậm vư thò tưi àang úã bìng bïn cẩnh àúåi àïën lûúåt thêím vêën. Qua
bûác tûúâng mỗng, tưi àûúåc biïët, lc àêìu chng côn nhỗ nhể vúái chõ
Lậm. Sau àố, chng tra têën dậ man. Tưi nghe thên ngûúâi àưí phõch,
bân ghïë ngậ êìm êìm. Chng vûâa àấnh vûâa nối:
- Àêy nê, con Têm khai cẫ cùn cûá xậ, cùn cûá huån y, khai cẫ
mây lâ anh hng nê. Mây côn chưëi lâm gò?
Tưi nghe chõ Lậm gâo to:
- Tưi khưng biïët Têm tiïëc nâo cẫ.
Chng lẩi tra têën nûäa. Cố lệ chng àẩp vâo ngûúâi chõ Lậm. Tưi
nghe tiïëng giây àinh nïån êìm êìm, tiïëng thên ngûúâi óçn oẩi.
TRUÅN NGÙỈN PHAN THANH QỤË 20

- Mây cố phẫi lâ anh hng khưng?
- Khưng! Tưi chó lâ du kđch.
- Lấo, lấo.
Tiïëng ngûúâi àấ bõch bõch vâo ngûúâi chõ Lậm. Tưi nghe mâ àûát
cẫ råt. Mưåt lc sau, giổng nối cưåc cùçn ca thùçng Ba Àen, thùçng
cẫnh sất ấc ưn nhêët qån nây quất:
- Vûát nố sang phông bïn cẩnh, dưåi nûúác lẩnh cho nố tónh, àïí tra
tiïëp. Con mể ghï gúám quấ.

Khi tưi bûúác sang phông thêím vêën thò nghe tiïëng nûúác xưëi âo
âo úã phông bïn cẩnh. Sau khi trúã vïì phông giam, tưi thưng bấo ngay
cho têët cẫ anh chõ em trong nhâ t biïët vïì viïåc phẫn bưåi ca chõ
Têm àïí mổi ngûúâi cẫnh giấc chõ ta. Cêåu biïët khưng? Lc àố tưi lâ bđ
thû chi bưå nhâ t, tưi phẫi cố trấch nhiïåm. Tưi nhúâ mưåt anh lđnh
ngy lâ cú súã ca ta thưng bấo ra bïn ngoâi vïì viïåc nây àïí huån y
vâ xậ Lên V àïì phông. Nhûng khưng kõp nûäa rưìi
Rúâi phông chõ Hưìng, tưi vïì lẩi y ban tòm gùåp lẩi chõ Lậm àïí
hỗi thïm vâi àiïìu mâ tưi bùn khón. Nhûng chõ em úã vùn phông bẫo
tưi chõ àang ài viïån. Chõ em cho tưi biïët rùçng, chõ bõ tra têën nhiïìu
nïn thónh thoẫng xc àưång lẩi lïn cún. Trûa nay, sau khi gùåp tưi,
chõ ra khỗi phông thò ngậ xëng àêët. Chõ cûá giậy gia kïu to:
- Khưng phẫi hùỉn. Khưng phẫi hùỉn.
Tưi hỗi:
- Chõ cố hay bõ lïn cún khưng?
Cư gấi cố khn mùåt bêìu bơnh mua thëc cho tưi hưìi sấng nối:
- Lêu nay múái cố mưåt lêìn. Lêìn àêìu lâ lêìn sau khi mưåt ngûúâi
xûa tûâng lâ cẫnh sất úã qån, ài cẫi tẩo vïì, xin gùåp chõ. Chõ vúái hùỉn
ta nối gò vúái nhau gùng lùỉm. Cố lệ hùỉn xin xỗ chõ cấi chi àố, bõ chõ
phẫn ûáng.Ti em ngưìi úã vùn phông nhòn vư, thêëy mùåt chõ àỗ bûâng
rưìi tấi mết. Cố lệ chõ giêån dûä lùỉm. Rưìi thò hùỉn cûúâi gùçn bûúác ra. Côn
chõ thò lïn cún. Lêìn nûäa hònh nhû lâ sau khi chõ àổc mưåt lấ thû
ca ai àố gûãi cho chõ, do mưåt anh cấn bưå tûâ xa àïën cưng tấc chuín
dm. Sau nhûäng lêìn êëy, chùèng ai hỗi chõ vò sao lïn cún, chõ cng
chùèng bao giúâ nối vúái ai àiïìu gò cẫ. Mổi ngûúâi chó phỗng àoấn, cố lệ
chõ bõ tra têën nhiïìu nïn giúâ dïỵ xc àưång, cùng thùèng thêìn kinh thò
lïn cún thưi. Rưìi mổi ngûúâi quen dêìn ài. Côn lêìn nây - cư ta cûúâi - lâ
TRUÅN NGÙỈN PHAN THANH QỤË 21

do anh àêëy. Anh lâm viïåc gò cùng thùèng mâ anh vûâa ài àưå mûúâi

pht thò chõ êëy lẩi lïn cún.
Cố mưåt nghơ gò àố chúåt lốe qua àêìu tưi, nhûng tưi chûa nùỉm
bùỉt àûúåc. Tưi nhúâ cư nhên viïn chó àûúâng àïën bïånh vïån thùm chõ.
Nhûng ngûúâi gấc cưíng khưng cho tưi vâo vò chõ àang mïåt. Tưi lûäng
thûäng trúã vïì. Giûäa àûúâng, tưi khưng ngúâ gùåp mưåt ngûúâi bẩn c. Àố
lâ cêåu Mai, xûa tûâng lâm cẫnh vïå úã Qån khu. Cêåu lâ mưåt ngûúâi
cao lúán, da ngùm ngùm, đt nối, nhûng chùm chó trong mổi viïåc. Cêåu
ta nưíi tiïëng lâ dng cẫm, àậ nhiïìu lêìn cûáu cấc àưìng chđ lậnh àẩo
thoất khỗi vông vêy ca àõch. Bêy giúâ, cêåu àang cưng tấc úã huån
àưåi. Cêåu ta r tưi vâo mưåt quấn nhỗ bïn àûúâng ëng câ phï:
- Lêu ngây quấ cêåu bỗ anh em c sao mâ khưng thêëy vâo àêy
cưng tấc. Bêy giúâ cêåu lâm gò úã àêy?
- Mònh vâo cưng tấc. Huån cêåu khấ thêåt!
- Cêåu àậ ài nhûäng àêu rưìi?
- Chûa ài, nhûng nghe chõ Lậm bấo cấo. Chõ Lậm thêåt xûáng
àấng lâ mưåt anh hng qn àưåi. Hiïån nay chõ vêỵn tiïëp tc
Cêåu ta móm cûúâi:
- Chùèng giêëu gò cêåu. Huån nây khấ thò khấ thêåt, mònh chùèng
àõa phûúng ch nghơa àêu. Côn chõ Lậm thò
Tưi trưë mùỉt nhòn cêåu:
- Thò sao nâo?
- Thò bấo cấo giỗi chúá cố lâm viïåc gò ra viïåc gò àêu. Sët ngây
chõ ta cûá ài xëng xậ, hóåc dûå cấc cåc hổp ca ngânh nây ngânh nổ
cố vễ xùng xấi lùỉm, sất dên, sất phong trâo lùỉm, cêëp trïn xëng
thêëy chõ ta nhû vêåy thò khen tđt m. Thûåc tònh nùng lûåc chõ ta ëu
lùỉm. Nhúâ cấi danh hiïåu anh hng mâ cêëp trïn àûa lïn ch tõch, cấn
bưå phẫi phc tng chûá chõ ta chùèng biïët giẫi quët cưng viïåc gò cẫ,
mổi viïåc do mêëy ưng "phố" lâm. Nïëu cố ai àùåt vêën àïì gò, chõ ta cûá
bẫo "àïí bân àậ", "àïí suy nghơ àậ" lâm cho ngûúâi ngoâi hay cêëp trïn
múái nghe tûúãng chõ ta trêìm tơnh chđn chùỉn lùỉm. K thûåc chõ ta

chùèng biïët giẫi quët sao , chúâ hỗi cấc ưng phố. May mâ cấc àưìng
chđ êëy tưët vâ cố nùng lûåc, nïëu kễ xêëu thò ngûúâi ta chúi xỗ chõ ta
ngay. Cố khi chõ ta àûa nhûäng àố ra cåc hổp thẫo lån. Lc êëy,
TRUÅN NGÙỈN PHAN THANH QỤË 22

chõ ta ngố trûúác ngố sau, bïn nâo àưng ngûúâi ng hưå thò chõ ta quët
theo bïn êëy.
Tưi ngêåp ngûâng mưåt lất rưìi hỗi:
- Túá hỗi thêåt, cêåu cố thânh kiïën, cố bûåc mònh viïåc gò vúái chõ
Lậm khưng? Tẩi sao ưng ch tõch tónh khen chõ lâ ngûúâi sấng tẩo,
quẫ quët, côn cêåu thò
Cêåu ta vưỵ vai tưi:
- Cêåu biïët tđnh túá rưìi àêëy. Xûa giúâ túá chùèng hïì nối xêëu, thïm
búát cho ai. Cố gò túá nối nêëy, riïng chõ Lậm túá chùèng cố gò thânh kiïën
bûåc mònh cẫ. Hưìi côn úã Qn khu , nghe chõ lïn bấo cấo thânh tđch,
àûúåc phong anh hng, túá rêët kđnh trổng chõ, rêët tûå hâo vò cố mưåt
ngûúâi àưìng hûúng nhû vêåy. Nhûng tûâ khi vïì àêy, túá thêëy cố nhûäng
àiïìu ngûúâi ta àïì cao chõ húi quấ. Cêåu khưng tin túá thò cûá ài hỗi khùỉp
cẫ huån nây thûã àng khưng. Cêåu lâ nhâ bấo, cêåu cố quìn lâm
nhû vêåy chúá - Mai dûâng lẩi nhòn thùèng vâo mùỉt tưi rưìi tiïëp - Côn
ưng ch tõch tónh khen chõ thò cng àng thưi. Ai nghe chõ bấo cấo
mâ khưng thđch, mâ khưng cho rùçng chõ lậnh àẩo rêët cûâ. Vẫ lẩi, cấc
ưng êëy àậ nêng àậ chõ lïn thò cấc ưng êëy phẫi khen chúá. Cêåu nghơ
coi, ai mâ khưng thđch úã tónh mònh cố hònh ẫnh mưåt ngûúâi anh hng
bûúác ra tûâ chiïën tranh lẩi tiïëp tc trúã thânh ngûúâi anh hng thúâi
xêy dûång. Xin hỗi thêåt, túâ bấo ca cêåu cố thđch mêỵu ngûúâi nhû thïë
àïí tun truìn khưng?
Tưi tûâ biïåt cêåu ta vúái têm trẩng nûãa tin nûãa ngúâ. Nghïì lâm bấo
àậ dẩy tưi rùçng, trong viïåc tòm hiïíu tâi liïåu àïí viïët bâi, mònh khưng
thïí nùỉm cố mưåt chiïìu, nghe theo mưåt sưë ngûúâi mâ phẫi dûåa vâo tưí

chûác vâ dû lån qìn chng. Nùỉm vêën àïì, sûå viïåc thêåt k, sau àố
ty u cêìu, mûác àưå mâ phẫn ấnh.
Tưi trúã vïì cùn phông y ban, ngưìi tó tï nối chuån vúái cấc cư
nhên viïn. Tưi àûúåc biïët chõ Lậm lâ mưåt ngûúâi hay xëng cú súã, đt
thđch ngưìi cú quan. Cố lệ chõ bõ àõch tra têën nhiïìu nïn khưng khỗe,
tíi àậ cao mâ chûa lêëy chưìng. Tđnh chõ thûúâng r, đt cúãi múã têm
sûå vúái anh chõ em cng cú quan. Tưi dô hỗi nhûäng àiïìu mâ cêåu Mai
nối thò cấc cư chó móm cûúâi nhòn nhau rưìi bẫo:
TRUÅN NGÙỈN PHAN THANH QỤË 23

- Ti em lâ nhên viïn lâm sao biïët àûúåc chuån cêëp trïn.
ÚÃ lẩi thïm mêy ngây nûäa, lâm viïåc vúái mưåt sưë ban, ngânh trong
huån, tưi àậ xấc nhêån lúâi cêåu Mai nối lâ cố cùn cûá. Mưåt lêìn, sau khi
lâm viïåc xong, tưi hỗi anh Sấng, trûúãng ban Nưng nghiïåp huån:
- Tẩi sao cấc anh khưng àïì nghõ lïn trïn thay mâ cûá àïí chõ Lậm
lâm ch tõch? Chõ cố thânh tđch trong khấng chiïën thò thûúãng cưng
úã chưỵ khấc chûá?
Anh móm cûúâi:
- Àố lâ kiïën ca cêëp trïn. Chõ êëy vûâa lâ anh hng vûâa lâ ph
nûä nïn rêët húåp vúái cú cêëu nhên sûå ca tưí chûác. Nghe nối sùỉp túái chõ
côn lïn nûäa - Anh dûâng lẩi, chêm mưåt àiïëu thëc rưìi tiïëp - úã nûúác
ta, viïåc ban thûúãng ài àưi vúái viïåc cêët nhùỉc vïì chûác v, chûa tấch
bẩch ra: Ngûúâi cố cưng thò àûúåc thûúãng, ngûúâi cố nùng lûåc thò phẫi
àùåt àng võ trđ. Tưi àổc lõch sûã, thêëy cố gò giưng giưëng vúái mưåt sưë
triïìu àẩi phong kiïën, anh lâ nhâ bấo, anh thêëy tưi nối cố àng
khưng?
Nghïì lâm bấo àûa tưi ài tûâ núi nây sang núi khấc. Mưåt lêìn tưi
àûúåc cûã ài cưng tấc úã Gia Lai -Cưng Tum. Sau khi lâm viïåc vúái Ban
Tun hën tónh y, trûa hưm êëy, tưi àûúåc giúái thiïåu àïën mưåt lâng
gêìn thõ xậ Plêycu.

Àố lâ mưåt lâng àõnh canh àõnh cû kiïíu mêỵu ca tónh. úã àêy
khưng côn thêëy nhûäng ngưi nhâ sân, phêìn trïn chêåt hểp, m khối
búãi cố mưåt bïëp lûãa to úã giûäa, phêìn dûúái nhêìy nha phên heo. Giúâ
àêy lâ nhûäng ngưi nhâ gưỵ, sẩch sệ khang trang mổc hai bïn mưåt con
àûúâng lâng chẩy thùèng bùng. Nhûäng chìng sc vêåt vâ hưë xđ hai
ngùn àûúåc xêy dûång cấch xa nhâ, rêët húåp vïå sinh. Khi tưi àïën, hêìu
hïët ngûúâi lâng àïìu ài cêëy la nûúác úã cấnh àưìng bïn cẩnh. Nhúâ cố
àêåp nûúác Àùỉc Bla nïn cấnh àưìng nây àậ gieo cêëy àûúåc mưåt nùm hai
v. Dên lâng àậ cố la ùn, cố qìn ấo mùåc à êëm, khưng côn cẫnh
ùn sùỉn, bùỉp, lẩt mëi vâ cúãi chìng àống khưë nhû xûa. Th nhêët lâ
trong lâng cố àûúâng dêy cêu àiïån tûâ thõ xậ vâo. Tưi àậ gùåp nhûäng
ưng bâ giâ úã nhâ ngưìi àan lất nong nia. Vúái mưåt giổng lú lúá, chûa sội
tiïëng Kinh, hổ khoe vúái tưi rùçng: Cố sûå thay àưíi trong lâng lâ nhúâ cố
vúå chưìng bđ thû chi bưå Nhun Gûúng mêỵu ài trûúác, hûúáng dêỵn mổi
ngûúâi lâm theo. Tưi hấo hûác mën gùåp ngay ngûúâi bđ thû chi bưå nây.
TRUÅN NGÙỈN PHAN THANH QỤË 24

Nhûäng ngûúâi giâ bẫo: vúå chưìng Nhun àang úã ngoâi àưìng bây vệ cho
mổi ngûúâi cấch cêëy la thùèng hâng.
Xêím tưëi hưm àố, tưi múái gùåp àûúåc anh Nhun. Àố lâ mưåt ngûúâi
àân ưng gêìn nùm mûúi tíi, ngûúâi têìm thûúác, da ngùm àen, trïn
mùåt cố nhiïìu vïët sểo. Anh sú lûúåc kïí cho tưi nghe quấ trònh thûåc
hiïån àõnh canh àõnh cû ca lâng, rưìi cêìm tay tưi, giổng chùỉc nõch:
- Anh vïì nhâ mònh chúi, gùåp vúå mònh ln. Vúå mònh cng ngûúâi
Kinh àêëy. Vúå mònh bây cho mònh nhiïìu thûá lùỉm. Ngay àïën viïåc àùỉp
àêåp Àùỉc Bla cng do vúå mònh nối cho mònh nghe, mònh àûa ra chi
bưå, chi bưå àưìng hïët Anh vïì gùåp vúå mònh ài, nố kïí hay hún mònh.
Ngưi nhâ ca anh Nhun cng bùçng gưỵ, cố nhiïìu cûãa sưí thoấng
mất nhû bao ngưi nhâ trong lâng. Khi bûúác sên, mưåt ngûúâi àân bâ
Kinh cố dấng cao dong dỗng, tốc lưëm àưëm bẩc vui vễ châo tưi. Tưi

sûäng súâ nhòn chõ. Chõ cng ngú ngấc nhòn tưi. Mưåt cêu hỗi bêët ngúâ,
khưng kõp nghơ trûúác, bêåt ra khỗi mưi tưi:
- Chõ qụ Lên V phẫi khưng?
Chõ nhâo túái ưm trêìm lêëy tưi:
- Ph! Chõ lâ Têm àêy.
- Sao ngûúâi ta bẫo chõ chïët rưìi
Chõ Têm àûa tay qụåt vưåi àưi mùỉt rưìi móm cûúâi gûúång gẩo:
- Chuån dâi lùỉm. Em vư nhâ ài rưìi chõ kïí cho em nghe.
Àang nối, thêëy chưìng cố vễ ngú ngấc nhòn hai chõ em, chõ quay
sang giẫi thđch:
- Àêy lâ Ph, em ni ca em tûâ hưìi úã qụ. Lc nâo em kïí anh
nghe.
Anh Nhun gêåt gêåt àêìu:
- Hay quấ. Hay quấ. Mònh biïíu anh vïì nhâ mònh gùåp vúå mònh
àng quấ mâ.
Trong bûäa cúm theo kiïíu nưng thưn miïìn Trung, cố cấ àưìng
kho khư, mùng xâo, rau låc tưi àûúåc biïët thïm hai ch bế con chõ.
Mưåt àûáa àưå mûúâi tíi, àûáa kia chûâng sấu tíi. Chng mùåc qìn
ài, da ngùm ngùm àen nhû da ca bưë, nhûng mùỉt chng giưëng mùỉt
chõ.