Tải bản đầy đủ (.pdf) (41 trang)

xây dựng hệ thống kiến thức, hệ thống câu hỏi tự luận, trắc nghiệm

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (583.64 KB, 41 trang )






S GIÁO DC VÀ ÀO TO LÀO CAI
TRNG THPT CHUYÊN TNH LÀO CAI





SÁNG KIN KINH NGHIM NM HC 2010 - 2011



 tài:

XÂY DNG MCH KIN THC, H THNG CÂU HI T LUN,
TRC NGHIM  HNG DN HC SINH HC PHN:
"TÍNH THÍCH NGHI CA CÁ TH SINH VT"









Ngi thc hin: Lã Th Luyn


n v công tác: Trng THPT Chuyên Lào Cai

LÀO CAI, THÁNG 5 - 2011
MC LC
PHN MT: M U 1 U
I. Tính cp thit ca đ tài 1
II. Mc tiêu đ tài 2
III. i tng và khách th nghiên cu 2
3.1. i tng nghiên cu 2
3.2. Khách th nghiên cu 2
IV. Nhim v nghiên cu 2
5.1. Nghiên cu lý thuyt 2
5.2. Phng pháp thc nghim 2
PHN HAI: NI DUNG 4
CHNG I. XÂY DNG MCH KIN THC CA CHUYÊN :TÍNH
THÍCH NGHI CA CÁ TH SINH VT 4
I. S thích nghi ca sinh vt vi ánh sáng 4
1.1. Ngun ánh sáng và ý ngha ca nó vi sinh vt 4
1.2. S thích nghi ca thc vt vi ánh sáng 5
1.3. S thích nghi ca đng vt vi ánh sáng 7
II. Thích nghi ca sinh vt vi môi trng có nhit đ khác nhau 8
2.1. S phân b ca nhit đ và vai trò ca nhit đ vi sinh vt 8
2.2. Thích nghi ca thc vt vi nhit đ 9
2.3. Thích nghi ca đng vt vi nhit đ 10
III. S thích nghi ca sinh vt vi nc và đ m 13
3.1. Thích nghi ca sinh vt sng trong nc 13
3.2. S thích nghi ca sinh vt sng trên cn vi đ m 14
3.3. Nc, đ m, s tác đng t hp ca nhit - m lên đi sng sinh vt 15
IV. Môi trng không khí 17
V. Nhp sinh hc 18

5.1. Khái nim 18
5.2. Các loi nhp sinh hc 18
VI. Tác đng tr li ca sinh vt lên môi trng 18
CHNG II. XÂY DNG H THNG CÂU HI T LUN 19
I. H thng câu hi ôn tp kin thc c bn 19
II. H thng câu hi và bài tp dùng đ luyn thi hc sinh gii các cp 19


CHNG III. XÂY DNG H THNG CÂU HI TRC NGHIM KHÁCH
QUAN 24
I. Xác đnh mc tiêu đ xây dng h thng câu hi trc nghim 24
II. H thng câu hi trc nghim 25
PHN BA: KT LUN VÀ  NGH 36
TÀI LIU THAM KHO 37







































DANH MC VIT TT


V ng vt
HS Hc sinh
KTG Kim tra đánh giá
MCQ Câu hi nhiu la chn
TNKQ Trc nghim khách quan

TV Thc vt




PHN MT: M U
I. Tính cp thit ca đ tài
 tr thành con ngi nng đng, sáng to, thích ng và t ch, bit gii
quyt nhng vn đ ny sinh, đáp ng mc tiêu xã hi đt ra cho dy hc thì dy
hc ngày nay không đn thun là vic truyn th nhng kin thc có sn, rp
khuôn, máy móc mà phi bit t chc cho ngi hc t khám phá, tìm tòi, phát
hin kin thc. Trong nhng nm gn đây đã có s đi mi v mc tiêu, ni
dung, phng pháp, hình thc t chc dy hc đc bit là b công c s dng
trong kim tra đánh giá (KTG).
Kim tra đánh giá là mt khâu quan trng ca quá trình dy hc, không
nhng cung cp thông tin phn hi ngc ngoài và ngc trong cho quá trình
dy hc mà điu quan trng thông qua KTG nhm phát hin ra nhng lch lc,
khim khuyt t quá trình dy và hc trên c s đó có k hoch điu chnh un
nn kp thi.
Có rt nhiu hình thc KTG khác nhau: quan sát, vn đáp, TNKQ Mi
phng pháp có u nhc đim riêng. Trc nghim khách quan có nhc đim
là khó đo đc kh nng suy lun, din đt ca hc sinh. Tuy nhiên, phng
pháp này có nhiu u đim là kim tra đc nhiu ni dung và mc tiêu dy
hc, tránh tình trng hc t, hc lch, có th áp dng phng pháp chm đim
nhanh chóng, tin li đm bo tính khách quan đ chính xác cao.
Trong TNKQ
thì dng câu hi nhiu la chn -
Multiple choice questions
(MCQ) có u vit hn
c.


Trong các k thi hc sinh gii các cp vic hc sinh nm vng kin thc c bn và
giáo viên đánh giá kh nng suy lun ca hc sinh là mt trong nhng tiêu chun hàng
đu. Do vy hình thc kim tra t lun là mt trong nhng điu kin tiên quyt đ
đánh giá đc kh nng din đt và suy lun ca hc sinh.

Sinh thái hc là mt môn khoa hc nghiên cu v t chc sng, môi trng sng và
mi quan h qua li gia chúng; các kin thc đa dng, có nhiu kin thc liên môn,
nhiu kin thc khó và nhiu ng dng thc t, mt khác s nh hng ca các nhân t
sinh thái trong đó có nhân t vô sinh đã to nên tính thích nghi cho cá th sinh vt là mt
trong nhng ni dung khó. Vic xây dng h thng kin thc, h thng câu hi t lun
và trc nghim dùng cho ôn thi hc sinh gii và luyn thi đi hc nói chung và ti
trng THPT Chuyên Lào Cai nói riêng là vic làm cn thit.
- 1 -


T nhng lý do trên, chúng tôi chn đ tài: “Xây dng mch kin thc và
h thng câu hi t lun, trc nghim đ hng dn hc sinh hc phn: Tính
thích nghi ca cá th sinh vt”.
II. Mc tiêu đ tài
- Xây dng đc mch kin thc c bn ca chuyên đ, có th áp dng đ
dy nn cho mi đi tng hc sinh.
- Xây dng h thng câu hi t lun đ dy bi dng hc sinh gii cp
trng, cp tnh, cp Quc gia cho hc sinh tnh Lào Cai.
- Xây dng h thng câu hi trc nghim khách quan đ tiêu chun đnh
tính, đnh lng, theo ni dung chng trình sinh hc lp 12 đ nâng cao cht
lng kim tra đánh giá kt qu hc tp ca mi đi tng hc sinh.
III. i tng và khách th nghiên cu
3.1. i tng nghiên cu
Quy trình xây dng mch kin thc, câu hi t lun và trc nghim đ áp

dng dy phn tính thích nghi ca cá th sinh vt, chng trình sinh hc 12.
3.2. Khách th nghiên cu:
Hc sinh trng THPT Chuyên Lào Cai
IV. Nhim v nghiên cu
- Xây dng mch kin thc ca chuyên đ.
- Xây dng h thng câu hi t lun đ dt bi dng hc sinh gii.
- Xây dng h thng câu hi TNKQ.
- Thc nghim s phm đ đánh giá kt qu hc tp ca hc sinh và điu
chnh câu hi sao cho phù hp.
V. Phng pháp nghiên cu
5.1. Nghiên cu lý thuyt
T tháng 9 đn tháng 12 nm 2008: c các tài liu tham kho, lp đ
cng tng hp kin thc.
T tháng 12/2008 đn 1/2009: Xây dng h thng câu hi, bài tp t lun,
trc nghim.
5.2. Phng pháp thc nghim
- 2 -


T tháng 2/2009 đn tháng 4 nm 2011: Dy thc nghim các đi tuyn
Hc sinh gii khôi 11 và 12 ca trng, dy 02 đi tuyn Quc gia (nm hc
2008 - 2009 và 2009 - 2010) và dy chính khóa hai lp 12 Lý, 12 Hóa nm hc
2010 - 2011.















































- 3 -


PHN HAI: NI DUNG
Sau khi nghiên cu ni dung, v trí ca chuyên đ trong sách giáo khoa và
phân phi chng trình do B Giáo dc & ào to ban hành, thc t cho thy:
nh hng ca nhân t vô sinh đn tính thích nghi ca cá th sinh vt là mt ni
dung khó, cn phi hiu tht sâu sc nhiu lnh vc chuyên môn liên quan thì
mi có th gii thích hp lý. Ngay c khi dy cho các lp chuyên sinh, tài liu
liên quan cho chuyên đ này không nhiu, ni dung ri rc. Xut phát t nhng
khó khn trên, tôi thy có th xây dng mch kin thc ca chuyên đ đ làm t
liu hc tp cho hc sinh khi chuyên Sinh ti trng THPT chuyên Lào Cai và
nhng hc sinh có nhu cu thi đi hc là vic làm cn thit. Do vy, sau khi đã
xây dng mch kin thc, giúp hc sinh ôn tp tôi đã la chn các câu hi và bài
tp t lun đ dy hc sinh gii (chng II) và câu hi trc nghim đ luyn thi
tt nghip và đi hc (chng III). Các ni dung này đc đ cp trong các
chng I, II và III.
CHNG I. XÂY DNG MCH KIN THC CA CHUYÊN :
TÍNH THÍCH NGHI CA CÁ TH SINH VT
Mi nhân t sinh thái có tm quan trng và nh hng nht đnh đn sinh
vt. Bn thân sinh vt có s phn ng li vi các nhân t sinh thái, đc bit là
các nhân t vô sinh và th hin  nhng đc đim thích nghi ca cá th sinh vt

v hình thái, gii phu, hot đng sinh lý, sinh sn … S tác đng ca nhân t
sinh thái vô sinh tuân theo nhng qui lut c bn ca sinh thái hc, trong chuyên
đ này chúng tôi làm sáng t nh hng ca nhân t sinh thái vô sinh lên tính
thích nghi ca cá th sinh vt.
I. S thích nghi ca sinh vt vi ánh sáng
1.1. Ngun ánh sáng và ý ngha ca nó vi sinh vt
Nng lng cung cp cho mi s sng trên trái đt t ánh sáng mt tri.
Sao bng, mt trng, nhng tia v tr cung cp cho mt đt nhng ngun nng
lng khác, nhng quá nh bé so vi nng lng mt tri.
Bc x mt tri xuyên qua khí quyn, b các cht trong khí quyn nh oxi,
ozon, khí các bo níc, hi nc … hp th mt phn (19%). Phn ánh sáng chiu
xung trái đt là ánh sáng trc x, còn phn b bi, hi nc khuch tán là ánh
sáng tán x. Ánh sáng phân b không đu trên mt đt và thay đi theo thi gian
trong nm.
- 4 -


Ánh sáng là nhân t c bn ca môi trng t nhiên chi phi trc tip hay
gián tip đn mi nhân t khác. Ánh sáng gim dn t xích đo đn vùng cc
ca trái đt, t mt nc đn đáy sâu và bin đi tun hoàn theo ngày đêm và
theo mùa.
V thành phn quang ph có th chia làm 3 thành phn chính tùy theo đ
dài sóng:
- Tia t ngoi có đ dài sóng ngn ( λ < 3600 A
0
), mt thng không th nhìn
thy đc. Phn ln các tia sóng ngn gây đc hi đn c th đã b màng ozon
ca khí quyn hp th  đ cao 25 – 39 Km. Ch có nhng tia có bc sóng t
290 – 380 nm xung đn mt đt. Chúng có tác dng tiêu dit vi khun, tham
gia vào s chuyn hóa vitamin  đng vt: vi lng nh kích thích hình thành

vitamin D chng còi xng  đng vt và ngi, xúc tin s hình thành
antoxyan  thc vt; song nu cng đ mnh, tia t ngoi có th hy hoi cht
nguyên sinh và hot đng ca các h enzim, gây ung th da, c ch s sinh
trng, phá hy t bào.
- Ánh sáng nhìn thy (λ khong 3600 – 7600 A
0
), trc tip tham gia vào quang
hp, quyt đnh thành phn cu trúc ca h sc t và s phân b ca các loài
thc vt, có nh hng đn hot đng ca th giác, h thn kinh và sinh sn ca
đng vt.
- Tia hng ngoi (λ > 7600A
0
), ch yu to nhit. Loi tia này sn sinh nhit nên
có nh hng đn c quan cm giác và điu hòa nhit ca h thn kinh đng vt
và các hot đng sinh lý ca thc vt.
1.2. S thích nghi ca thc vt vi ánh sáng
Ánh sáng đc coi là nhân t sinh thái va có tác dng gii hn, va có
tác dng điu chnh. Ánh sáng trng là “ngun sng” ca cây xanh và nh hng
trc tip đn đi sng ca thc vt. Ánh sáng phân b không đu theo không
gian và thi gian: Cng đ ánh sáng gim t xích đo đn 2 cc Trái t do
tng góc lch ca tia sáng và do tng đ dy ca lp khí quyn bao quanh. Ánh
sáng chiu xung tng nc thay đi v thành phn quang ph, gim v cng
đ và đ dài thi gian chiu sáng.  đ sâu trên 200m, ánh sáng không còn na,
đáy bin là mt màn đêm vnh cu.
Thc vt đc chia thành nhiu nhóm thích nghi vi môi trng có điu
kin chiu sáng khác nhau: Cây a sáng: mc  ni quang đãng có ánh sáng
- 5 -


mnh nh tho nguyên hoc  tng trên ca tán rng nh: cây g tch, phi lao,

các cây h lúa, h đu. Cây a bóng: sng ni ít ánh sáng, ch yu là ánh sáng
tán x nh di bóng ca cây khác, trong hang đá ví d cây ráy, vn niên
thanh, nhiu loài cây h Gng, h Cà phê Cây chu bóng sng di ánh sáng
va phi, mang nhng đc đim trung gian ca 2 nhóm trên, ví d: cây du rái,
ràng ràng
Cây g a sáng có tán rng, nhiu cành lá, v cây dày, màu nht, có lá
dày, nhn, s lng gân lá, l khí nhiu. Mt s loài cây, lá có ph mt s lp
lông dày có tác dng cách nhit và phn chiu ánh sáng nh cây mua, cây bch
đàn lá xp nghiêng hn ch din tích tip xúc vi ánh sáng.
V gii phu: lá cây a sáng có mô giu phát trin, thng có nhiu lp.
H thng mch dn phát trin, kích thc ht dip lc bé, t bào biu bì bé,
thành t bào ngon ngoèo, cu tin dày.
Cây a sáng có hot đng trao đi cht mnh th hin trong các hot
đng hô hp, quang hp và thoát hi nc do đó tc đ sinh trng nhanh. Khi
cng đ ánh sáng tng thì cng đ quang hp ca cây a sáng tng cho đn
mc cc đi vào bui tra sau đó gim. Ngc li nu thiu ánh sáng thì cây
quang hp kém, vì lng ATP cung cp nng lng cho các phn ng tng hp
gim nhiu.
Cây g a bóng có tán nh tp trung  phn ngn. Phn thân không có
cành chim t l ln, v mng, màu xám. Lá mng, xp xen k nhau trong
không gian, có th s dng đc ánh sáng tán x, s lng gân lá và l khí ít.
Cây a bóng, mô giu thng có mt lp gm nhng t bào ngn có khi
không có mô giu. Mô xp và các khong trng trong lá phát trin, tng cutin rt
mng hoc không có, ht dip lc ln, s lng dip lc nhiu nên lá có màu
xanh thm. Cây a bóng có tc đ trao đi cht chm hn cây a sáng nên tc
đ sin
Trung gian gia hai loài cây trên là loài cây sng  ni có ánh sáng va
phi, khi b che mt ít vn không b nh hng, mà còn có li, đó là nhng cây
chu bóng. i vi nhóm cây này khi cng đ chiu sáng tng thì cng đ
quang hp cng tng nhng ch tng trong gii hn. Di ánh sáng mnh thì

cng đ quang hp cng gim. Có hin tng đó là vì di ánh sáng mnh
không nhng làm gim hot đng ca th ht mà còn do tính nhy cm ca b
- 6 -


máy quang hp vi s gim sút đ m và lng nc trong lá khi nhit đ tng
lên.
Nm đc yêu cu v ánh sáng ca tng loài cây và các giai đon sng
điu chnh sao cho phù hp vi yêu càu ca chúng đ có nng sut cao là vic
quan trng trong sn xut.
Liên quan đn thi gian chiu sáng, ngi ta chia thc vt thành ba nhóm:
cây ngày ngn, cây ngày dài và cây trung tính. Cây ngày ngn ra hoa và kt trái
cn thi gian chiu sáng trong ngày ngn, ngc li ra hoa và kt trái cn thi
gian chiu sáng trong ngày dài (>14h) gi là cây ngày dài. Cây ra hoa không ph
thuc vào đ dài ngày thì gi là cây trung tính.
Nhng cây cùng loài sng trong điu kin chiu sáng khác nhau có đc
đim khác nhau, c th: Cây  ni có ánh sáng mnh có v dày, màu nht, cây
thp, phân cành nhiu nên tán rng. Cùng loài cây đó sng trong rng thì thân
cao, thng, có v màu thm, cành ch tp trung  ngn. Các cành  phía di và
cành  bên b che bi ánh sáng, quang hp kém, ch to ít cht hu c trong lúc
đó vn phi hô hp, dinh dng, lng cht hu c tích ly không đ bù lng
tiêu hao nên cành khô héo dn và rng sm. ó là s ta cành t nhiên. Ngay
trong cùng mt cây, lá là c quan trc tip hp thu ánh sáng nên chu nh hng
nhiu ca s thay đi cng đ ánh sáng. Do s phân b ánh sáng không đng
đu nên cách xp lá không ging nhau. Các tng di ca lá thng nm ngang
nên có th nhn đc nhiu ánh sáng tán x, các lá  tng trên tip xúc trc tip
vi ánh sáng mt tri nên xp nghiêng đ tránh bt s tip xúc vi cng đ cao
ca ánh sáng, lá  tng gia xp lch hng v phía mt tri, lá  ngn thng
nh, dày, cng, có tng cutin dày, mô giu phát trin, nhiu gân, lá có màu nht,
lá  trong tán b che bóng có phin ln, mng, mm, tng cutin mng, mô giu

kém phát trin, gân ít, lá có màu lc thm.
1.3. S thích nghi ca đng vt vi ánh sáng
i vi đng vt, ánh sáng là nhân t tín hiu đi vi hot đng ca đng
vt và là nhân t nhn bit các thc vt xung quanh nh c quan th giác.
Kh nng cm nhn đc s vt ph thuc vào cu to mt, ví d nh 
các đng vt không xng sng còn thp c quan th giác là các l trong đó có
cha nhng t bào cm quang có sc t bao bc xung quanh. C quan th giác
- 7 -


hoàn thin nht  đng vt có xng sng, sâu b, chúng cho phép cm nhn
đc hình dáng, kích thc, màu ca s vt và khong cách.
Tuy nhiên  nhng thí hot đng vào lúc hoàng hôn và đêm không nhn
bit đc màu (chó, mèo, chut đng). Mt s loài chim n đêm cng thuc loi
này. Mt s loài sng  ni ít ánh sáng  trong nc có mt to. Mt s loài sng
 mt nc, mt đc phân làm hai phn, mt phn nhìn trong không khí, mt
phn nhìn trong nc. Loi mt nh vy thng nhìn thy  b cánh cng.
Nhiu đng vt đnh hng nh th giác trong thi gian di c. Kh nng
đnh hng ca các loài mang tím bm sinh, đc hình thành qua chn lc t
nhiên và mang tính bn nng. Kh nng này phát trin đc bit  ong.
Nhiu thc nghim cng đã chng minh ánh sáng sau khi kích thích c
quan th giác, thông qua trung ng thn kinh gây nên hot đng ni tit ca
tuyn não thùy, t đó nh hng đn sinh trng và phát dc  đng vt. Ngi
ta cng đã ng dng nh hng ca ánh sáng vào thc t nuôi cá chép  rung
vùng Qu Lâm (Trung Quc) do nh hng ca ánh sáng mnh, nhit đ cao
nên tuy cá th còn nh nhng đã thành thc sinh sn sm hn mt tui.
II. Thích nghi ca sinh vt vi môi trng có nhit đ khác nhau
2.1. S phân b ca nhit đ và vai trò ca nhit đ vi sinh vt
Ngun nhit ch yu đc sinh ra t bc x mt tri, ph thuc vào
cng đ bc x ánh sáng. Do vy, nhit đ trên b mt Trái t bin đi theo

thi gian, theo v đ đa lý, theo đ cao và đ sâu.
Càng xa khi xích đo v các cc, nhit đ càng gim, càng lên cao nhit
đ càng gim  tng đi lu, càng xung nc sâu, nhit đ cng gim dn và
n đnh hn so vi b mt. Ngc li, trong lòng đt, nhit đ càng cao khi
xung càng sâu.  nhng ni khí hu khô, nóng, đ che ph ca thc vt thp,
nht là trên nhng hoang mc, nhit đ rt cao và mc dao đng ca nó rt ln
theo thi gian.
Nhit đ nh hng trc tiêp đn đi sng ca sinh vt hoc nh hng
gián tip thông qua s bin đi ca các yu t khác nh lng ma, bng tuyt,
đ m, lng bc hi, gió
Liên quan vi điu kin nhit đ, trong sinh gii hình thành nhng nhóm
loài a lnh, sng  nhng ni nhit đ thp, k c ni b bao ph bi bng tuyt
và nhng loài a m, sng  nhng ni nhit đ cao, thm chí c trong các sui
- 8 -


nc nóng. Nhiu nhóm loài có gii hn sinh thái rng đi vi nhit đ, thng
phân b  nhng ni có nhit đ dao đng mnh. Sng  nhit đ cao, quá trình
trao đi cht ca c th din ra mnh hn, tui th thng thp hn, tui sinh
sn ln đu đn sm hn s vi nhng loài sng  nhit đ thp.
Liên quan đn thân nhit, sinh vt đc chia làm hai nhóm sinh lý – sinh thái c
bn: Nhóm sinh vt bin nhit:  chúng nhit đ c th bin thiên theo nhit đ
ca môi trng, chúng điu hòa thân nhit bng cách trao đi nhit trc tip vi
môi trng.
Nhóm sinh vt đng nhit (hay ni nhit) gm nhng sinh vt đã hình
thành tim 4 ngn, thân nhit luôn n đnh, đc lp vi s bin đi ca nhit đ
bên ngoài. Chúng có c ch riêng đ duy trì thân nhit và phát trin nhng thích
nghi v hình thái và tp tính vi s bin đi ca nhit đ môi trng.
- Khi đi t xích đo lên các vùng v đ cao, kích thc c th ca sinh vt
bin nhit cùng loài hay gn nhau v ngun gc, nói chung, gim ; đi vi sinh

vt đng nhit li thy có hin tng ngc li. Hn na  ni quá lnh  đng
vt đng nhit nhng b phn c th nhô ra (đuôi, tai ) thng nh li (điu
này th hin rõ trong qui tc Allen và Becman.
2.2. Thích nghi ca thc vt vi nhit đ
Bng 1. S thích nghi ca thc vt vi nhit đ
- 9 -
Các đc đim c th Ý ngha thích nghi
 nhng ni trng tri, cng đ
ánh sáng mnh: Lá có lp cutin,
sáp hoc lông ánh bc hoc có
nhiu lông t.
Lp cutin, sáp hoc lông làm gim bt các tia sáng
xuyên qua lá, đt nóng lá; hn ch s thoát hi nc.
Cây cao, v dày, tng bn phát
trin
V dày, tng bn phát trin là lp cách nhit tt bo
v các c quan bên trong ca cây.
Lá cây bch đàn xp xiên góc, lá
cây sn r xung
Lá cây nm xiên góc tránh bt đc các tia sáng chiu
thng vào b mt lá, làm cho lá đ b đt nóng.
Lá cây rng vào mùa đông lnh Hn ch thoát hi nc và tit kim nng lng, tránh
cho nc trong t bào b đông cng khi tip xúc vi
nhit đ quá thp.
Cây hình thành ht có c cng và
dày
Ht ca nhiu loài cây có th tn ti trong điu kin
nhit đ quá nóng hoc quá lnh, khi gp thun li s
ny mm.
Cây có r c, chi ngm và thân C, chi và thân ngm đc bo v di đt tránh các



ngm di đt điu kin khc nghit ca môi trng, gp điu kin
thun li s phát trin thành cá th mi.
Tng cng thoát hi nc khi
nhit đ tng cao, đ m thp.
Thoát hi nc mnh s làm gim nhit đ lá cây.
Cây sng ni khô hn tích lu
nc
Cây gi đc lng nc cn thit đ duy trì các hot
đng ca t bào.
Vi nhit đ khc nghit,  các vùng ôn đi lnh hay thc vt vùng bng
giá, vào thi đim rét các c quan trên mt đt ca cây g và bi đóng bng
nhng chúng vn gi kh nng sng. Trc đó cây đã tích ly trong c th mt
lng đng ln, mt s axit amin và mt s cht bo v trong t bào liên kt
vi nc. Nh kh nng gi nc ca đng và mt s các cht khác mà nc
trong t bào không b bng hình thành, cht nguyên sinh không b hóa keo.
Ngoài ra cây cng hình thành thêm các b phn khác đ cách nhit nh tng
cng lp bn, mc thêm lông nhung…
Thc vy chu nóng có kh nng hn ch s hp thu nhit nh các lông
dày trên thân, lá hoc nh lp sáp có kh nng phn x ánh sáng, có tng cutin
dày đ hn ch s mt nc, mt s cây rng lá hoc lá bin thành gai có tác
dng gim b mt tip xúc.  nhóm cây này có kh nng tích ly đng và mui
khoáng đ tránh s kt ta ca keo nguyên sinh cht khi nhit đ cao. Mt s
loài khác có áp thm lc cao, có th ly đc các dng nc trong đt, đng thi
thoát hi nc mnh, bo v lá khi b hng.
2.3. Thích nghi ca đng vt vi nhit đ
a. Hình thái
ng vt n đnh nhit đ c th ch yu qua s thích nghi v hình thái,
cu to gii phu, hot đng sinh lý ca c th và tp tính ln tránh ni có nhit

đ không phù hp.
Quy tc v kích thc c th (Qui tc Becman): ng vt đng nhit sng
 vùng ôn đi thì kích thc c th ln hn so vi đng vt cùng loài hay loài
có quan h h hàng gn nhau sng  vùng nhit đi m áp. Ví d: voi và gu
vùng nhit đi có kích thc nh hn voi và gu vùng ôn đi (có lp m
dàyåchng rét).
Quy tc v din tích b mt c th (Qui tc Allen): ng vt đng nhit
sng  vùng ôn đi có tai, đuôi và các chi thng bé hn tai, đuôi, chi ca
đng vt vùng nóng.
- 10 -


Nh vy: Khi sng  vùng ôn đi có nhit đ lnh, đng vt hng nhit có
din tích b mt c th nh (S/V nh) qua đó hn ch kh nng mt nhit ca c
th. Khi sng  vùng nhit đi nóng, đng vt hng nhit có din tích b mt c
th ln (S/V ln) qua đó tng cng kh nng ta nhit ca c th (trong đó S là
din tích b mt c th, V là th tích c th)
b. Các hot đng sinh lý
Nhit đ nh hng đn kh nng tiêu hóa.  nhit đ 25
o
C mt trng
thành n nhiu nht,  18
o
C mt ngng n. S trao đi khí ca đng vt cng
ph thuc vào nhit đ, khi nhit đ môi trng càng cao thì cng đ hô hp
càng tng.
c. S phát trin
Mi loài sinh vt có gii hn chu đng hay mt gii hn sinh thái xác
đnh. Tc đ phát trin và s th h trong nm ca đng vt ph thuc vào nhit
đ môi trng. Vi sinh vt bin nhit trong quá trình phát trin có s kt hp

cht ch gia thi gian và nhit đ, gi là “thi gian sinh lý” và biu din di
dng biu thc:
T= (x-k)n
T: Tng nhit hu hiu cn cho s hoàn thành mt giai đon hay c đi
sng (tính theo đ - ngày)
x: nhit đ trung bình ca môi trng  vùng nghiên cu (đ C).
k: ngng nhit phát trin (đ C).
n: s ngày cn đ hoàn thành mt giai đon hay c đi sng (ngày).
Nhng sinh vt này cng có nhng thích nghi riêng vi điu kin nhit đ
bin đi, đc bit là nhng thích nghi v mt hình thái và các tp tính sinh thái
(di c trú đông hoc ng đông, kh nng sng tim sinh vi nhit đ )
Nói chung các đng vt  vùng nhit đi có tc đ tng trng và có s
th h hàng nm nhiu hn so vi nhng loài có quan h h hàng gn gi vi
chúng  vùng ôn đi.
d. S đình dc, ng hè và ng đông, s sinh sn, s phân b
Khi điu kin môi trng không thun li s phát trin ca đng vt bin
nhit nh sâu b lp tc b đình ch. ó là s đình dc, s đình dc đc chi
phi bi các yu t trong và ngoài môi trng.
- 11 -


Nhiu loài đng vt ch sinh sn trong điu kin nhit đ thích hp nht.
Nu nhit đ môi trng cao hn hoc thp hn nhit đ cn thit thì s sinh sn
ngng tr, vì nhit đ có nh hng đn chc phn ca c quan sinh sn.
Nhit đ cng đc xem là nhân t gii hn trong s phân b ca sinh
vt, ngi ta chia đng vt thành hai nhóm chính là đng vt chu nhit rng và
đng vt hp nhit.
Toàn b s thích nghi ca c th sng vi điu kin nhit đ không thun
li ca môi trng có th chia thành 3 phng thc chính: Phng thc tích
cc, phng thc th đng; phng thc ln tránh tác đng ca nhit đ không

thun li.
Bng 2. Mt s đc đim thích nghi ca đng vt vi nhit đ môi trng
- 12 -
Các đc đim Ý ngha thích nghi
Thích nghi v hình thái và gii phu
Nhiu loài có lp lông bao ph
và lp m cách nhit nm di
lp da
To lp cách nhit ca c th

Voi, gu vùng khí hu lnh có c
th ln, tai và đuôi nh
C th kích thc ln tích lu đc nhiu cht
dinh dng, nh đó V sng qua đc mùa đông
kéo dài. ng thi, tai và đuôi nh s hn ch to
nhit ca c th.
Lp m nm di da ca V
sng di nc rt dày
Làm gim kh nng b mt nhit ca c th
Thích nghi v sinh lý
Gp nhit đ lnh, c có phn
ng tng hot đng, quá trình
trao đi cht tng mnh hn
C th sn sinh thêm mt lng nhit nh đó
chng đc nhit đ lnh ca môi trng
Khi tri lnh, lng máu dn ra
da và các c quan nh tai, mt
ít
Hn ch mc đ to nhit ca c th
Khi tri nóng nhiu loài V m

rng ming và th mnh
Làm tng kh nng to nhit ca c th nh đó
nhit đ c th gim xung
Thích nghi v mt tp tính
V tp trung thành đàn đông đúc
khi nhit đ môi trng xung
quá thp
Nhit đ c th to ra làm m các cá th bên cnh
V ng đông, ng hè Tránh cho c th b đt nóng hoc b lnh


III. S thích nghi ca sinh vt vi nc và đ m
3.1. Thích nghi ca sinh vt sng trong nc
Bng 3. S thích nghi ca sinh vt sng trong nc
c đim
môi trng nc
c đim thích nghi ca sinh vt

Nc có đ đc ln, có
tác dng nâng đ cho các
c th sng
-Nhiu loài thc vt có kích thc ln nh lá cây nong
tm, to thm  Thái Bình Dng, có phao ni nh  thân
cây da nc, có mô xp bao bc ly thân nh  cây rau
rút
- C th nhiu loài đng vt bi nhanh nh h c phát
trin và mình thon nhn hn ch sc cn ca nc nh cá
mp, cá trích, cá thu, cá heo
Nc có nhit đ n đnh
hn trong không khí

Sinh vt sng trong nc là nhng loài có gii hn nhit
hp.

Cng đ ánh sáng trong
nc yu hn trong
không khí
- Thc vt trong nc là nhng loài a bóng và ngày
ngn.
- Nhiu loài đng vt không đnh hng theo ánh sáng mà
có kh nng đnh hng bng âm thanh. Các loài cá nhn
bit v trí b bin nh âm thanh ca sóng, sa nhn bit
bão qua nhp sóng và chúng kp thi ln xung sâu.


Nng đ oxi hoà tan
trong nc thp
(<20ml/lít), thp hn
nng đ ca oxi trong
không khí khong 21 ln.
Lp nc trên mt giàu
oxi hn lp nc sâu (do
hot đng quang hp ca
thc vt thu sinh)
- Thc vt có c quan d tr khí: trong cung lá cây bèo
Nht Bn, trong cung lá và thân cây sen, súng
- Thc vt chìm trong nc nh các loài rong đuôi chn,
cây trang trên c th không có l khí, không khí hoà tan
thm qua b mt c th. C th có các khong trng cha
khi phát trin. Lá cây ni trên mt nc nh lá súng ch có
mt lá phía trên tip xúc vi không khí có l khí, còn mt

lá phía di tip xúc vi nc không có.
- Sinh vt trong nc hp th oxi qua b mt c th hoc
qua c quan chuyên hoá  đng vt nh mang (cá, cua,
hu). Ví d: cá chch hp thu 63% lng oxi qua da å da
mng.
- Mt s loài đng vt tng cng b mt trao đi khí gia
c th và môi trng bng cách kéo dài c th ra nh
nhiu loài giun và hi qu hoc thu tc có nhiu tua
ming luôn khua nc.
- Thc vt ch yu phân b  lp nc b mt do: ánh sáng phân b theo các lp
nc nông sâu, tu theo đ dài sóng khác nhau ca tng tia sáng.
- 13 -


- ng vt thnh thong ngoi lên đp khí trên mt nc là do nng đ oxi hoà
tan trong nc thp, điu kin môi trng có nhiu thay đi nh mt đ sinh vt
quá dày đc hoc môi trng b ô nhim cht hu c å[O
2
] gim không đ
cho nhiu loài SV sinh sng åni lên mt nc đ th.
3.2. S thích nghi ca sinh vt sng trên cn vi đ m
a. Thc vt
Bng 4. S thích nghi ca thc vt vi đ m
Nhóm thc vt c đim thích nghi
Nhóm cây a
m: sng ni đt
m t nh b
rung, ao
Cây có lá to và mng, tng cutin rt mng. Kh nng điu tit
nc yu, gp điu kin khô hn nh nng, nóng cây thoát nc

rt nhanh nên b héo. Ví d: cây vn niên thanh, cây ráy, cây rau
b, cây thài lài

Nhóm cây chu
hn: Cây có kh
nng sng ni
khô hn kéo dài
nh sa mc,
savan, tho
nguyên.

- Cây chu hn có kh nng tr nc trong c th (r, c, thân, lá)
- Bo v khi b mt nc:
+ lá, thân ph sáp
+ v có tng cutin dy
+ gim s lng l khí trên lá, l khí nm sâu trong mô giu,
khi khô quá l khí thng khép li.
+ thu hp din tích lá tiêu gim, x thu hoc bin thành gai
- Tng kh nng tìm nc:
+ r cc rt phát trin, có th dài gp hàng chc ln chiu cao
thân
+ r chùm n lan trên mt đt vi din tích ln hn din tích
tán cây đ hp th sng đêm
+ nhiu cây có r ph cm xung đt hoc treo l lng trong
không khí
- Khi quá khô hn cây tn ti di dng ht. Khi ma đn, ht ny
mm, phát trin và nhanh chóng ra hoa kt trái, có trng hp
cha mc đ lá. Ht duy trì đi sng ca loài. ó là hin tng
trn hn.
Nhóm cây trung

sinh: có tính cht
trung gian gia 2
nhóm trên.
Hu ht các cây g trong rng ma nhit đi, rng cây lá rng ôn
đi
b. S thích nghi ca đng vt
Cn c vào nhu cu v nc ca đ m, đng vt chia thành 3 nhóm:
- 14 -


- Nhóm đng vt a m: sng ni m t, di đt và đòi hi lng nc trong
thc n cao.
- Nhóm đng vt a khô: nhng loài chu đc thiu nc lâu dài, nh c th có
các kh nng tích tr nc, chng mt nc và s dng nc tit kim.
- Nhóm đng vt a m va phi: mang đc đim trung gian gia 2 nhóm trên.
Vào mùa có đ m không thích hp, đng vt thuc nhóm này có kh nng di c
đn sng ni khác có đ m phù hp hn. ng vt thuc nhóm này rt phong
phú, là các loài chu đc s thay đi luân phiên gia mùa khô và mùa ma ca
vùng ôn đi và nhit đi gió mùa.
a s côn trùng khi đ m thp, tui th b rút ngn do mt nc. Nu nhit
đ thp, đ m caoåt vong càng cao.
ng vt a m:
• Không có c ch d tr và gi nc trong c th
• V hô hp bng da hoc c quan hô hp phåda và c quan hô hp
ph phi m
• Hot đng nhiu vào đêm, trong bóng râm hoc trn vào các hang hc
• Vào mùa đông lnh hoc khi thiu nc chúng có th ng thi gian dài
trong hang đt hoc vùi mình trong bùn m t.
ng vt thích nghi khô hn:
• Bc v sng

• Gim bt lng tuyn m hôi
• Nhu cu nc thp
• Tiu, đi tin ít, phân khô
• Có kh nng to nc ni bào nh các phn ng phân hu m hoc tách
nc t dng nc liên kt (lc đà)
• Chuyn hot đng vào ban đêm, trn tránh trong bóng râm và hang hc
khi mc đ khô nóng vt quá gii hn sinh thái ca chúng.
3.3. Nc, đ m, s tác đng t hp ca nhit - m lên đi sng sinh vt
a. Nc
- 15 -


Nc không ch là ni sng ca các loài thy sinh mà còn là môi trng
ca các phn ng sinh hóa xy ra trong t bào sng, đng thi nh hng trc
tip đn s phân b, sinh trng và phát trin ca sinh gii.
Nc phân b không đu trên hành tinh. Ma nhiu  xích đo và nhit
đi lên đn 2250mm/nm, thp nht  các hoang mc (di 250 mm), ma tp
trung ch yu trong mùa ma (70-80% tng lng ma c nm).
i dng cha 97,6% tng lng nc trên hành tinh, nc cha trong
bng  2 cc (trên 2%), còn li là nc sông h, nc ngm Trong c th sinh
vt nc chim 50 – 70% khi lng c th, thm chí đn 99% (  sa).
b.  m
 m trong không khí nh hng trc tip đn đi sng và quyt đnh s
phân b ca các loài trên b mt hành tinh.
- i vi thc vt, thoát hi nc đc xem là chin lc ca s tn ti.
Nói chung, lng cht hu c tích t trong c th thc vt t l thun vi lng
nc bc hi qua lá.
 nhng ni không khí quá m, nht là di tán rng nhit đi thng
xut hin các dng thc vt sng bì sinh, khí sinh.
- Liên quan đn đ m, thc vt đc chia thành 3 nhóm: Nhóm a m,

nhóm a m va và nhóm chu khô hn
Các loài chu hn có nhng thích nghi đc bit nh kh nng tr nc
trong c th; kh nng làm gim lng thoát hi nc (lá ph sáp, tng cuticun
dày, gim s lng l th, lá hp li thành lá kim hay bin thành gai, rng lá vào
mùa khô); tng kh nng tìm nc (r n sâu trong lòng đt hay tri rng sát mt
đt, hình thành r ph) và kh nng “trn hn” (tn ti di dng ht)
- i vi đng vt, khi đ m thay đi, s sinh trng, sinh sn, tui th
ca cá th, mc sinh sn, mc sng sót và t vong ca qun th cng thay đi.
Nhiu loài côn trùng gim tui th khi đ m gim; trong điu kin nhit đ
thp, đ m cao, mc t vong ca chúng cng tng lên. Nhng loài đng vt
sng  ni quá khô hn thng gim tuyn m hôi, có v bc đ chng mt
nc, nhu cu nc thp, gim bài tit nc (tiu tin ít, phân khô ). Chúng
chuyn hot đng vào ban đêm, n np trong bóng hay sng ch yu  trong
hang hc hoc tin hành di c đn ni có đ m thích hp.
- 16 -
c. Tác đng t hp ca nhit - m


m và nhit là 2 yu t quan trng ca khí hu. S tác đng t hp ca
nhit - m quyt đnh đn đi sng và s phân b ca sinh gii. Bng phng
pháp đ th, ngi ta lp nên khí hu đ. ó là phng pháp hu hiu đ d báo
s phát trin s lng ca qun th đng vt, nht là các loài côn trùng có hi
qua các nm hoc s dng thy nhit đ trong công tác di ging các loài đng
thc vt t mt vùng này đn mt vùng khác.
IV. Môi trng không khí
Khí quyn và các quá trình ca nó nh hng đn đi sng sinh vt.
- Cây xanh thu np CO
2
, nhng thi ra O
2

trong quá trình quang hp ;
ngc li, khi hô hp, mi sinh vt đu s dng O
2
, nhng thi ra CO
2
, duy trì
s n đnh t s CO
2
/O
2
trong khí quyn cho đn thi kì Cách mng Công
nghip. Hiên nay, ch s này đang gia tng do tng hàm lng CO
2
bi các hot
đng công nghip và các hot đng công nghip. Hin nay, t s này đang gia
tng do tng hàm lng CO
2
bi các hot đng công nghip và các hot đng
khác ca con ngi.
- S vn đng trao đi khí theo chiu ngang (gió) và chiu thng đng
(khí thng, khí giáng) có tác dng điu hòa ch đ nhit - m trên toàn hành tinh
và còn là yu t sinh thái quan trng. Gió không ch to điu kin cho sinh vt
phát tán nòi ging, thc hin quá trình th phn  thc vt mà còn quyt đnh
đn nhng bin đi v hình thái ca các loài thc vt và đng vt sng  nhng
ni trng tri, nhiu gió. Gió còn làm tng tc đ bc hi nc b mt, gây ma
ln  ni này, làm hn nng  ni khác, to nên nhng tác đng trái ngc nhau
đi vi đi sng. Bão, lc nh hng trc tip đn đi sng ca sinh vt và c
ca con ngi. Tng bình lu là tng khí quyn t do, nhit đ tng lên cho đn
đnh ca nó. áy tng bình lu là lp ozon, có tác dng bo v mi s sng trên
Trái t nh nó đã gi li 90% lng bc x t ngoi t v tr chiu xung

hành tinh.
- S gia tng các khí thi công nghip (CO
2
, nito oxit, lu hunh,
CFCs ), bi, vi khun làm cho không khí b nhim bn, Trái t đang m dn
lên, nc đi dng ngày càng mt dâng cao, tng ozon b bào mòn và chc
thng đang là mi đe da cho sinh gii và nhân loi,
- 17 -


V. Nhp sinh hc
5.1. Khái nim
Nhp sinh hc là nhng hot đng theo chu k ca sinh vt và là s thích
nghi ca sinh vt vi nhng thay đi theo chu k ca môi trng.
C ch: ánh sángåt bào thn kinhåtuyn ni titåhoocmon åtrao đi cht
5.2. Các loi nhp sinh hc
Bng 5. Các loi nhp sinh hc  sinh vt
Các loi nhp sinh hc
Ví d
Nhp ngày đêm - Gà hot đng ban ngày
- Di hot đng ban đêm
- Hoa qunh n 12h đêm
Nhp thu triu - Giun dp trong cát chui lên đúng thu triu
- Sò thu triu lên: m v và thu triu xung: khép v.
Nhp tun trng -Ri ni lên mt nc khi đã thành thc sinh dc vào
ngày đu tiên ca tun trng tròn.
- c vn sinh sn vào đu tun trng.
Nhp điu mùa - Chim di c
- ch nhái, gu ng đông
- Cây rng lá vào cui mùa thu

Nhp điu sinh lý c th - Tng hp ADN, ARN  t bào, tng hp Pr, phân
bào , nhp tim, nhp th

VI. Tác đng tr li ca sinh vt lên môi trng
- Tán lá che ph mt đt làm tng đ m không khí và đt.
- Xut hin các VSV trong đt, giun đt, thân mm phân gii xác V, TV làm
cho đt thêm màu m
- Cây åt không b xói mòn, gi đc nc cho nông nghip
åthay đi nhiu nhân t khí hu, môi trng, đt, nc và h đng thc vt
trong rng.


- 18 -


CHNG II. XÂY DNG H THNG CÂU HI T LUN
I. H thng câu hi ôn tp kin thc c bn
ây là h thng câu hi đc s dng trong khi ôn tp kin thc nn. 
tr li các câu hi này, yêu cu phi đc tht k chuyên đ đc tóm tt  trên.
Câu 1. Các loi tia (ánh sáng) nói riêng và ánh sáng nói chung có ý ngha nh
nào đi sinh vt.
Câu 2. Trình bày các đc đim hình thái, gii phu và sinh lý ca cây a sáng và
cây a bóng.
Câu 3. Ti sao nói vai trò ch yu ca ánh sáng là nhân t tín hiu đi vi các
hot đng ca đng vt. Ngi ta ng dng nh hng ca ánh sáng vi s sinh
sn ca đng vt nh th nào.
Câu 4. Ti sao nói, nhit đ là nhân t gii hn, chng minh điu đó  thc vt
và đng vt.
Câu 5. Hình thc trao đi nhit  sinh vt đc th hin nh th nào? T đó
chúng nh hng gì ti kh nng phân b và hot đng sng ca sinh vt. Trình

bày nhng đim thích nghi ca sinh vt vi nhit đ.
Câu 6. Trình bày đc đim thích nghi ca thc vt, đng vt sng  ni m t
và khô hn.
II. H thng câu hi và bài tp dùng đ luyn thi hc sinh gii các cp
Câu 1. Hoàn thành bng sau đ thy tác đng ca ánh sáng ti thc vt
Tác đng ca ánh sáng
c đim ca
thc vt
Ý ngha thích nghi
Ánh sáng mnh, ni có nhiu cây g
mc dày đc

Ánh sáng yu,  di bóng cây khác
Ánh sáng chiu nhiu v mt phía ca
cây

Cây mc trong điu kin ánh sáng di
đáy h ao

Câu 2. C s sinh lý ca qui tc Anlen và Becman
Câu 3. Gii thích vì sao đng vt sng  sa mc li hot đng nhiu vào ban
đêm. ng h sinh hc là gì? Các loi nhp sinh hc? Cho ví d minh ho
- 19 -


Câu 4. Có 5 loài đng vt cùng bc phân loi, gn nhau v ngun gc, phân b
ti các v trí xác đnh nh sau: Loài A phân b ti đnh núi cao 100m, loài B
sng  vùng trung lu sông,loài C sng  ven b ni chu nh hng ca nc
sông, loài D và loài E đu sng  vùng nc khi, nhng loài D  đ sâu 50m,
còn loài E ti đ sâu 5000m. Em hãy cho bit:

a. Loài A và B loài nào rng nhit , hp nhit?
b. Trong các loài B, C, D, E loài nào rng mui nht và loài nào hp mui nht?
c. Hai loài D và E có nhng khác nhau c bn nào? Hãy đt tên cho các loài B,
D, C, E theo nng đ mui?
d. Trong các loài A, B, C, D, E có loài nào rng áp sut? Nu có loài rng áp
sut thì nó phân b  đâu? Hãy gii thích cho nhng điu khng đnh ca mình?
Câu 5. Trình bày mt s đc đim thích nghi ca thc vt, đng vt vi nhit đ
môi trng, ý ngha ca các đc đim thích nghi đó. Nêu 1 s bin đi thích
nghi ca thc vt vi điu kin chiu sáng khác nhau. Ý ngha ca các bin đi
đó
Câu 6. Nhiu loài đng vt sng di nc có c quan hô hp l ra ngoài trong
khi đng vt sng trên cn thì có c quan hô hp không l ra ngoài. Hãy ly ví
d minh ho và gii thích ý ngha thích nghi vi môi trng ca các đc đim đó
Câu 7.
a.  hoàn thành mt giai đon sng trong điu kin nhit đ môi trng
là 24
0
C, sâu cn 60 ngày. Nu nhit đ môi trng cao hn 4
o
C, sâu cn 48
ngày. Nhit đ ngng ca s phát trin đi vi loài sâu đó là bao nhiêu?
b. So sánh kích thc c th, kích thc tai, đuôi, chi ca các loài hu,
nai, th, gu sng  vùng Bc Bán Cu vi nhng loài đó nhng sng  vùng
nhit đi. Gii thích nguyên nhân dn đn hin tng trên?
Câu 8.
a. Trình bày khái nim v nhp sinh hc, nêu ví d v s thích nghi theo mùa ca
SV đi vi môi trng.
b. Nhân t sinh thái nào to nên s khi đng ca nhp sinh hc theo mùa. Cho
ví d.
c. Nêu ví d minh ha nhp sinh hc ca sinh vt mang tính di truyn.

Câu 9. Các hin tng sau thuc nhp điu gì?
- 20 -


a. Trùng roi ngày ni trên mt nc, đêm ln xung
b.  Hc Hi có loài giun nhiu t thng ni trên mt nc vào nhng ngày
cui ca thng huyn và ngày đu tiên ca tun trng.
C. ng vt bin nhit ng đông.
Câu 10. trong phòng p trng tm, ngi ta gi  nhit đ cc thun là 25
0
C và
cho thay đi đ m tng đi ca không khí thy kt qu nh sau:

 m tng đi ca
Không khí
T l trng n
74% Không n
76% 5% n

86% 90% n
90% 90% n
94% 5% n
96% Không n

a. Tìm giá tr đ m ca không khí gây hi thp, gây hi cao và cc thun đi
vi vic n ca trng tm.
b. Gi thit máy nhit đ ca phòng không gi đc  nhit đ cc thun 25
o
C
na. Kt qu n ca trng tm còn đc nh trên hay không? Nó s nh th nào

nu nhit đ thp hn hay cao hn ?
c. V s đ tác đng ca đ m lên s phát trin ca trng tm, s đ trên minh
ha cho quy lut sinh thái c bn nào?
Câu 11. Khi nuôi gà chúng ta c gng chn nhng ging gà tt. Tùy theo mc
đích nuôi gà mà h chn theo hng trng hay hng tht, trong quá trình chm
sóc chú ý : Cho n thc n đy đ: Bt cá, ngô. cua, c, giun…Và nuôi dng
chúng trong chung caovà ánh sáng đy đ đ chng bnh tt.
a. Có my loi nhân t sinh thái? Nhng loi nhân t sinh thái nào nh
hng đn sinh trng, phát trin ca gà? Hãy sp xp nhng nhân t trên theo
phân loi đó?
b. Hãy chng minh quy lut tác đng tng hp ca các nhân t sinh thái
trên th hin nh th nào?
Câu 12. Hãy xác đnh nhng sinh vt sau đây hình thành nhng đc đim thích
- 21 -

×