BÀI 36. QUẦN THỂ SINH VẬT VÀ CÁC MỐI QUAN HỆ GIỮA CÁC CÁ THỂ TRONG QUẦN THỂ

KIỂM TRA BÀI CŨ
- Thế nào là giới hạn sinh thái?
- Môi trường sống là gì? Có những loại môi trường
sống nào?

BÀI 36. QUẦN THỂ SINH VẬT
VÀ CÁC MỐI QUAN HỆ GIỮA
CÁC CÁ THỂ TRONG QUẦN THỂ

I. Quần thể sinh vật và quá trình hình thành
quần thể.
1. Quần thể sinh vật:

Thực vật ở vùng sa mạc
Đàn trâu rừng
Quan sát các hình sau và cho biết tập hợp sinh vật
ở hình nào là quần thể sinh vật?
Thế nào là quần thể sinh vật?
Các cây thông trong rừng thông
Cá trong bể cá cảnh

1. Quần thể sinh vật:
I. Quần thể sinh vật và quá trình hình thành
quần thể.
Quần thể
Tập hợp các cá thể cùng loài
Cùng sống trong khoảng không
gian và thời gian xác định

Có khả năng sinh sản và tạo ra
những thế hệ mới.

Quan sát các hình sau và cho biết tập hợp sinh vật
ở hình nào là quần thể sinh vật?
Đàn chim cánh cụt
Đàn ngựa vằn
Hoa trong vườn
Đàn voi rừng ở Đắc Lắc
Tổ ong mật

Lấy 1 vài ví dụ về quần thể
sinh vật?

1. Quần thể sinh vật:
2. Quá trình hình thành quần thể:
I. Quần thể sinh vật và quá trình hình thành
quần thể.
Quần thể
Tập hợp các cá thể cùng loài
Cùng sống trong khoảng không gian
và thời gian xác định
Có khả năng sinh sản và tạo ra những
thế hệ mới

P
h
á
t

t
á
n

r
a

m
ô
i

t
r
ư
ờ
n
g

m
ớ
i
T
h
í
c
h

n
g
h

i
K
h
ô
n
g

t
h
í
c
h

n
g
h
i
Quan sát hình và cho biết quá trình hình thành
quần thể Bọ ngựa diễn ra như thế nào?
Hình thành quần thể mới
Bị tiêu diệt
hoặc di cư
Quần thể Bọ ngựa

1. Quần thể sinh vật:
2. Quá trình hình thành quần thể:
I. Quần thể sinh vật và quá trình hình thành
quần thể.
Quần thể ban đầu
Quần thể mới

Phát tán
Nhóm cá thể
Bị tiêu diệt
hoặc di cư
T
h
í
c
h

n
g
h
i
K
h
ô
n
g

t
h
í
c
h

n
g
h
i

môi trường mới

Các cá thể trong quần thể gắn bó với nhau
bằng những mối quan hệ nào?
Gồm: - Quan hệ hỗ trợ.
- Quan hệ cạnh tranh.
1. Quan hệ hỗ trợ:
II. Quan hệ giữa các cá thể trong quần thể.
Quan sát đoạn phim sau và cho biếi các chú
chim cánh cụt sống quần tụ lại với nhau có lợi
ích gì?
Chim cánh cụt sống quần tụ lại với nhau để
chống lại gió bão, nhiệt độ thấp, kẻ thù,

Đàn bồ nông kiếm ăn
Quan sát hình sau, hãy nêu những biểu hiện và ý nghĩa của
mối quan hệ hỗ trợ giữa các cá thể trong các quần thể sau
vào bảng 36 SGK.
Đàn chó rừng săn trâu rừng
Hiện tượng liền rễ ở hai cây thông nhựa

1. Quan hệ hỗ trợ:
II. Quan hệ giữa các cá thể trong quần thể.
Bồ nông xếp thành
hàng bắt cá
Chó rừng hỗ trợ
nhau trong đàn
Các cây thông
nhựa rễ liền nhau
Các cây dựa vào nhau nên

chống được gió bão.
Nhóm cây bạch đàn
Ý nghĩa
Biểu hiện của
quan hệ hỗ trợ
Hút dưỡng chất tốt hơn, sinh
trưởng nhanh, chịu hạn và chịu
gió tốt hơn.
Tiêu diệt được con mồi có kích
thức lớn hơn, tự vệ tốt hơn.
Bắt được nhiều cá, tự vệ tốt
hơn.

1. Quan hệ hỗ trợ:
- Hỗ trợ nhau để lấy thức ăn, chống kẻ thù,
sinh sản,
- Đảm bảo cho quần thể thích nghi tốt hơn.
- Khai thác được tối ưu nguồn sống của môi
trường.
2. Quan hệ cạnh tranh:
II. Quan hệ giữa các cá thể trong quần thể.

Cóc Mía ăn cóc con
Chim giành lãnh thổ
Dựa vào SGK và các hình sau, hãy cho biết có những hình
thức cạnh tranh phổ biến nào trong quần thể?
Gà trống giành mái
Gấu trắng giành thức ăn

2. Quan hệ cạnh tranh:

- Cạnh tranh về thức ăn, nơi ở, giành cá thể
cái, ăn thịt đồng loại, do cá thể đông, nguồn
sống thiếu thốn,
II. Quan hệ giữa các cá thể trong quần thể.
Cá đực ký sinh trên cơ thể cái
Cá đực
Cá cái

Hiện tượng tự tỉa thưa ở thưc vật thể hiện mối quan hệ gì? Ý
nghĩa của mối quan hệ này?
Mật độ dày khi
cây còn nhỏ
Mật độ thưa khi cây lớn
Sau vài năm

2. Quan hệ cạnh tranh:
- Cạnh tranh về thức ăn, nơi ở, giành cá thể
cái, ăn thịt đồng loại, do cá thể đông, nguồn
sống thiếu thốn,
- Cạnh tranh về ánh sáng, chất dinh dưỡng ở
thực vật.
II. Quan hệ giữa các cá thể trong quần thể.

Dựa vào các kiến thức đã học về
mối quan hệ cạnh tranh, hãy cho
biết ý nghĩa của mối quan hệ
cạnh tranh trong quần thể?

Cóc Mía ăn cóc con
Chim giành lãnh thổ

Gà trống giành mái
Gấu trắng giành thức ăn

Mật độ dày khi
cây còn nhỏ
Mật độ thưa khi cây lớn
Sau vài năm

2. Quan hệ cạnh tranh:
- Cạnh tranh làm số lượng và sự phân bố của
các cá thể trong quần thể duy trì ở mức phù
hợp, đảm bảo sự tồn tại và phát triển của quần
thể.
- Làm phân hóa ổ sinh thái, phát tán cá thể.
II. Quan hệ giữa các cá thể trong quần thể.
- Cạnh tranh về thức ăn, nơi ở, giành cá thể
cái, ăn thịt đồng loại,
- Cạnh tranh về ánh sáng, chất dinh dưỡng ở
thực vật.

Dựa vào những hiểu biết về các
mối quan hệ trong quần thể,
con người đã ứng dụng vào
trong quá trình chăn nuôi và
trồng trọt như thế nào?
Tuỳ vào loài vật nuôi - cây trồng, diện
tích canh tác mà có sự điều chỉnh số
lượng cá thể để tận dụng tốt nguồn
thức ăn, giảm sự cạnh tranh giữa các
cá thể.