kinh tế vĩ mô phần ngoại tác

Slide 1
Chủ đề 7
Thất bại của thò trường và
vai trò của chính phủ.
Phần II: NGO I TÁCẠ
Slide 2
Ngoại tác là sự tác động ra bên ngoài của đối tượng này
đến lợi ích hay chi phí của đối tượng khác mà không
thông qua giao dòch và không được phản ánh qua giá cả.
Làm tăng lợi ích
(giảm chi phí) là
ngoại tác tích cực
Làm giảm lợi ích
(tăng chi phí) là
ngoại tác tiêu cực
Đôi khi được gọi là những tác động đến bên thứ ba.
Ngoại tác là gì?
Slide 3
Ví dụ về ngoại tác
◆
Khu công nghiệp gây
ô nhiễm nguồn nước
◆
Nhà máy sản xuất gây
ra tiếng ồn, khói bụi.
◆
Hàng xóm ồn ào
◆
Khói thuốc lá
◆
Y tế dự phòng (ngăn

chặn bệnh truyền nhiễm)
◆
Giáo dục cộng đồng
◆
Nghiên cứu khoa học cơ
bản
◆
Nâng cấp nhà ở
Ngoại tác tiêu cực
Ngoại tác tích cực
Slide 4
Cách phân loại khác v ngoại tácề
◆
Nhà máy đường và nuôi
cá bè
◆
Người trồng hoa và người
nuôi ong
Sản xuất – sản xuất
Sản xuất – tiêu dùng
◆
Nhà máy thuốc lá – khu
dân cư
◆
Nhà máy xi măng- khu
dân cư và người đi đường
Tiêu dùng – sản xuất
◆
Nước thải sinh hoạt-
sản xuất muối

◆
Nước thải sinh hoạt-
nuôi tôm
Tiêu dùng – tiêu dùng
◆
Karaoké và đọc sách
◆
Hàng xóm trồng hoa
◆
Nước thải sinh hoạt-
người đi đường
Slide 5
Vì ngoại tác dẫn đến việc sử dụng nguồn
lực kém hiệu quả (phúc lợi xã hội không
lớn nhất).
Cụ thể:
◆
Sản xuất quá nhiều những hàng hóa gây ra ngoại
tác tiêu cực, và
◆
Cung ứng quá ít những hàng hóa, dòch vụ tạo ra
ngoại tác tích cực
Tại sao ngoại tác là một thất bại
của thò trường?
Slide 6
Hiệu quả thò trường
(khi không có ngoại tác)
MSB
MSC
D (MSB=MPB) S (MSC=MPC)

Q*
Sản lượng
Thò trường đạt hiệu quả:
MSB = MSC
P*
Phúc lợi xã hội lớn nhất:
NW = CS + PS
PS
CS
Slide 7
Ngoại tác tiêu cực và tính phi hiệu quả
MSB
MSC
MSB
MPC
Q
Sản lượng
MSC=MPC + MEC
Q*
Ngoại tác tiêu cực khiến cho
MSC > MSB dẫn tới sản xuất
và tiêu dùng quá nhiều.
Và gây ra tổn thất xã
hội (tam giác hồng)
Chi phí ngo i tác biên (ạ MEC)
A
E
*
E
Slide 8

MPC
S = MPC
I
D
P
1
Tổn thất xã hội
do ngoại tác
tiêu cực
P
1
q
1
Q
1
MSC
MSC
I
Khi có ngoại tác tiêu
cực, MSC > MPC
Chi phí của ngoại tác tiêu cực
Xuất lượng của công ty
Giá
Xuất lượng của ngành
Giá
MEC
MEC
I
q*
P*

Q*
Sản lượng cạnh tranh của
ngành là Q
1
trong khi sản
lượng hiệu quả là Q*.
Công ty đạt lợi nhuận tối đa tại q
1
trong
khi mức xuất lượng hiệu quả là øq*.
Slide 9
Ngoại tác tích cực và tính phi hiệu quả
MSB
MSC
MSC
MPB
MSB=MPB+MEB
Q Q*
Số lượng
Lợi ích ngoại tác biên (MEB)
MSB > MSC dẫn tới tiêu
dùng dưới mức hiệu quả.
và gây ra tổn thất xã hội
( tam giác màu hồng)
E
A
E
*
Slide 10
Ngoại tác và tính phi hiệu quả

◆
Với hàng hóa gây nên ngoại tác tiêu cực, do
MSC>MSB nên hàng hóa này có khuynh
hướng được sản xuất và tiêu dùng quá nhiều.
◆
Với hàng hóa gây nên ngoại tác tích cực, do
MSB>MSC nên hàng hóa này có khuynh
hướng được sản xuất và tiêu dùng quá ít.
Slide 11
Giải pháp khắc phục ngoại tác
◆
Ngoại tác đa dạng và phức tạp
◆
Không có giải pháp duy nhất phù hợp cho mọi tình
huống.
◆
Chủ yếu là giải pháp của chính phủ, ít có giải pháp
tư nhân.
◆
Lựa chọn giải pháp, nhà làm chính sách cần chú ý
đến nhiều tiêu chí
Slide 12
Các tiêu chí lựa chọn giải pháp
◆
Tính hiệu quả (chọn mức xả thải tối ưu)
◆
Tính công bằng (phân chia lợi ích và chi phí giữa các
nhóm gánh chòu và gây ra ngoại tác)
◆
Dễ quản lý thực hiện.

◆
Tính linh hoạt (điều kiện thò trường thay đổi, thông
tin mới, kỹ thuật được cải tiến)
◆
Tính không chắc chắn (không thể dự trù hết tác
động của ngoại tác nên tiên liệu có sự điều chỉnh)
◆
Động cơ khuyến khích
Slide 13
Các giải pháp khắc phục ngoại tác
◆
Tự nguyện
◆
Ngăn cấm.
◆
Chia tách
◆
Chỉ thò (yêu cầu cắt giảm ô nhiễm một lượng
nhât đònh)
◆
Điều tiết (tiêu chuẩn chất thải, tiêu chuẩn kỹ
thuật)
◆
Giấy phép xả thải có thể chuyển nhượng
◆
Đánh thuế
◆
Trợ cấp
Slide 14
Thuế và trợ cấp

Đánh thuế và trợ cấp nhằm điều chỉnh MPB hay MPC
thành MSB hay MSC để nhà sản xuất hoặc người tiêu
dùng ra quyết đònh đạt được hiệu quả xã hội.

Phải xác đònh các bên của ngoại tác.

Phải đo lường được bằng tiền tệ giá trò của lợi ích
ngoại tác biên hay chi phí ngoại tác biên.
Slide 15
Thueỏ hieọu chổnh
MSB
MSC
MSB=D
MPC=S
Q
Saỷn lửụùng
MSC = MPC + thueỏ ủụn vũ
Q*
Thueỏ ủụn vũ = MEC
P
0
P
D
P
S
Slide 16
Thuế làm tăng hiệu quả xã hội
MSB
MSC
MSB=D

MPC=S
Q
Sản lượng
MSC
Q*
P
0
P
D
Tam giác hồng biểu
thò hiệu quả xã hội
tăng lên.
P
S
a
b
c
d
e
∆CS = -a-c
∆PS = -b-d
∆G = a+b
∆Ex = c+d+e
∆NW = e
Slide 17
Tác động của thuế hiệu chỉnh
◆
Tăng giá và giảm sản lượng xuống đến mức
hiệu quả
◆

Giảm nhưng không xóa bỏ hoàn toàn ô nhiễm
do sản xuất gây ra
◆
Làm tăng hiệu quả xã hội
◆
Cải thiện công bằng cho những người sống gần
nhà máy sản xuất
Slide 18
Trụù caỏp hieọu chổnh
MSB
MSC
MSC=S
MPB=D
MSB=MPB+Trụù caỏp ủụn vũ
Trụù caỏp ủụn vũ =MEB
Q Q* Soỏ lửụùng hoùc sinh
P
P*
Slide 19
Trợ cấp làm tăng hiệu quả xã hội
MSB
MSC
MSC=S
MPB=D
MSB=MPB+ Trợ cấp
Q Q* Số lượng học sinh
Tam giác hồng biểu
thò hiệu quả xã hội
tăng lên do trợ cấp
a

b
c
d
e
P
0
P
D
P
S
∆CS = b+d
∆PS = a+c+f
∆G = -a-b-c-d-e-f
∆Ex = e+g+f
∆NW = g+f
f
g
Slide 20
Tác động của trợ cấp hiệu chỉnh
◆
Giảm mức giá ròng của giáo dục
◆
Tăng số lượng học sinh đến mức hiệu quả
◆
Tăng hiệu quả xã hội
◆
Cải thiện công bằng (nhất là cho những học
sinh không thể đến trường nếu không có trợ
cấp)
Các chính phủ thường trợ cấp hoàn toàn cho giáo dục phổ

thông, nhưng chỉ trợ cấp một phần cho giáo dục đại học và cao
học. Điều này có thích hợp không?
Slide 21
Những giải pháp khác của chính phủ để giảm ô
nhiễm môi trường
- Mức thải chuẩn
»
Đònh giới hạn hợp pháp về mức thải tại E* (12)
»
Chế tài bằng phạt tiền hoặc rút phép hoạt động
»
Tăng chi phí sản xuất và ngưỡng giá để nhập ngành
–
Lệ phí xả thải
»
Phí đánh vào mỗi đơn vò chất thải đưa ra bên ngoài
–
Giấy phép xả thải có thể chuyển nhượng
Slide 22
Mức thải hiệu quả
Mức thải
2
4
6
Đô la trên
đơn vò thải
0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26
MSC
MCA
E*

Mức thải hiệu quả là 12 (E*)
tại đó MCA = MSC.
Tại E
0
chi phí biên để
giảm thải lớn hơn
chi phí xã hội biên
E
0
Tại E
1
chi phí xã hội biên
lớn hơn chi phí biên để
giảm thải
E
1
Slide 23
Mức chuẩn thải và Lệ phí xả thải
Mức thải
Đô la trên
đơn vò thải
MSC
MCA
3
12
E*
Mức chuẩn
Phí
Slide 24
Chi phí giảm ô nhiểm

của Công ty 2 giảm đi
Chi phí giảm ô nhiễm
của Công ty 1 tăng lên
MCA
1
MCA
2
Trường hợp Lệ phí
Mức thải
2
4
Phí trên
đơn vò thải
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
13
1
3
14
3.75
2.50
Tác động của mức chuẩn là giảm 7
cho cả hai công ty. Không hiệu quả
vì MCA
2
< MCA
1
.
Nếu ấn đònh phí $3, Công ty 1 sẽ giảm
thải 6 đơn vò. Công ty 2 sẽ giảm 8 đơn vò.
MCA

1
= MCA
2
: giải pháp hiệu quả
Slide 25
Câu hỏi
◆
Liệu có thể giải quyết vấn đề ngoại tác
mà không cần có chính phủ?
◆
Những giải pháp dựa trên thò trường cho
vấn đề ngoại tác: giấy phép xả thải
(quyền gây ô nhiễm) có thể chuyển
nhượng