quan điểm hồ chí minh về giáo dục văn hoá cho thanh niên

Website: Email : Tel (: 0918.775.368

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
KHOA TRIẾT HỌC
---------------***--------------

NGUYỄN THỊ THANH THƯƠNG

ĐỀ TÀI NIÊN LUẬN:

QUAN ĐIỂM HỒ CHÍ MINH VỀ GIÁO DỤC
VĂN HOÁ CHO THANH NIÊN

HÀ NỘI – 2005

1


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
KHOA TRIẾT HỌC
---------------***--------------

ĐỀ TÀI NIÊN LUẬN:

quan điểm hồ chí minh về giáo dục
văn hố cho thanh niên

Giáo viên hướng dẫn: TS. Nguyễn Văn Thiện
Sinh viên:

Nguyễn Thị Thanh Hương

Lớp:

K47 CLC Triết

HÀ NỘI – 2005

2


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

QUAN ĐIỂM HỒ CHÍ MINH VỀ GIÁO DỤC
VĂN HỐ TRONG THANH NIÊN
1. Lí do chọn đề tài
Trong công cuộc đổi mới, đẩy mạnh cơng nghiệp hố- hiện đại hố đất
nước, xây dựng thành công và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ
nghĩa. Thanh niên gánh vác một trách nhiệm hết sức to lớn vì thanh niên chính
là người chủ tương lai của đất nước, có vị trí đặc biệt đối với sự nghiệp cách
mạng và tương lai của dân tộc, là lực lương xung kích trong sự nghiệp xây
dựng và bảo vệ tổ quốc. Để có thể hồn thành nhiệm vụ vẻ vang đó, thanh
niên cần phải ra sức học tập, rèn luyện phẩm chất đạo đức cách mạng, nâng
cao trình độ văn hố, gắn học tập với định hướng tư duy và hành động cụ thể,
đáp ứng đòi hỏi ngày càng cao trong tình hình mới.
Hơn 70 năm qua, chủ nghĩa Mác Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh đã dẫn
dắt dân tộc ta đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác. Đó là nền tảng tư tưởng,
kim chỉ nam cho hành động của Đảng ta. Tư tưởng Hồ Chí Minh chính là sự
vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác Lênin vào điều kiện thực tiễn của nước ta

trên tất cả các lĩnh vực của đời sống. Bác luôn quan tâm đến các vấn đề của
cách mạng Việt Nam, trong đó đặc biệt dành sự quan tâm đến thế hệ trẻ thanh
niên. Những quan điểm giáo dục văn hố cho thanh niên của Bác khơng chỉ có
ý nghĩa to lớn trong cách mạng giải phóng dân tộc mà cịn có vị trí chiến lược
trong cơng cuộc xây dựng và bảo vệ tổ quốc xã hội chủ nghĩa trong giai đoạn
hiện nay. Từ việc nắm bbát quan điểm của Hồ Chí Minh chúng ta có sự so

3


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

sánh đối chiếu với thực tiễn và rút ra bài học kinh nghiệm nhằm nâng cao hơn
nữa chất lượng, khả năng cuẩ thanh niên, đấp ứng đòi hỏi của thực tiễn.
Viết về quan điểm của Hồ Chí Minh về giáo dục cách mạng cho thế hệ
sau, về văn hoá hay về thanh niên thì đã có nhiều tác phẩm như “Bàn về
thanh niên”, “Về giáo dục và tổ chức thanh niên” nhưng chủ yếu là liệt kê các
câu nói của Bác trích trong Hồ Chí Minh tồn tập chứ chưa có một bài bài viết
về quan điểm giáo dục văn hoá của Bác cho thanh niên cùng với sự luận giải
đối với từng vấn đề, từ đó xem xét tình hình thực tiễn, việc thực hiện quán
triệt tư tương Hồ Chí Minh. Khi nhìn nhận tồn bộ lí luận và thực tiễn ta có
thể đề ra những kiến nghị mới nhằm hạn chế những tồn tại và phát huy hơn
nữa thế mạnh của thanh niên trong sự nghiệp đổi mới. Nước ta còn nghèo
muốn đạt được chỉ tiêu đến năm 2020 nước ta cơ bản trở thành một nước cơng
nghiệp thì sự chú trọng đào tạo bồi dưỡng thanh niên là một việc làm rất cần
thiết.
2.Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
Nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh khơng chỉ là làm rõ cơ sở, nộidung
tư tưởng Hồ Chí Minh mà cịn từ kết quả nghiên cứu để giải quyết vấn đề thực
tiễn của cách mạng Việt Nam cả trong nhận thức tư tưởng, chính trị đến hành

động.
Chính vì vậy mục đích của báo cáo là trình bày quan điểm Hồ Chí Minh
về giáo dục văn hố cho thanh niên một cách có hệ thống, nhìn nhận vị trí và
vai trị của thanh niên trong thời điểm hiện nay, thực tế hoạt động giáo dục
văn hoá và biểu hiện văn hoá của thanh niên với những nét tích cực và tiêu
cực. Từ đây quan điểm Hồ Chí Minh về giáo dục thanh niên , về vị trí thanh

4


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

niên và rút ra kết luận, đưa ra các đề nghị và giải pháp nhằm giúp thanh niên
thực hiện tốt vai trò của mình.
3. Đối tượng nghiên cứu, phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của báo cáo là thanh niên trong tư tưởng và quan
điểm của Hồ Chí Minh trên lĩnh vực văn hố.
4. Phương pháp nghiên cứu
Trong q trình nghiên cứu về quan điểm của Hồ Chí Minh về giáo dục
văn hố cho thanh niên một cách có hệ thống và tồn diện. Trên cơ sở
đó Báo cáo sử dụng chủ yếu các phương pháp sau đây:
- Phương pháp phân tích và tổng hợp tài liệu
- Phương pháp lịch sử cụ thể
- Phương pháp trừu tượng hoá và khái quát hoá

5


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

LỜI MỞ ĐẦU
Chủ tịch Hồ Chí Minh là vị lãnh tụ vĩ đại của nước Việt Nam. Những tư
tưởng của người là tài sản tinh thần vô giá với Đảng và dân tộc ta. Sinh thời
Bác đặc biệt dành sự quan tâm cho việc đào tạo và bồi dưỡng thanh niên. Bác
khẳng định : “Tương lai dân tộc, tiền đồ của Tổ Quốc và sự thành công của
Cách mạng phần lớn phụ thuộc vào việc giáo dục đào tạo thanh niên”. Như
vậy thanh niên có vị trí, vai trị đậc biệt quan trọng với sự nghiệp cách mạng
của nước nhà. Họ chính là người chủ tương lai của nước nhà. Những tư tưởng
của Người về giáo dục thanh niên thể hiện tư duy chiến lược sắc sảo, mang
tính triết lí nhân sinh và có ảnh hưởng lớn lao đến các thế hệ thanh niên trong
công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN.
Trong quan điểm giáo dục toàn diện của Bác với thanh niên Bác đặc
biệt coi trọng việc giáo dục nâng cao trình độ văn hố cho thanh niên. Văn hố
theo quan niệm của Hồ Chí Minh được hiểu theo nghĩa rộng nhất là toàn bộ
đời sống vật chất và tinh thần. Như vậy giáo dục văn hoá cho thanh niên là
quan điểm giáo dục toàn diện được Bác đúc kết và rút ra từ kinh nghiệm và
6


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

cuộc đời hoạt động của mình. Tư tưởng ấy có ý nghĩa khơng chỉ trong giai
đoạn cách mạng giải phóng dân tộc mà nó cịn có ý nghĩa to lớn trong cơng
cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở nước ta hiện nay. Chính vì vậy nắm bắt và
vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh là một trong những yếu tố quyết định để bồi
dưỡng thanh niên, giúp họ có những trang bị cần thiết để hoàn thành xuất sắc
nhiệm vụ vẻ vang mà Đảng và nhà nước giao cho.

PHẦN NỘI DUNG
Chương 1: QUAN ĐIỂM LÍ LUẬN CỦA HỒ CHÍ MINH VỀ GIÁO

DỤC VĂN HỐ TRONG THANH NIÊN
1. Quan điểm của Hồ Chí Minh về thế hệ trẻ
Thanh niên là lực lượng quyết định sự phát triển của Cách mạng, dân
tộc. Chủ tịch Hồ Chí Minh đánh giá cao vai trị của thanh niên không chỉ bởi
họ chiếm số lượng đông đảo mà cịn vì họ là những người được lí tưởng cách
mạng dẫn đường cộng với những ưu điểm của tuổi trẻ. Bác viết: “Một năm
khởi đầu từ mùa xuân. Một đời khởi đầu từ tuổi trẻ. Tuổi trẻ là mùa xuân của
xã hội.”.[2;167] Bất cứ trong hoàn cảnh nào, trong giai đoạn nào thanh niên
cũng được coi là lực lượng xung kích, đầy sức sống, nhiệt huyết, đầy sức sáng
tạo, là tương lai, trụ cột của nước nhà. Nhận thấy vị trí vai trị cách mạng của

7


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

thanh niên, Bác đã sớm thành lập tổ chức Hội Việt Nam cách mạng thanh niên
đào tạo những thanh niên ưu tú của nước ta để phục vụ cho sự nghiệp cách
mạng của nước nhà.
Khi đánh giá về thanh niên, Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng có đề cập cả
những ưu điểm và hạn chế của họ. Tuy nhiên Người đã nhấn mạnh vào những
ưu điểm cơ bản của thanh niên. Đó là quan điểm hết sức đụng đắn, có ý nghĩa
vơ cùng quan trọng đối với việc giáo dục, đào tạo, khích lệ thanh niên phát
huy hết vai trị của mình, nhất là trong giai đoạn xây dựng và bảo vệ Tổ quốc
hiện nay.
Thanh niên – mùa xuân của xã hội, mùa xuân của cách mạng, tương lai
của đát nước, gánh trên vai trách nhiệm hết sức nặng nề nhưng cũng hết sức
vẻ vang. Việc phát huy được hồi bão trí tuệ, phẩm chất năng lực, chí tiến
thủ…của thanh niên là yếu tố vơ cùng quan trọng để thực hiện lí tưởng của
Chủ nghĩa cộng sản. Thanh niên vừa là tiềm năng vừa là người thực hiện đưa

cách mạng giải phóng dân tộc đến thành công và tiến hành cách mạng xã hội
chủ nghĩa. Lênin đã nhận định rằng “Thanh niên là bộ phận nhạy cảm nhất của
giới trí thức”. Tiếp thu quan điểm này, Hồ Chí Minh cũng khẳng định rằng
thanh niên là bộ phận nhạy cảm, tuổi trẻ còn thiếu kinh nghiệm, dễ bị lôi kéo
lợi dụng vào những việc sai trái, dễ rơi vào ngộ nhận lầm tưởng…Do đó thanh
niên luôn cần được quan tâm chăm lo giáo dục để họ có thể khắc phục những
hạn chế đó và ngày càng phát huy hơn nữa những ưu điểm của mình, thực sự
trở thành người chủ tương lai của đất nước.
2. Giáo dục văn hoá trong thanh niên

8


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

Việc giáo dục, đào tạo, bồi dưỡng cho đời sau, cho thanh niên nhằm
chuẩn bị lớp người kế tục sự nghiệp sự nghiệp của Đảng và dân tộc là một
việc hết sức cần thiết:
“Vì lợi ích mười năm trồng cây
Vì lợi ích trăm năm trồng người”
Tư tưởng Hồ Chí Minh về vận động, giáo dục thanh niên là một hệ
thống nhất quán về nhận thức và tư duy chính trị trong nhiều lĩnh vực như
nhìn nhận, đánh giá, dự báo vai trị vị trí, khả năng cách mạng của thanh niên.
Từ đó Người đưa ra quan điểm giáo dục văn hố tồn diện với thanh niên.
2.1 Vị trí, vai trị, khả năng cách mạng của thanh niên trong sự nghiệp cách
mạng của nước nhà
Thanh niên có một vị trí, vai trị to lớn đối với sự nghiệp của đất nước.
Sự nghiệp ấy có thành công hay không phần lớn phụ thuộc vào thanh niên.
“Thanh niên là người chủ tương lai của nước nhà. Thật vậy nước nhà thịnh
hay suy, yếu hay mạnh một phần lớn là do các thanh niên”. [5;185]Trong thư

gửi học sinh nhân ngày khai trường nnăm đầu tiên của nước Việt Nam độc lập
(9-1945): “Non sơng Việt Nam có trở nên tươi đẹp hay khơng, dân tộc Việt
Nam có bước tới đài vinh quang để sánh vai với các cường quốc năm châu
được hay khơng, chính là một phần lớn nhờ công học tp của các em.”
Với sự nghiệp cách mạng của đất nước, thanh niên là tiền đồ của cách
mạng, là tương lai của nước nhà. Thanh niên cần phải nhận ra vai trị ấy của
mình trong sự nghiệp cách mạng, nếu không cách mạng không thể đi tới thành
công: “ Hỡi Đông Dương đáng thương hại! Người sẽ chết mất , nếu đám
thanh niên già cỗi của người khơng sớm hồi sinh.” [3;133.] Những quan điểm
của Hồ Chí Minh về thanh niên vừa thể hiện sự hiểu biết sâu sắc và thể hiện

9


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

niềm tin mãnh liệt của Người về năng lực của thanh niên trong sự nghiệp cách
mạng của nước nhà: “Các em cảm tử cho Tổ quốc quyết sinh. Các em là đại
biểu của cái tinh thần tự tôn tự lập của dân tộc ta mấy nghìn năm để lại, cái
tinh thần quật cường đó đã kinh qua Hai Bà Trưng, Lí Thường Kiệt, Trần
Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung, Phan Đìng Phùng, Hồng Hoa Thám,
truyền lại cho các em. Nay các em gan góc tiếp tục cái truyền thống bất diệt
đó, để truyền lại cho nịi giống Việt Nam mn đời về sau.”. Thanh niên
chính là chủ lực quân trên mặt trận đánh giặc, giữ nước và là lực lượng xung
kích trên mặt trận kinh tế, văn hố, khoa học cơng nghệ….vv “Khắp thành
thị, nông thôn, miền xuôi, miền núi, thanh niên ngày nay đã thành một quân
đội to lớn, hăng hái tiến lên, quyết tâm phấn đấu, hy sinh vì Tổ quốc thân u,
vì tiến bộ xã hội .”[8;504]
Để thanh niên có thể kế tục và hoàn thành sự nghiệp cách mạng mà cha
ông để lại. Bác cũng khẳng định tầm quan trọng của việc tạo ra đội ngũ đoàn

viên thanh niên vừa “ hồng” vừa “chuyên”. Trong Di chúc của Người có ghi:
“Đồn viên và thanh niên ta nói chung là tốt, mọi việc đều hăng hái xung
phong, khơng ngại khó khăn, có chí tiến thủ. Đảng cần phải chăm lo, giáo dục
đạo đức cách mạng cho họ, đào tạo họ thành những con người thừa kế xây
dựng xã hội chủ nghĩa vừa “hồng” vừa “chuyên”. Bồi dưỡng thế hệ cách
mạng cho đời sau là một việc rất quan trọng và rất cần thiết.

2.2 Nội dung giáo dục văn hoá của Hồ Chí Minh cho thanh niên
Giáo dục văn hố cho thanh niên được Bác đặc biệt quan tâm. Nội
dung, phương châm, phương pháp, hình thức giáo dục đào tạo và bồi dưỡng

10


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

thanh niên đều mang đâm triết lí nhân sinh. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhận
định rằng: “Văn hố có thể được xem như là một quy luật phát triển của con
người cũng như của xã hội. Nó liên quan đến hoạt động chính trị, kinh tế, xã
hội…Chúng ta có nhiệm vụ cấp bách là phải giáo dục nhân dân chúng ta.
Chúng ta phải làm cho dân tộc chúng ta trở nên một dân tộc dũng cảm, yêu
nước, yêu lao động, một dân tộc xứng đáng với nước Việt Nam độc lập.”[4;8]
Như vậy giáo dục văn hoá cho thanh niên trước hết được hiểu là giáo
dục nâng cao trình độ văn hố, là bước đầu tiên trong công cuộc xây dựng chủ
nghĩa xã hội . Đặc biệt sau cách mạng tháng 8, việc xây dựng một nền giáo
dục mới đã chính thức được đặt ra như là một trong những nhiệm vụ chiến
lược cơ bản lâu dài, đồng thời cũng là một nhiệm vụ cấp bách phải tiến hành
ngay không một phút chậm trễ. Trong đó giáo dục nhà trường là một trong
những vấn đề then chốt của cách mạng tư tưởng văn hố : “Chúng ta phải xây
dựng một xã hội hồn tồn mới xưa nay chưa từng có trong lịch sử nước ta.

Ta phải dần biến nước ta từ một nước nông nghiệp lạc hậu thành một nước
công nghiệp…Chúng ta phải biến một nước dốt nát, cực khổ thành một nước
văn hoá cao và đời sống tươi vui, hạnh phúc.”[7;183]
Trong bất cứ hồn cảnh nào cả thầy và trị đều phải thi đua dạy tốt, học
tốt, kháng chiến phải đi đôi với kiến quốc. Việc phấn đấu nâng cao chất lượng
dạy và học là để chọn lựa ra đội ngũ nhân tài, hoàn thành nhiệm vụ cách mạng
đặt ra và làm cho nước ta ngày càng phát triển đạt dến đỉnh cao của khoa học
kĩ thuật.
Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng nhấn mạnh rằng học khơng chỉ là học lí
luận sng. Trong quan điểm của Người lí luận bao giờ cũng đi cùng thực
tiễn, học đi đôi với hành. Quan điểm này mang tính biện chứng sâu sắc, học

11


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

chỉ thực sự có ý nghĩa khi nó phục vụ cho thực tiễn cuộc sống con người và
từ cuộc sống con người mà người ta khái quát được những lí thuyết để nắm
bắt quy luật cuộc sống. Chính vì lẽ đó mà Người đưa ra những biện pháp học
tập rất cụ thể: “..những người chưa biết chữ hãy gắng học cho biết đi. Vợ
chưa biết thì chồng bảo, em khơng biết thì anh bảo, cha mẹ khơng biết thì con
bảo, người ăn người làm khơng biết thì chủ bảo, các người giàu có thì lớp học
ở tư gia dạy cho những người khơng biết chữ ở làng xóm làng giềng, các chủ
ấp, chủ đồn điền, chủ hầm mỏ nhà máy mở lớp học cho những tá điền, những
người làm của mình.”
Học cần phải đi đôi với hành, thực tế nước ta hiện nay chỉ thiên về lí
luận. Học để lấy kiến thức vận dụng kiến thức vào giải quyết các vấn đề thực
tiễn đặt ra. Hành không chỉ là giải quyết bài tập, thực hành trong phịng thí
nghiệm vườn trường… mà cịn trong tổ chức cuộc sống, tu dưỡng đạo dức,

tăng gia sản xuất…Ý nghĩa cao nhất là hành động cách mạng để cải tạo tự
nhiên, cải tạo xã hội và thông qua đó là cải tạo bản thân mình. Tư tưởng biện
chứng của Bác về học đi đơi với hành, lí luận đi đơi với thực tiễn có ý nghĩa
xã hội, ý nghĩa cách mạng lớn, giúp cho con người hình thành thói quen vận
dụng những tri thức của mình vào thực tiễn, từ đó phát triển tồn diện và hài
hồ nhân cách của mình.
Giáo dục trình độ văn hố cho thanh niên mục đích lớn lao nhất chính là
đào tạo cán bộ cho cách mạng, phục vụ cho sự nghiệp của chính quyền. “Sự
nghiệp cách mạng là sự nghiệp của tồn Đảng, của nhân dân lao động, chứ
không phải của anh hùng cá nhân. Công việc kháng chiến kiến quốc ngày
càng nhiều, càng to, càng mới. Đại đa số chúng ta thì trình độ cịn thấp, kinh
nghiệm cịn ít. Chúng ta phải cố gắng làm, cố gắng học, cố gắng tiến bộ mãi.

12


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

Có như thế mới làm trịn nhiệm vụ mà nhân dân giao phó cho chúng
ta.”[6;295]
Tương lai của đất nước phụ thuộc chủ yếu vào thanh niên , Bác đã nhận
định rằng: “Nước nhà thịnh hay suy,yếu hay mạnh, một phần lớn là do các
thanh niên. Thanh niên muốn làm chủ tương lai cho xứng đáng thì ngay hiện
tại phải rèn luyện tinh thần và lực lượng của mình, phải ra làm việc để chuẩn
bị cái tương lai đó.”
Giáo dục văn hố gắn liền với giáo dục đạo đức cách mạng, lao động
nghề nghiệp. Đây là một mục rất quan trọng trong phương châm giáo dục của
Hồ Chí Minh. Bồi dưỡng lí tưởng cách mạng cho thế hệ trẻ trước hết là giúp
họ nhận thức đúng đắn về chủ nghĩa xã hội thể hiện ra là tinh thần yêu nước,
tự hào với truyền thống dân tộc từ đó phát huy tinh thần đại đồn kết toàn

dân.
Giáo dục đạo đức cách mạng cho thanh niên là để giúp họ trở thành
người công dân tốt người lao động tốt, người chiến sĩ tốt, người chủ xứng
đáng của đất nước và là người cách mạng chân chính. Bác coi đạo đức là cái
gốc của người cách mạng, là vấn đề quyết định của việc xây dựng con người
mới. Nội dung giáo dục cần chú trọng hơn nữa về đức dục để hoàn thiện nhân
cách người thanh niên xã hội chủ nghĩa: “cũng như sơng thì có nguồn mới có
nước, khơng có nguồn thì sơng cạn. Cây phải có gốc, khơng có gốc thì cây
héo. Người cách mạng phải có đạo đức, khơng có đạo đức thì dù tài giỏi mấy
cũng không lãnh đạo được”.
Giáo dục đạo đức cách mạng cho thanh niên không chỉ là trung thành
với tổ quốc với Đảng và hiếu với nhân dân mà cịn là giáo dục để cho thanh
niên có nhận thức đúng đắn và tin tưởng sâu sắc vào sự lãnh đạo của Đảng,

13


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

lực lượng và trí tuệ tập thể của nhân dân “đạo đức cách mạng là hồ mình với
quần chúng thành một khối, tin quần chúng, hiểu quần chúng, lắng nghe ý
kiến của quần chúng” . Hồ Chí Minh địi hỏi thanh niên phải tự hỏi mình đã
làm gì cho nước nhà chứ khơng phải là hỏi nước đã cho mình những gì. Từ đó
người đưa ra những quan điểm giáo dục về tình thương trách nhiệm, các phẩm
chất cần, kiệm, liêm, chính, chí cơng vơ tư…cho thanh niên.
Hồ Chí Minh cũng rất chú trọng đến việc giáo dục nâng cao kĩ thuật và
nghề nghiệp cho thanh niên để tạo điều kiện cho họ cống hiến ngày càng
nhiều cho Tổ quốc “ra sức học tập nâng cao trình độ chính trị, văn hố, khoa
học kĩ thuật và quân sự để cống hiến ngày càng nhiều cho Tổ quốc, cho nhân
dân”. Quan điểm của Người được trình bày một cách cụ thể nhưng đã bao

quát toàn bộ những vấn đề đặt ra cho cách mạng Việt Nam . Trong công cuộc
đấu tranh bảo vệ và xây dựng đất nước đầy khó khăn và gian khổ thì sự cần
cù, chịu khó lao động và học tập là rất cần thiết với mỗi thanh niên. Vì vậy Hồ
Chí Minh rất chú trọng giáo dục bồi dưỡng cho thanh niên đức tính lao động
cần cù, hiếu học để họ tham gia và hoàn thành tốt nhiệm vụ của đất nước, và
chống lại thái độ tiêu cực của những thanh niên lười lao động và học tập, chỉ
muốn hưởng thụ.
Bên cạnh việc giáo dục trình độ văn hố, giáo dục đạo đức cách mạng
Bác còn chú trọng đến việc giáo dục văn hố chính trị cho thanh niên. Người
đã viết: “Trong cơng cuộc kiến thiết nước nhà, có bốn vấn đề phải coi là quan
trọng ngang nhau: Chính trị, kinh tế, xã hội, văn hoá”. Tư tưởng coi trọng văn
hố ngang với kinh tế, chính trị, xã hội có ý nghĩa lí luận và thực tiễn saau sắc.
Giải quyết các vấn đề khơng thể chỉ có một hướng mà phải đặt chúng trong
mối liên hệ phổ biến, trong sự phát triển lâu bền, tồn diện. Chính trị có được

14


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

giải phóng thì mới mở đường cho quốc dân đi, văn hoá là một kiến trúc
thượng tầng; những cơ sở hạ tầng của xã hội có kiến thiết được rồi, văn hố
mới kiến thiết được và đủ điều kiện phát triển được. Giáo dục về thái độ chính
trị đúng đắn cho thanh niên giúp họ nhận có ý thức hơn nữa trong việc góp
sức mình tiến hành cách mạng giải phóng dân tộc, giải phóng chính quyền, xã
hội, văn hố từ đó mở đường cho sự phát triển của văn hoá.

15

Website: Email : Tel (: 0918.775.368

Chương II: VẬN DỤNG QUAN ĐIỂM HỒ CHÍ MINH VỀ GIÁO DỤC
VĂN HỐ CHO THANH NIÊN VỚI ĐIỀU KIỆN THỰC TIỄN
NƯỚC TA HIỆN NAY
1. Tầm quan trọng của tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục văn hoá cho thanh
niên
Tại nghị quyết hội nghị Ban chấp hành Trung ương Đảng lần thứ tư
(khoá 7, tháng 1- 1993), Đảng ta khẳng định rằng: “Sự nghiệp đổi mới có
thành cơng hay khơng, đất nước bước vào thế kỉ 21 có vị trí xứng đáng với
cộng đồng thế giới hay khơng, cách mạng Việt Nam có vững bước theo con
đường xã hội chủ nghĩa hay không, phần lớn tuỳ thuộc vào lực lượng thanh
niên.”.
Tiếp thu và kế thừa quan điểm của Hồ Chí Minh, Đảng ta cũng cho rằng
thanh niên là người chủ tương lai của đất nước, người nắm vận mệnh dân tộc,
là lực lượng cách mạng chủ yếu đưa sự nghiệp của nước ta đến thành cơng.
Thanh niên Việt Nam mà nịng cốt là Đồn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh
– tổ chức chính trị xã hội của thanh niên Việt Nam do Đảng cộng sản Việt
Nam và chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập, lãnh đạo, rèn luyện . Các thế hệ thanh
niên Việt Nam kế tiếp nhau cống hiến, viết nên những truyền thống quý báu
vẻ vang của dân tộc. Thanh niên gánh trên vai một trách nhiệm hết sức nặng
nề và to lớn. Chính vì vậy cơng tác giáo dục văn hoá với thanh niên lại càng
trở nên bức thiết.
Tư tưởng Hồ Chí Minh chính là sự vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác
Lênin phù hợp với tình hình thực tế Việt Nam, đồng thời là sự kế thừa và phát
huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc, kết hợp với tinh hoa văn hoá nhân loại.

16

Website: Email : Tel (: 0918.775.368

Tư tưởng của Người khơng chỉ có giá trị trong cuộc đấu tranh giải phóng dân
tộc mà cịn có giá trị bền vững lâu dài đối với sự phát triển của đất nước trong
hiện tại và tương lai.
Việc nghiên cứu và vận dụng đúng đắn tư tưởng Hồ Chí Minh về vận
động thanh niên trong tình hình hiện nay là nhiệm vụ quan trọng, cấp bách của
các cơ quan nhà nước, đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh và đội ngũ cán
bộ làm công tác thanh niên để tạo ra sự tác động đồng bộ nhằm biến quá trình
kế tục tự nhiên của các thế hệ thành quá trình kế tục cách mạng vừa “hồng”
vừa “chuyên” như Bác Hồ đã dạy.
2. Thực tiễn các hoạt động văn hoá của thanh niên Việt Nam trong giai
đoạn hiện nay
Bước vào thế kỉ XXI, nước ta đứng trước nhiều cơ hội và nhiều thách
thức mới. Thế giới vận động ngày càng nhanh theo xu hướng tồn cầu hố,
biến đổi theo những chiều hướng hết sức phức tạp. Tình hình trong nước và
quốc tế thay đổi mau lẹ đã có những ảnh hưởng nhất định đến văn hoá tư
tưởng trong tầng lớp thanh niên hiện nay. Thanh niên cũng đứng trước những
cơ hội và thách thức mới của xã hội tạo ra thuận lợi cũng như cản trở họ trong
việc thực hiện sứ mạng của mình.
Có thể nói chưa bao giờ các cơng tác hoạt động cho thanh niên, vì thanh
niên lại được phát triển mạnh mẽ như hiện nay. Đại hội Đảng toàn quốc lần
thứ IX khẳng định : “Thanh niên là lực lượng xung kích cách mạng, là nguồc
lực quyết định thắng lợi của sự nghiệp cơng nghiệp hố, hiện đại hố đất
nước.” Nhận thức rõ vai trị, vị trí cũng như năng lực tiềm tàng của thanh

17


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

niên, Đảng và nhà nước ta đã có những sự quan tâm sâu sắc đến đời sống văn
hoá của thanh niên.
Trong những năm vừa qua , Đảng, nhà nước, các cấp chính quyền đã
quan tâm đến việc phổ cập giáo dục cho thế hệ trẻ, dần nâng cao trình độ văn
hố của dân ta nhằm tạo ra đội ngũ tri thức trẻ đáp ứng được những yêu cầu
của đất nước đặt ra trong thời kì mới. Điều này phù hợp với quan điểm giáo
dục văn hoá của Bác trước hết là giáo dục nâng cao trình độ văn hố cho
thanh niên. Thanh niên đặc biệt là học sinh, sinh viên luôn được học tập lí
luận chính trị cũng như giáo dục về tư tưởng Hồ Chí Minh. Trong cuộc thi
tuyên truyền về tư tưởng Hồ Chí Minh do trung ương Đồn phát động trên cả
nước đã dấy lên phong trào thanh niên học tập, làm theo lời Bác dạy.
Phát huy khả năng tiếp thu cái mới, lĩnh hội nhanh những kiến thức
khoa học kĩ thuật và công nghệ tiên tiến hiện đại, vận dụng một cách sáng tạo
những tri thức và kỹ thuật vào quá trình sản xuất, đáp ứng các yêu cầu của
thời đại mới, thanh niên Việt Nam đã kkhông ngừng phát huy những thế mạnh
của mình. Thực hiện nhiệm vụ kinh tế, xã hội và an ninh quốc phòng của đất
nước, hai phong trào lớn “thanh niên lập nghiệp” và “ tuổi trẻ giữ nước”, hiện
tại là phong trào “thi đua tình nguyện xây dựng và bảo vệ tổ quốc.” được triển
khai sâu rộng cổ vũ hàng triệu thanh niên tham gia.
Các hoạt động tình nguyện với hình thức hết sức phong phú được tiến
hành trên khắp cả nước như: chiến dịch mùa hè xanh tình nguyện, tiếp sức
mùa thi, tình nguyện chung sức vì cộng đồng…đã chứng tỏ sự đúng đắn trong
quan điểm giáo dục văn hố tồn diện của Hồ Chí Minh cho thanh niên. Đó là
tinh thần u nước, đồn kết tương thân, tương ái, mình vì mọi người
….Khơng chỉ có thanh niên là học sinh viên trong các trường đại học tham gia

18

Website: Email : Tel (: 0918.775.368

vào hoạt động tình nguyện mà hoạt động này cịn được cụ thể hoá cho phù
hợp với từng đối tượng ở từng vùng miền khác nhau. Học sinh sinh viên thi
đua học tập, rèn luyện nghiên cứu. Thanh niên công nhân viên chức tham gia
phong trào CKT, ứng dụng khoa học kĩ thuật vào sản xuất và quản lí, hội thi
bàn tay vàng, thi thợ giỏi, rèn luyện lương tâm chức nghiệp, văn minh công
sở…và đặc biệt là phong trào “sáng tạo trẻ” chính là một sự kế thừa sâu sắc
quan điểm của chủ tịch Hồ Chí Minh. Người đã chỉ ra và đánh giá đúng đắn vị
trí thanh niên trong thời kì mới và Đảng ta đã quán triệt tinh thần ấy trong
nghị quyết đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX của Đảng đề ra mục tiêu
chiến lược phát triển kinh tế - xã hội trong 10 năm : “..đưa nước ta ra khỏi
tình trạng kém phát triển, nâng cao rõ rệt đời sống vật chất và tinh thần của
nhân dân tạo nền tảng để năm 2020 nước ta cơ bản trở thành một nước công
nghiệp theo hướng hiện đại.”
Nhân tố để thực hiện thắng lợi sự nghiệp công nghiệp hố- hiện đại hố
đất nước chính là thanh niên. “Sáng tạo trẻ” chính là phong trào nhằm phát
huy phẩm chất sáng tạo vốn có của thanh niên, nâng cao chất lượng nguồn
nhân lực trẻ và góp phần nâng cao vị thế đồn thanh niên cộng sản Hồ Chí
Minh với đất nước và quốc tế. Đồng thời phong trào cũng gắn liền với cơng
tác tu dưỡng đạo đức, hồn thiện phẩm chất nhân cách con người mới cho
thanh niên – những người chủ tương lai của đất nước.
Thanh niên nông thôn tham gia phát triển nơng thơn, xố đói giảm
nghèo, hướng dẫn đoàn viên vay vốn, xây dựng hợp tác xã…Thanh niên đơ thị
xây dựng đội thanh niên xung kích, đội thanh niên tự quản giữ trật tự an toàn
xã hội, phòng chống tệ nạn, thực hiện cuộc vận động xây dựng “đoạn đường
tuyến phố thanh niên tự quản ngõ phố văn minh”.

19

Website: Email : Tel (: 0918.775.368

Thanh niên lực lượng vũ trang với “ hai thi đua, hai tình nguyện thực
hiện sáu điều Bác Hồ dạy”; “xung kích, sáng tạo, tình nguyện lập cơng vì an
ninh tổ quốc…” Thanh niên trên khắp mọi miền đất nước tham gia xoá đói
giảm nghèo, xây dựng nơng thơn mới, xây dựng cầu kiên cố ở đồng bằng sông
Cửu Long, tham gia xây dựng đảo thanh niên Bạch Long Vĩ, đảo Cồn Cỏ, các
làng thanh niên lập nghiệp, khu kinh tế thanh niên dọc tuyến đường Hồ Chí
Minh, …phong trào thanh niên đền ơn đáp nghĩa, uống nước nhớ nguồn.
Qua các hoạt động của tuổi trẻ cả nước đã góp phần tích cực vào việc
phát triển kinh tế, xã hội, củng cố an ninh quốc phòng và trật tự xã hội, mở
rọng mặt trận đại đoàn kết dân tộc, xây dựng vững mạnh tổ chức đoàn và đưa
đất nước ngang tầm khu vực. Thanh niên của ta đã đạt nhiều thành tựu và
đóng góp đáng kể cho những chiến cơng trên mặt trận lao động sản xuất, quốc
phòng an ninh, mặt trận văn hố, giáo dục khoa học cơng nghệ, thể thao.
Thành quả ấy là kết quả của sự chăm lo giáo dục của Đảng và Bác Hồ. Điều
ấy càng chứng tỏ sự chỉ huy tài giỏi và lãnh đạo sáng suốt của Hồ chủ tịch đã
giáo dục cho đoàn thanh niên lớn mạnh không ngừng, xây dựng nên truyền
thống dân tộc vẻ vang: tuyệt đối trung thành với dân tộc, cách mạng phấn đấu
suốt dời vì độc lập tự do và chủ nghĩa xã hội : “đâu cần thanh niên có, đâu
khó có thanh niên”
Tuy nhiên cũng phải nhận thấy rằng hiện nay cũng cịn nhiều hạn chế
và bất cập trong cơng tác giáo dục văn hoá cho thanh niên. Biểu hiện của nó là
những nhận thức sai lệch về giá trị, nhân cách sống của thanh niên. Sự phát
triển của nền kinh tế thế giới cũng như sự hội nhập văn hố rộng rãi đã làm
thay đổi căn bản cách nhìn và lối sống của thanh niên. Họ có nhiều cơ hội để
đóng góp coóng hiến sự sáng tạo, khả năng phát triển cá nhân và họ cũng có

20

Website: Email : Tel (: 0918.775.368

cơ hội để thờ ơ với những mối quan hệ. Thanh niên làm kinh tế giỏi, biết kiếm
tiền đảm bảo cho việc thoả mãn các nhu cầu cá nhân và biết hưởng thụ các
thành tựu văn hoá hiện đại. Tuy nhiên điều ấy cũng làm cho họ quên đi lối
sống tình nghĩa, sự quan tâm đến người khác..thay vào đó là sự cạnh tranh,
chạy đua khơng ngừng. Chúng ta có thể dễ dàng nhận thấy những người trẻ
tuổi thành đạy và sành điệu hỏi nhau thu nhập một tháng bao nhiêu , mặc quần
áo hiệu gì, điện thoại đời nào, đi xe ơ tơ của hãng nào thay vì hỏi thăm sức
khoẻ, cuộc sống gia đình của nhau. Có tới 40% thanh niên khơng quan tâm
đến gì khác ngồi việc làm và thu nhập của bản thân.
Một số bộ phận thanh niên có xu hướng khẳng định giá trị bản thân
bằng cách chơi trội, tơ vẽ cho mình. Họ hoặc là những cơng tử, quý cô con
nhà giàu sẵn tiền hoặc là những người kiếm tiền bất chính, ln cố gắng
chứng tỏ sự nổi bật của mình. Một vài năm trước đây là cơn sốt của xe máy
với biển số đẹp và những cách thể hiện “khác người” bỏ ra hàng chục triệu
đồng để ăn chơi…thì nay là sự cạnh tranh của những chiếc ô tô Mercedes,
Ford, BMW…của các thương hiệu thời trang tràn ngập thị trường như Louis
Vuitton, Pierre Cardin, X = ACT..và điện thoại di động với màn hình màu. âm
thanh nổi có thể quay phim chụp ảnh, thẻ nhớ dung lượng lớn..
Sự đua địi ấy dễ lơi kéo thanh niên và có những người trong số họ đã
phải dánh đổi cuộc sống của bản thân mình, lao vào cuốc sống thực dụng. Câu
chuyện về những cô gái đi xe Dylan, những quán cà phê vườn, những băng đĩa
nữ sinh Hải Phịng..vẫn ln là những điều nhức nhối chưa thể nào xố sạch.
Để thoả mãn nhu cầu ăn chơi của mình thanh niên nhiều khi khơng ý thức
được những việc mình làm gây ra hậu quả nghiêm trọng như thế nào. Các vụ

21

Website: Email : Tel (: 0918.775.368

giết người cướp xe máy, ô tô của các cô, cậu thanh niên chưa tròn 18 tuổi đã
rung lên lời cảnh báo về đạo đức của thanh niên hiện nay.
Một vấn đề nan giải khác là thanh niên miền núi và dân tộc thiểu số do
sự thiếu hiểu biết đã bị kẻ thù lợi dụng để tiến hành các âm mưu chống phá
nhà nước ta như vụ ở Tây Nguyên trong thời gian vừa qua. Tình hình đó đã
đặt ra nhiều vấn đề cần giải quyết để thanh niên có thể phát triển một cách
lành mạnh.
3. Học tập và phát triển hơn nữa quan điểm Hồ Chí Minh về giáo dục
văn hố cho thanh niên trong giai đoạn hiện nay
“Trong suốt nửa thế kỉ qua, từ Thanh niên cách mạng đồng chí hội,
đến đồn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh dưới sự lãnh đạo của những
người cộng sản, thế hệ thanh niên Việt Nam ln là lực lượng xung kích trong
các cao trào đấu tranh cách mạng , trong hai cuộc kháng chiến vĩ đại và
trong sự nghiệp cách mạng xã hội chủ nghĩa ngày nay. Đó là là lớp người có
lí tưởng cách mạng, có giác ngộ chính trị, có kiến thức văn hoá, khoa học,
kinh tế, dũng cảm sáng tạo trong đấu tranh cũng như trong sản xuất”(Nghị
quyết Đại hội Đảng lần thứ tư).
Sự đóng góp lớn lao với cách mạng và sự trưởng thành nhanh chóng
của đồn thanh niên dưới sự chỉ đạo, chăm lo của Bác đã đặt ra cho chúng ta
nhiệm vụ cần phải gìn giữ và phát triển hơn nữa tư tưởng Hồ Chí Minh về
giáo dục văn hoá cho thanh niên. Cùng với chủ nghĩa Mác Lênin, tư tưởng Hồ
Chí Minh trở thành kim chỉ nam nền tảng cho hoạt động của Đảng và cách
mạng Việt Nam nhằm thực hiệ mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công
bằng, dân chủ văn minh, từng bước quá đọ lên chủ nghĩa xã hội. Đấu tranh

22

Website: Email : Tel (: 0918.775.368

bảo vệ, vận dụng và phát triển chủ nghĩa Mác Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh là
vấn đề quan trọng, trở thành nhiệm vụ hàng đầu trong cơng tác chính trị, tư
tưởng và lí luận của tồn đảng, tồn dân ta.
Chúng ta một lần nữa khẳng định vai trò quan trọng của thanh niên với
tương lai của nước nhà. Thanh niên vừa la đối tượng được sự chỉ đạo và chăm
lo của đảng và Bác vừa là người kế thừa , phát huy nhưng tư tưởng quí báu
của Hồ chủ tịch. Thanh niên là đối tượng quần chúng đặc thù của Đảng, họ có
những u cầu, những lợi ích chính đáng về mặt xã hội và lứa tuổi thí dụ học
tập, việc làm, vui chơi giải trí lành mạnh, tình bạn, tình u, hơn nhân, gia
đình…do đó. “phải quan tâm đến đời sống, công tác và học tập của thanh
niên”. “Cần đi sâu vào đời sống, hiểu rõ tâm lí của các lớp thanh niên và
giúp đỡ họ giải quyết vấn đề một cách thiết thực.”[11; 166]
Chỉ có hiểu sâu hiểu kĩ thanh niên và các vấn đề của thanh niên trong
tiến trình lịch sử thì mới nhìn nhận đúng vai trị, vị trí của thanh niên được.
Đây là tiền đề, điều kiện hết sức quan trọng để định ra chiến lược, vạch ra
đường lối nội dung, giải pháp giáo dục, bồi dưỡng và tổ chức thanh niên thành
lực lượng chính trị hùng hậu kế tục trung thành và xuất sắc sự nghiệp của
đảng và dân tộc. Lênin cũng đã nói: “Chúng ta phải chuẩn bị cho thanh niên
như thế nào để họ biết xây dựng đến cùng và hoàn thành triệt để sự nghiệp
mà chúng ta bắt đầu.”[V.I.Lênin Bàn về Thanh niên, Nxb. Thanh niên, H.
1981, tr. 231].
Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã phát biểu nhân dịp kỉ niệm 50 năm chiến
thắng Điện Biên Phủ: “Thanh niên phải sống có lí tưởng, hồi bão, u nước,
thương dân, phải ln ln học tập học nữa, học mãi, học đến hơi thở cuối
cùng như Bác Hồ đã nói. Phải học tập tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối

23


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

chính sách của đảng; học tập khoa học, công nghệ để không ngừng nâng cao
trí tuệ, nhất là trong khi nhân loại đang bước vào nền văm minh trí tuệ. Trí
tuệ chính là nguồn lực tạo ra nhiều của cải nhất. thanh niên phải phấn đấu đi
đầu, xung kích trong những nhiệm vụ khó khăn nhất, phấn đấu có nhiều
doanh nhân làm kinh tế rất giỏi, nhiều nhà văn hoá lớn, nhiều nhà khoa học
trẻ tiến lên chiếm lĩnh những đỉnh cao của khoa học thế giới.”[15 ; 3]
Để thanh niên có thể làm trịn sứ mạng to lớn đó thì giáo dục văn hoá là
quan trong và cần thiết. Cúng ta cần có định hướng cụ thể hơn nữa cho thanh
niên trong các hoạt động đồn thể, xã hội, cần có sự quan tâm, giáo dục giúp
đỡ thường xuyên. Điều này cũng địi hỏi một tinh thần tự giác, có ý thức cao
độ của thanh niên đối với sự nghiệp của nước nhà mà ta có thể kết lại là “Đạo
đức cách mạng, yêu nước thương dân và trí tuệ cao- trí tuệ Việt Nam thì nhân
dân ta, thanh niên ta sẽ thực hiện thành công sự nghiệp đổi mới, tiến lên
không những đuổi kịp nhưng nước trung bình mà mặt nào đó cịn bằng các
nước tiên tiến trên thế giới. Nếu tơi hỏi các đồng chí ở đây là ta có thể tiến kịp
các nuớc trên thé giới hay không? tôi nghĩ rằng không ai dám trả lời là
không. Nhưng mà tiến kịp thì khó. Nhưng khơng có việc gì khó chỉ sợ lịng
khơng bền, có chí ắt làm nên dù dời sơng lấp biển như lời Hồ Chí Minh đã
dạy…”[12;459]

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Hồ Chí Minh : Bàn về thanh niên, NXB Thanh niên, Hà Nội – 1977

24

Website: Email : Tel (: 0918.775.368

2. Hồ Chí Minh : Tồn tập, tập 1, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội – 2000
3. Hồ Chí Minh : Tồn tập, tập 2, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội – 2000
4. Hồ Chí Minh : Tồn tập, tập 4, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội – 2000
5. Hồ Chí Minh : Tồn tập, tập 5, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội – 2000
6. Hồ Chí Minh : Tồn tập, tập 7, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội – 2000
7. Hồ Chí Minh : Tồn tập, tập 8, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội – 2000
8. Hồ Chí Minh : Tồn tập, tập 11, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội –
2000
9. Hồ Chí Minh : Về cơng tác văn hố văn nghệ, NXB Sự thật, Hà Nội –
1977
10.Hồ Chí Minh : Về giáo dục và tổ chức thanh niên, NXB Thanh niên,
Hà Nội – 2002
11. Hồ Chí Minh : Về giáo dục thanh niên, NXB Thanh niên, Hà Nội –
1977
12. Những bài viết và nói chuyện chọn lọc thời kì đổi mới, NXB Chính trị
quốc gia- Nxb Quân đội nhân dân. Hà Nội- 2001
13. Phan Ngọc Liên- Nguyên An (biên soạn): Bách khoa thư Hồ Chí Minh
sơ giản – Hồ Chí Minh giáo dục đào tạo, NXB Từ điển bách khoa, Hà
Nội-2003
14. Báo Tiếp thị và gia đình
15. Tạp chí Thanh niên, số 7-2004
16. Tạp chí Xây dựng Đảng
17. Trang web:

25