tài liệu truyền động thủy lực

Chѭѫng 1 -TӘNG QUAN Vӄ TRUYӄN ĈӜNG THӪY LӴC
1.1. Khái niӋm truyӅn ÿӝng thӫy lӵc
Muӕn truyӅn cѫ năng tӯ bӝ phұn dүn ÿӝng ÿӃn bӝ phұn làm viӋc cӫa các máy,
ngoài cách dùng các loҥi truyӅn ÿӝng cѫ khí, ÿiӋn, khí nén còn có truyӅn ÿӝng thӫy
lӵc. TruyӅn ÿӝng thӫy lӵc dùng môi trѭӡng chҩt lӓng làm khâu trung gian ÿӇ truyӅn cѫ
Qăng.
Trên ô tô và máy kéo, hӋ thӕng thӫy lӵc dùng ÿӇ móc nӕi máy nông nghiӋp vào
sau, trѭӟc hoһc 2 bên máy kéo, hҥӣ thӃ làm viӋc, nâng ӣ thӃ
vұn chuyӇn. Ngoài ra,
còn ÿӇ tăng trӑng lѭӧng bám cho bánh chӫÿӝng và phөc vө mӝt sӕ công viӋc khác
trên ô tô máy kéo (thí dө nâng thùng xe, truyӅn ÿӝng cho tӡi)…
Chú ý: khi môi chҩt làm viӋc là chҩt khí ta có truyӅn ÿӝng khí nén.
Phҥm vi sӱ dөng: trong máy công cө, máy nông nghiӋp, máy vұn chuyӇn, máy
xây dӵng, khai thác mӓ, ÿӏa chҩt, trong mӝt sӕӭng dөng cө thӇ nhѭ di chuyӇn nhà…
TruyӅn ÿӝng thӫy lӵc ngày càng ÿѭӧc ӭng dөng rӝng r
ҧi trong các máy và hӋ thӕng
ÿiӅu khiӇn tӵÿӝng dây chuyӅn sҧn xuҩt.
Mͱt sͩ ví dͽ v͙ truy͙n ÿͱng thͿy lΉc trên ô tô và máy công trình
- HӋ thӕng bôi trѫn
- HӋ thӕng thӫy lӵc trên xe xúc
- HӋ thӕng thӫy lӵc cӫa xe nâng chuyӇn hàng
1.2. Phân loҥi, yêu cҫu
Theo nguyên lý làm viӋc truyӅn ÿӝng thӫy lӵc ÿѭӧc chia thành 2 loҥi:
- TruyӅn ÿӝng thӫy ÿӝng.
- TruyӅn ÿӝng thӫytƭnh (truyӅn ÿӝng thӫylӵc thӇ tích).
Hình 1.1. S˯ÿ͛ truy͉n ÿ͡ng thͯy l͹c th͋ tích
M-ÿ͡ng c˯ÿL͏n , P-b˯m thͯy l͹c , f-b͡ l͕c d̯u , m-áp k͇ , S-van an toàn , n-van m͡t chi͉u , D-c˯ c̭u
phân ph͙i ch̭t l͗ng , R-b͡ÿL͉u ch͑nh l˱u l˱ͫng , V-xilanh l͹c (ÿ͡ng c˯ thͯy l͹c)
Các thiӃt bӏ thӫy lӵc sӱ dөng trên ô tô máy kéo vӟi nhiӅu mөc ÿích khác nhau,
theo ÿó sӁ có các sѫÿӗ làm viӋc khác nhau. HiӋn nay, thѭӡng sӱ dөng 2 dҥng sѫÿӗ hӋ
thӕng thӫy lӵc, ÿó là:

- HӋ thӕng thӫy lӵc mҥch hӣ.
- HӋ thӕng thӫy lӵc mҥch kín.
1.3. Ѭu nhѭӧc ÿLӇm cӫa truyӅn ÿӝng thӫy lӵc
Ѭu ÿiӇm:
1- TruyӅn ÿӝng vô cҩp và tӵÿӝng dӉ dàng.
2- TruyӅn ÿѭӧc công suҩt lӟn.
3- Cho phép ÿәi chiӅu chuyӇn ÿӝng.
4- Có thӇ ÿҧm bҧo cho máy làm viӋc әn ÿӏnh, không phө thuӝc vào tҧi trӑng
ngoài.
5- KӃt cҩu gӑn, nhҽ, có quán tính nhӓ do trӑng lѭӧng trên mӝt ÿѫn vӏ công suҩt
truyӅn ÿӝng nhӓ. ĈLӅu này có ý nghƭa rҩt lӟn trong các hӋ thӕng tӵÿӝng.
6- Có ÿ
iӅu kiӋn bôi trѫn tӕt.
7- TruyӅn ÿӝng êm, hҫu nhѭ không có tiӃng ӗn.
8- Có thӇÿӅ phòng sӵ có quá tҧi.
Nhѭӧc ÿLӇm:
1- Vұn tӕc truyӅn ÿӝng bӏ hҥn chӃ vì phҧi ÿӅ phòng hiӋn tѭӧng va ÿұp thӫy lӵc,
tәn thҩt cӝt áp, tәn thҩt công suҩt và xâm thӵc.
2- Khó làm kín các bӝ phұn làm viӋc; chҩt lӓng làm viӋc dӁ rò rӍ hoһc không khí
bên ngoài lӑt vào, làm giҧ
m hiӋu suҩt và tính chҩt әn ÿӏnh cӫa truyӅn ÿӝng. Muӕn
khҳc phөc ÿѭӧc nhѭӧc ÿLӇm này, cҫn có các kӃt cҩu phӭc tҥp và chӃ tҥo khó khăn.
3- Yêu cҫu ÿӕi vӟi chҩt lӓng làm viӋc phӭc tҥp.
1.4. Chҩt lӓng làm viӋc
Yêu cҫu cӫa chҩt lӓng làm viӋc và chӃÿӝ bҧo dѭӥng:
1- Ĉӝ nhӟt phҧi thích hӧp và ít thay ÿәi theo nhiӋt ÿӝ, áp suҩt ÿӇ tránh rò rӍ hoһc
tәn thҩt năng lѭӧng nhiӅu.
2- HӋ sӕ chӏu nén nhӓ.

3- Tính chӕng ôxy hóa và әn ÿӏnh vӅ mһt hóa hӑc.
4- Khҧ năng chӕng hòa tan khí và nѭӟc.
5- Không ăn mòn kim loҥi, không ÿӝc hҥi
6- NhiӋt ÿӝ ngѭng tө thҩp.
Dҫu sӱ dөng trong hӋ thӕng cҫn lѭuý mӝt sӕÿLӇm sau:
1- Dҫu ÿѭa vào hӋ thӕng cҫn phҧi qua bӝ lӑc.
2- KiӇm tra dҫu và bә sung dҫu thѭӡng xuyên trong bӇ chӭa.
3- Cҫn phҧi thay dҫu theo ÿӏnh kǤ.
4- Không dùng lүn các loҥi dҫu khác.
5- Không ÿӇ dҫu làm viӋc ӣ nhiӋt ÿӝ quá giӟi hҥn cho phép.
Chѭѫng 2 - TRUYӄN ĈӜNG THӪY ĈӜNG
2.1. Sѫÿӗ nguyên lý, phân loҥi, máy cánh dүn
2.2. Các phѭѫng trình cѫ bҧn
- Phѭѫng trình mô men
0MMM
PTB
=++
- Phѭѫng trình công suҩt và cӝt áp
Ӣ chӃÿӝ làm viӋc әn ÿӏnh, bánh bѫm cӫa truyӅn ÿӝng thӫy ÿӝng liên tөc cung cҩp
cho dòng chҩt lӓng làm viӋc công suҩt N
B
. Phҫn lӟn công suҩt ÿó truyӅn cho trөc bӏ
dүn qua bánh tuabin gӑi là N
T
. Phҫn công suҩt còn lҥiN
W
dùngÿӇ khҳc phөc sӭc cҧn
do sӵ chuyӇn ÿӝng cӫa chҩt lӓng trong buӗng làm viӋc cӫa truyӅn ÿӝng thӫy ÿӝng.
Nhѭ vұy, ӣ mӛi chӃÿӝ làm viӋc әn ÿӏnh, khi bánh phҧn ӭng là әn ÿӏnh, phѭѫng
trình cân bҵng năng lѭӧng có thӇ viӃt dѭӟi dҥng.

WTB
NNN +=
NӃu bӓ qua tәn thҩt lѭu lѭӧng do rò rӍ qua khe hӣ giӳa các bánh (thӵc tӃ lѭӧng
này rҩt bé), ta có:
wTB
QhQHQH γ+γ=γ
Ĉѫn giҧn phѭѫng trình trên ta ÿѭӧc phѭѫng trình cân bҵng cӝt áp
wTB
hHH +=
- Tәn thҩt do ma sát ӣ các bӅ mһt máng dүn
- Tәn thҩt do thay ÿәi ÿӝt ngӝt hѭӟng chuyӇn ÿӝng cӫa dòng chҧy
- Tәn thҩt do sӵ thay ÿәi vұn tӕc dòng chҧy
Tәn thҩt năng lѭӧng ÿѫn vӏ h
w
cӫa chҩt lӓng biӃn thành nhiӋt.
2.3. Các thông sӕ cѫ bҧn
- Công suҩt làm viӋc trên trөc dүn (tӭc trөc bánh bѫm) cӫa truyӅn ÿӝng thӫy ÿӝng
là:
pB
B
B
QH
N
ηη
γ
=
- Công suҩt làm viӋc trên trөc bӏ dүn (tӭc trөc bánh tuabin) là:
TBT
QHN ηγ=
- TӍ sӕ truyӅn i cӫa truyӅn ÿӝng thӫy ÿӝng là tӍ sӕ truyӅn giӳa sӕ vòng quay bánh

tuabin (trөc bӏ dүn) vӟi sӕ vòng quay bánh bѫm (trөc dүn):
B
T
n
n
i =
- HӋ sӕ biӃn tӕc K (hoһc hӋ sӕ biӃn ÿәi mômen)
B
T
M
M
K =
2.4. Khӟp nӕi thӫy lӵc
Khӟp nӕi thӫy lӵc là trѭӡng hӧp ÿѫn giãn nhҩt cӫa truyӅn ÿӝng thӫy lӵc cNJng nhѭ
các loҥi khӟp nӕi khác, nó dùng ÿӇ truyӅn mô men quay tӯ trөc dүn ÿӃn trөc bӏ dүn mà
không thay ÿәi trӏ sӕ mô men ÿó.
Các tính chҩt chӫ yӃu cӫa khӟp nӕi thӫy lӵc:
1- Trөc bӏ dүn và trөc dүn quay ÿӝc lұp vӟi nhau. Khi trөc d
үn quay thì trөc bӏ dүn
có thӇÿӭng yên hoһc quay vӟi vұn tӕc nào ÿó. Vұn tӕc quay lӟn nhҩt cӫa trөc bӏ dүn
phҧi nhӓ hѫn vұn tӕc quay cӫa trөc dүn 2 - 3%.
2- TruyӅn ÿӝng không ӗn, khӣi ÿӝng và tăng tӕcêm.
3- Các chi tiӃt chӫ yӃu (bánh công tác) không bӏ mòn vì các bӅ mһt làm viӋc cӫa
chúng không tiӃp xúc vӟi nhau.
4- Hҥn chӃ dao ÿӝng xoҳn
5- Có hi
Ӌu suҩt cao (0,97 - 0,98) ӣ chӃÿӝ làm viӋc tính toán.
6- Sӱ dөng, vұn hành chҳc chҳn.
7- Có thӇ thӵc hiӋn viӋc ÿLӅu khiӇn tӯ xa và tӵÿӝng hóa viӋc ÿLӅu khiӇn mӝt cách
ÿѫn giҧn.

Do ÿó, khӟp nӕi thӫy lӵc thѭӡng dùng ÿӇ:
1-ĈiӅu chӍnh sӕ vòng quay cӫa trөc bӏ dүn khi sӕ vòng quay cӫa ÿӝng cѫ không
ÿәi (dùng trong bѫm cҩp nѭӟc lӟn cho nӗ
i hѫi các nhà máy nhiӋt ÿLӋn, máy ly tâm
trong các nhà máy hóa hӑc, quҥt trong các hҫm mӓ và trong các ӕng khí ÿӝng, lò luyӋn
kim, máy khai thác mӓ, máy cán, máy ÿúc ly tâm )
2- Lҩy ÿà các máy có mô men khӣi ÿӝng lӟn (nhѭ tuabin hѫi, máy cҳt kim loҥi
lӟn, băng tҧi và các thiӃt bӏ khác cӫa nhà máy luyӋn kim v.v )
3- Hӧp công suҩt và ÿҧo chiӅu chuyӇn ÿӝng cӫa máy (ví dө trên tàu thӫy thѭӡng
dùng khӟp nӕi thӫy lӵc ÿӇ hӧp công suҩt cӫa hai ÿӝng cѫ cùng kéo mӝt chân vӏt và
ÿiӅu khiӇn tàu chҥy lùi mà không cҫn dùng thêm ÿӝng cѫ khác)
Ngày nay khӟp nӕi thӫy l
ӵc cNJng ÿѭӧc dùng nhiӅu trong ngành chӃ tҥo ô tô, máy
kéo, xe tăng, máy bay, và nhiӅu lƭnh vӵc công nghiӋp khác. Ngѭӡi ta ÿã chӃ tҥo ÿѭӧc
khӟp nӕi thӫy lӵc có thӇ truyӅn công suҩt tӟi 30 000kW.
2.4.1. C̽u t̹o nguyên lý làm vi͟c
'ѭӟi ÿây trình bày kӃt cҩu, nguyên lý làm viӋc cӫa mӝt khӟp nӕi thӫy lӵc có ӕng
ÿiӅu chӍnh cӕÿӏnh.
Trên trөc dүn I có lҳp bánh bѫm 1, bánh này gҳn liӅn vӟi hai vӓ 3 và 4. Ӣ ngoài
cùng cӫa vӓ trong 3 có mӝt sӕ lӛ 11. Vӓ ngoài 4 có lҳp bӝ phұn lót kín 9
Khͣp n͙i thͯy l͹c có ͙ng ÿL͉u ch͑nh c͙ÿ͓nh
I- trͭc d̳n; II- trͭc b͓ d̳n ; 1- bánh b˯m; 2- bánh tuabin; 3, 4 - v͗ trong và v͗ ngoài; 5- ; 6- làm
ngu͡i ; 7-thùng chͱa; 8- b˯m bánh răng; 9- b͡ ph̵n lót kín; 10- ͙ng ÿL͉u ch͑nh; 11- các l͟
Hình S˯ÿ͛ nguyên lý
Hình Bánh công tác
2.4.2. Các thông sͩ
2.4.3. Ĉ́͵ng ÿ͏c tính
-Ĉѭӡng ÿһc tính ngoài
Ĉѭӡng ÿһc tính ngoài biӇu diӉn mӕi quan
hӋ giӳa mô men quay M, công suҩt N

B
, N
T
và
hiӋu suҩt η cӫa khӟp nӕi thӫy lӵc vӟi sӕ vòng
quay n
T
cӫa bánh tuabin khi sӕ vòng quay cӫa
bánh bѫm không ÿәi (n
B
= const).
Khi n
T
ÿӃn gҫn tӟi n
B
, vӅ lý thuyӃt η = 1.
Nhѭng lúc ҩy N ≈ 0 và mô men quay M giҧm
ÿӃn mӭc chӍÿӫÿӇ thҳng mô men cҧn do tәn
thҩt, cho nên hiӋu suҩt không thӇ bҵng 1, lúc
ÿó ÿѭӡng η sӁÿi theo ÿѭӡng nét ÿӭt ÿӃn 0.
-Ĉѭӡng ÿһc tính tәng hӧp
BiӇu diӉn mӕi quan hӋ giӳa mӕi quan hӋ giӳa mô men quay M cӫa khӟp nӕi thӫy
lӵc vӟi sӕ vòng quay n
T
khi sӕ vòng quay cӫa bánh bѫm thay ÿәi (n
B
= const). Trên
ÿѭӡng ÿһc tính ÿó, còn vӁ nhӳng ÿѭӡng cong biӇu diӉn sӵ thay ÿәi cӫa M vӟi các trӏ
sӕ cӫa hiӋu suҩt nhѭ nhau.
-Ĉѭӡng ÿһc tính qui dүn

BiӇu diӉn sӵ phө thuӝc cӫa mô men quay M cӫa khӟp nӕi thӫy lӵc tѭѫng tӵ khӟp
nӕi thӫy lӵc nào ÿó ÿã biӃt.
2.4.4. Phân lo̹i
a. Theo kӃt cҩu
- Khӟp nӕi thӫy lӵc có vành trong (hình a)
- Khӟp nӕi thӫy lӵc không có vành trong (hình b)
- Khӟp nӕi thӫy lӵc chӍ mӝt bánh công tác có vành trong (hình c)
- Khӟp nӕi thӫy lӵc kép (hình d)
b. Theo tính chҩt có ÿLӅu chӍnh hay không
- Khӟp nӕi thӫy lӵc không ÿLӅu chӍnh
- Khӟp nӕi thӫy lӵc có ÿLӅu chӍnh
c. Theo trӏ sӕ công suҩt truyӅn
- TruyӅn công suҩt nhӓ và trung bình (ÿӃn 1.000kW)
- TruyӅn công suҩt lӟn (trên 1.000kW)
2.4.5. ΀ng dͽng trên ôtô và máy công trình
2.5. BiӃn tӕc thӫy lӵc
Khi cҫn biӃn ÿәi mô men quay giӳa hai trөc dүn và bӏ dүn thì ngѭӡi ta dùng biӃn
tӕc thӫy lӵc.
BiӃn tӕc thӫy lӵc truyӅn cѫ năng giӳa các trөc cùng ÿѭӡng tâm có kèm theo sӵ
biӃn ÿәi mô men quay. Thông thѭӡng biӃn tӕc thӫy lӵc dùng ÿӇ tăng mô men quay
trên trөc bӏ dүn. Ngoài ra nó cNJng có tính chҩt tӵÿӝng thay ÿәi vô cҩp vұn tӕc trөc bӏ
dүn nhѭ khӟp nӕ
i thӫy lӵc.
2.5.1. Tính ch̽t bi͗n ÿͭi mô men quay
- Trѭӡng hӧp bánh phҧn ӭng ÿһt sau bánh bѫm và trѭӟc bánh tuabin
- Trѭӡng hӧp bánh phҧn ӭng ÿһt sau bánh tuabin và trѭӟc bánh bѫm
2- bánh b˯m; 3 - bánh ph̫n ͱng; 4 - bánh tuabin
2.5.2. Tính ch̽t tΉÿͱng ÿL͙u ch͡nh ch͗ ÿͱ làm vi͟c cͿa bi͗n tͩc
thͿy lΉc
2.5.3. C̽u t̹o nguyên lý làm vi͟c

1- Bӝ biӃn Mômen thӫy lӵc (Torque Converter)
Phҫn chӫÿӝng thѭӡng gӑi là bánh bѫm, phҫn bӏÿӝng gӑi là bánh Tuabin, phҫn
phҧn ӭng gӑi là bánh dүn hѭӟng. Sӵ hӧp nhҩt cӫa ba chi tiӃt trên thành mӝt cҩu trúc có
dҥng hình xuyӃn, quay quanh mӝt trөc cӕÿӏnh, và bӑc trong mӝt vӓ kín có chѭa dҫu.
9Ӆ nguyên lý có thӇ xem hình dѭӟi ÿӇ có cái hiӇu trӵc quan.
Quҥt chӫÿӝng ÿѭӧc nӕi vӟi nguӗn ÿLӋn, cánh cӫa nó ÿҭy không khí sang quҥt bӏ
ÿӝng (không cҳm ÿLӋn), cánh cӫa quҥt bӏÿӑng sӁ quacùng chiӅu vӟi quҥt chӫÿӝng
nhӡ không khí ÿҥp vào. Nhѭ vұy năng lѭӧng cӫa quҥt chӫÿӝng ÿѭӧc truyӅn qua quҥt
bӏÿӝng nhӡ không khí.
Quay lҥi thӵc tӃ, là bánh bѫm ÿѭӧc nӕi vӟi ÿӝng cѫ, Tuabin nӕi vӟi hӝp sӕ hành
tinh, bánh dүn hѭӟng nӕi vӟi vӓ thông qua khӟp mӝt chiӅu (chӍ cho phép quay mӝt
chiӅu).
Quá trình xҧy ra tѭѫng tӵ nhѭ ví dө trên, nhѭng thӵc hiӋn qua chҩt lӓng (dҫu), ӣ
ÿây áp suҩt dҫu ÿóng vai trò truyӅn năng lѭӧng giӳa bánh chӫÿӝng và bӏÿӝng. Khi
bánh chӫÿӝng qua cùng ÿӝng cѫ
làm cho dҫu chuyӇn ÿӝng, dѭӟi tác dөng cӫa lӵc ly
tâm dҫu văng ra phía ngoài và tăng tӕc ÿӝ, ӣ mép ngoài tӕc ÿӝ cӫa dҫu ÿҥt cao nhҩt và
Kѭӟng theo các cánh ÿұp vào cánh cӫa bánh bӏÿӝng, tҥi cánh bӏÿӝng dҫu truyӅn năng
Oѭӧng và giҧm dҫn tӕc ÿӝ, theo các cánh cӫa bánh bӏÿӝng chuyӇn vào phía trong. Khi
dҫu tӟi mép trong cӫa bánh bӏÿӝng, bӏ rѫi vào cánh cӫa bánh dүn hѭӟng và theo các
cánh dүn chuyӇn sang bánh chӫÿӝng. Cӭ
nhѭ vұy dҫu chuyӇn ÿӝng tuҫn hoàn theo
ÿѭӡng xoҳn ӕc trong giӟi hҥn cӫa vӓ. (Inpeller Pump > Tuarbine > Startor > Inpeller
Pump)
Ngѭӡi ta gӑi quá trình dҫu di chuyӇn trong bánh chӫÿӝng là quá trình tích năng,
quá trình dҫu di chuyӇn trong bánh bӏÿӝng là quá trình truyӅn năng lѭӧng, còn ӣ bánh
dүn hѭӟng là qt ÿәi hѭӟng chuyӇn ÿӝng.
Các b͡ ph̵n c̭u thành trong Bi͇n mô:
Các bӝ phұn chính cҩu thành nên biӃn mô là: Cánh bѫm, tuabin, stato và vӓ biӃn mô. Vӓ
biӃn mô là bӝ phұn bao lҩy biӃn mô, dҫu sӁÿѭӧc chӭa và tuҫn hoàn trong ÿó. Tҥi vӓ biӃn mô

có mӝt ӕng lót cam gҳn vӟi bánh ÿà ÿӝng cѫ, giúp cho biӃn mô chuyӇn ÿӝng cùng vӟi ÿӝng
Fѫ.
1. Bánh ÿà; 2. Piston ÿL͉u khi͋n; 3. Tuabin; 4. B˯m; 5. Stato; 6. Ĉ˱ͥng d̯u vào Bi͇n mô; 7.
Trͭc ra; 8. Ĉ˱ͥng khóa d̯u Bi͇n mô; 9. Cͭm bánh xe quay t͹ do.
6˯ÿ͛ nguyên lý
.͇t c̭u bi͇n mô men thͯy l͹c
Nguyên lý hoҥt ÿӝng
Không khóa khͣp m͡t chi͉u
Khóa khͣp m͡t chi͉u
2.5.4. Các thông sͩ
2.5.5. Ĉ́͵ng ÿ͏c tính
2.5.6. Các lo̹i bi͗n tͩc thͿy lΉc, mͷ rͱng ph̹m vi s΅ dͽng bi͗n tͩc
thu΍ lΉc
Do yêu cҫu làm viӋc vӟi nhiӅu máy khác nhau nên biӃn tӕc thӫy lӵc có rҩt nhiӅu
loҥi khác nhau vӅ tên gӑi, kӃt cҩu và tính chҩt làm viӋc. Thѭӡng biӃn tӕc thӫy lӵc
ÿѭӧc phân loҥi theo các cách sau:
a - Theo thӭ tӵ cách bӕ trí các bánh trong buӗng làm viӋc cӫa biӃn tӕc thӫy lӵc:
- B - T - P (bѫm - tuabin - phҧn ӭng)
- B - P - T (bѫm- phҧn ӭng - tuabin)
b- Theo loҥi bánh tuabin
- Ly tâm
- Hѭӟng trөc
- Hѭӟng tâm
- Tâm - trөc
c - Theo sӕ
cҩp bánh tuabin
- BiӃn tӕc thӫy lӵc mӝt cҩp
- BiӃn tӕc thӫy lӵc hai cҩp
- BiӃn tӕc thӫy lӵc ba cҩp
d- Theo sӕ buӗng làm viӋc

e - Theo tính chҩt làm viӋc cӫa bánh phҧn ӭng
g - Theo tính chҩt có ÿҧo chiӅu chuyӇn ÿӝng cӫa trөc bӏ dүn hay không mà chia ra
làm
h- Theo tính chҩt kӃt hӧp vӟi các loҥi truyӅn ÿӝng khác (ÿLӋn, cѫ khí…)
2.6. Các ӭng dөng trên ôtô và máy công trình
Bài tұp
Chѭѫng 3 - TRUYӄN ĈӜNG THӆ TÍCH
3.1. Sѫÿӗ nguyên lý truyӅn ÿӝng thӫy tƭnh
3.1.1 Truy͙n ÿͱng thͿy lΉc th͛ tích có chuy͛n ÿͱng tͣnh ti͗n
Theo hình 5.1. Bѫm piston 1 chuyӇn ÿӝng lên xuӕng nhӡ dүn ÿӝng cѫ khí. Khi
piston di chuyӇn lên, chҩt lӓng tӯ thùng chӭa 4 ÿѭӧc hút qua van 3 vào xi lanh cӫa
Eѫm. Khi piston dy chuyӇn xuӕng, van 3 bӏÿóng lҥi, chҩt lӓng tӯ xi lanh cӫa bѫm 1 bӏ
ÿҭy qua van 2 qua cѫ cҩu phân phӕi 5 vào khoang dѭӟi hoһc khoang trên cӫa xi lanh
lӵc 6.
a)
b)
Hình 5.2. Truy͉n ÿ͡ng thͯy l͹c th͋ tích có chuy͋n ÿ͡ng t͓nh ti͇n
a) dùng b˯m piston
b) b˯m rô to
1-b˯m piston hoăc b˯m rô to ; 2,3-van chi͉u; 4-thùng chͱa; 5-c˯ c̭u phân ph͙i; 6-xilanh l͹c
3.1.2 Truy͙n ÿͱng thͿy lΉc th͛ tích có chuy͛n ÿͱng quay
Khác vӟi trѭӡng hӧp trên, ÿӇ tҥo
ra bӝ phұn quay cӫa cѫ cҩu chҩp
hành, trong truyӅn ÿӝng thӫy lӵc thӇ
tích loҥi này (Hình 5.2), ngѭӡi ta
dùng ÿӝng cѫ thӫy lӵc rô to 4 (hoһc
ÿӝng cѫ piston rôto).
Hinh 5.3. Truy͉n ÿ͡ng thͯy l͹c th͋ tích có chuy͋n
ÿ͡ng quay
1-b˯m thͯy l͹c rô to; 2-van m͡t chi͉u; 3-c˯ c̭u phân

ph͙i; 4-ÿ͡ng c˯ thͯy l͹c
3.2. Sѫÿӗ hӋ thӕng truyӅn ÿӝng thӫy tƭnh
3.2.1. S˿ÿͫ hͷ
3.2.2. S˿ÿô kín
3.2.3. S˿ÿͫ vi sai
3.3. Bѫm và ÿӝng cѫ thӫy lӵc thӇ tích (nhҳc lҥi)
3.3.1. B˿m và ÿͱng c˿ piston
3.3.2. B˿m và ÿͱng c˿ rôto
3.3.3. B˿m và ÿͱng c˿ piston-rôto
3.4. Các phҫn tӱ thӫy lӵc
3.4.1. Xi lanh thͿy lΉc
a. NhiӋm vө và các thông sӕ
- NhiӋm vө: Xilanh thӫy lӵc là mӝt ÿӝng cѫ thӫy lӵc ÿѫn giҧn có nhiӋm vө biӃn
Qăng lѭӧng dòng chҧy thành năng lѭӧng chuyӇn ÿӝng tӏnh tiӃn cӫa cҫn ÿҭy. Cҫn ÿҭy là
khâu ÿi ra, ÿҫu cҫn liên kӃt bҧn lӅ vӟi bӝ phұn công tác hoһc qua các khâu trung gian.
Chҩt lӓng công tác có thӇ cҩp vào xilanh thӫy lӵc không nhӳng qua thân xi lanh,
mà còn có thӇ
qua cҫn ÿҭy. Ӕng cҩp và thoát chҩt lӓng công tác thѭӡng ÿѭӧc gҳn chһt
vào bӝ phұn cӫa xilanh thӫy lӵc, nó không chuyӇn ÿӝng tӏnh tiӃn qua lҥi.
- Các thông sӕ: Các thông sӕ cѫ bҧn cӫa xilanh thӫy lӵc là:
+ Ĉѭӡng kính trong cӫa xylanh và ÿѭӡng kính cҫn ÿҭy.
+ Hành trình pittông: là khoҧng cách giӳa hai ÿLӇm chӃt cӫa cҫn. ĈLӇm chӃt là các
ÿiӇm giӟi han cӫa ÿҫu ÿҭy.
+ Áp suҩt danh nghƭ
a xác ÿӏnh tính chҩt vұn hành và cҩu tҥo cӫa xylanh. Vұt ÿӋm
kín ҧnh hѭӣng lӟn ÿӃn áp suҩt danh nghƭa.
+ Chҩt lѭӧng gia công và ÿӝ nhҹn bӅ mһt trong cӫa xilanh thӫy lӵc và bӅ mһt
ngoài cӫa cҫn ÿҭy.
b. Phân loҥi
- Theo sӕ khoang công tác:

Có xylanh thuӹ lӵc tác dөng mӝt chiӅu và xylanh thuӹ lӵc tác dөng hai chiӅu
+ Xylanh thuӹ lӵc tác dөng mӝt chiӅu: (hình 2.9.a) Lӵc tác dөng trên cҫ
n ÿҭy xuҩt
hiӋn khi chҩt lӓng có áp lӵc ÿѭӧc cҩp vào khoang công tác cӫa xilanh thӫy lӵc chӍ
Kѭӟng vӅ mӝt phía. Khi không cҩp chҩt lӓng vào khoang công tác, thì lӵc lò xo 6 hoһc
lӵc bên ngoài khác, chҷng hҥn nhѭ trӑng lӵc làm cho cҫn chuyӇn dӏch theo hѭӟng
ngѭӧc lҥi, ÿӗng thӡi ÿҭy chҩt lӓng ra khӓi xilanh thӫy lӵc.
+ Xylanh thuӹ lӵc tác dөng hai chiӅu: (hình 2.9, b và c) khác vӟi xilanh thӫy lӵc
tác dөng mӝt chiӅu là nó có hai khoang công tác, vì vұy lӵc ӣ khâu ÿi ra và sӵ di
chuyӇn cӫa nó có thӇ theo cҧ hai chiӅu phө thuӝc vào viӋc bѫm chҩt lӓng công tác vào
khoang nào. Khi cҩp chҩt lӓng vào mӝt khoang thì khoang ÿӕi diӋn nӕi thông vӟi
ÿѭӡng thoát. Khoang cӫa xilanh thӫy lӵc phía có cҫn ÿҭy gӑi là khoang cҫn ÿҭy, còn
khoang ӣ vӏ trí ÿӕi diӋn gӑi là khoang pittông. Khi b
ѫm chҩt lӓng công tác vào khoang
pittông thì lӵc cҫn lӟn hѫn so vӟi khi bѫm chҩtlӓng công tác có cùng áp suҩt vào
khoang cҫn ÿҭy, hѫn nӳa, tӍ sӕ lӵc tӍ lӋ thuұn vӟi tӍ sӕ D
2
/ (D
2
- d
2
), ӣÿây:
D-ÿѭӡng kính trong cӫa xilanh thӫy lӵc (pittông)
d-ÿѭӡng kính ngoài cӫa cҫn ÿҭy.
Muӕn giá trӏ lӵc và tӕc ÿӝ di chuyӇn cӫa cҫn ӣ cҧ hai chiӅu nhѭ nhau, thì ngѭӡi ta
phҧi chӑn giá trӏ cӫa D và d sao cho d
2
= D
2
- d

2
. Lúc này sӵ cung cҩp chҩt lӓng sӁ tiӃn
hành nhѭ sau:
Khi rút cҫn ÿҭy vào thì chҩt lӓng ÿѭӧc bѫm vào khoang cҫn ÿҭy còn khoang
pittông thì nӕi thông vӟi ÿѭӡng thoát. Nhѭ vұy, áp lӵc chҩt lӓng tác dөng vào mһt ÿҫu
là S = π(D
2
- d
2
) / 4.
Khi ÿҭy cҫn ÿҭy thì chҩt lӓng ÿӗng thӡi ÿѭӧc bѫm vào cҧ hai khoang (pittông và
cҫn ÿҭy), hai khoang này ÿѭӧc nӕi thông vӟi nhau.
- Theo sӕ cҫn ÿҭy:
Bao gӗm xylanh thuӹ lӵc có mӝt cҫn ÿҭy và hai cҫn ÿҭy. Xilanh thӫy lӵc có mӝt
cҫn ÿҭy (hình 2.9.a,b) ÿѭӧc phә biӃn trong máy xây dӵng. Xilanh thӫy lӵc hai cҫn ÿҭy
(hình 2.9.c) sӱ dөng chӫ yӃu ÿӇ truyӅn ÿӝng quay thiӃt bӏ công tác cӫa mӝt sӕ máy xúc
kiӇu treo, hѫn nӳa thân cӫa xilanh thӫy lӵc là khâu di ÿӝng.
- Theo sӵ liên kӃt thân xy lanh vӟi khung máy:
+ Liên kӃt c
ӭng (hình 2.10,a-c) sӱ dөng chӫ yӃu cho mӝt sӕ xilanh thӫy lӵc cӫa hӋ
thӕng ÿLӅu khiӇn.
+ Liên kӃt khӟp bҧn lӅ: Ӣ máy xây dӵng ngѭӡi ta thѭӡng sӱ dөng liên kӃt khӟp
bҧn lӅ vӟi thân cӫa xilanh thӫy lӵc (hình 2.10, d và ÿ).
Liên kӃt khӟp bҧn lӅӣ xylanh và cҫn ÿҭy thѭӡng sӱ dөng әÿӥ trѭӧt. Әÿӥ này
cho phép chӕt quay mӝt góc không lӟn trong mһ
t phҷng bҩt kǤ, bҧo ÿҧm sӵ lҳp, tháo
dӉ dàng và loҥi trӯÿѭӧc khҧ năng kҽt khi có sӵ chênh lӋch nào ÿó do viӋc chӃ tҥo
không chính xàc các thành phҫn cӫa thiӃt bӏ công tác.
Liên kӃt khӟp bҧn lӅӣ cҫn ÿҭy và xylanh cNJng thѭӡng sӱ dөng әÿӥ trѭӧt liên kӃt
vӟi chӕt còn mһt ngoài ә liên kӃt vӟi khung qua khӟp cҫu. ĈLӅu nҫy cho phép lҳp ghép

vӟ
ichӕt có khe hӣ nhӓ, nhѭng chӕt có thӇ quay mӝt góc lӟn trong mһt phҷng bҩt kǤ.
Ví dөӣ máy NJi, liên lӃt nҫy cho phép bӝ phұn công tác cӭng vӳng ӣ bҩt kǤ tѭ thӃ
nghiêng hay xoay lѭѫƭNJi nào.
c. Cҩu tҥo :
Xilanh thӫy lӵc cӫa thiӃt bӏ công tác máy xúc ÿѭӧccҩu tҥo tӯ các bӝ phұn chính
sau ÿây (hình 2.11): xilanh (ӕng 19 có nҳp sau); nҳp trѭӟc 9 có lӛ thông cҫn ÿҭy ÿѭӧc
lҳp bҵng ren vào ӕng 19, cҫn ÿҭy 18 có tai 2 và pittông 15. Tai 2 ÿѭӧc lҳp bҵng ren
vào ÿҫu ngoài cҫn ÿҭy 18 và tai nҳp sau cӫa xilanh thӫy lӵc ÿѭӧc chӃ tҥo có әÿӥ hình
viên bi 1.
Chҩt lӓng công tác ÿѭӧc cҩp vào khoang pittông và khoang cҫn ÿҭy cӫa xilanh
thӫy lӵc qua các lӛ tѭѫng ӭng B và A. Sӵ ngăn cách kín khoang pittông vӟi khoang
cҫn ÿҭy và sӵ truyӅn lӵc do áp lӵc trong khoang công tác lên cҫn ÿҭy 18 là do pittông
15 có phӟt 14 và vòng ÿӋm 13 tҥo nên. Pittông 15 liên kӃt vӟi
ÿҫu trong cӫa cҫn ÿҭy
18 nhӡ có ÿai ӕc 16 và chӕt hãm 17. Ngѭӡi ta khҳc phөc sӵ rò rӍ tӯ khoang này sang
khoang kia trong xilanh thӫy lӵc ӣ mһt ngoài cӫa pittông bҵng vòng phӟt 14, ӣ mһt
trong - bҵng vòng bít 13. ViӋc giӳ vòng phӟt 14 dӏch chuyӇn theo hѭӟng chiӅu trөc
theo pittiông 15 là nhӡ vòng phӟt 12.
Nҳp trѭӟc 9 ÿѭӧc hãm trên ӕng 19 cӫa xilanh bҵng ÿai ӕc hãm 10 bҥc 21 lҳp vào
nҳp 9 ÿӇ dүn hѭӟng cҫn ÿҭy 18. Vòng bít 8 lҳp trong rãnh cӫa nҳp 9 cNJng nKѭ vòng
phӟt 6 và vòng bít 4, 5 ӣ trong bҥc 21 ngăn không cho chҩt lӓng trong khoang cҫn ÿҭy
cӫa xilanh thӫy lӵc ÿi ra ngoài. Khi cҫn ÿҭy chuyӇn ÿӝng, vòng phӟt 7 giӳ cho vòng 6
chuyӇn ÿӝng theo chiӅu trөc. Tӯ phía mһt ngoài cӫa nҳp 9 có lҳp thi
Ӄt bӏ khӱ bùn 3, nó
ÿѭӧc giӳ bҵng cách vһn ÿai ӕc 22 vào ren trong cӫanҳp.
Trên cҫn ÿҭy cҥnh pittông 15 có lҳp cѫ cҩu giҧm chҩn 11, cѫ cҩu này làm giҧm sӵ
va ÿұp cӫa pittông vào nҳp trѭӟc, nó thѭӡng xҧy ra ӣ giai ÿRҥn cuӕi hành trình cӫa
pittông. Khi kӃt thúc hành trình cҫn ÿҭy vӅ bên trái, khe hӣ giӳa mép biên 20 cӫa nҳp
9 và mһt côn cӫa cѫ cҩu giҧm chҩn 11 ÿѭӧc thu nhӓ l

ҥi. Chҩt lӓng công tác bӏ pittông
ÿҭy ra khӓi khoang cҫn ÿҭy vào lӛ A, ÿi qua khe hӣ này. Lúc này pittông ÿѭӧc hãm lҥi
nhӡ sӵ tiӃt lѭu cӫa dҫu qua khe hӣÿó.
Ngoài ra, còn có cѫ cҩu giҧm chҩn (tiӃt lѭu) kӃt cҩu kiӇu khác, chҷng hҥn nhѭ trên
hình 2.12,a giӟi thiӋu sѫÿӗ kӃt cҩu tiӃt lѭu hãm cҫn ÿҭy khi ÿѭa pittông tiӃn sát ÿӃn
nҳp trѭӟc cӫa xilanh thӫy lӵ
c. Khi pittông 3 (hình 2.12,a) chuyӇn ÿӝng vӅ bên phҧi,
chҩt lӓng qua kênh A ép mép biên cӫa ӕng phӟt 5 ÿi tӟi pittông. Khi pittông chuyӇn
ÿӝng theo chiӅu ngѭӧc lҥi thì chҩt lӓng chuyӇn ÿӝng tӵ do. Khi ӕng phӟt 5 ÿã vào gӑn
trong lӛ nӕi thông kênh A vӟi khoang pittông cӫa xilanh thӫy lӵc, thì mép biên cӫa
phӟt 4 chһn lҥi nhӡ áp lӵc cӫa chҩt lӓng. Pittông bӏ hãm lҥi khi ép chҩt lӓng qua kênh
tiӃt lѭu 2. Ngѭӡi ta ÿLӅu ch
Ӎnh cѭӡng ÿӝ hãm phanh bҵng vít 1 cӫa van tiӃt lѭu.
Khi cҫn ÿҭy pittông tiӃn sát gҫn nҳp sau, ngѭӡi ta hãm bҵng cách sӱ dөng mӝt loҥi
thiӃt bӏÿѭӧc giӟi thiӋu ӣ hình 2.12.b. Khi cҫn ÿҭy chuyӇn ÿӝng, thoҥt ÿҫu chҩt lӓng
phҧi chҧy qua lӛ A và B ӣ trong nҳp 8 cӫa xilanh thӫy lӵc và qua lӛ C và khe hӣ cӫa
van tiӃt lѭu 7. Khi ÿoҥn cuӕi cӫa cҫ
n ÿҭy lӑt vào lӛ A chҩt lӓng chӍ chҧy ÿѭӧc vào lӛ C
qua khe hӣ cӫa van tiӃt lѭu 7 làm giҧm vұn tӕc cӫa cҫn ÿҭy và khҳc phөc ÿѭӧc sӵ va
ÿұp cӫa pittông vào nҳp. Tӯ vӏ trí ngo ài cùng, pittôngcó thӇ di chuyӇn rҩt nhanh vì lúc
này chҩt lӓng ÿi qua lӛ B và van mӝt chiӅu 6 ÿӇ tác dөng lên mһt pittông.
Hình 2.12.c giӟi thiӋu cѫ cҩu hãm pittông ӣ cuӕi hành trình nhӡ sӵ tiӃ
t lѭu chҩt
lӓng cӫa van tiӃt lѭu vít di ÿӝng. Trong nҳp 9 có lҳp bҥc 10, trong bҥc 10 có van trѭӧt
11 di chuyӇn ÿѭӧc. Mһt ngoài cӫa van trѭӧt có gia công rãnh xoҳn ӕc giҧm chҳn 12.
Khi bѫm, chҩt lӓng chҧy vào xilanh hoһc qua kênh Ĉ và E, hoһc qua van mӝt chiӅu 13
và lӛ P. Trѭӟc khi bҳt ÿҫu hãm, chҩt lӓng chҧy qua kênh E và Ĉ. Pittông chuyӇn ÿӝng
sát ÿӃn nҳp xilanh thì tì vào van trѭӧt 11 và ép lò xo 14, ÿӗng thӡi ÿҭy nó vào trong
bҥc 10. Van tr
ѭӧt 11 ngăn không cho chҩt lӓng chҧy tӵ do tӯ E vào kênh Ĉ, và chҩt

lӓng công tác tӯ xilanh chҧy vào kênh Ĉ qua rãnh 12.
Khi hãm, tùy theo mӭc ÿӝ cӫa pittông tiӃn sát ÿӃn gҫn nҳp mà vұn tӕc cӫanó cҫn
phҧi giҧm bӟt, bӣi vұy lѭӧng chҩt lӓng tӯ xilanh chҧy vào ÿѭӡng tháo cNJng bӏ giҧm
bӟt. Lѭӧng chҩt lӓng chҧy qua cѫ cҩu giãm chҩn trong trѭӡng hӧp này ÿѭӧ
c thay ÿәi
tӯ cӵc ÿҥi ÿӃn không (lúc dӯng pittông). Vì vұy ÿӇ duy trì trӣ lӵc ÿӫ lӟn thì rãnh 12
phҧi có tiӃt diӋn ngang thay ÿәi.
ĈӇ hãm cҫn ÿҭy cӫa xilanh thӫy lӵc, ngѭӡi ta sӱ dөng cѫ cҩu van tiӃt lѭu ÿһt bên
ngoài gӑi là bӝ ngҳt (hình 2.12.d).
Khi chҩt lӓng công tác tӯ xilanh thӫy lӵc chҧy vào lӛ H và qua lӛ N dүn vào bӝ
phân phӕi thӫy lӵc. NӃu cҫn ÿҭy ÿҭy van trѭӧt 15 thì chҩt lӓng chҧy qua khe hӣ K,
nhѭ vұy quá trình hãm ÿã ÿѭӧc thӵc hiӋn. van mӝt chiӅu 16 dùng ÿӇ mӣ thông ÿѭӡng
cho chҩt lӓng chuyӇn ÿӝng khi cҫn ÿҭy di chuyӇn tӯ vӏ trí ngoài cùng theo hѭӟng
ngѭӧc lҥi, lúc này chҩt lӓng tӯ lӛ
N ÿi ÿӃn lӛ H. Vì khoang L ÿѭӧc tҥo thành bӣi rãnh
ngòai mép cӫa van trѭӧt, cho nên chҩt lӓng ÿѭӧc ÿѭa ra qua lӛ M.
3.4.2. Các lo̹i van thu΍ lΉc
HӋ thӕng ÿLӅu khiӇn thiӃt bӏ dүn ÿӝng thӫy lӵc cӫa máy xúc dùng ÿӇ thay ÿәi
hѭӟng chuyӇn ÿӝng và ÿiӅu chӍnh tӕc ÿӝ cӫa khâu ÿi ra (các cҫn ÿҭy, các trөc) trong
các ÿӝng cѫ thӫy lӵc, cNJng nhѭÿӇ bҧo ÿҧm cho kӃt cҩu cӫa máy xúc không bӏ quá tҧi.
Thӵc hiӋn viӋc ÿLӅu chӍnh tӕc ÿӝ bҵng cách thay ÿәi lѭӧ
ng tiêu thө chҩt lӓng ÿѭa vào
ÿӝng cѫ thӫy lӵc.
Các thành phҫnchính cӫa hӋ thӕng ÿiӅu khiӇn là cѫ cҩu ÿLӅu chӍnh nhѭ van các
kiӇu, bӝ phân phӕi thӫy lӵc, van tiӃt lѭu, v.v.
ĈӇÿLӅu khiӇn công viӋc cӫa thiӃt bӏ dүn ÿӝng thӫy lӵc trong máy xúc, ngѭӡi ta sӱ
dөng trӵc tiӃp các cѫ cҩu ÿLӅu khiӇn: áp lӵc trong ӕng dүn và trong h
Ӌ thӕng thiӃt bӏ
dүn ÿӝng thӫy lӵc; hѭӟng chuyӇn ÿӝng cӫa dòng chҩt lӓng công tác, trongÿó bao gӗm