Chuyên Đề Nguyễn Đình Chiểu

Điều ta biết chỉ bằng một giọt nước Điều ta chưa biết mênh mông như đại dương

Lớp 11A3 THPT – Vũng Tàu
CHÂN DUNG CỤ ĐỒ CHIỂU


Nguyễn Đình Chiểu sinh 1.7.1822, mất 3.7.1888; tự Mạnh Trạch, hiệu Trọng
Phủ, Hối Trai.

Ông xuất thân trong một gia đình nhà nho. Cha là Nguyễn Đình Huy (người
Thừa Thiên), mẹ là Trương Thị Thiệt.

Quê quán: làng Tân Thới, huyện Bình Dương, tỉnh Gia Định (nay thuộc Thành
phố Hồ Chí Minh).
I. TIỂU SỬ

Năm 1843, Nguyễn Đình Chiểu đỗ tú tài tại trường thi Gia Định.

Năm 1846, ông ra Huế học, chuẩn bị thi tiếp tại quê cha, nhưng lúc sắp vào
trường thi thì nhận được tin mẹ mất, phải bỏ thi trở về Nam chịu tang (1849).

Dọc đường về, ông bị đau mắt nặng rồi bị mù.

Vượt lên trên số phận, Nguyễn Đình Chiểu trở thành một nhà giáo, một thầy
thuốc và là nhà thơ vang danh khắp miền Lục tỉnh.

Khi thực dân Pháp đánh vào Gia Định (1859), Nguyễn Đình Chiểu đứng về
phía nhân dân đánh giặc, giữ trọn tấm lòng thủy chung son sắt với nước với
dân đến hơi thở cuối cùng.
LĂNG MỘ

NGUYỄN ĐÌNH CHIỂU
PHẦN MỘ CỦA ÔNG VÀ VỢ
TẠI BA TRI – BẾN TRE

Khi giặc Pháp cướp mất ba tỉnh Gia Định, Định Tường, Biên Hòa của
miền Đông Nam Bộ vào 26.5.1862, Nguyễn Đình Chiều rời Cần Giuộc
về Ba Tri, Bến Tre ở. Rồi giặc Pháp chiếm sáu tỉnh của miền Nam,
chúng tìm mọi cách mời Nguyễn Đình Chiểu cộng tác, ông cự tuyệt.

II. ĐẶC ĐIỂM VỀ CON NGƯỜI VÀ CUỘC ĐỜI

Là người chịu nhiều bất hạnh, mất
mát từ thuở nhỏ cho đến khi trưởng
thành.

Cuộc đời Đồ Chiểu là một tấm gương
sáng ngời về:
•
Nghị lực phi thường vươn lên số
phận.
•
Lòng yêu nước thương dân.
•
Tinh thần bất khuất trước kẻ thù.
⇒
Nguyễn Đình Chiểu là một nhà nho
tiết tháo, yêu nước, lá cờ đầu của thơ
ca yêu nước và chống Pháp của
Nam Bộ.
“Nhân cách của Nguyễn Đình Chiểu là

một minh chứng sống động về tính
năng động của con người. Cuộc đời
dù nghiệt ngã, nhưng sự nghiệp của
con người ấy không vì thế mà buông
xuôi theo số phận. Vượt qua số phận
để đứng vững trước sóng gió của
cuộc đời, chính là thái độ sống có văn
hóa, là nhân cách cao đẹp của
Nguyễn Đình Chiểu. Trên cương vị
của một nhà thơ, cái sâu sắc, thâm
thúy trong thơ văn của Nguyễn Đình
Chiểu chính là chỗ chê khen, biểu
dương và phê phán, thương ghét rõ
ràng, chánh tà minh bạch, hợp đạo lý,
thuận tình người, theo đúng chuẩn
mực văn hóa Việt Nam”.
Mô tả về nhân cách của Nguyễn Đình Chiểu, Nguyễn Văn Châu đã viết:

I. NHỮNG TÁC PHẨM CHÍNH
Nguyễn Đình Chiểu là nhà thơ đầu tiên ở Nam Kì sáng tác
chủ yếu bằng chữ Nôm. Cuộc đời sáng tác của ông được chia
làm 2 giai đoạn:
1. Trước khi thực dân Pháp xâm lược
2. Sau khi thực dân Pháp xâm lược

Truyện Lục Vân Tiên (2082 câu thơ lục bát)

Dương Từ - Hà Mậu (3448 câu thơ lục bát)
=> Nhằm mục đích truyền bá đạo lí làm người.
Truyện thơ dài Lục Vân Tiên của Nguyễn Đình Chiểu đã

được chuyển thể thành bộ phim cùng tên.


I. NHỮNG TÁC PHẨM CHÍNH
2. Sau khi thực dân Pháp xâm lược

Chạy Giặc (1859)

Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc (1861)

Văn tế Trương Định (1864)

Thơ điếu Trương Định

Thơ điếu Phan Tòng (1868)

Văn tế nghĩa sĩ trận vọng Lục tỉnh (1874)

Dương Từ, Hà Mậu

Ngư tiều vấn đáp y thuật
(02 truyện thơ dài)
Tác phẩm "Ngư tiều vấn đáp y thuật " được viết vào giai đoạn cuối đời với
một bút pháp già dặn hơn và một niềm tâm sự sâu lắng, xót xa hơn trước
cảnh đất nước bị “dưa chia, khăn xé”, nhưng không hề tuyệt vọng.

I. NHỮNG TÁC PHẨM CHÍNH
2. Sau khi thực dân Pháp xâm lược

Chạy Giặc (1859)


Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc (1861)

Văn tế Trương Định (1864)

Thơ điếu Trương Định

Thơ điếu Phan Tòng (1868)

Văn tế nghĩa sĩ trận vọng Lục tỉnh (1874)

Dương Từ, Hà Mậu

Ngư tiều y thuật vấn đáp
(02 truyện thơ dài)
** Bằng ngòi bút, Nguyễn Đình Chiểu đã suốt đời chiến đấu
không mệt mỏi cho đạo đức, chính nghĩa, cho độc lập – tự
do của dân tộc:
Chở bao nhiêu đạo thuyền không khẳm,
Đâm mấy thằng gian bút chẳng tà

(Dương Từ - Hà Mậu)
=> Dùng văn chương để tải đạo, giúp đời, có tính chiến
đấu tích cực cho sự nghiệp chính nghĩa, cho độc lập tự do
của dân tộc.

II. NỘI DUNG THƠ VĂN

Mang 2 nội dung lớn:
•

Lí tưởng đạo đức, nhân nghĩa
•
Lòng yêu nước, thương dân
1. Lí tưởng đạo đức, nhân nghĩa
 Vừa mang tinh thần nhân nghĩa của đạo Nho
nhưng lại rất đậm đà tính nhân dân và truyền
thống dân tộc.

Đồng thời, thơ Nguyễn Đình Chiểu cũng giàu
chất phê phán, phẫn nộ trước mọi điều bất nhân,
bất nghĩa như ông đã tự bạch:
“Nói ra thì nước mắt trào
Tấm lòng ưu thế biết bao giờ rồi”
Mẫu người lí tưởng trong tác phẩm:
Thể hiện rõ trong tác phẩm Truyện Lục Vân Tiên.
•
Nhân hậu, thuỷ chung
•
Bộc trực, ngay thẳng
•
Trọng nghĩa hiệp…
“Tôi xin ra sức anh hào
Cứu người cho khỏi lao đao buổi này”

II. NỘI DUNG THƠ VĂN
2. Lòng u nước, thương dân

Khi cuộc chiến tranh xâm lược của thực dân Pháp nổ ra, từ trên đỉnh
cao của tư tưởng, tình cảm thời đại là lòng u nước - thương dân,
Nguyễn Đình Chiểu đã sáng tác những tác phẩm đáp ứng xuất sắc

u cầu của cuộc chiến đấu giữ nước buổi ấy.

Thể hiện lòng u nước nồng nàn qua thơ văn chống thực dân Pháp.

Ghi lại chân thực giai đoạn lịch sử đau thương, khổ nhục của đất
nước.

Khích lệ lòng u nước, căm thù giặc và ý chí cứu nước của nhân
dân ta.

Biểu dương, ca ngợi những anh hùng đã chiến đấu và hy sinh vì độc
lập tự do của Tổ quốc.

Để lại cho đời bài học nhân sinh cao cả:
“Dù đui mà giữ đạo nhà,
Còn hơn có mắát ông cha không thờ”

Sáng tác của Nguyễn Đình Chiểu đã góp phần bồi đắp thêm tâm hồn
dân tộc, nâng vị trí của văn học miền Nam lên ngang tầm văn học cả
nước.

Ơng là người kết thúc một cách rực rỡ văn học của giai đoạn trước
đó & mở đầu cho dòng văn chương u nước chống xâm lược.

III. NGHỆ THUẬT THƠ VĂN
•
Sáng tác của ông gồm nhiều thể loại, đề tài,
trong đó thành công nghệ thuật nổi bật nhất là
truyện thơ Nôm và văn tế Nôm; mang đậm đà
sắc thái Nam Bộ.

•
Ngôn ngữ nghệ thuật bình dị, giàu tính nhân dân
cùng những hình tượng nhân vật sinh động
trong nhiều thể loại => Đó chính là những yếu tố
cơ bản để tạo nên giá trị thẩm mĩ đặc sắc của
thơ văn Nguyễn Đình Chiểu. Truyện Lục Vân
Tiên, Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc ,….xứng đáng là
những tác phẩm xuất sắc của văn học Việt Nam
cuối thời trung đại.

Cuộc đời Nguyễn Đình Chiểu là một
tấm gương trong sáng, cao đẹp về
nhân cách, nghị lực và ý chí, về lòng
yêu nước, thương dân và thái độ
trung kiên, bất khuất trước kẻ thù.
Thơ văn ông là một bài ca đạo đức,
nhân nghĩa, là tiếng nói yêu nước cất
lên từ cuộc chiến đấu chống quân
xâm lược, là thành tựu nghệ thuật
xuất sắc mang đậm sắc thái Nam Bộ.

Ngơ Thành Đại
Nguyễn Thị Yến Nhi
Vũ Quang Minh
Phan Thị Hồng Yến
Lê Chi Ngun
Nguyễn Thị Ngọc Un
Trần Thị Hà Giang
Nguyễn Thảo Dun
Đỗ Đặng Hà Anh

Trần Thị Nguyệt Anh
Nguyễn Thị Thanh Thảo
Nguyễn Như Hồng Huy
Bài Thuyết Trình được thực hiện bởi: