Tiết 46. Người lái đò Sông Đà (Nguyễn Tuân)

Líp 12 C3
Chuyến đò chở người Si La (Lai Châu) sang sông đi làm nương.


Mong manh phận đò Sông Đà




KIỂM TRA BÀI CŨ
Đọc thuộc lòng bốn khổ thơ đầu trong
bài “Bác ơi!” của Tố Hữu. Hãy cho biết nỗi
đau xót trước sự kiện Bác Hồ qua đời
được thể hiện như thế nào ?


Tiết: 46 (theo PPCT).
NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ
(Trích) Nguyễn Tuân
Trường THPT Đồng Yên - Bắc Quang - Hà Giang.


Nguyễn Tuân (1910 – 1987)


Nh÷ng bøc KÍ HỌA ch©n dung NguyÔn Tu©n


I- Tiểu dẫn.

Nêu nội dung chính phần Tiểu dẫn SGK ? - Tùy bút Người lái đò Sông Đà in trong tập
Sông Đà (1960) của Nguyễn Tuân (Sông Đà
gồm 15 bài tuỳ bút và một bài thơ phác thảo).
- Sông Đà là thành quả nghệ thuật của chuyến đi
gian khổ mà hào hứng của Nguyễn Tuân tới
miền Tây Bắc rộng lớn, xa xôi. Mục đích để tìm
kiếm chất vàng của thiên nhiên cùng “thứ vàng
mười đã qua thử lửa” ở tâm hồn của những con
người lao động và chiến đấu trên miền núi sông
hùng vĩ và thơ mộng đó.


- Sông Đà nói chung và Người lái đò Sông Đà
nói riêng còn tiêu biểu phong cách nghệ thuật
độc đáo của Nguyễn Tuân: tài hoa và uyên bác.
II- Đọc, hiểu văn bản.
1, Hình tượng sông Đà.
Em có nhận xét gì về cách giới thiệu của tác
giả về con Sông Đà ở đầu thiên tùy bút ?
- “Đẹp vậy thay, tiếng hát trên dòng sông” (Nhà
thơ cách mạng Ba Lan: Vla-đi-xláp Brô-ni-ép-
xki).
- “Chúng thủy giai đông tẩu – Đà giang độc bắc
lưu” (Nguyễn Quang Bích).
Giới thiệu ấn tượng, gây sự chú ý.


Sông Đà (hay Đà Giang) bắt nguồn từ tỉnh Vân Nam - Trung Quốc.

Cái nhìn toàn cảnh về Sông Đà


II- Đọc, hiểu văn bản.
1, Hình tượng sông Đà.
Hãy nêu cảm nhận của mình về hình tượng
Sông Đà trong bài tùy bút ?
a, Sông Đà dữ dằn, hung bạo.
Tính chất hung bạo của dòng Sông Đà được
khắc họa ở những chi tiết nào ?
Những chi tiết ấy được miêu tả cụ thể như
thế nào ?
- Thác Sông Đà “độc dữ, nham hiểm”:
+ “Tiếng nước thác nghe như là oán trách gì, rồi
lại như là van xin, rồi lại như là khiêu khích,
giọng gằn mà chế nhạo”.
+ “Nó rống lên như tiếng một ngàn con trâu
mộng đang lồng lộn giữa rừng vầu rừng tre nứa
nổ lửa, đang phá tuông rừng lửa, rừng lửa cùng
gầm thét với đàn trâu da cháy bùng bùng”.
+ “Sóng bọt trắng xóa”.


Tác giả đã dùng biện pháp nghệ thuật gì để
miêu tả thác nước Sông Đà ? Tác dụng ?
Nhân hoá, so sánh đã biến thác nước
thành những thuỷ hung hăng, bạo ngược
Th¸c n íc trªn s«ng ®µ

- Những cảnh bờ Sông Đà:
Những cảnh bờ Sông Đà được miêu tả như
thế nào ? Nhận xét về cách miêu tả ?
+ “Đá dựng đứng vách thành”.
+ “Mặt sông chỗ ấy chỉ lúc đúng ngọ mới có
mặt trời”
Cách miêu tả tạo được ấn tượng khá
đậm nét về vách đá dựng đứng với độ
cao hun hút.
+ “Vách đá thành chẹt lòng Sông Đà như một
cái yết hầu. Đứng bên này bờ nhẹ tay ném hòn
đá qua bên kia vách. Có quãng con nai con hổ
đã có lần vọt từ bờ này sang bờ kia…phụt tắt
ánh điện”.


Nhà văn không chỉ dùng thị giác mà còn
cảm xúc cộng với sự so sánh mới mẻ, độc
đáo. Vách đá thành dựng đứng gợi sự
hiểm trở hùng vĩ, lòng sông như bị thu hẹp
khiến người đọc nghĩ tới lưu tốc của dòng
chảy nhanh, mạnh.
Hình ảnh đá bờ Sông Đà


C¶nh ®¸ hai bê s«ng


Sông Đà - Mặt trời lúc đúng ngọ

- Quãng mặt ghềnh Hát Loóng:
Quãng mặt ghềnh Hát Loóng được miêu tả như
thé nào ? Nhận xét về cách miêu tả ?
+ “dài hàng cây số nước xô đá, đá xô sóng,
sóng xô gió, cuồn cuộn luồng gió gùn ghè suốt
năm ”.
+ “Khinh suất tay lái thì cũng dễ lật ngửa bụng
thuyền ra”.
Câu văn ngắn, điệp từ, điệp cấu trúc tạo
âm hưởng dồn dập, gấp gáp như
chuyển động của sóng và gió.

Hình ảnh ghềnh Hát Loóng.

- Những cái hút nước:
Những cái hút nước quãng Tà Mường Vát
hiện lên như thế nào ? Nhận xét.
+ “Như cái giếng bê tông thả xuống sông để
chuẩn bị làm móng cầu”
+ “Thở và kêu như cửa cống cái bị sặc” và
“những cái giếng sâu nước ặc ặc lên như vừa
rót dầu sôi vào”
+ Trên mặt cái hút xoáy tít đáy, không
thuyền nào dám men gần…
Gợi sự khủng khiếp, dữ dội của Sông
Đà.

Hút nước (xoáy nước) trên Sông Đà


Như cái giếng bê tông thả xuống sông


- Đá ở Sông Đà:
Đá ở Sông Đà được miêu tả như thế nào ?
Nhận xét.
+ “Cả một chân trời đá”
+ “Từ ngàn năm vẫn mai phục hết trong lòng
sông”. Khi có thuyền “ nhô vào đường ngoặt
sông là một số hòn bèn nhổm cả dậy để vồ lấy
thuyền”.
+ Mặt trông ngỗ ngược, nhăn nhúm méo mó.
+ “Nó đứng nó ngồi nó nằm tuỳ theo sở thích tự
động của đá to đá bé. Nó bày thạch trận trên
sông ”.
Đá được miêu tả như con người.

CỦNG CỐ, LUYỆN TẬP
- HS cần nắm được kiến thức bài học.
- Nhận xét chung về cách miêu tả hình
tượng con Sông Đà hung bạo ?

* Tóm lại: Bằng bút pháp tài hoa, nghệ
thuật miêu tả, cách so sánh, liên tưởng độc
đáo, bất ngờ, ngôn ngữ giàu chất tạo hình,
bút pháp điện ảnh, quân sự Hình ảnh
Sông Đà hiện lên như một loài thủy quái

khổng lồ, hung hăng, bạo ngược và nham
hiểm.