Bài giảng học thuyết ngũ hành

HỌC THUYẾT NGŨ HÀNH
ĐỊNH NGHĨA:
Học thuyết ngũ hành là học thuyêt âm dương , liên
hệ cụ thể hơn trong việc quan sát, quy nạp và sự
liên quan của các sự vật, hiện tượng trong thiên
nhiên.
Ngũ hành là gì: Người xưa thấy có 5 loại vật chất
chính: Kim, mộc, thuỷ, hoả, thổ và đem các hiện
tượng trong thiên nhiên và cơ thể con người xếp
theo 5 loại vật chất trên là ngũ hành.
CÁC QUY LUẬT CƠ BẢN CỦA
HỌC THUYẾT NGŨ HÀNH
1.Trong điều kiện bình thường hay sinh lý:
1.1. Quy luật tương sinh:
Trong thiên nhiên:
Mộc sinh hoả, hoả sinh thổ, thổ sinh kim, kim sinh
thuỷ, thuỷ sinh mộc.
Trong cơ thể con người:
Can mộc sinh tâm hoả, tâm hoá sinh tỳ thổ, tỳ thổ
sinh phế kim, phế kim sinh thận thuỷ
.
CÁC QUY LUẬT CƠ BẢN CỦA
HỌC THUYẾT NGŨ HÀNH
1. 2. Quy luật tương khắc:
Trong thiênnhiên:
Mộc khắc thổ, thổ khắc thuỷ, thuỷ khắc hoả, hoả khắc
kim, kim khắc mộc
Trong cơ thể con người:
Can mộc khắc tỳ thổ, tỳ thổ khắc thận thuỷ, thận thuỷ
khắc tâm hoả, tâm hoả khắc phế kim, phế kim khắc
can mộc

CÁC QUY LUẬT CƠ BẢN CỦA
HỌC THUYẾT NGŨ HÀNH
2. Trong điều kiện bất thường hay bệnh lý:
2.1. Quy luật tương thừa:
Hiện tượng tạng nọ, hành nọ khắc tạng kia, hành kia quá mạnh.
Ví dụ: Bình thường can mộc khắc tỳ thổ, nhưng nếu khắc quá
mạnh gây ra các hiện tương: đau dạ dày, ỉa chảy do thần kinh.
Khi chữa phải bình can, kiện tỳ
2.2. Quy luật tương vũ:
Là hiện tượng tạng nọ, hành nọ không khăc được tạng kia, hành
kia.
Ví dụ: Bình thường tỳ thổ khắc thận thuỷ. Nếu tỳ hư không khắc
được thận thuỷ sẽ gây ứ nước gặp trong bệnh ỉa chảy kéo dài
gây phù suy đinh dưỡng.Khi chữa phải kiện tỳ
ỨNG DỤNG CỦA HỌC THUYẾT
NGŨ HÀNH TRONG Y HỌC
1. Về quan hệ sinh lý:
Sự sắp xếp các tạng phủ theo ngũ hành và sự liên
quan của chúng đến ngũ vị, ngũ sắc, ngũ quan, thể
chất và hoạt động tình chí giúp việc học về các
hiện tượng sinh lý các tạng phủ dễ nhớ.
Ví dụ: Can có quan hệ biểu lý với đởm, chủ cân, khai
khiếu ra mắt
ỨNG DỤNG CỦA HỌC THUYẾT
NGŨ HÀNH TRONG Y HỌC
2. Về quan hệ bệnh lý:
Căn cứ vào ngũ hành tìm vị trí phát sinh một chứng bệnh
của tạng hay phủ để đề ra phương pháp chữa bệnh.
Sự phát sinh một chứng bệnh ở 1 tạng phủ nào đó có
thể xay ra 5 vị trí như sau:

-
Chính tà: bản thân tạng phủ ấy có bệnh
-
Hư tà: do tạng trước đó gây bệnh (mẹ truyền cho con)
-
Thực tà: do tạng sau đó gây bệnh (con truyền sang mẹ)
-
Vi tà: do tạng khắc tạng đó quá mạnh(tương thừa)
-
Tặc tà: do tạng đó không khắc được tạng khác (tương
vũ)
ỨNG DỤNG CỦA HỌC THUYẾT
NGŨ HÀNH TRONG Y HỌC
3. Về chẩn đoán học
Căn cứ Vào ngũ sắc, ngũ chí, ngũ khiếu và ngũ thể
4. Điều trị học:
4.1. Đề ra nguyên tắc: hư thì bổ, thực thì tả
4.2. Châm cứu: dựa vào ngũ du huyệt
5. Về thuốc:
-
Xét tác dụng của thuốc đối với bệnh tật các tạng
phủ trên cơ sở liên quan giữa vị, sắc với tạng phủ
-
Vận dụng để bào chế làm thay đổi tính năng và tác
dụng để đạt yêu cầu chữa bệnh