Báo cáo thực tập máy phát điện tại xưởng sửa chữa garage 369 lê thánh tôn

Phạm Trọng Hồng

LỜI NĨI ĐẦU
Trong thời đại hiện nay khi nước ta đang thực hiện chính sách mở cửa
hội nhập với các nước, đặc biệt là khi nước ta ra nhập tổ chức thương mại quốc tế
WTO, thì khoa học kĩ thuật là vấn đề then chốt để nước ta có thể theo kịp các nước
phát triển và giữ vững nền kinh tế.Và kĩ thuật ôtô là một trong những vấn đề tất
yếu khi công nghệ ôtô trên thế giới ngày một phát triển mạnh mẽ. Đi cùng với sự
phát triển đó thì u cầu người kĩ thuật viên ơtơ ngày càng phải nâng cao tay nghề
của mình.
Hiện nay việc kiểm tra, tháo lắp, sửa chữa máy phát điện là rất phổ biến
tuy nhiên trong nghành ôtô không thể thiếu đi máy phát điện. Vì vậy việc phục hồi,
sửa chữa máy phát điện là một vấn đề quan trọng mà người kĩ thuật viên ơtơ nên
biết và tìm hiểu. Là sinh viên của trường Trung cấp nghề số 15 – Binh đồn 15 –
Khoa cơ khí động lực và là một kĩ thuật viên trong tương lai em cũng đã nhận
được đề tài: Xây dựng quy trình Kiểm tra, tháo lắp, sửa chữa ''Máy phát điện''.
Em thấy đây là một đề tài thú vị và rất thực tế. Cùng với sự nỗ lực của bản
thân cộng thêm sự hiểu biết của mình và sự giúp đỡ của thầy cơ và bạn bè, đặc biệt
là sự hướng dẫn, chỉ bảo tận tình của thầy Phan Duy Tuấn đến nay em cũng đã
hồn thành đề tài này. Mặc dù đã có nhiều cố gắng nhưng vì thiếu kinh nghiệm và
sự hiểu biết cịn ít nên khơng tránh khỏi những thiếu sót trong khi làm đề tài.
Rất mong sự chỉ bảo của các thầy cùng ý kiến đóng góp của các bạn trong
và ngoài lớp.

1


Phạm Trọng Hoàng

LỜI CẢM ƠN
Sau ba năm theo học lớp CN Oto K3B thuộc Trường Trung cấp nghề số 15

– Binh đồn 15, tơi đã được các thầy cơ truyền đạt những cơ sở lý luận trên nhiều
lĩnh vực, đặc biệt đi sâu lĩnh vực sửa chữa oto.
Bên cạnh đó, với khoảng thời gian tuy ngắn ngủi nhưng có ý nghĩa quan
trọng trong q trình học tập của tơi, đó là được thầy Phan Duy Tuấn sự tận tình
hướng dẫn tôi nghiên cứu đề tài tốt nghiệp, Chủ Garage Lưu Bình và bạn bè cùng
các anh trong xưởng sửa chữa tận tình giúp đỡ, qua đó tơi có cơ hội cọ xát với
thực tiễn và hoàn thành chuyên đề nghiên cứu đề tài Quy trình tháo lắp, kiểm tra
sử chữa máy phát điện tại Garage Lưu Bình. Trong khn khổ kiến thức đã học
còn giới hạn, thời gian thực tập cịn ngắn cho nên bài viết của tơi khơng tránh khỏi
những thiếu sót. Kính mong Chú Bình chủ garage và thầy cơ giáo chân thành góp
ý kiến để chun đề của tơi được hồn thiện hơn. Từ đó tơi bổ sung kiến thức để
chuyên đề chuẩn bị cho kỳ thi tốt nghiệp sắp đến.
Qua đây tôi xin thành thật biết ơn sâu sắc Nhà trường, thầy cô giáo bộ môn
đã dày công hướng dẫn, truyền đạt kiến thức qua thời gian học ở trường. Cảm ơn
sự quan tâm giúp đỡ của chủ Garage cùng bạn bè và các anh trong xưởng sửa
chữa đã giúp đỡ em hoàn thành chuyên đề này.

2


Phạm Trọng Hoàng

3


Phạm Trọng Hoàng

NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
Gia Lai, ngày 24 tháng 08 năm 2013
Giáo viên hướng dẫn

4


Phạm Trọng Hoàng

5


Phạm Trọng Hoàng

NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN PHẢN BIỆN
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
Gia Lai, ngày ……tháng

năm 2013

Giáo viên phản biện

6


Phạm Trọng Hoàng

7


Phạm Trọng Hoàng

GIỚI THIỆU SƠ LƯỢC VỀ GARAGE

Garage 369. Lê Thánh Tôn được thành lập năm 1998. Với đội ngũ nhân viên

và thơ bậc cao lành nghề, có một xưởng sơn và một garage sửa chữa cộng với máy
móc, trang thiết bị hiện đại Garage có đủ khả năng đáp ứng nhu cầu sửa chữa xe
con và xe du lịch trên địa bàn.
I. CHỨC NĂNG VÀ NHIỆM VỤ
1. Chức năng
Garage 369. Lê Thánh Tôn chuyên bảo dưỡng và sửa chữa xe tải, xe khách,

thay thế phụ tùng ô tô và các linh kiện phụ trợ.
Xác định giá cả hợp lý theo thị trường đồng thời đảm bảo lợi nhuận trong
kinh doanh.
2. Nhiệm vụ
Hoạt động kinh doanh theo đúng ngành nghề, đúng mục đích hoạt động của
Garage
Đảm bảo phát triển vốn, lợi nhuận trong quá trình kinh doanh.
Thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ đối với Nhà nước.
Thực hiện phân phối theo lao động, chăm lo cải thiện đời sống vật chất, tinh
thần nâng cao trình độ văn hóa chun mơn lẫn nghiệp vụ cho công nhân viên.
II. CÁC DỊCH VỤ
Sữa chữa, bảo dưỡng định kỳ xe xe tải, xe khách, thay thế phụ tùng ô tô và
các linh kiện phụ trợ.
Thay thế các phụ tùng chính hãng (bảo hành).

Sơn, sửa, đổi màu sơn các loại xe xe tải, xe khách.
Đánh bóng bề mặt xe.

8


Phạm Trọng Hoàng

THIẾT BỊ TRONG XƯỞNG
THIẾT BỊ CƠ BẢN

THIẾT BỊ CÔNG NGHỆ

1. Các thiết bị chung:

1 Thiết bị kiểm tra chẩn đoán.

-

Bàn nguội, bàn rà.

- Thiết bị thử hệ thống phanh, hệ

-

Máy ép, máy khoan, máy mài,

thống treo và độ trượt ngang

máy nén khí.

- Thiết bị kiểm tra cơng suất ô tô.

-

Bồn rửa dầu.

- Thiết bị kiểm tra và cân chỉnh đèn.

-

Các thiết bị khác.

- Máy kiểm tra và cân bằng động
bánh xe.

2. Các thiết bị cố định:
-

- Các thiết bị khác

Hệ thống điện chiếu sáng và phục

vụ sửa chữa.

2 Thiết bị sửa chữa.

-

Hệ thống đường ống khí nén.

- Máy thử áp lực kim phun dầu.

-

Hầm xe, cầu cạn.

- Thiết bị kiểm tra và làm sạch vòi
phun xăng.

3. Các thiết bị an tồn:
-

Bình chữa cháy.

- Máy nạp điện bình ắc quy.

-

Các thiết bị chữa cháy khác.

- Máy ra vào lốp xe.

4. Các thiết bị nâng hạ:

- Máy nạp ga hệ thống điều hịa.

-

- Máy hàn điện.

Giá đỡ xe, kích xe, pa lăng, cầu

nâng hạ.
-

- Các thiết bị sơn.

Các thiết bị khác.

- Các thiết bị khác.
9


Phạm Trọng Hồng

NỘI QUI XƯỞNG THỰC HÀNH SỬA CHỮA ƠTƠ
Gồm 10 điều:
Điều 1: Học sinh đến xưởng lần đầu phải được nghe phổ biến các qui tắc về an
toàn lao động và phòng cháy chữa cháy.
Điều 2: Học sinh đi học đúng giờ, mặc trang phục bảo hộ theo qui định của nhà
trường. Khơng mang giày hoặc dép có đế trơn, phải có tập vở ghi chép bài đầy đủ.
Điều 3: Phải chấp hành nghiêm chỉnh kỹ luật lao động, các qui định về an toàn lao
động và vệ sinh công nghiệp.
Điều 4: Phải chấp hành theo sự hướng dẫn của giáo viên. Không được tự tiện sử
dụng các máy móc, thiết bị và các hiện vật của xưởng thực tập. Đặc biệt là các máy
công cụ, các thiết bị có khí nén và thiết bị có sử dụng điện năng.

10

Phạm Trọng Hoàng

Điều 5: Học sinh phải làm đúng theo các vị trí thực hành trong xưởng đã được giáo
viên phân công. Không được tự ý thay đổi công việc và vị trí nơi làm việc.
Điều 6: Nghiêm cấm học sinh đùa giỡn trong xưởng hoặc có những hành động vô
ý thức, gây hậu quả nghiêm trọng.
Điều 7: Nơi làm việc của học sinh phải sạch sẽ và sắp xếp ngăn nắp. Không được
vứt bừa bãi các chi tiết, dụng cụ và đồ nghề, … Cấm để dầu, mỡ đổ hoặc dính trên
nền xưởng làm trơn trợt gây nguy hiểm.
Điều 8: Cấm hút thuốc và sử dụng lửa trong xưởng thực hành. Chấp hành nghiêm
các qui định về phòng cháy và chữa cháy.
Điều 9: Hết giờ thực tập phải vệ sinh sạch sẽ nơi làm việc, thiết bị và dụng cụ đồ
nghề. Bàn giao các trang thiết bị và dụng cụ đồ nghề cho giáo viên hướng dẫn.
Điều 10: Ngắt tất cả các thiết bị điện trước khi ra khỏi xưởng thực hành.

CÁC CÔNG VIỆC ĐÃ LÀM
Kiểm tra béc phun
Kiểm tra thứ tự đánh lửa
11


Phạm Trọng Hồng

Quan sát quy trình đồng sơn xe Deawoo Laceeti 2006
Kiểm tra các cảm biến thông qua đèn check engine
Quan sát bố trí các cảm biến trên xe Kia Pride
Quan sát, phân biệt các loại bugi khác nhau như bugi thường, bugi có điện
cực platinum của một số hang như NGK, DENSO, AUTOLITE, BOSCH,
EUQUEM, LANCIA CHAMPION

Súc bình xăng, cháy bóng đèn pha bên phải, thay lọc gió, thay bạc đạn máy
nén.
Kiểm tra bơm xăng, vệ sinh. Kiểm tra servo trợ lực thắng, thay dầu thắng
Thay 2 bóng đèn sương mù bị cháy. Kiểm tra chốt cửa.
Kiểm tra, vệ sinh hệ thống diều hồ khơng khí: vệ sinh giàn quạt lồng sóc,
kiểm tra lượng gas, kiểm tra rị rỉ.
Làm đồng sơn, tân trang cản trước và cản sau.
Vệ sinh, kiểm tra motor đề.
Kiểm tra cịi xe, thay cầu chì cơng tắc cịi bị đứt.
Vệ sinh dàn quạt lồng sóc, kiểm tra motor quạt lồng sóc.
Nạp ga máy lạnh.
Kiểm tra cơng tắc nâng hạ kính ở mỗi cửa xe.
Kiểm tra đèn lái (đèn hậu)
Kiểm tra máy nén (có tiếng khua).
Thay dàn nóng (dàn ngưng tụ).
Kiểm tra quạt làm mát, hư chổi than, đề nghị thay mới.
Kiểm tra phao xăng. Phao báo xăng bị rỉ chổi than, vệ sinh, cạo rỉ.
Đo kiểm tra cầu chì các loại, kiểm tra hộp cầu chì dưới chân tài xế.
12


Phạm Trọng Hoàng

Đo kiểm dây cao áp các loại. Dây cao áp từ bobbin ra không đạt yêu cầu. Đề
nghị thay dây.
Đo kiểm cảm biến nhiệt độ nước, cảm biến không hoạt động. Đề nghị thay
mới.
Vệ sinh kiểm tra quạt lồng sóc, motor quạt lồng sóc.
Vệ sinh kiểm tra máy nén.
Thay một dàn ngưng tụ.

Kiểm tra bổ sung ga máy lạnh.
Bọc lại màng loa trên tappi.
Tháo ráp, kiểm tra, vệ sinh motor chỉnh hướng của ghế tài xế.
Đo thử lửa bobin – xe dùng bobbin đơn, mỗi bugi có một bobin – hư bobbin.
Thay mới các bobbin bị hư.

13


Phạm Trọng Hoàng

PHẦN I:
NỘI DUNG BÁO CÁO THỰC TẬP
I. ĐẶC TÍNH MÁY PHÁT ĐIỆN Ơ TƠ XE HƠI
Đặc tính của máy phát xoay chiều kích thích bằng nam châm vĩnh cửu

Ở chế độ không tải, tức là khi Imf = 0, thế hiệu của máy phát điện bằng sức điện
động cảm ứng trong cuộn dây stator:

14


Phạm Trọng Hoàng

Điện trở của các đèn ký hiệu là R, còn điện trở thuần và cảm kháng của cuộn
dây stator ký hiệu là r và XL trong đó XL là cảm kháng của máy phát điện.
Trên hình 4.18 là sơ đồ và đặc tính cầm ơ tơ xe hơi tai theo số vòng quay của
máy phát điện Xoay chiều kích thích bằng nam châm vĩnh cửu (khơng có cơ cấu
điều chỉnh tự động) làm viêc với phụ tải thuần (các bóng đèn).
Trong đó:

0

: Từ thơng của một cặp cực nam châm ở chế độ khơng tải.

w

: Tổng số vịng dây của cuộn dây stator.

k

: Hệ số tính đến dạng đường cong của sức điện động cảm ứng.

p

: Số đôi cực nam châm của rotor.

n

: Số vòng quay của Cầm ô tô, xe hơi (min1).

f

: Tần số của dòng điện cảm ứng trong cuộn stator, Hz.

Cê = 4k.w.p/60: Hàng số
Khi đóng phụ tải sức điện đồng cảm ứng sẽ tạo nên dòng điện của máy phát.

15

Phạm Trọng Hồng

Như vậy ở số vịng quay thấp (đoạn đầu của đồ thị) dòng điện phụ thuộc vào
số vòng quay một cách tuyên tính..

16


Phạm Trọng Hồng

Khi số vịng quay của máy phát điện tăng, dịng điện của nó sẽ tiến gần tới
giá trị khơng đổi, cịn hiệu điện thế của máy phát sẽ bằng độ sụt thế ở mạch ngoài,
tứac là Umf= Imf.R. Nếu chọn điện trở tải cố định thì điện thế của máy phát sẽ
thay đổi tỉ lệ thuận với dòng điện. Trong thưc tế, điện trở của bóng đèn có tăng lên
khi cường độ dịng điện qua nó tăng, do đó hiệu điện thế máy phát tăng nhanh hơn
cường độ dịng điện.
Phương trình thu được cịn cho thấy điện thế của máy phát điện thay đổi tỉ lê
với sự thay đổi của điện trở tải trong khoảng từ Umf = 0 với R = 0 đến Umf= Uo
với R = 00, vì trong máy phát điện loại này, chỉ có dòng điện Imf được tự điều
chỉnh và hạn chế, còn điện thế Umf là hàm của Imf và R.
17


Phạm Trọng Hồng

Qua nghiên cứu đặc tính, chúng ta thấy rõ ràng máy phát điện Xoay chiều
loại này có thể sử dụng bình thường ở số vịng quay giới hạn và với mọt trị số định
mức của phụ tải.
Nhược điểm này hạn chế khả năng sử dụng các máy phát điện Xoay chiều
kích thích bằng nam châm vĩnh cửu, vì trong thực tế sử dụng cần phai thay đổi phụ

tải.
II. NHIỆM VỤ VÀ YÊU CẦU HỆ THỐNG CUNG CẤP ĐIỆN TRÊN ÔTÔ
Để cung cấp năng lượng cho các phụ tải trên ơ tơ xe hơi, cần phải có bộ
phận tạo ra nguồn năng lượng có ích. Nguồn năng lượng này được tạo ra từ máy
phát điện trên otô. Khi động cơ hoạt động, máy phát cung cấp điện cho các phụ tải
van áp điện cho accu.
Để bảo đảm toàn bộ hệ thống hoạt động một cách hiệu qủa, an tòan, năng
lượng đầu ra của máy phát (nạp vào accu) van năng lượng yêu cầu cho các tải điện
phải thích hợp với nhau.
Yêu cầu đặt ra cho máy phát phụ thuộc vào kiện và cấu trúc máy phát láp
trên ô tô, xe hơi hơi, được xác định bơi việc cung cấp năng lượng điện cho các tải
điện và ắc quy. Có hai loại máy phát : máy phát một chiều (generator) và máy phát
điện xoay chiều (alternator).
Các máy phát mọt chiều được sử dụng trên ô tô, xe hơi thế hệ cũ nên trong quyển
sách này không đề cập đến.
Nhiệm vụ Máy phát điện xoay chiều là nguồn năng lượng chính trên ơ tơ, xe hơi .
Nó có nhiệm vụ cung cấp điện cho các phụ tải van áp điện cho ác quy trên ô tô, xe
hơi . Nguồn điện phaỉ bảo đảm một hiệu điện thế ổn định ở mọi chế độ phụ tải và
thích ứng với mọi điều kiện môi trường làm việc.
Yêu cầu Máy phát phải luôn tạo ra một hiệu điện thế ổn định (13,8V - 14,2V đối
với hệ thống điện 14V) trong mọi chế độ làm viêc của phụ tải. Máy phát phải có
cấu trúc và kích thước nhỏ gọn, trọng lượng nhỏ, giá thành thấp và tuổi thọ cao.
18


Phạm Trọng Hồng

Máy phát cũng phải có độ bền cao trong điêu kiên nhiệt độ và độ ấm lớn, có thê
làm việc ở những vùng có nhiều bụi bấn, dầu nhớt và độ rung động lớn. Việc duy
tu và bả dưỡng càng ít càng tốt.

Những thơng số cơ bản của hệ thống cung cấp điện. Hiệu điện thế định mức: Phải
bảo đảm Uđm = 14V đối với những ô tô, xe hơi sử dụng hệ thống điện 12V, Uđm
= 28V đối với những ô tô, xe hơi sử dụng
hệ thống điện 24V.
Công suất máy phát: Phải đảm bảo cung cấp điện cho tất cả các tải điện trên ô tô,
xe hơi hoạt động. Thông thường, công suất của các

19


Phạm Trọng Hoàng

PHẦN II
20


Phạm Trọng Hoàng

MÁY PHÁT ĐIỆN XOAY CHIỀU
A-MÁY PHÁT ĐIỆN XOAY CHIỀU
I. Nhiệm vụ:
Máy phát điện xoay chiều là nguồn năng lượng chính trên ơ tơ. Nó có
nhiệm vụ cung cấp điện cho các phụ tải và nạp điện cho ắc quy trên ô tô.
Nguồn điện phải đảm bảo một hiệu điện áp ổn định ở mọi chế độ phụ tải và
thích ứng với mọi điều kiện mơi trường làm việc.
II. Yêu cầu:
Để đảm bảo những điều kiện làm việc đặc biệt trên động cơ ô tô, máy kéo,
máy phát điện phải thoả mãn những yêu cầu sau:
- Máy phát luôn tạo ra một hiệu điện áp ổn định (đơn 13,8v – 14.2v đối với
hệ thống điện 14v) trong mọi chế độ làm việc của phụ tải.

- Có cơng suất và độ tin cậy cao, chịu đựng được sự rung lắc, bụi bẫn, hơi
dầu máy, hơi nhiên liệu và do ảnh hưởng bởi nhiệt độ khá cao của động cơ.
- Có cơng suất cao kích thước và trọng lượng nhỏ gọn. Đặc biệt giá thành
thấp.
- Việc chăm sóc và bảo dưỡng trong q trình sử dụng càng ít càng tốt.
- Đảm bảo thời gian làm việc lâu dài.
III. Phân loại:
Trong hệ thống điện ô tô hiện nay thường sử dụng ba loại máy phát
xoay chiều sau:
- Máy phát điện xoay chiều kích thích bằng nam châm vĩnh cửu, thường sử
dụng trên các xe gắn máy.

21


Phạm Trọng Hồng

- máy phát điện xoay chiều kích thích bằng điện từ có vịng tiếp điện, sử
dụng trên các ô tô.
- Máy phát điện xoay chiều kích thích bằng điện từ khơng có vịng tiếp điện,
thường sử dụng chủ yếu trên máy kéo và các xe chuyên dụng.
B - MÁY PHÁT ĐIỆN XOAY CHIỀU KÍCH THÍCH BẰNG ĐIỆN TỪ CĨ
VỊNG TIẾP ĐIỆN
I. Cấu tạo

Hình 1: cấu tạo máy phát
1. Phần cảm rotor:
Gồm hai má cực từ có nam châm hính móng ngựa bọc ngồi cuộn dây phần
cảm lắp trên một trục. Có hai vịng than góp điện cách điện và trục. Khi có dịng
điện kích thích đi vào trong cuộn dây thì hai má cực từ trở thành nam châm điện.

nam châm điện có từ cực N – B xen kẻ nhau.

22


Phạm Trọng Hồng

Hình 2.1: Cấu tạo rotor.

Hình 2.2: Cấu tạo rotor.
1. Chùm cực từ tính S

2. Chùm cực từ tính N 3. Cuộn dây kích thích 4.

Trục rotor 5. Đường sức từ 6. Ổ bi

7. Vòng tiếp điện.

2. Phần ứng stator:
Gồm một khối cực từ làm bằng nhiều lá thép non ghép lại có nhiều rãnh chứa
cuộn dây phần ứng. Cuộn dây phần ứng gồm có ba pha đặt lệch nhau một góc
120 độ và nối nhau hình sao – hình tam giác.

23


Phạm Trọng Hồng

Hình 3: Cấu tạo Stator

24


Phạm Trọng Hồng

Hình 4: Các kiểu đấu dây

Hình 5: stato của máy phát
a. bố trí chung: 1. khối thép từ stator 2. cuộn dây 3.pha stator
b. sơ đồ cuộn dây 3 pha mắc hình sao.
3. Bộ chỉnh lưu:
Có nhiệm vụ biến dòng điện xoay chiều thành một chiều để chỉnh lưu
dòng điện trong máy phát xoay chiều. Thường sử dụng diot silic để chỉnh
lưu, trong bộ chỉnh lưu thông thường dùng 6diot, các diot được lắp trên tấm
tản nhiệt làm bằng hợp kim nhôm.

25