Bài giảng cấp cứu răng miệng

Ths.%Nguyễn%Mạnh%Phú%
%
%
! Tr!nh bày đ!ợc các nguyên nhân gây xỉu và ngất.
! Phát hiện đ!ợc các dấu hiệu và xử trí b!ớc đầu tr!ớc
bệnh nhân xỉu và ngất.
! Chẩn đoán và xử trí đ!ợc b!ớc đầu tr!ớc bệnh nhân bị
viêm mô tế bào toả lan.
! Phát hiện đ!ợc nguyên nhân và xử trí b!ớc đầu đ!ợc
các tr!ờng hợp chảy máu do nguyên nhân tại chỗ.
! Phân biệt đ!ợc 2 loại đau liên tục và không liên tục.
! Xỉu và ngất.!
!
! Chảy máu.!
! Chảy máu do nguyên nhân
tại chỗ.
! Chảy máu do nguyên nhân
toàn thân.
! au!
! au liên tục.!
! au không liên tục.!
! Nhiễm trùng:!
! Viêm quanh cuống r"ng
cấp.
! Viêm quanh r"ng cấp.
! Viêm x!ơng tuỷ hàm.
! Viêm mô tế bào toả lan.
! Nhiễm trùng máu.
! Bnh%nhõn%chn%thng!
! #$%&'(%)*+,%&* ,/%*01%12&%
! #$%&'(%)*+,%&* ,/%&'3&%4*56%'",/%

!  7/+&%80%&!,*%&'9,/%1+&%
&':%/:;)%1<&%6*=,%*>2)%
&>0,%?<@%&91%&*A:@%B>%
&*:CD%>EF%&'>,/%,G>%
!  H:ID%*:J,%&K%,*L%MC,%
,2,/N%
!  #OD%P&*ODQ%
!  7/+&%ER,*%
!  7/+&%&'S,/%
1. Lo s, cm xúc mnh:
Bn dễ xúc cảm -> tuyến th!ợng thận tăng tiết epinephrin -> kích
thích hệ thần kinh giao cảm - > tăng huyết áp, tăng nhịp tim, co
mạch + thuốc tê có epinephin sẽ làm tim đập nhanh hơn -> xỉu
2. Chảy máu:
Chảy máu ít nh!ng kéo dài gây thiếu ôxy não, mặt khác việc chảy
máu kéo dài làm bệnh nhân lo lắng.!
3. au:
Sự đau đớn không làm ngất. Nhng nếu quá ng!ỡng đau bệnh
nhân sẽ dễ bị mất tri giác.!
4. Bệnh nhân bị đói:
ến khám chTa r"ng trong t!nh trạng đói bụng bệnh nhân dễ bị
ngất xỉu, nhất là khi tiêm tê để chTa r"ng hoặc làm tiểu phẫu thuật.!
5. Các yếu tố tiềm ẩn:
Mất tri giác cũng có thể là triệu chứng của một số c"n bệnh có
sẵn ở bệnh nhân mà bộc phát trên ghế r"ng nh!:
" Nhồi máu cơ tim.
" Hạ đ!ờng huyết.
" Loạn nhịp tim.
" Cơn động kinh.
" Tai biến mạch não.

! Xỉu:
là giai đoạn đầu của ngất do mất một phần tri giác.

! Biu hin: !
! Có thể xuất hiện đột ngột
! Hoc xut hin từ từ, th!ờng bắt đầu bằng dấu hiệu: mặt xanh,
toát mồ hôi, môi tái, muốn ngáp, tay chân bủn rủn.
! Uể bệnh nhân nằm đầu thấp, nơi thoáng mát càng nhanh càng tốt: Nếu
ở trên ghế nha khoa, hạ l!ng ghế xuống thấp nếu không, khênh ngay
bệnh nhân lên gi!ờng nằm đầu thấp.
! Nu bệnh nhân có biểu hiện khó thở do suy tim hoặc do cơn suyễn cấp
tính th! cho bệnh nhân ngồi.
! Tạo điều kiện giúp thông khí, tuần hoàn: nới lỏng cà vạt, khuy cổ, thắt
l!ng.
! Xoa cồn 90
0
vào mặt, trán, thái d!ơng và hai bên cổ.
! Giật tóc mai, day nhân trung, gọi tên bệnh nhân.
! Uắp kh"n !ớt lên trán.
! Cho ngửi Amoniac hoặc thở oxy nếu có.
! Th!ờng xuyên theo dõi mạch, huyết áp, nhịp thở, sắc
mặt.
! Nếu mạch, nhịp thở vẫn còn nh!ng mất tri giác kéo dài
hơn 1 phút cần sử dụng thuốc hỗ trợ tim
! Campho 5ml d!ới da hoặc
! Coramin 5ml d!ới da hoặc
! cafein 1ml d!ới da

! Ngất xanh: là trạng thái mất tri giác khi bệnh nhân ngừng thở nh!ng tuần hoàn
vẫn còn ( máu còn chảy )
! Ngất trắng: hay ngất tím là trạng thái mất tri giác khi bệnh nhân ngừng tuần hoàn
và hô hấp
! Có thể bắt đầu sau khi bị xỉu, ho2) đột ngột.
! Có biểu hiện mặt tím tái, da xám, đồng tử dãn
! Về hô hấp:
khó thở, nhịp thở nhanh sau đó nông, không đều, cuối cùng ngừng thở.
! Hệ tuần hoàn: !
! Mạch nhanh sau đó chậm và không đều,
! Huyết áp có thể lên dần sau đó thắt lại và cuối cùng hạ huyết áp.
! Nếu ngừng thở thì tim đập yếu đi nhanh chóng
! Hà hơi thổi ngạt miệng - miệng 12-15 lần/phút
! Dùng các thuốc trợ tim và hô hấp:
! Campho 2ml tiV1%?S6 hoặc
! Coramin 5ml d!ới da hoặc
! Cafein 1ml d!ới da.
! Có thể dùng Hydrocortisone 50-100mg tiêm tĩnh mạch để làm
t"ng dung l!ợng tim và hỗ trợ hô hấp do tác dụng làm mất t!nh
trạng co thắt phế quản.
Nếu ngừng thở, ngừng tim: Càng nhanh càng tốt:"
! Hô hấp nhân tạo miệng - miệng và xoa bóp tim ngoài lồng ngực.
! Nếu sờ động mạch cảnh 5 giây không thấy đập: Ngay lập tức thực hiện
cú đấm tr!ớc tim. Cần làm ngay khi có dấu hiệu ngừng tim th! mới có
kết quả.
! Thuốc:
! Adrenaline dung dịch 1/1000, ống 1ml, tiêm d!ới da 1/2 đến 1 ống
sau đó cứ 10-15 phút tiêm 1 lần liều nh! trên cho tới khi huyết áp trở
lại b!nh th!ờng. Nếu t!nh trạng quá nặng ngoài tiêm d!ới da th!
truyền qua đ!ờng tĩnh mạch dung dịch Adrenaline 1/10.000.

! Hydrocortisone 100-200mg tiêm tĩnh mạch.
Cỏch x trớ
! Suốt quá tr!nh hô hấp nhân tạo và xoa bóp tim cần theo dõi phản xạ
đồng tử.
! Cần theo dõi động mạch cảnh 2 phút 1 lần, tiếp tục hô hấp nhân
tạo, xoa bóp tim ngoài lồng ngực cho tới khi phục hồi tuần hoàn và
hô hấp hoặc vừa cấp cứu vừa chuyển bệnh nhân lên tuyến cấp cứu
cao hơn.
Cỏch x trớ
Adrenalin 1‰
1. Khám kỹ các bệnh toàn thân để loại trừ một số c"n bệnh có thể gây mất tri giác
nh! nhồi máu cơ tim, loạn nhịp tim, động kinh.
2. Cần làm tốt công tác t! t!ởng, tạo niềm tin đối với bệnh nhân để họ yên tâm
điều trị và phối hợp tốt với bác sỹ.
3. Không làm thủ thuật khi bệnh nhân đang đói, mất ngủ, thần kinh quá c"ng
thẳng, đang có viêm nhiễm cấp tính.
4. Thủ thuật không làm quá lâu và quá thô bạo gây đau cho bệnh nhân hoặc làm
chảy máu kéo dài.
5. Không nên quá lạm dụng thuốc tV. Càng ít phải dùng càng tốt.
6. Luôn có một bộ cấp cứu với ống nghe, huyết áp kế, dây garo, xylanh, kim tiêm,
bông cồn và các loại thuốc nh! Campho, Cafein, Adrenaline, Hydrocortisone.
!  Triệu%chứngN%%
%
%%%%%%%7/RF%WRD%4*:%&:C6%EX)%Y5:%BZ%,/DFV,%*>2)%1D<,%*.,@%ED+&%*:J,%
!  [\1%/:;)%4*;)%&*-A,/%P?],%)*],@%*^&%*>\,/@%W_%*G:`Q@%&:C6%Ma%ED+&%
*:J,%&':JD%)*b,/%c%1<&%*>2)%,*:dD%).%eDR,f%
!  gh,%,/bR@%?R,%Mi@%10F%MRF@%6*j%kD:,)4l%

!  g9)*%,*R,*%,*i%4*a%?S&@%*DFC&%;6%&m&%)a%4*:%4*n,/%M>%M-_)f%
!  o*a%&*c@%,/*L&%&*c%
!  URD%eD2,%?m,/@%OR%M;:%4*n,/%&p%)*q%
!  URD%M=D@%)*a,/%12&@%Mn:%4*:%*n,%1V%
!  [*>;,/%Y;,/@%Y3&%YG@%/:GF%/:mR@%)>%/:3&%
A.%Xử%trí%ngay%tại%chỗ%
%
rf  7/K,/%,/RF%M-A,/%&:C6%EX)%Y5:%BZ%,/DFV,%P&*D^)%MR,/%Bj,/%&:V1@%D^,/@%?n:@%
,*i%1S&@%1s:`Q%
tf  [*>%?J,*%,*u,%,v1%&9:%)*w%
!  x*D^)N%yB'l,R8:,l%80%&*D^)%).%?\,%)*^,/%W^)%6*\,%YJ%
!  yB'l,R8:,l%BD,/%BZ)*%rzrf{{{@%^,/%r18|r1/@%&:V1%B-5:%BR%,/RF%WRD%4*:%
ED+&%*:J,%W^)%6*\,%YJ%Y5:%8:dD%,*-%WRDN%
▪  }~r%^,/%c%,/-A:%85,%
▪  o*n,/%eD;%{@•18%c%&'€%l1%P^,/%r18Pr1/Q%•%‚18%,-5)%)+&%|%r{18%WRD%Ma%
&:V1%{@r18z4/Qf%
▪  ƒ>2)%RB'l,R8:,l%{@{r1/z4/%)*>%)\%&'€%l1%8„,%,/-A:%85,%
!  x:C6%&m)%&:V1%RB'l,R8:,l%8:dD%,*-%&'V,%r{~r…%6*X&zr%8=,%)*>%MC,%4*:%*DFC&%;6%
&'c%89:%?!,*%&*-A,/%
!  †%+1@%M=D%&*+6%)*u,%)R>@%&*l>%B‡:%*DFC&%;6%r{~r…%6*X&z8=,%P,v1%,/*:V,/%
,CD%)a%,n,Q%
!  7CD%W^)%eD;%,2,/%Ml%B>9%&$%Y>,/@%,/>0:%M-A,/%&:V1%B-5:%BR%)a%&*I%&:V1%
RB'l,R8:,l%rzr{f{{{%P6*R%8>G,/%rzr{Q%eDR%&ˆ,*%19)*@%?.1%eDR%^,/%,<:%4*(%
eD\,%*>2)%&:V1%eDR%10,/%,*„,%/:;6f%
Hf%Tuỳ%theo%điều%kiện%trang%thiết%bị%y%tế%và%trình%độ%chuyên%môn%kỹ%thuật%của%từng%tuyến%có%
thể%áp%dụng%các%biện%pháp%sau:%
rf  #$%&'(%WDF%*n%*+6N%&D‰%&*l>%&DFC,%Y0%1b)%M<%4*a%&*c%)a%&*I%W$%Bm,/%);)%?:J,%6*;6%WRD%MuF%
~%x*c%>EF%1s:%~%&*Š:%,/9&%
~  Ha6%?a,/%y1?D%)a%>EF%
~  U2&%^,/%,<:%4*(%eD\,@%&*n,/%4*(%,*u,%&9>f%gc%4*(%eD\,%,CD%)a%6*j%&*R,*%1n,%

~  x'DFd,%&ˆ,*%19)*%)*31N%R1:,>6*F88:,l%r1/z4/z/:A%*>2)%&l'?D&R8:,l%{@t%1:)'>/R1z4/z6*X&%
%[a%&*I%Bj,/N%xl'?D&R8:,l%{@…1/@%r%^,/%B-5:%BR%c%,/-A:%85,%Y0%{@t18zr{4/%c%&'€%l1f%x:V1%89:%
WRD%‹~Œ*%,CD%4*n,/%M•%4*a%&*cf%#Z&%*Ž,/%&l'?D&R8:,l@%WR8?D&R1>8%1w:%8=,%•~…%,*;&%?a6@%•~…%8=,%
&'>,/%,/0Ff%
rf  x*:C&%836%1<&%M-A,/%&'DFd,%&ˆ,*%19)*%RB'l,R8:,l%MI%BDF%&'!%*DFC&%;6%?S&%M=D%?v,/%
{@r1:)'>/R1z4/z6*X&%M:dD%)*O,*%&^)%M<%&*l>%*DFC&%;6%P4*>\,/%t1/%RB'l,R8:,lz/:A%)*>%,/-A:%
85,%……4/Q%
tf  [;)%&*D^)%4*;)%
~  gl&*F86'lB,:W>8>,l%r~t1/z4/z•%/:A%*>2)%*FB'>)>'&:W>,l%*l1:WD)):,R&l%…1/z4/z/:A%&:V1%&ˆ,*%
19)*%P)a%&*I%&:V1%?S6%c%&DFC,%).%Wcf%•j,/%8:dD%)R>%*.,%,CD%W^)%,2,/%P/+6%t~…%8=,Q%
~  7R&':)8>'DR%{@‚‘%r~t%8(&%c%,/-A:%85,@%4*n,/%eD;%t{18z4/%c%&'€%l1%
~  •:6*l,*FB'R1:,l%r~t1/%&:V1%?S6%*RF%&:V1%&ˆ,*%19)*%
•f%U:dD%&'Z%6*^:%*_6%
!  ’^,/%&*R,%*>9&%r/z4/%,CD%BZ%,/DFV,%eDR%M-A,/%&:VD%*>;%
!  H",/%“6%)*:%c%6*(R%&'V,%)*w%&:V1%*>2)%M-A,/%Y0>%)qR%M<)%&^%
Chú%ý:%
!  x*l>%B‡:%?J,*%,*u,%(&%,*+&%t•*%WRD%4*:%*DFC&%;6%MG%Š,%MZ,*%
!  ”RD%4*:%E.%)bD%,V,%&3,%Bm,/%M-A,/%&:V1%&ˆ,*%19)*%Mj:%PY!%&ˆ,*%19)*%&>@%,v1%
6*(R%&'>,/%M<,/%19)*%Mj:@%B•%&!1Q%
!  7CD%*DFC&%;6%Y„,%4*n,/%8V,%WRD%4*:%&'DFd,%Mq%BZ)*%Y0%RB'l,R8:,l%&*!%)a%&*I%
&'DFd,%*DFC&%& ,/@%R8?D1:,%P*>2)%1;D%,CD%1+&%1;DQ%*>2)%?+&%)b%BD,/%BZ)*%
)R>%6*u,%&$%,0>%W–,%)a%
!  U:dD%B-•,/%)a%&*I%Bj,/%RB'l,R8:,l%B-5:%BR%&*l>%6*;)%M]%4*:%F%?;)%Wˆ%4*n,/%)a%
12&%
!  ƒi:%4—%&:d,%W$%BZ%b,/%Y0%)*Dh,%?Z%*<6%&*D^)%)+6%)bD%W^)%6*\,%YJ%&'-5)%4*:%
Bj,/%&*D^)%80%)=,%&*:C&%