Tạo giống nhờ công nghệ gen


-

 !"#$%
-
&'()*+,-.*%

/0" /12
/3
")45"

Tiết 21 - Bài 20
67/*83
978*83
:7/;<!=43
667>#?*83!1@3
978")4!1@3
:7A0"B!1@3

C:DE*83
67/&3
978
67/F&G&GHIGJ&
978*83
GK3LM3
/*8

3%
Công nghệ gen là quy trình tạo ra những tế bào hoặc sinh vật có
gen bị biến đổi, có thêm gen mới, từ đó tạo ra cơ thể với những
đặc điểm mới.
Chuột nhắt được chuyển gen hoocmôn sinh
trưởng của chuột cống

C:DE*83
67/&3
978
:7/;
!
N
4
3
67/*83
978*83
:7/;<!N43
A
B
C
N43OP; (%
QR&@S
/QR&@
S)!4
T4#U!
2QR&@S

C:DE*83
67/&3

978
:7/;
!
N
4
3
67/*83
978*83
:7/;<!N43
7C;9QR&@S
!23< QR&23<
J7/*2VW"X
VW"X
Câu hỏi Trả lời
Thế nào là ADN
tái tổ hợp ?
Thể truyền là gì ?
Plasmit là gì ?
Là phân tử ADN nhỏ được lắp ráp từ các
đoạn ADN lấy từ các tế bào khác nhau
Là một phân tử ADN nhỏ có khả năng nhân
đôi độc lập với hệ gen của tế bào cũng như
có thể gắn vào hệ gen của tế bào.
Là phân tử ADN nhỏ, dạng vòng, có khả
năng nhân đôi độc lập với hệ gen của tế bào
và thường có trong tế bào chất của nhiều loài
vi khuẩn.
Phiếu học tập số 1: Tìm hiểu một số khái niệm trong công nghệ chuyển gen

Gọi là ADN tái tổ hợp

Gọi là ADN tái tổ hợp
JYZ
[3"Y
JY\Y
JYZ
[3"Y
C:DE*83
67/&3
978
:7/;
!
N
4
3

C:DE*83
67/&3
978
:7/;
!
N
4
3
Hãy nêu các bước
tiến hành để tạo
AND tái tổ hợp ?
Tạo ADN tái tổ hợp
-
Tách thể truyền và gen
cần chuyển ra khỏi tế bào

-
Xử lí 2 loại AND bằng
một loại enzim giới
hạn(restrictaza) để tạo ra
cùng một loại “đầu
dính”
-
Dùng enzim nối (ligaza)
để gắn chúng lại tạo
thành ADN tái tổ hợp

QR&,!
4
QR&@S
#)U
ADN tái tổ hợp
ADN tái tổ hợp

7C;:.QR&@S)!47
7C;:.QR&@S)!47
67/&3
978
:7/;
!
N4
3
C:DE*83
//
:
]

^18
!4
J7*
Dùng xung điện hoặc muối CaCl
Dùng xung điện hoặc muối CaCl
2
2
để làm dãn màng sinh chất của tế
để làm dãn màng sinh chất của tế
bào, làm cho ADN tái tổ hợp dễ dàng đi qua
bào, làm cho ADN tái tổ hợp dễ dàng đi qua
Để đưa ADN tái tổ hợp vào tế bào dùng tác nhân nào ?

67/&3
978
:7/;
!
N
4
3
/7C;_T4#U!2QR&@S
/7C;_T4#U!2QR&@S
Chọn thể truyền có gen đánh dấu
để nhận biết được tế bào có ADN tái tổ hợp
C:DE*83

667>&GR`&G/F&G&GHIGJ&[a&GbaG6c&G
667>&GR`&G/F&G&GHIGJ&[a&GbaG6c&G
C6d&.e6GJ&
C6d&.e6GJ&

67/&3
978
:7/;
!
N
4
3
667>#?
/&3
!
1@3
978
fg!1@3
C:DE*83
1.Khái niệm sinh vật biến đổi gen
1.Khái niệm sinh vật biến đổi gen


Ví dụ: Hệ gen của lồi là:
AABBDD biến đổi thành :
cách 1: AABBDD
cách 2: A BBDD, AA BBDD, AA BBDD
cách 3:… BBDD, AABBDD
Nhận xét hệ gen mới có gì khác hệ gen ban đầu ?
FF
a
A
AA
(Bất hoạt gen A - khơng hoạt động)
Sinh vật biến đổi gen là sinh vật mà hệ gen của nó đã

được con người biến đổi cho phù hợp với lợi ích của mình
Thế nào sinh vật biến đổi gen ?

67/&3
978
:7/;
!
N4
3
667>#?
/&3
!
1@3
978
fg!1@3
:7A0"
B
!1@3
C:DE*83
2. Một số thành tựu tạo giống biến đổi gen
a. Tạo động vật chuyển gen
Chuột nhắt được chuyển gen
hoocmôn sinh trưởng của chuột cống
Nêu thành tựu tạo giống biến đổi gen ở động vật ?

67/&3
978
:7/;
!
N4

3
667>#?
/&3
!
1@3
978
fg!1@3
:7A0"
B
!1@3
C:DE*83
2. Một số thành tựu tạo giống biến đổi gen
a. Tạo động vật chuyển gen
Trình bày quy trình tạo ra cừu biến đổi gen sản sinh
prôtêin người trong sữa ?

Tạo vectơ chứa gen người
(ADN tái tổ hợp)
Tế bào xôma của cừu
Nuôi cấy trong môi
trường nhân tạo
Chọn lọc và nhân
dòng tế bào chuyển
gen (chứa ADN tái
tổ hợp)
Lấy nhân tế bào
chuyển gen chuyển
vào tế bào trứng đã lấy
mất nhân
Kích thích tế bào lai

phát triển thành phôi
Chuyển vào tử cung
của cừu mẹ
Sinh ra cừu chuyển
gen trong sữa có chứa
prôtêin người.
Sơ đồ quá trình tạo cừu biến đổi gen sản sinh protein người trong
sữa
1
2
3
4
5
6
7
C:DE*83
67/&3
978
:7/;
!
N4
3
667>#?
/&3
!
1@3
978
fg!1@3
:7A0"
B

!1@3

b) Tạo giống cây trồng biến đổi gen
b) Tạo giống cây trồng biến đổi gen
67/&3
978
:7/;!
N
4
3
667>#?
/&3
!
1@3
978
fg!1@3
:7A0"
B
!1@3
C:DE*83
Cây bông chuyển gen
Cây bông chuyển gen
kháng sâu bệnh
kháng sâu bệnh
Cây bông không chuyển gen
Cây bông không chuyển gen
Nêu một số thành tựu tạo giống cây trồng biến
đổi gen ?

67/&3

978
:7/;
!
N
4
3
667>#?
/&3
!
1@3
978
fg!1@3
:7A0"
B
!1@3
C:DE*83
/*3
Cà chua chuyển gen
chậm chín và kháng vi rút
Gạo trắng
Gạo vàng

Cà chua chuyển gen kháng sinh vật ký sinh (bên phải)
và cà chua đối chứng (bên trái)

c. Tạo dòng vi sinh vật biến đổi gen
-
Tạo ra dòng vi
khuẩn mang gen
của loài khác như

gen insulin của
người. Vk nhanh
chóng sản sinh ra
một lượng insulin
làm thuốc chữa
bệnh tiểu đường
67/&3
978
:7/;
!
N
4
3
667>#?
/&3
!
1@3
978
fg!1@3
:7A0"
B
!1@3
C:DE*83

Câu 1: Để chuyển một gen từ tế bào này sang tế bào khác người ta phải
Câu 1: Để chuyển một gen từ tế bào này sang tế bào khác người ta phải
sử dụng một phân tử ADN đặc biệt được gọi là:
sử dụng một phân tử ADN đặc biệt được gọi là:
A. Thể truyền
A. Thể truyền

B. Tế bảo nhận
B. Tế bảo nhận
C. Tế bào cho
C. Tế bào cho
D. ADN tái tổ hợp
D. ADN tái tổ hợp
Câu 2: Trong công nghệ gen, để đưa gen tổng hợp insulin của người vào
vi khuẩn E. coli, người ta đã sử dụng thể truyền là:
A. tế bào thực vật.
B. tế bào động vật.
C. nấm.
D. plasmit.

Câu 3:Trong kỹ thuật tạo ADN tái tổ hợp, enzim được sử dụng để gắn gen
cần chuyển với thể truyền là:
A. Restrictaza .
B. AND pôlimeraza
C. ARN pôlimeraza
D. Ligaza.
Câu 4: Giống lúa “gạo vàng” có khả năng tổng hợp β – carôten (tiền chất
tạo ra vitamin A) trong hạt được tạo ra nhờ ứng dụng:
A. phương pháp cấy truyền phôi
B. công nghệ gen
C. phương pháp lai xa và đa bội hóa
D. phương pháp nhân bản vô tính