xây dựng hệ thống kiến thức, hệ thống câu hỏi tự luận, trắc nghiệm

S GIÁO DC VÀ ÀO TO LÀO CAI
TRNG THPT CHUYÊN TNH LÀO CAI





SÁNG KIN KINH NGHIM NM HC 2010 - 2011



 tài:

XÂY DNG MCH KIN THC, H THNG CÂU HI T LUN,
TRC NGHIM  HNG DN HC SINH HC PHN:
"TÍNH THÍCH NGHI CA CÁ TH SINH VT"









Ngi thc hin: Lã Th Luyn

n v công tác: Trng THPT Chuyên Lào Cai

LÀO CAI, THÁNG 5 - 2011
MC LC
PHN MT: M U 1 U
I. Tính cp thit ca đ tài 1
II. Mc tiêu đ tài 2
III. i tng và khách th nghiên cu 2
3.1. i tng nghiên cu 2
3.2. Khách th nghiên cu 2
IV. Nhim v nghiên cu 2
5.1. Nghiên cu lý thuyt 2
5.2. Phng pháp thc nghim 2
PHN HAI: NI DUNG 4
CHNG I. XÂY DNG MCH KIN THC CA CHUYÊN :TÍNH
THÍCH NGHI CA CÁ TH SINH VT 4
I. S thích nghi ca sinh vt vi ánh sáng 4
1.1. Ngun ánh sáng và ý ngha ca nó vi sinh vt 4
1.2. S thích nghi ca thc vt vi ánh sáng 5
1.3. S thích nghi ca đng vt vi ánh sáng 7
II. Thích nghi ca sinh vt vi môi trng có nhit đ khác nhau 8
2.1. S phân b ca nhit đ và vai trò ca nhit đ vi sinh vt 8
2.2. Thích nghi ca thc vt vi nhit đ 9
2.3. Thích nghi ca đng vt vi nhit đ 10
III. S thích nghi ca sinh vt vi nc và đ m 13
3.1. Thích nghi ca sinh vt sng trong nc 13
3.2. S thích nghi ca sinh vt sng trên cn vi đ m 14
3.3. Nc, đ m, s tác đng t hp ca nhit - m lên đi sng sinh vt 15
IV. Môi trng không khí 17
V. Nhp sinh hc 18

5.1. Khái nim 18
5.2. Các loi nhp sinh hc 18
VI. Tác đng tr li ca sinh vt lên môi trng 18
CHNG II. XÂY DNG H THNG CÂU HI T LUN 19
I. H thng câu hi ôn tp kin thc c bn 19
II. H thng câu hi và bài tp dùng đ luyn thi hc sinh gii các cp 19


CHNG III. XÂY DNG H THNG CÂU HI TRC NGHIM KHÁCH
QUAN 24
I. Xác đnh mc tiêu đ xây dng h thng câu hi trc nghim 24
II. H thng câu hi trc nghim 25
PHN BA: KT LUN VÀ  NGH 36
TÀI LIU THAM KHO 37

DANH MC VIT TT


V ng vt
HS Hc sinh
KTG Kim tra đánh giá
MCQ Câu hi nhiu la chn
TNKQ Trc nghim khách quan

TV Thc vt




PHN MT: M U
I. Tính cp thit ca đ tài
 tr thành con ngi nng đng, sáng to, thích ng và t ch, bit gii
quyt nhng vn đ ny sinh, đáp ng mc tiêu xã hi đt ra cho dy hc thì dy
hc ngày nay không đn thun là vic truyn th nhng kin thc có sn, rp
khuôn, máy móc mà phi bit t chc cho ngi hc t khám phá, tìm tòi, phát
hin kin thc. Trong nhng nm gn đây đã có s đi mi v mc tiêu, ni
dung, phng pháp, hình thc t chc dy hc đc bit là b công c s dng
trong kim tra đánh giá (KTG).
Kim tra đánh giá là mt khâu quan trng ca quá trình dy hc, không
nhng cung cp thông tin phn hi ngc ngoài và ngc trong cho quá trình
dy hc mà điu quan trng thông qua KTG nhm phát hin ra nhng lch lc,
khim khuyt t quá trình dy và hc trên c s đó có k hoch điu chnh un
nn kp thi.
Có rt nhiu hình thc KTG khác nhau: quan sát, vn đáp, TNKQ Mi
phng pháp có u nhc đim riêng. Trc nghim khách quan có nhc đim
là khó đo đc kh nng suy lun, din đt ca hc sinh. Tuy nhiên, phng
pháp này có nhiu u đim là kim tra đc nhiu ni dung và mc tiêu dy
hc, tránh tình trng hc t, hc lch, có th áp dng phng pháp chm đim
nhanh chóng, tin li đm bo tính khách quan đ chính xác cao.
Trong TNKQ
thì dng câu hi nhiu la chn -
Multiple choice questions
(MCQ) có u vit hn
c.

Trong các k thi hc sinh gii các cp vic hc sinh nm vng kin thc c bn và
giáo viên đánh giá kh nng suy lun ca hc sinh là mt trong nhng tiêu chun hàng
đu. Do vy hình thc kim tra t lun là mt trong nhng điu kin tiên quyt đ
đánh giá đc kh nng din đt và suy lun ca hc sinh.

Sinh thái hc là mt môn khoa hc nghiên cu v t chc sng, môi trng sng và
mi quan h qua li gia chúng; các kin thc đa dng, có nhiu kin thc liên môn,
nhiu kin thc khó và nhiu ng dng thc t, mt khác s nh hng ca các nhân t
sinh thái trong đó có nhân t vô sinh đã to nên tính thích nghi cho cá th sinh vt là mt
trong nhng ni dung khó. Vic xây dng h thng kin thc, h thng câu hi t lun
và trc nghim dùng cho ôn thi hc sinh gii và luyn thi đi hc nói chung và ti
trng THPT Chuyên Lào Cai nói riêng là vic làm cn thit.
- 1 -


T nhng lý do trên, chúng tôi chn đ tài: “Xây dng mch kin thc và
h thng câu hi t lun, trc nghim đ hng dn hc sinh hc phn: Tính
thích nghi ca cá th sinh vt”.
II. Mc tiêu đ tài
- Xây dng đc mch kin thc c bn ca chuyên đ, có th áp dng đ
dy nn cho mi đi tng hc sinh.
- Xây dng h thng câu hi t lun đ dy bi dng hc sinh gii cp
trng, cp tnh, cp Quc gia cho hc sinh tnh Lào Cai.
- Xây dng h thng câu hi trc nghim khách quan đ tiêu chun đnh
tính, đnh lng, theo ni dung chng trình sinh hc lp 12 đ nâng cao cht
lng kim tra đánh giá kt qu hc tp ca mi đi tng hc sinh.
III. i tng và khách th nghiên cu
3.1. i tng nghiên cu
Quy trình xây dng mch kin thc, câu hi t lun và trc nghim đ áp

dng dy phn tính thích nghi ca cá th sinh vt, chng trình sinh hc 12.
3.2. Khách th nghiên cu:
Hc sinh trng THPT Chuyên Lào Cai
IV. Nhim v nghiên cu
- Xây dng mch kin thc ca chuyên đ.
- Xây dng h thng câu hi t lun đ dt bi dng hc sinh gii.
- Xây dng h thng câu hi TNKQ.
- Thc nghim s phm đ đánh giá kt qu hc tp ca hc sinh và điu
chnh câu hi sao cho phù hp.
V. Phng pháp nghiên cu
5.1. Nghiên cu lý thuyt
T tháng 9 đn tháng 12 nm 2008: c các tài liu tham kho, lp đ
cng tng hp kin thc.
T tháng 12/2008 đn 1/2009: Xây dng h thng câu hi, bài tp t lun,
trc nghim.
5.2. Phng pháp thc nghim
- 2 -


T tháng 2/2009 đn tháng 4 nm 2011: Dy thc nghim các đi tuyn
Hc sinh gii khôi 11 và 12 ca trng, dy 02 đi tuyn Quc gia (nm hc
2008 - 2009 và 2009 - 2010) và dy chính khóa hai lp 12 Lý, 12 Hóa nm hc
2010 - 2011.

- 3 -


PHN HAI: NI DUNG
Sau khi nghiên cu ni dung, v trí ca chuyên đ trong sách giáo khoa và
phân phi chng trình do B Giáo dc & ào to ban hành, thc t cho thy:
nh hng ca nhân t vô sinh đn tính thích nghi ca cá th sinh vt là mt ni
dung khó, cn phi hiu tht sâu sc nhiu lnh vc chuyên môn liên quan thì
mi có th gii thích hp lý. Ngay c khi dy cho các lp chuyên sinh, tài liu
liên quan cho chuyên đ này không nhiu, ni dung ri rc. Xut phát t nhng
khó khn trên, tôi thy có th xây dng mch kin thc ca chuyên đ đ làm t
liu hc tp cho hc sinh khi chuyên Sinh ti trng THPT chuyên Lào Cai và
nhng hc sinh có nhu cu thi đi hc là vic làm cn thit. Do vy, sau khi đã
xây dng mch kin thc, giúp hc sinh ôn tp tôi đã la chn các câu hi và bài
tp t lun đ dy hc sinh gii (chng II) và câu hi trc nghim đ luyn thi
tt nghip và đi hc (chng III). Các ni dung này đc đ cp trong các
chng I, II và III.
CHNG I. XÂY DNG MCH KIN THC CA CHUYÊN :
TÍNH THÍCH NGHI CA CÁ TH SINH VT
Mi nhân t sinh thái có tm quan trng và nh hng nht đnh đn sinh
vt. Bn thân sinh vt có s phn ng li vi các nhân t sinh thái, đc bit là
các nhân t vô sinh và th hin  nhng đc đim thích nghi ca cá th sinh vt

v hình thái, gii phu, hot đng sinh lý, sinh sn … S tác đng ca nhân t
sinh thái vô sinh tuân theo nhng qui lut c bn ca sinh thái hc, trong chuyên
đ này chúng tôi làm sáng t nh hng ca nhân t sinh thái vô sinh lên tính
thích nghi ca cá th sinh vt.
I. S thích nghi ca sinh vt vi ánh sáng
1.1. Ngun ánh sáng và ý ngha ca nó vi sinh vt
Nng lng cung cp cho mi s sng trên trái đt t ánh sáng mt tri.
Sao bng, mt trng, nhng tia v tr cung cp cho mt đt nhng ngun nng
lng khác, nhng quá nh bé so vi nng lng mt tri.
Bc x mt tri xuyên qua khí quyn, b các cht trong khí quyn nh oxi,
ozon, khí các bo níc, hi nc … hp th mt phn (19%). Phn ánh sáng chiu
xung trái đt là ánh sáng trc x, còn phn b bi, hi nc khuch tán là ánh
sáng tán x. Ánh sáng phân b không đu trên mt đt và thay đi theo thi gian
trong nm.
- 4 -


Ánh sáng là nhân t c bn ca môi trng t nhiên chi phi trc tip hay
gián tip đn mi nhân t khác. Ánh sáng gim dn t xích đo đn vùng cc
ca trái đt, t mt nc đn đáy sâu và bin đi tun hoàn theo ngày đêm và
theo mùa.
V thành phn quang ph có th chia làm 3 thành phn chính tùy theo đ
dài sóng:
- Tia t ngoi có đ dài sóng ngn ( λ < 3600 A
0
), mt thng không th nhìn
thy đc. Phn ln các tia sóng ngn gây đc hi đn c th đã b màng ozon
ca khí quyn hp th  đ cao 25 – 39 Km. Ch có nhng tia có bc sóng t
290 – 380 nm xung đn mt đt. Chúng có tác dng tiêu dit vi khun, tham
gia vào s chuyn hóa vitamin  đng vt: vi lng nh kích thích hình thành

vitamin D chng còi xng  đng vt và ngi, xúc tin s hình thành
antoxyan  thc vt; song nu cng đ mnh, tia t ngoi có th hy hoi cht
nguyên sinh và hot đng ca các h enzim, gây ung th da, c ch s sinh
trng, phá hy t bào.
- Ánh sáng nhìn thy (λ khong 3600 – 7600 A
0
), trc tip tham gia vào quang
hp, quyt đnh thành phn cu trúc ca h sc t và s phân b ca các loài
thc vt, có nh hng đn hot đng ca th giác, h thn kinh và sinh sn ca
đng vt.
- Tia hng ngoi (λ > 7600A
0
), ch yu to nhit. Loi tia này sn sinh nhit nên
có nh hng đn c quan cm giác và điu hòa nhit ca h thn kinh đng vt
và các hot đng sinh lý ca thc vt.
1.2. S thích nghi ca thc vt vi ánh sáng
Ánh sáng đc coi là nhân t sinh thái va có tác dng gii hn, va có
tác dng điu chnh. Ánh sáng trng là “ngun sng” ca cây xanh và nh hng
trc tip đn đi sng ca thc vt. Ánh sáng phân b không đu theo không
gian và thi gian: Cng đ ánh sáng gim t xích đo đn 2 cc Trái t do
tng góc lch ca tia sáng và do tng đ dy ca lp khí quyn bao quanh. Ánh
sáng chiu xung tng nc thay đi v thành phn quang ph, gim v cng
đ và đ dài thi gian chiu sáng.  đ sâu trên 200m, ánh sáng không còn na,
đáy bin là mt màn đêm vnh cu.
Thc vt đc chia thành nhiu nhóm thích nghi vi môi trng có điu
kin chiu sáng khác nhau: Cây a sáng: mc  ni quang đãng có ánh sáng
- 5 -


mnh nh tho nguyên hoc  tng trên ca tán rng nh: cây g tch, phi lao,

các cây h lúa, h đu. Cây a bóng: sng ni ít ánh sáng, ch yu là ánh sáng
tán x nh di bóng ca cây khác, trong hang đá ví d cây ráy, vn niên
thanh, nhiu loài cây h Gng, h Cà phê Cây chu bóng sng di ánh sáng
va phi, mang nhng đc đim trung gian ca 2 nhóm trên, ví d: cây du rái,
ràng ràng
Cây g a sáng có tán rng, nhiu cành lá, v cây dày, màu nht, có lá
dày, nhn, s lng gân lá, l khí nhiu. Mt s loài cây, lá có ph mt s lp
lông dày có tác dng cách nhit và phn chiu ánh sáng nh cây mua, cây bch
đàn lá xp nghiêng hn ch din tích tip xúc vi ánh sáng.
V gii phu: lá cây a sáng có mô giu phát trin, thng có nhiu lp.
H thng mch dn phát trin, kích thc ht dip lc bé, t bào biu bì bé,
thành t bào ngon ngoèo, cu tin dày.
Cây a sáng có hot đng trao đi cht mnh th hin trong các hot
đng hô hp, quang hp và thoát hi nc do đó tc đ sinh trng nhanh. Khi
cng đ ánh sáng tng thì cng đ quang hp ca cây a sáng tng cho đn
mc cc đi vào bui tra sau đó gim. Ngc li nu thiu ánh sáng thì cây
quang hp kém, vì lng ATP cung cp nng lng cho các phn ng tng hp
gim nhiu.
Cây g a bóng có tán nh tp trung  phn ngn. Phn thân không có
cành chim t l ln, v mng, màu xám. Lá mng, xp xen k nhau trong
không gian, có th s dng đc ánh sáng tán x, s lng gân lá và l khí ít.
Cây a bóng, mô giu thng có mt lp gm nhng t bào ngn có khi
không có mô giu. Mô xp và các khong trng trong lá phát trin, tng cutin rt
mng hoc không có, ht dip lc ln, s lng dip lc nhiu nên lá có màu
xanh thm. Cây a bóng có tc đ trao đi cht chm hn cây a sáng nên tc
đ sin
Trung gian gia hai loài cây trên là loài cây sng  ni có ánh sáng va
phi, khi b che mt ít vn không b nh hng, mà còn có li, đó là nhng cây
chu bóng. i vi nhóm cây này khi cng đ chiu sáng tng thì cng đ
quang hp cng tng nhng ch tng trong gii hn. Di ánh sáng mnh thì

cng đ quang hp cng gim. Có hin tng đó là vì di ánh sáng mnh
không nhng làm gim hot đng ca th ht mà còn do tính nhy cm ca b
- 6 -


máy quang hp vi s gim sút đ m và lng nc trong lá khi nhit đ tng
lên.
Nm đc yêu cu v ánh sáng ca tng loài cây và các giai đon sng
điu chnh sao cho phù hp vi yêu càu ca chúng đ có nng sut cao là vic
quan trng trong sn xut.
Liên quan đn thi gian chiu sáng, ngi ta chia thc vt thành ba nhóm:
cây ngày ngn, cây ngày dài và cây trung tính. Cây ngày ngn ra hoa và kt trái
cn thi gian chiu sáng trong ngày ngn, ngc li ra hoa và kt trái cn thi
gian chiu sáng trong ngày dài (>14h) gi là cây ngày dài. Cây ra hoa không ph
thuc vào đ dài ngày thì gi là cây trung tính.
Nhng cây cùng loài sng trong điu kin chiu sáng khác nhau có đc
đim khác nhau, c th: Cây  ni có ánh sáng mnh có v dày, màu nht, cây
thp, phân cành nhiu nên tán rng. Cùng loài cây đó sng trong rng thì thân
cao, thng, có v màu thm, cành ch tp trung  ngn. Các cành  phía di và
cành  bên b che bi ánh sáng, quang hp kém, ch to ít cht hu c trong lúc
đó vn phi hô hp, dinh dng, lng cht hu c tích ly không đ bù lng
tiêu hao nên cành khô héo dn và rng sm. ó là s ta cành t nhiên. Ngay
trong cùng mt cây, lá là c quan trc tip hp thu ánh sáng nên chu nh hng
nhiu ca s thay đi cng đ ánh sáng. Do s phân b ánh sáng không đng
đu nên cách xp lá không ging nhau. Các tng di ca lá thng nm ngang
nên có th nhn đc nhiu ánh sáng tán x, các lá  tng trên tip xúc trc tip
vi ánh sáng mt tri nên xp nghiêng đ tránh bt s tip xúc vi cng đ cao
ca ánh sáng, lá  tng gia xp lch hng v phía mt tri, lá  ngn thng
nh, dày, cng, có tng cutin dày, mô giu phát trin, nhiu gân, lá có màu nht,
lá  trong tán b che bóng có phin ln, mng, mm, tng cutin mng, mô giu

kém phát trin, gân ít, lá có màu lc thm.
1.3. S thích nghi ca đng vt vi ánh sáng
i vi đng vt, ánh sáng là nhân t tín hiu đi vi hot đng ca đng
vt và là nhân t nhn bit các thc vt xung quanh nh c quan th giác.
Kh nng cm nhn đc s vt ph thuc vào cu to mt, ví d nh 
các đng vt không xng sng còn thp c quan th giác là các l trong đó có
cha nhng t bào cm quang có sc t bao bc xung quanh. C quan th giác
- 7 -


hoàn thin nht  đng vt có xng sng, sâu b, chúng cho phép cm nhn
đc hình dáng, kích thc, màu ca s vt và khong cách.
Tuy nhiên  nhng thí hot đng vào lúc hoàng hôn và đêm không nhn
bit đc màu (chó, mèo, chut đng). Mt s loài chim n đêm cng thuc loi
này. Mt s loài sng  ni ít ánh sáng  trong nc có mt to. Mt s loài sng
 mt nc, mt đc phân làm hai phn, mt phn nhìn trong không khí, mt
phn nhìn trong nc. Loi mt nh vy thng nhìn thy  b cánh cng.
Nhiu đng vt đnh hng nh th giác trong thi gian di c. Kh nng
đnh hng ca các loài mang tím bm sinh, đc hình thành qua chn lc t
nhiên và mang tính bn nng. Kh nng này phát trin đc bit  ong.
Nhiu thc nghim cng đã chng minh ánh sáng sau khi kích thích c
quan th giác, thông qua trung ng thn kinh gây nên hot đng ni tit ca
tuyn não thùy, t đó nh hng đn sinh trng và phát dc  đng vt. Ngi
ta cng đã ng dng nh hng ca ánh sáng vào thc t nuôi cá chép  rung
vùng Qu Lâm (Trung Quc) do nh hng ca ánh sáng mnh, nhit đ cao
nên tuy cá th còn nh nhng đã thành thc sinh sn sm hn mt tui.
II. Thích nghi ca sinh vt vi môi trng có nhit đ khác nhau
2.1. S phân b ca nhit đ và vai trò ca nhit đ vi sinh vt
Ngun nhit ch yu đc sinh ra t bc x mt tri, ph thuc vào
cng đ bc x ánh sáng. Do vy, nhit đ trên b mt Trái t bin đi theo

thi gian, theo v đ đa lý, theo đ cao và đ sâu.
Càng xa khi xích đo v các cc, nhit đ càng gim, càng lên cao nhit
đ càng gim  tng đi lu, càng xung nc sâu, nhit đ cng gim dn và
n đnh hn so vi b mt. Ngc li, trong lòng đt, nhit đ càng cao khi
xung càng sâu.  nhng ni khí hu khô, nóng, đ che ph ca thc vt thp,
nht là trên nhng hoang mc, nhit đ rt cao và mc dao đng ca nó rt ln
theo thi gian.
Nhit đ nh hng trc tiêp đn đi sng ca sinh vt hoc nh hng
gián tip thông qua s bin đi ca các yu t khác nh lng ma, bng tuyt,
đ m, lng bc hi, gió
Liên quan vi điu kin nhit đ, trong sinh gii hình thành nhng nhóm
loài a lnh, sng  nhng ni nhit đ thp, k c ni b bao ph bi bng tuyt
và nhng loài a m, sng  nhng ni nhit đ cao, thm chí c trong các sui
- 8 -


nc nóng. Nhiu nhóm loài có gii hn sinh thái rng đi vi nhit đ, thng
phân b  nhng ni có nhit đ dao đng mnh. Sng  nhit đ cao, quá trình
trao đi cht ca c th din ra mnh hn, tui th thng thp hn, tui sinh
sn ln đu đn sm hn s vi nhng loài sng  nhit đ thp.
Liên quan đn thân nhit, sinh vt đc chia làm hai nhóm sinh lý – sinh thái c
bn: Nhóm sinh vt bin nhit:  chúng nhit đ c th bin thiên theo nhit đ
ca môi trng, chúng điu hòa thân nhit bng cách trao đi nhit trc tip vi
môi trng.
Nhóm sinh vt đng nhit (hay ni nhit) gm nhng sinh vt đã hình
thành tim 4 ngn, thân nhit luôn n đnh, đc lp vi s bin đi ca nhit đ
bên ngoài. Chúng có c ch riêng đ duy trì thân nhit và phát trin nhng thích
nghi v hình thái và tp tính vi s bin đi ca nhit đ môi trng.
- Khi đi t xích đo lên các vùng v đ cao, kích thc c th ca sinh vt
bin nhit cùng loài hay gn nhau v ngun gc, nói chung, gim ; đi vi sinh

vt đng nhit li thy có hin tng ngc li. Hn na  ni quá lnh  đng
vt đng nhit nhng b phn c th nhô ra (đuôi, tai ) thng nh li (điu
này th hin rõ trong qui tc Allen và Becman.
2.2. Thích nghi ca thc vt vi nhit đ
Bng 1. S thích nghi ca thc vt vi nhit đ
- 9 -
Các đc đim c th Ý ngha thích nghi
 nhng ni trng tri, cng đ
ánh sáng mnh: Lá có lp cutin,
sáp hoc lông ánh bc hoc có
nhiu lông t.
Lp cutin, sáp hoc lông làm gim bt các tia sáng
xuyên qua lá, đt nóng lá; hn ch s thoát hi nc.
Cây cao, v dày, tng bn phát
trin
V dày, tng bn phát trin là lp cách nhit tt bo
v các c quan bên trong ca cây.
Lá cây bch đàn xp xiên góc, lá
cây sn r xung
Lá cây nm xiên góc tránh bt đc các tia sáng chiu
thng vào b mt lá, làm cho lá đ b đt nóng.
Lá cây rng vào mùa đông lnh Hn ch thoát hi nc và tit kim nng lng, tránh
cho nc trong t bào b đông cng khi tip xúc vi
nhit đ quá thp.
Cây hình thành ht có c cng và
dày
Ht ca nhiu loài cây có th tn ti trong điu kin
nhit đ quá nóng hoc quá lnh, khi gp thun li s
ny mm.
Cây có r c, chi ngm và thân C, chi và thân ngm đc bo v di đt tránh các

ngm di đt điu kin khc nghit ca môi trng, gp điu kin
thun li s phát trin thành cá th mi.
Tng cng thoát hi nc khi
nhit đ tng cao, đ m thp.
Thoát hi nc mnh s làm gim nhit đ lá cây.
Cây sng ni khô hn tích lu
nc
Cây gi đc lng nc cn thit đ duy trì các hot
đng ca t bào.
Vi nhit đ khc nghit,  các vùng ôn đi lnh hay thc vt vùng bng
giá, vào thi đim rét các c quan trên mt đt ca cây g và bi đóng bng
nhng chúng vn gi kh nng sng. Trc đó cây đã tích ly trong c th mt
lng đng ln, mt s axit amin và mt s cht bo v trong t bào liên kt
vi nc. Nh kh nng gi nc ca đng và mt s các cht khác mà nc
trong t bào không b bng hình thành, cht nguyên sinh không b hóa keo.
Ngoài ra cây cng hình thành thêm các b phn khác đ cách nhit nh tng
cng lp bn, mc thêm lông nhung…
Thc vy chu nóng có kh nng hn ch s hp thu nhit nh các lông
dày trên thân, lá hoc nh lp sáp có kh nng phn x ánh sáng, có tng cutin
dày đ hn ch s mt nc, mt s cây rng lá hoc lá bin thành gai có tác
dng gim b mt tip xúc.  nhóm cây này có kh nng tích ly đng và mui
khoáng đ tránh s kt ta ca keo nguyên sinh cht khi nhit đ cao. Mt s
loài khác có áp thm lc cao, có th ly đc các dng nc trong đt, đng thi
thoát hi nc mnh, bo v lá khi b hng.
2.3. Thích nghi ca đng vt vi nhit đ
a. Hình thái
ng vt n đnh nhit đ c th ch yu qua s thích nghi v hình thái,
cu to gii phu, hot đng sinh lý ca c th và tp tính ln tránh ni có nhit

đ không phù hp.
Quy tc v kích thc c th (Qui tc Becman): ng vt đng nhit sng
 vùng ôn đi thì kích thc c th ln hn so vi đng vt cùng loài hay loài
có quan h h hàng gn nhau sng  vùng nhit đi m áp. Ví d: voi và gu
vùng nhit đi có kích thc nh hn voi và gu vùng ôn đi (có lp m
dàyåchng rét).
Quy tc v din tích b mt c th (Qui tc Allen): ng vt đng nhit
sng  vùng ôn đi có tai, đuôi và các chi thng bé hn tai, đuôi, chi ca
đng vt vùng nóng.
- 10 -


Nh vy: Khi sng  vùng ôn đi có nhit đ lnh, đng vt hng nhit có
din tích b mt c th nh (S/V nh) qua đó hn ch kh nng mt nhit ca c
th. Khi sng  vùng nhit đi nóng, đng vt hng nhit có din tích b mt c
th ln (S/V ln) qua đó tng cng kh nng ta nhit ca c th (trong đó S là
din tích b mt c th, V là th tích c th)
b. Các hot đng sinh lý
Nhit đ nh hng đn kh nng tiêu hóa.  nhit đ 25
o
C mt trng
thành n nhiu nht,  18
o
C mt ngng n. S trao đi khí ca đng vt cng
ph thuc vào nhit đ, khi nhit đ môi trng càng cao thì cng đ hô hp
càng tng.
c. S phát trin
Mi loài sinh vt có gii hn chu đng hay mt gii hn sinh thái xác
đnh. Tc đ phát trin và s th h trong nm ca đng vt ph thuc vào nhit
đ môi trng. Vi sinh vt bin nhit trong quá trình phát trin có s kt hp

cht ch gia thi gian và nhit đ, gi là “thi gian sinh lý” và biu din di
dng biu thc:
T= (x-k)n
T: Tng nhit hu hiu cn cho s hoàn thành mt giai đon hay c đi
sng (tính theo đ - ngày)
x: nhit đ trung bình ca môi trng  vùng nghiên cu (đ C).
k: ngng nhit phát trin (đ C).
n: s ngày cn đ hoàn thành mt giai đon hay c đi sng (ngày).
Nhng sinh vt này cng có nhng thích nghi riêng vi điu kin nhit đ
bin đi, đc bit là nhng thích nghi v mt hình thái và các tp tính sinh thái
(di c trú đông hoc ng đông, kh nng sng tim sinh vi nhit đ )
Nói chung các đng vt  vùng nhit đi có tc đ tng trng và có s
th h hàng nm nhiu hn so vi nhng loài có quan h h hàng gn gi vi
chúng  vùng ôn đi.
d. S đình dc, ng hè và ng đông, s sinh sn, s phân b
Khi điu kin môi trng không thun li s phát trin ca đng vt bin
nhit nh sâu b lp tc b đình ch. ó là s đình dc, s đình dc đc chi
phi bi các yu t trong và ngoài môi trng.
- 11 -


Nhiu loài đng vt ch sinh sn trong điu kin nhit đ thích hp nht.
Nu nhit đ môi trng cao hn hoc thp hn nhit đ cn thit thì s sinh sn
ngng tr, vì nhit đ có nh hng đn chc phn ca c quan sinh sn.
Nhit đ cng đc xem là nhân t gii hn trong s phân b ca sinh
vt, ngi ta chia đng vt thành hai nhóm chính là đng vt chu nhit rng và
đng vt hp nhit.
Toàn b s thích nghi ca c th sng vi điu kin nhit đ không thun
li ca môi trng có th chia thành 3 phng thc chính: Phng thc tích
cc, phng thc th đng; phng thc ln tránh tác đng ca nhit đ không

thun li.
Bng 2. Mt s đc đim thích nghi ca đng vt vi nhit đ môi trng
- 12 -
Các đc đim Ý ngha thích nghi
Thích nghi v hình thái và gii phu
Nhiu loài có lp lông bao ph
và lp m cách nhit nm di
lp da
To lp cách nhit ca c th

Voi, gu vùng khí hu lnh có c
th ln, tai và đuôi nh
C th kích thc ln tích lu đc nhiu cht
dinh dng, nh đó V sng qua đc mùa đông
kéo dài. ng thi, tai và đuôi nh s hn ch to
nhit ca c th.
Lp m nm di da ca V
sng di nc rt dày
Làm gim kh nng b mt nhit ca c th
Thích nghi v sinh lý
Gp nhit đ lnh, c có phn
ng tng hot đng, quá trình
trao đi cht tng mnh hn
C th sn sinh thêm mt lng nhit nh đó
chng đc nhit đ lnh ca môi trng
Khi tri lnh, lng máu dn ra
da và các c quan nh tai, mt
ít
Hn ch mc đ to nhit ca c th
Khi tri nóng nhiu loài V m

rng ming và th mnh
Làm tng kh nng to nhit ca c th nh đó
nhit đ c th gim xung
Thích nghi v mt tp tính
V tp trung thành đàn đông đúc
khi nhit đ môi trng xung
quá thp
Nhit đ c th to ra làm m các cá th bên cnh
V ng đông, ng hè Tránh cho c th b đt nóng hoc b lnh


III. S thích nghi ca sinh vt vi nc và đ m
3.1. Thích nghi ca sinh vt sng trong nc
Bng 3. S thích nghi ca sinh vt sng trong nc
c đim
môi trng nc
c đim thích nghi ca sinh vt

Nc có đ đc ln, có
tác dng nâng đ cho các
c th sng
-Nhiu loài thc vt có kích thc ln nh lá cây nong
tm, to thm  Thái Bình Dng, có phao ni nh  thân
cây da nc, có mô xp bao bc ly thân nh  cây rau
rút
- C th nhiu loài đng vt bi nhanh nh h c phát
trin và mình thon nhn hn ch sc cn ca nc nh cá
mp, cá trích, cá thu, cá heo
Nc có nhit đ n đnh
hn trong không khí

Sinh vt sng trong nc là nhng loài có gii hn nhit
hp.

Cng đ ánh sáng trong
nc yu hn trong
không khí
- Thc vt trong nc là nhng loài a bóng và ngày
ngn.
- Nhiu loài đng vt không đnh hng theo ánh sáng mà
có kh nng đnh hng bng âm thanh. Các loài cá nhn
bit v trí b bin nh âm thanh ca sóng, sa nhn bit
bão qua nhp sóng và chúng kp thi ln xung sâu.


Nng đ oxi hoà tan
trong nc thp
(<20ml/lít), thp hn
nng đ ca oxi trong
không khí khong 21 ln.
Lp nc trên mt giàu
oxi hn lp nc sâu (do
hot đng quang hp ca
thc vt thu sinh)
- Thc vt có c quan d tr khí: trong cung lá cây bèo
Nht Bn, trong cung lá và thân cây sen, súng
- Thc vt chìm trong nc nh các loài rong đuôi chn,
cây trang trên c th không có l khí, không khí hoà tan
thm qua b mt c th. C th có các khong trng cha
khi phát trin. Lá cây ni trên mt nc nh lá súng ch có
mt lá phía trên tip xúc vi không khí có l khí, còn mt

lá phía di tip xúc vi nc không có.
- Sinh vt trong nc hp th oxi qua b mt c th hoc
qua c quan chuyên hoá  đng vt nh mang (cá, cua,
hu). Ví d: cá chch hp thu 63% lng oxi qua da å da
mng.
- Mt s loài đng vt tng cng b mt trao đi khí gia
c th và môi trng bng cách kéo dài c th ra nh
nhiu loài giun và hi qu hoc thu tc có nhiu tua
ming luôn khua nc.
- Thc vt ch yu phân b  lp nc b mt do: ánh sáng phân b theo các lp
nc nông sâu, tu theo đ dài sóng khác nhau ca tng tia sáng.
- 13 -


- ng vt thnh thong ngoi lên đp khí trên mt nc là do nng đ oxi hoà
tan trong nc thp, điu kin môi trng có nhiu thay đi nh mt đ sinh vt
quá dày đc hoc môi trng b ô nhim cht hu c å[O
2
] gim không đ
cho nhiu loài SV sinh sng åni lên mt nc đ th.
3.2. S thích nghi ca sinh vt sng trên cn vi đ m
a. Thc vt
Bng 4. S thích nghi ca thc vt vi đ m
Nhóm thc vt c đim thích nghi
Nhóm cây a
m: sng ni đt
m t nh b
rung, ao
Cây có lá to và mng, tng cutin rt mng. Kh nng điu tit
nc yu, gp điu kin khô hn nh nng, nóng cây thoát nc

rt nhanh nên b héo. Ví d: cây vn niên thanh, cây ráy, cây rau
b, cây thài lài

Nhóm cây chu
hn: Cây có kh
nng sng ni
khô hn kéo dài
nh sa mc,
savan, tho
nguyên.

- Cây chu hn có kh nng tr nc trong c th (r, c, thân, lá)
- Bo v khi b mt nc:
+ lá, thân ph sáp
+ v có tng cutin dy
+ gim s lng l khí trên lá, l khí nm sâu trong mô giu,
khi khô quá l khí thng khép li.
+ thu hp din tích lá tiêu gim, x thu hoc bin thành gai
- Tng kh nng tìm nc:
+ r cc rt phát trin, có th dài gp hàng chc ln chiu cao
thân
+ r chùm n lan trên mt đt vi din tích ln hn din tích
tán cây đ hp th sng đêm
+ nhiu cây có r ph cm xung đt hoc treo l lng trong
không khí
- Khi quá khô hn cây tn ti di dng ht. Khi ma đn, ht ny
mm, phát trin và nhanh chóng ra hoa kt trái, có trng hp
cha mc đ lá. Ht duy trì đi sng ca loài. ó là hin tng
trn hn.
Nhóm cây trung

sinh: có tính cht
trung gian gia 2
nhóm trên.
Hu ht các cây g trong rng ma nhit đi, rng cây lá rng ôn
đi
b. S thích nghi ca đng vt
Cn c vào nhu cu v nc ca đ m, đng vt chia thành 3 nhóm:
- 14 -


- Nhóm đng vt a m: sng ni m t, di đt và đòi hi lng nc trong
thc n cao.
- Nhóm đng vt a khô: nhng loài chu đc thiu nc lâu dài, nh c th có
các kh nng tích tr nc, chng mt nc và s dng nc tit kim.
- Nhóm đng vt a m va phi: mang đc đim trung gian gia 2 nhóm trên.
Vào mùa có đ m không thích hp, đng vt thuc nhóm này có kh nng di c
đn sng ni khác có đ m phù hp hn. ng vt thuc nhóm này rt phong
phú, là các loài chu đc s thay đi luân phiên gia mùa khô và mùa ma ca
vùng ôn đi và nhit đi gió mùa.
a s côn trùng khi đ m thp, tui th b rút ngn do mt nc. Nu nhit
đ thp, đ m caoåt vong càng cao.
ng vt a m:
• Không có c ch d tr và gi nc trong c th
• V hô hp bng da hoc c quan hô hp phåda và c quan hô hp
ph phi m
• Hot đng nhiu vào đêm, trong bóng râm hoc trn vào các hang hc
• Vào mùa đông lnh hoc khi thiu nc chúng có th ng thi gian dài
trong hang đt hoc vùi mình trong bùn m t.
ng vt thích nghi khô hn:
• Bc v sng

• Gim bt lng tuyn m hôi
• Nhu cu nc thp
• Tiu, đi tin ít, phân khô
• Có kh nng to nc ni bào nh các phn ng phân hu m hoc tách
nc t dng nc liên kt (lc đà)
• Chuyn hot đng vào ban đêm, trn tránh trong bóng râm và hang hc
khi mc đ khô nóng vt quá gii hn sinh thái ca chúng.
3.3. Nc, đ m, s tác đng t hp ca nhit - m lên đi sng sinh vt
a. Nc
- 15 -


Nc không ch là ni sng ca các loài thy sinh mà còn là môi trng
ca các phn ng sinh hóa xy ra trong t bào sng, đng thi nh hng trc
tip đn s phân b, sinh trng và phát trin ca sinh gii.
Nc phân b không đu trên hành tinh. Ma nhiu  xích đo và nhit
đi lên đn 2250mm/nm, thp nht  các hoang mc (di 250 mm), ma tp
trung ch yu trong mùa ma (70-80% tng lng ma c nm).
i dng cha 97,6% tng lng nc trên hành tinh, nc cha trong
bng  2 cc (trên 2%), còn li là nc sông h, nc ngm Trong c th sinh
vt nc chim 50 – 70% khi lng c th, thm chí đn 99% (  sa).
b.  m
 m trong không khí nh hng trc tip đn đi sng và quyt đnh s
phân b ca các loài trên b mt hành tinh.
- i vi thc vt, thoát hi nc đc xem là chin lc ca s tn ti.
Nói chung, lng cht hu c tích t trong c th thc vt t l thun vi lng
nc bc hi qua lá.
 nhng ni không khí quá m, nht là di tán rng nhit đi thng
xut hin các dng thc vt sng bì sinh, khí sinh.
- Liên quan đn đ m, thc vt đc chia thành 3 nhóm: Nhóm a m,

nhóm a m va và nhóm chu khô hn
Các loài chu hn có nhng thích nghi đc bit nh kh nng tr nc
trong c th; kh nng làm gim lng thoát hi nc (lá ph sáp, tng cuticun
dày, gim s lng l th, lá hp li thành lá kim hay bin thành gai, rng lá vào
mùa khô); tng kh nng tìm nc (r n sâu trong lòng đt hay tri rng sát mt
đt, hình thành r ph) và kh nng “trn hn” (tn ti di dng ht)
- i vi đng vt, khi đ m thay đi, s sinh trng, sinh sn, tui th
ca cá th, mc sinh sn, mc sng sót và t vong ca qun th cng thay đi.
Nhiu loài côn trùng gim tui th khi đ m gim; trong điu kin nhit đ
thp, đ m cao, mc t vong ca chúng cng tng lên. Nhng loài đng vt
sng  ni quá khô hn thng gim tuyn m hôi, có v bc đ chng mt
nc, nhu cu nc thp, gim bài tit nc (tiu tin ít, phân khô ). Chúng
chuyn hot đng vào ban đêm, n np trong bóng hay sng ch yu  trong
hang hc hoc tin hành di c đn ni có đ m thích hp.
- 16 -
c. Tác đng t hp ca nhit - m


m và nhit là 2 yu t quan trng ca khí hu. S tác đng t hp ca
nhit - m quyt đnh đn đi sng và s phân b ca sinh gii. Bng phng
pháp đ th, ngi ta lp nên khí hu đ. ó là phng pháp hu hiu đ d báo
s phát trin s lng ca qun th đng vt, nht là các loài côn trùng có hi
qua các nm hoc s dng thy nhit đ trong công tác di ging các loài đng
thc vt t mt vùng này đn mt vùng khác.
IV. Môi trng không khí
Khí quyn và các quá trình ca nó nh hng đn đi sng sinh vt.
- Cây xanh thu np CO
2
, nhng thi ra O
2

trong quá trình quang hp ;
ngc li, khi hô hp, mi sinh vt đu s dng O
2
, nhng thi ra CO
2
, duy trì
s n đnh t s CO
2
/O
2
trong khí quyn cho đn thi kì Cách mng Công
nghip. Hiên nay, ch s này đang gia tng do tng hàm lng CO
2
bi các hot
đng công nghip và các hot đng công nghip. Hin nay, t s này đang gia
tng do tng hàm lng CO
2
bi các hot đng công nghip và các hot đng
khác ca con ngi.
- S vn đng trao đi khí theo chiu ngang (gió) và chiu thng đng
(khí thng, khí giáng) có tác dng điu hòa ch đ nhit - m trên toàn hành tinh
và còn là yu t sinh thái quan trng. Gió không ch to điu kin cho sinh vt
phát tán nòi ging, thc hin quá trình th phn  thc vt mà còn quyt đnh
đn nhng bin đi v hình thái ca các loài thc vt và đng vt sng  nhng
ni trng tri, nhiu gió. Gió còn làm tng tc đ bc hi nc b mt, gây ma
ln  ni này, làm hn nng  ni khác, to nên nhng tác đng trái ngc nhau
đi vi đi sng. Bão, lc nh hng trc tip đn đi sng ca sinh vt và c
ca con ngi. Tng bình lu là tng khí quyn t do, nhit đ tng lên cho đn
đnh ca nó. áy tng bình lu là lp ozon, có tác dng bo v mi s sng trên
Trái t nh nó đã gi li 90% lng bc x t ngoi t v tr chiu xung

hành tinh.
- S gia tng các khí thi công nghip (CO
2
, nito oxit, lu hunh,
CFCs ), bi, vi khun làm cho không khí b nhim bn, Trái t đang m dn
lên, nc đi dng ngày càng mt dâng cao, tng ozon b bào mòn và chc
thng đang là mi đe da cho sinh gii và nhân loi,
- 17 -


V. Nhp sinh hc
5.1. Khái nim
Nhp sinh hc là nhng hot đng theo chu k ca sinh vt và là s thích
nghi ca sinh vt vi nhng thay đi theo chu k ca môi trng.
C ch: ánh sángåt bào thn kinhåtuyn ni titåhoocmon åtrao đi cht
5.2. Các loi nhp sinh hc
Bng 5. Các loi nhp sinh hc  sinh vt
Các loi nhp sinh hc
Ví d
Nhp ngày đêm - Gà hot đng ban ngày
- Di hot đng ban đêm
- Hoa qunh n 12h đêm
Nhp thu triu - Giun dp trong cát chui lên đúng thu triu
- Sò thu triu lên: m v và thu triu xung: khép v.
Nhp tun trng -Ri ni lên mt nc khi đã thành thc sinh dc vào
ngày đu tiên ca tun trng tròn.
- c vn sinh sn vào đu tun trng.
Nhp điu mùa - Chim di c
- ch nhái, gu ng đông
- Cây rng lá vào cui mùa thu

Nhp điu sinh lý c th - Tng hp ADN, ARN  t bào, tng hp Pr, phân
bào , nhp tim, nhp th

VI. Tác đng tr li ca sinh vt lên môi trng
- Tán lá che ph mt đt làm tng đ m không khí và đt.
- Xut hin các VSV trong đt, giun đt, thân mm phân gii xác V, TV làm
cho đt thêm màu m
- Cây åt không b xói mòn, gi đc nc cho nông nghip
åthay đi nhiu nhân t khí hu, môi trng, đt, nc và h đng thc vt
trong rng.


- 18 -


CHNG II. XÂY DNG H THNG CÂU HI T LUN
I. H thng câu hi ôn tp kin thc c bn
ây là h thng câu hi đc s dng trong khi ôn tp kin thc nn. 
tr li các câu hi này, yêu cu phi đc tht k chuyên đ đc tóm tt  trên.
Câu 1. Các loi tia (ánh sáng) nói riêng và ánh sáng nói chung có ý ngha nh
nào đi sinh vt.
Câu 2. Trình bày các đc đim hình thái, gii phu và sinh lý ca cây a sáng và
cây a bóng.
Câu 3. Ti sao nói vai trò ch yu ca ánh sáng là nhân t tín hiu đi vi các
hot đng ca đng vt. Ngi ta ng dng nh hng ca ánh sáng vi s sinh
sn ca đng vt nh th nào.
Câu 4. Ti sao nói, nhit đ là nhân t gii hn, chng minh điu đó  thc vt
và đng vt.
Câu 5. Hình thc trao đi nhit  sinh vt đc th hin nh th nào? T đó
chúng nh hng gì ti kh nng phân b và hot đng sng ca sinh vt. Trình

bày nhng đim thích nghi ca sinh vt vi nhit đ.
Câu 6. Trình bày đc đim thích nghi ca thc vt, đng vt sng  ni m t
và khô hn.
II. H thng câu hi và bài tp dùng đ luyn thi hc sinh gii các cp
Câu 1. Hoàn thành bng sau đ thy tác đng ca ánh sáng ti thc vt
Tác đng ca ánh sáng
c đim ca
thc vt
Ý ngha thích nghi
Ánh sáng mnh, ni có nhiu cây g
mc dày đc

Ánh sáng yu,  di bóng cây khác
Ánh sáng chiu nhiu v mt phía ca
cây

Cây mc trong điu kin ánh sáng di
đáy h ao

Câu 2. C s sinh lý ca qui tc Anlen và Becman
Câu 3. Gii thích vì sao đng vt sng  sa mc li hot đng nhiu vào ban
đêm. ng h sinh hc là gì? Các loi nhp sinh hc? Cho ví d minh ho
- 19 -


Câu 4. Có 5 loài đng vt cùng bc phân loi, gn nhau v ngun gc, phân b
ti các v trí xác đnh nh sau: Loài A phân b ti đnh núi cao 100m, loài B
sng  vùng trung lu sông,loài C sng  ven b ni chu nh hng ca nc
sông, loài D và loài E đu sng  vùng nc khi, nhng loài D  đ sâu 50m,
còn loài E ti đ sâu 5000m. Em hãy cho bit:

a. Loài A và B loài nào rng nhit , hp nhit?
b. Trong các loài B, C, D, E loài nào rng mui nht và loài nào hp mui nht?
c. Hai loài D và E có nhng khác nhau c bn nào? Hãy đt tên cho các loài B,
D, C, E theo nng đ mui?
d. Trong các loài A, B, C, D, E có loài nào rng áp sut? Nu có loài rng áp
sut thì nó phân b  đâu? Hãy gii thích cho nhng điu khng đnh ca mình?
Câu 5. Trình bày mt s đc đim thích nghi ca thc vt, đng vt vi nhit đ
môi trng, ý ngha ca các đc đim thích nghi đó. Nêu 1 s bin đi thích
nghi ca thc vt vi điu kin chiu sáng khác nhau. Ý ngha ca các bin đi
đó
Câu 6. Nhiu loài đng vt sng di nc có c quan hô hp l ra ngoài trong
khi đng vt sng trên cn thì có c quan hô hp không l ra ngoài. Hãy ly ví
d minh ho và gii thích ý ngha thích nghi vi môi trng ca các đc đim đó
Câu 7.
a.  hoàn thành mt giai đon sng trong điu kin nhit đ môi trng
là 24
0
C, sâu cn 60 ngày. Nu nhit đ môi trng cao hn 4
o
C, sâu cn 48
ngày. Nhit đ ngng ca s phát trin đi vi loài sâu đó là bao nhiêu?
b. So sánh kích thc c th, kích thc tai, đuôi, chi ca các loài hu,
nai, th, gu sng  vùng Bc Bán Cu vi nhng loài đó nhng sng  vùng
nhit đi. Gii thích nguyên nhân dn đn hin tng trên?
Câu 8.
a. Trình bày khái nim v nhp sinh hc, nêu ví d v s thích nghi theo mùa ca
SV đi vi môi trng.
b. Nhân t sinh thái nào to nên s khi đng ca nhp sinh hc theo mùa. Cho
ví d.
c. Nêu ví d minh ha nhp sinh hc ca sinh vt mang tính di truyn.

Câu 9. Các hin tng sau thuc nhp điu gì?
- 20 -


a. Trùng roi ngày ni trên mt nc, đêm ln xung
b.  Hc Hi có loài giun nhiu t thng ni trên mt nc vào nhng ngày
cui ca thng huyn và ngày đu tiên ca tun trng.
C. ng vt bin nhit ng đông.
Câu 10. trong phòng p trng tm, ngi ta gi  nhit đ cc thun là 25
0
C và
cho thay đi đ m tng đi ca không khí thy kt qu nh sau:

 m tng đi ca
Không khí
T l trng n
74% Không n
76% 5% n

86% 90% n
90% 90% n
94% 5% n
96% Không n

a. Tìm giá tr đ m ca không khí gây hi thp, gây hi cao và cc thun đi
vi vic n ca trng tm.
b. Gi thit máy nhit đ ca phòng không gi đc  nhit đ cc thun 25
o
C
na. Kt qu n ca trng tm còn đc nh trên hay không? Nó s nh th nào

nu nhit đ thp hn hay cao hn ?
c. V s đ tác đng ca đ m lên s phát trin ca trng tm, s đ trên minh
ha cho quy lut sinh thái c bn nào?
Câu 11. Khi nuôi gà chúng ta c gng chn nhng ging gà tt. Tùy theo mc
đích nuôi gà mà h chn theo hng trng hay hng tht, trong quá trình chm
sóc chú ý : Cho n thc n đy đ: Bt cá, ngô. cua, c, giun…Và nuôi dng
chúng trong chung caovà ánh sáng đy đ đ chng bnh tt.
a. Có my loi nhân t sinh thái? Nhng loi nhân t sinh thái nào nh
hng đn sinh trng, phát trin ca gà? Hãy sp xp nhng nhân t trên theo
phân loi đó?
b. Hãy chng minh quy lut tác đng tng hp ca các nhân t sinh thái
trên th hin nh th nào?
Câu 12. Hãy xác đnh nhng sinh vt sau đây hình thành nhng đc đim thích
- 21 -