Giải phẫu sinh lý mắt

1
Trờng đại học y hà nội
bộ môn mắt
GIIPHU V SINH Lí MT
Bài giảng Y5


PGS. TS. HO

NG TH PH

C
Mục tiêu học tập
y 1-Mô tả đợc
y
cấu

t
r
úc

g
i
ả
i
p
h
ẫu

của
nh

ã
n
cầu
cấu t úc g ả p ẫu của ã cầu
y các BP bảo vệ NC,
y đờng thị giác & vỏ não TG
y 2-Trình bày đợc sinh lý TG.
2
GIẢIPHẪUVÀSINH LÝMẮT
y Tầm quan trọng:
y -Chứcnăng thị giác
y -Môi trường và con người.
y -Pháttriểnvề trí tuệ
y Cơ quan thị giác
-Bộ phận bảo vệ nhãn cầu: Hốc mắt, mi mắt, lệ bộ
-Nhãn cầu
ầ
- Đư
ờ
ng th
ầ
n kinh thj giác và vá n·o tthị giác.
3
1. Hốc mắt
y Nằm giữa các x.sọ và mặt
y
Chứa: Nhãn cầu các cơ ngoại nhãn
y
Chứa:

Nhãn

cầu
,
các

cơ

ngoại

nhãn
,
TK, MM, mỡ.
y Hình thể: hình tháp 4 cạnh,
y đỉnh -> sau
ể
y KT:.Th
ể
tích 29 cc
y Thành trên
y x.trán & cánh nhỏ x.bớm
y
ngoài:hốc (
tếnlệ
Các thành hốc mắt
y
ngoài:hốc
x.
(
-

t
u
yến

lệ
y trong: hố ròng rọc /rr cơ chéo lớn
y xoang trán
y Thành ngoài:
y x.gò má & cánh lớn x.bớm
y củ HM Whitnall
/

g
ân
g
óc n
g
oài bám
/g g g
y dày
4
y Thµnh trong
y x.sµn
g
,x.l
Ö
, x.hµm trªn, x.b−ím
C¸c thµnh hèc m¾t
gÖ
y máng nhÊt ( vïng x.lÖ)

y xoang: sµng , b−ím, khoang mòi.
y Thµnh d−íi
y x. hµm trªn, x.vßm miÖng, x.gß m¸
y r·nh d−íi HM: TK, §M d−íi hèc ®i qua
5
Hốcmắt
y Hình thể: hình thá
p
4 c
ạ
nh
,

p
ạ
,
đỉnh ra phía sau.
y - Các thành:
y + Trên
y + Dưới
y + Ngoài
y + Trong
y Liên quan với các xoang: xoang
trán, hàm trên, sàng, bướm.
Hốcmắt
y Đỉnh hốcmắt
:
:
y -Lỗ thị giác: 5 mm –TK II – ĐM mắt
y -Khe hốcmắt:

y + Khe hốcmắt trên: Ngoài vòng Zinn: TK lệ, TK trán (V1)
TK IV
TM mắt
Tron
g
vòn
g
Zinn: TK III
(
trên
,
dư
ớ
i
)
gg (,
)
TK VI
TK mũi (V1)
y + Khe hốcmắtdưới: TK dướihố (V2)
6
Hốc mắt
y -Nhãn cầu.
y -Các cơ vận động NC, cơ mi mắt
y -màng xơng HM, vóng Zinn, bao Tenon
y -Tổ chức hốc mắt.
y -Mạch máu:ĐM mắt, nhánh bên.
y -Thần kinh: TK VĐ, TK cảm thụ,
y Hạch mi: hình CN dẹt,cách đỉnh HM 6-7
Gồ 3

(háh i
mm.
Gồ
m
3

r
TK
(
n
há
n
h
TKIII, TK mũ
i
,
giao cảm)->Tk mi ngắn ->NC.
Mi mt
y
2 mi: mi tr
ờ
n v

mi d

i
.
2 mi: mi tr
ờ
n v

mi d

i
.
y Nhimv:
y Bov
y Dn ncmt
y D vt
7
Mi mắt
y 1. Cấutạomi mắt
y Da mi
y Lớpcơ:
+ Cơ vòng cung mi: Nhắm mắt –TK VII.
+ Cơ nâng mi trên: Mở mắt –TK III
+ Cơ Muller: Mở mắt –TK giao cảm.
y
S
ụ
n
mi Tuy
ế
n Meibomius
y
S
ụ
n
mi
:

Tu y
ế
n Meibomius
y Kếtmạc: KM mi. KM túi cùng, KM nhãn cầu.
Tu yếnlệ phụ
8
Mi mắt
y 2. Tuầnhoànmi mắt
y Động mạch: - Tuần hoàn chính: ĐM trên hố
ầ
-Tu
ầ
nhoànphụ: ĐM lệ, ĐM thái dư
ơ
ng nông
y Tĩnh mạch: Æ Máu Æ hệTM quanh hốc mắt Æ xoang Tm
hang.
y 3. TK:
y Vận động: TK VII, TK III, Tk giao cảm.
y Cảm giác: Mi trên (TK V), mi dưới (TK dưới hố)
Lệ bộ
y 1. B
ộ
p
h
ậ
nchế tiế
t
nước
ộ

p
ậ
mắt
- Tu yến lệ chính: góc trên
ngoài hốc mắt
- -Tuyến lệ phụ: Kết mạc
y Bộ phậndẫnlưu nước
ắ
m
ắ
t
LS: khô mắt, tắclệđạo
9
Nhan cau
y Hình dạng – Kích thước
y
Hình ca
à
u
Hình

cau
y Trục nhãn cầu: 22 – 24mm
y Cấu tạo:
o Vỏ bọc NC: GM
CM
o Màng bồđào
o Võng mạc
10
GIAC MAẽC

1/5 ự ỏ
-
1/5
trửụ
ự
c, trong suo
ỏ
t
- ẹK: 11mm
- BKẹC;7,6mm
- Chieu day: TT = 0,5mm
Ngoaùi vi = 1mm
11
GIÁC MẠC
y 5 lớp:
y + Biểu mô
y + Màng Bowman
y + Nhu mô
y + Màng Descemet
y + Nội mô
y - Dinh dưỡng: thẩm thấu (mạch máu rìa, nước
ma
é
t, thu
û
ydòch)
mat,

thuy

dòch)
y - TK cảm giác: TK V1
CỦNG MẠC
y - Mô xơ dai, màu trắng, 4/5 phía sau
y -
Da
ø
ytư
ø
0,6
–
1,1mm
Day

tư

0,6

1,1mm
y - Có các lổ thủng để TK, mạch máu đi qua
oCực sau là TK. Thò giác
12
MÀNG Bå §µo
y * Nhiệm vụ: nuôi dưỡng nhãn cầu và điều
hòa nhãn á
p
p
y * Có 3 phần:
y Mống mắt: Lổ đồng tử – co đồng tư û(TK III) –
Dãn đồng tử ( TKgiao cảm)

y Thể mi: Tua mi = tiết thủy dòch
o Cơ thể mi: cơ điều tiết ( TK III)
H
é
h
àù
hi
à
h
ù
&TK
y
H
ac mạc: p
h
an sau, co n
hi
eu mạc
h
mau
&

TK
13
MÀNG Bå §µo
y * Mạch máu:
y + Đo
ä
n
g

mach: 2 ĐM mi dài sau
(
từ ĐM mắt
)
äg
ï
()
o nhiều ĐM mi ngắn sau
y + Tónh mạch: từ màng mạch -> TM nhỏ -> 4
TM xoắn -> TM mắt
y * Thần kinh:
y - TK. Mi dài: 2 sợi từ TK. Mũi (TK. V1)
y - TK. Mi ngắn : từ hạch mi (TK. Mũi, TK III,
TK.
Giao cảm)
14
Võng mạc
y -Tế bào thị giác (cảm thụ ánh sáng):
y
.
TB n
ó
n
:
nh
ậ
n
t
h
ức

c
hi
t
i
ết
h
ì
nh
ả
nh
,
m
àu

sắc

của

vật,

.ó:ậtứcctết
ả,àusắccủavật,
ĐK đủ ánh sáng.
y .Chủ yếu ở VM trung tâm.
y -TB gậy: nhìn trong DDK ánh sáng yếu, chủ yếu ở VM
ngoại vi.
Võng mạc
y Hoạt động sinh lý: TB nón (iodopsin), TB gậy
y

(
rh
odops
in
).
(odops).
y Rhodopsin (tối) Retinol + Protein
y Iodopsin (sáng) Vitamin A +Protein
15
VÕNG MẠC
y - Cấu tạo: nhiều tế bào TK nhận kích thích ánh
sáng -> vỏ não
y Có 4 lớp tế bào
y + Biểu mô sắc tố
y + Tế bào thò giác:
y tế bào chóp ( Iodopsin)
y tế bào que ( Rhodopsin)
y
+Te
á
ba
ø
o2cưc
y
+

Te

bao

2

cư
ï
c
y + Tế bào hạch
Vâng m¹c
y Hoµng ®iĨm: trung t©m VM, h×nh h¬I
bÇu dơc trung t©m h¬I lâm ( hè H
§
)
bÇu

dơc
,
trung

t©m

h¬I

lâm

(

hè

H
§
)

.
KT 2x1,5. TB nãn.
y §Üa thÞ:phÝa trong, h×nh trßn hoặc h¬i
bÇu dơc. §TM TTVM.
y Ora serrata: c¸ch
r
×
a GM 7-8 mm,
g
iíi
g
h¹n VM c¶m thơ & VM v« c¶m.
16
TiỊn phßng & hËu phßng
y TiỊn phßng:
GM ( í)
MM&TTT ( ) hø h û
y
GM

(
tr−
í
c
)
-
MM&TTT

(
sau

)
c
hø
a, t
h
u
û

dÞch, ®é s©u kho¶ng3-3,5 mm.
y Gãc TP: gi¸c- cđng m¹c (tr−íc),MM-
TM(sau), gãc MM-GM
y HËu
p
hßn
g
: MM-mµn
g
DK, chøa TD.
CÁC MÔI TRƯỜNG TRONG SUỐT
y +Gi¸ac mac
y * Thủy dòch:
y - Thể mi sản xuất
- Thành phần: 99,85% là nước và các thành phần khác
y - Lưu thông: 80 – 90% là qua góc tiền phòng,
10 – 20% qua khoang thượng hắc mạc,
khoang bao quanh TM & TK
khoang

bao

quanh

TM

&

TK
17
Thủ dÞch
CÁC MÔI TRƯỜNG TRONG SUỐT
y *
The
å
thu
û
y tinh:

The

thuy

tinh:

y - Dày 4mm, ĐK từ 8 -10mm, CSQH= 20 – 22D
y - Cấu tạo: Bao – vỏ – nhân
y Bao-(mµng bäc),
y BiĨu m« d−íi mµng bäc: chØ 1 líp TB ë mỈt tr−íc
y
C¸c sỵi TTT (TB BM kÐo dµi)
y

C¸c

sỵi

TTT

(TB

BM

kÐo

dµi)
y * Dòch kính: vitrein & axít hyaluronic.
18
19
C¬ vËn ®éng nh·n cÇu
CƠ VẬN ĐỘNG NHÃN CẦU
y 4 cơ thẳng:
y
Tre
â
n: TK III
y
Tren:

TK

III
y Dưới -

y Trong -
y Ngoài; TK VI
y 2 cơ chéo:
y Trên: TK IV
y Dưới: TK III
20
ĐƯỜNG THẦN KINH THỊ
GIÁC
y * Đường thần kinh:
y - Dây TK thò giác (II)
y - Giao thoa thò giác
y - Dãi thò giác
y - Tia thò giác
y * Nuôi dưỡng: có 3 ĐM
y + ĐM Sylvius
y
+ĐMmactrươ
ù
c
y
+

ĐM

ma
ï
c

trươc
y + ĐM não sau

TRUNG KHU THỊ GIÁC Ở VỎ NÃO
y * Vùng vỏ não 17,18,19
y *
Thu
ø
ycha
å
m, xung quanh ra
õ
nh cưa

Thuy

cham,

xung

quanh

ranh

cư
ï
a
21