skkn_phát triển tư duy trong dạy học môn lịch sử đối với học sinh

A. ĐẶT VẤN ĐỀ
I. LÝ DO CHỌN SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
1. Lí do khách quan
Phát triển tư duy học sinh trong dạy học lịch là vấn đề
quan trọng của giáo dục phổ thông, trong đó có dạy học lịch sử.
Cũng như môn học khác, chất lượng dạy học lịch sử chưa đáp
ứng được yêu cầu đào tạo thế hệ trẻ ngày nay. Nguyên nhân
của tình trạng này có nhiều; một trong những nguyên nhân
quan trọng nhất là năng lực tư duy của học sinh thấp. Cần tìm
hiểu đặc điểm, nội dung tư duy lịch sử, tìm những con đường,
biện pháp phát triển tư duy lịch sử trong học tập lịch sử.
2. Lý do chủ quan
Nay được hiệu trưởng trường Trung học cơ sở Thạnh
Bình, tổ chuyên môn mạnh dạn và tin tưởng phân công dạy lịch
sử khối 8, 9 và làm công tác bồi dưỡng học sinh giỏi nhiều năm
qua đạt được kết quả. Tôi mạnh dạn trình bày những kinh
nghiệm vốn có của mình trong công tác hướng dẫn học sinh
học tập, xây dựng bài trên lớp, làm các bài kiểm tra, làm bài thi
các kì thi tại trường và học sinh giỏi bộ môn lịch sử để các đồng
nghiệp tham khảo, nhất là biện pháp phát triển tư duy trong dạy
học lịch sử đối với học sinh, khả năng thực hành bài tập lịch sử.
II. NHỮNG THUẬN LỢI VÀ KHÓ KHĂN DẠY BỘ MÔN
LỊCH SỬ
1. Thuận lợi
- 1 -
Hiện nay, giáo viên có một kho báu vô tận là được cập
nhật trên mạng có nhiều nội dung và hình ảnh phong phú, các
tài liệu tham khảo rất nhiều với nhiều tác giả để nghiên cứu,
học tập cái hay nhằm đưa vào bài dạy tốt hơn. Trường trang bị
phương tiện dạy tương đối đầy đủ so với những năm trước.
Sách giáo khoa đầy đủ. Thư viện có rất nhiều tài liệu để nghiên

cứu.
2. Khó khăn
- Các trò chơi trên mạng khá phong phú, tác động mạnh
đến tâm lý của học sinh, lôi cuốn học sinh khám phá những trò
chơi vô bổ.
- Cha mẹ thiếu quan tâm việc học hành, giao cho trường
quản lý là chính.
- Giáo dục học sinh chưa nghiêm khắc dẫn đến ỷ lại.
III. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
Mục đích nghiên cứu của sáng kiến kinh nghiệm này là
nhằm đưa ra một số kinh nghiệm, bí quyết về hướng dẫn học
sinh cách học tập, xây dựng bài trên lớp và làm bài thi hoàn
chỉnh: Nhận thức đúng các vấn đề phát triển tư duy học sinh
trong học tập lịch sử ở trường phổ thông. Con đường phát triển
tư duy học sinh trong dạy học lịch sử. Hệ thống bài tập nhận
thức là điều kiện cần thiết để phát triển tư duy học sinh trong
học tập lịch sử.
IV. TÀI LIỆU NGHIÊN CỨU
- Sách giáo khoa, sách giáo viên của các khối lớp.
- 2 -
- Sách nâng cao, sách bồi dưỡng học sinh giỏi, sách ôn
tập kiểm tra…
- Một số đề thi cấp huyện , tỉnh ở nhiều năm.
- Các tài liệu của các tác giả: Phan Ngọc Liên, Trần Văn
Trị, Trịnh Tùng, Nguyễn Thị Côi.
B. NỘI DUNG CHÍNH CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
I. PHÁT TRIỂN TƯ DUY HỌC SINH TRONG HỌC TẬP
LỊCH SỬ
1. Nội dung các vấn đề phát triển tư duy học sinh
trong học tập lịch sử ở trường phổ thông

Nội dung các khóa trình lịch sử, với các kiến thức cơ bản,
được xác định, là cơ sở cho việc phát triến tư duy học sinh.
Chúng ta tập trung khai thác nội dung các khóa trình, nhằm
phát triển cho học sinh những vấn đề cơ bản của tư duy lịch sử
có ý nghĩa quyết định đối với việc nhận thức lịch sử phù hợp
với yêu cầu và trình độ các em.
Để hình thành và phát triển quan điểm lịch sử, khi dạy
học lịch sử, chúng ta lưu ý học sinh nắm các giai đoạn, các thời
lịch sử cụ thể sự phát triển chung của xã hội hội loài người. Một
thời kì lịch sử này khác với một thời kì lịch sử khác ( như Công
xã nguyên thủy với chiếm hữu nô lệ …) ở những điểm rất cụ
thể về công cụ lao động, trình độ sản xuất, chế độ chính trị, tổ
chức nhà nước, tư tưởng, đạo đức. Cho nên học sinh phải nắm
vững các kiến thức cụ thể, không diễn đạt chung chung bằng
cách hình dung từ “lạc hậu”, “tiến bộ”, “tàn bạo” … Mặt khác ,
- 3 -
qua các khóa trình lịch sử, cần làm cho học sinh thấy rõ tính kế
thừa trong phát triển (trong lòng chế độ cũ đã hình thành những
mầm mống của chế độ mới, chế độ mới tiếp tục, tiếp nhận
những tinh hoa của chế độ trước). Từ đó, làm cho học sinh
thấy được sự thống nhất, tính chất tiến bộ, sự phát triển đi lên,
hợp quy luật, sự đa dạng, đầy mâu thuẫn của lịch sử. Cần
khắc phục nhận thức tản mạn, rời rạc, cắt đoạn, các thời kì lịch
sử, các hình thái kinh tế - xã hội. Chúng ta cần thấy rằng mỗi
thời kì, mỗi hình thái kinh tế-xã hội là một bậc thang của sự
phát triển xã hội.
Nắm quy luật trong học tập lịch sử không phải là nắm
công thức mà phải thông qua các sự kiện lịch sử đang học,
thông qua sự vận động của lịch sử mà phân tích, rút ra bản
chất của nó, chứ không chỉ nhìn thấy cái vỏ bề ngoài, những

hiện tượng có thể làm lầm lạc sự nhận thức đúng đắn. Ví dụ:
không nhầm lẫn hiện tượng và bản chất của một chế độ chính
trị(nền dân chủ tư sản), không phân biệt cuộc cách mạng thực
sự chân chính của nhân dân với cuộc đảo chính, những tranh
giành, thoán đạt quyền hành trong nội bộ giai cấp thống trị.
Cuối cùng, tư duy của học sinh thể hiện rõ nhất, tập trung
nhất ở việc vận dụng kiến thức đã học một cách thông minh,
tích cực và sáng tạo. Điều này sẽ tránh khỏi quan niệm sai lầm
cho rằng lịch sử chỉ cần trí nhớ mà không cần thông minh,
không cần phát triển tư duy. Học lịch sử không phải để biết, ghi
- 4 -
nhớ những kiến thức về quá khứ, hiểu sâu sắc hiện tại và
khuynh hướng phát triển tất yếu của tương lại.
Những nội dung cơ bản của tư duy lịch sử cần hình thành
và phát triển cho học sinh gắn liền với nội dung các khóa trình
phù hợp với trình độ và yêu cầu học tập. Việc biến những vấn
đề của nội dung tư duy nêu trên thành những công thức, những
lý luận khô khan sẽ làm cho học sinh không có hứng thú học
tập, không đem lại kết quả nâng cao chất lượng học tập.
Việc truyền thụ nội dung những vấn đề tư duy lịch sử
được tiến hành trên cơ sở những nguyên tắc, bằng những con
đường dạy học hợp lý.
2. Nguyên tắc và con đường phát triển tư duy học
sinh trong dạy học lịch sử
Việc phát triển tư duy học sinh được tiến hành trong các
quá trình dạy học lịch sử, thông qua mọi khâu, mọi hình thức
hoạt động giáo dục của bộ môn. Ở dây, chúng ta chưa đề cập
đến các biện pháp sư phạm cụ thể của việc phát triển tư duy
mà tìm hiểu những nguyên tắc chủ đạo, con đường phát triển
tư duy.

a. Khai thác nội dung khóa trình lịch sử ở trường phổ
thông
Theo các nhà nghiên cứu về lý luận dạy học, việc nắm
kiến thức để tư duy được thể hiện chủ yếu bằng các cách sau
đây:
- 5 -
- Tiếp nhận kiến thức có lựa chọn, có suy nghĩ, biết ghi
nhớ những kiến thức thông tin cần thiết.
- Dựa vào những sự kiện cơ bản để khôi phục lại bức
tranh quá khứ.Công việc này trở thành kĩ năng, thói quen trong
học tập.
- Biết phân tích, suy nghĩ về các sự kiện đã nắm vững.
Trong một bài học lịch sử, giáo viên có thể hướng dẫn cho học
sinh nắm được một vài kiến thức cơ bản làm cơ sở cho việc
phát triển tư duy (việc chọn lựa này giáo viên cần xác định
trong lúc soạn bài).
b. Tạo tình huống có vấn đề và biết cách giải quyết
vấn đề
Khi hướng dẫn thình bày cho học sinh nắm kiến thức cơ
bản, giáo viên cần chú ý đến “nhu cầu tư duy” của học sinh, khi
các em tiếp thu kiến thức mới, hoặc muốn hiểu sâu sắc, làm
phong phú hơn kiến thức đã biết. Trong trường hợp học sinh
xuất hiện những thắc mắc, những vấn đề được đặt ra để giải
quyết. Các nhà giáo dục học gọi trường hợp trên là tình huống
có vấn đề. Trong dạy học, giáo viên luôn chú trọng khêu gợi
học sinh đặt vấn đề để tìm hiểu, không dừng ở việc thụ động
tiếp thu “Đặt câu hỏi nêu ra điều mình chưa biết” là một yếu tố
quan trọng để học tập thông minh, chủ động. Vấn đề đặt ra là
phải nhằm vào bản chất, những điều quan trọng để hiểu sự
kiện, chứ không phải là những chi tiết vụn vặt, hình thức bên

- 6 -
ngoài. Giáo viên hướng dẫn học sinh tìm cách giải quyết vấn
đề, sau đó tiếp thu và củng cố kiến thức mới.
Cách dạy như vậy được gọi là dạy học nêu vấn đề , khác
hẳn và đối lập với cách giảng dạy nhồi nhét, học sinh chỉ biết
nghe, ghi, nhớ, lười suy nghĩ. Dạy học nêu vấn đề sẽ phát huy
tính tích cực tự nhận thức của học sinh. Một trong những đặt
trưng cơ bản của việc phát triển tư duy của học sinh là phát
huy năng lực học tập, phát triển trí thông minh, óc sáng tạo của
các em.
Dạy học nêu vấn đề thể hiện quan niệm đúng đắn cho
rằng học sinh vừa là đối tượng, vừa là chủ thể của giáo dục và
được thực hiện với những bước đi, biện
pháp sư phạm hợp lý.
c. Trình bày, thông tin sự kiện trong phát triển tư duy
học sinh học lịch sử
Học lịch sử cần phải dựa trên cơ sở sự kiện cơ bản,
chính xác. Song trình bày, thông tin như thế nào để không lặp
lại sách giáo khoa một cách khô khan, không chỉ “bắt buộc trí
nhớ làm việc” (Phạm Văn Đồng), mà chính là làm cho tư duy
phát triển. Việc thông báo chỉ cung cấp cho học sinh một số sự
kiện để ghi nhớ; việc trình bày nêu vấn đề lại phát huy tính tích
cực nhận thức của học sinh biết và hiểu lịch sử.
Dĩ nhiên, khi trình bày tài liệu theo cách nêu vấn đề, giáo
viên không chỉ dùng lời nói, mà còn sử dụng các phương tiện
trực quan, các loại tài liệu thành văn…
- 7 -
d. Câu hỏi trong việc phát triển tư duy học sinh trong
khi học lịch sử
Trong phát triển tư duy học sinh, việc sử dụng các thao

tác lô-gich có ý nghĩa quan trọng. Thường thường, giáo viên sử
dụng các thao tác chủ yếu so sánh (để tìm sự khác biệt và
giống nhau về bản chất của các sự kiện), phân tích và tổng hợp
(giúp học sinh khái quát hóa các sự kiện bằng cách tìm hiểu
sâu từng bộ phận, từng mặt, rồi nêu mối liên hệ, quan hệ giữa
các yêu tố cấu thành sự kiện), quy nạp, diễn dịch, trừu tượng
hóa …
Để thực hiện được những thao tác như vậy có thể dụng
nhiều cách, phương tiện khác nhau (đồ dùng trực quan quy
ước, tài liệu, giải thích …), song việc hỏi và trả lời phù hợp với
trình độ, yêu cầu của học sinh và đưa lại kết quả tốt.
Hỏi và trả lời chính là đặt tình huống có vấn đề rồi tìm
cách giải quyết vấn đề. Hỏi và trả lời có thể tiến hành giữa thầy
giáo và học sinh, giữa học sinh với nhau, thậm chí đối với từng
cá nhân (tự hỏi và tự trả lời). Hỏi và trả lời không phải là sự
“đánh đố”, mà là giúp nhau hiểu sâu sắc lịch sử hơn.
Trong việc hỏi và trả lời, câu hỏi có ý nghĩa giáo
dưỡng( nhận thức), giáo dục và phát triển lớn. Nó gợi suy nghĩ,
giúp học sinh hiểu lịch sử. Vì vậy, việc đặt câu hỏi phải tuân thủ
những nguyên tắc sư phạm những yêu cầu nhất định.
3. Hệ thống bài tập nhận thức là điều kiện cần biết để
phát triển tư duy học sinh trong học tập lịch sử
- 8 -
Chúng ta chưa có quan niệm đầy đủ về sự cần thiết của
hệ thống bài tập nhận thức trong học lịch sử (thậm chí có người
cho rằng trong học tập lịch sử không có bài
tập). Bài tập nhận thức nâng cao trình độ tư duy của học sinh
khi nó được cấu tạo thành một hệ thống chứ không phải là một
vài bài tập bất kì, rời rạc. Hệ thống bài tập nhận thức đề cập
đến những vấn đề mà học sinh cần nắm để khôi phục lại hình

ảnh quá khứ và chủ yếu đi sâu vào nội dung bản chất sự kiện.
Nó bao gồm các vấn đề:
- Nhận biết quá trình phát triển lịch sử và cơ cấu của một
sự kiện (hiện tượng, biến cố, nhân vật, quá trình lịch sử …).
- Xác định những mối liên hệ nhân quả của sự kiện.
- Xác định tính kế thừa giữa các sự kiện, thời kì, giai
đoạn lớn.
- Nêu khuynh hướng phát triển của một sự kiện, một thời
đại hay xã hội nói chung.
- Phân tích tính chất của sự kiện (tiến bộ, phản động, bản
chất giai cấp …).
- Xác định các giai đoạn, thời kì phát triển của sự kiện
hay xã hội).
- So sánh để rút ra cái chung và riêng, giống và khác, tiêu
biểu và đặc thù của các sự kiện, thời kỳ lịch sử.
- Tìm hiểu ý nghĩa của sự kiện, bài học, kinh nghiệm lịch
sử đối với ngày nay.
- 9 -
Những loại bài tập như vậy được xây dựng trên cơ sở
một sự kiện quan trọng, một số bài hay cả khóa trình. Bài tập
nhận thức có nội dung rộng hơn câu hỏi kiểm tra, đòi hỏi công
sức của học sinh nhiều hơn và tác dụng, kết quả của nó cũng
cao hơn. Tuy nhiên tùy từng nội dung, trình độ mà những bài
nhận thức nhỏ được giới hạn ở phạm vi, yêu cầu của câu hỏi
(trao đổi hay kiểm tra) hoặc một số câu hỏi mang nội dung nhận
thức.
Bài tập nhận thức phải thỏa mãn bốn yêu cầu sau:
Thứ nhất, làm cho học sinh nhận thức đươc sự kiện cơ
bản của bài học (phân biệt được những kiến thức thứ yếu,
những sự kiện không cơ bản).

Thứ hai, khôi phục lại bức tranh quá khứ (sự kiện, quá
trình, nhân vật) theo trình độ và yêu cầu học tập mỗi lớp.
Thứ ba, nhận thức, phân tích sự kiện trong tình huống có
vấn đề, rút ra bản chất, đặt trưng sự kiện, quy luật lịch sử.
Thứ tư, vận dụng kiến thức đã biết để tiếp thu bài học
mới trong hoạt động
thực tiễn, nhằm phát triển tư duy sáng tạo và năng lực thực
hành của học sinh.
Bài tập nhận thức còn mới mẻ đối với việc học lịch sử ở
trường phổ thông nước ta. Từ thực tiễn, chúng ta sẽ bổ sung
nhận thức lí luận và kinh nghiệm thực hành của loại bài tập
này.
- 10 -
II. PHÁT TRIỂN KHẢ NĂNG THỰC HÀNH CỦA HỌC
SINH TRONG HỌC TẬP LỊCH SỬ
1. Quan niệm
Học đi đôi với hành ở nhà trường, chúng ta xuất phát từ
bản chất, nguồn gốc của khoa học, mà những cơ sở của khoa
học này được giảng dạy ở trường. Khoa học ra đời trong quá
trình hoạt động thực tiễn của con người, bao giờ cũng gắn liền
với hoạt động sản xuất và hoạt động xã hội của con người.
Việc học đi đôi với hành cũng nhằm đáp ứng yêu cầu và con
đường biện chứng của nhận thức: từ trực quan sinh động đến
tư duy trừu tượng và từ tư duy trừu tượng đến thực tiễn, góp
phần vào lợi ích xã hội.
Trong dạy học lịch sử, việc học đi đôi với hành gồm
những nội dung sau đây:
- Trước hết thực hành bộ môn để tạo cho học sinh có
biểu tượng lịch sử chính xác, giàu hình ảnh. Công việc này thể
hiện việc làm các loại đồ dùng trực quan (vẽ bản đồ, đắp sa

bàn, lập niên biểu, các bảng thống kê …), tập viết và trình bày
các bài tường thuật, miêu tả về một sự kiện lịch sử, giải thích,
phân tích nội dung một hiện tượng, chân dung một nhân vật
lịch sử …
- Hành trong bộ môn lịch sử ở trường phổ thông còn là
vận dụng kiến thức đã học để tiếp thu kiến thức mới và hoàn
thành những việc công ích xã hội (như tham gia sưu tầm, biên
- 11 -
soạn lịch sử địa phương, xây dựng phòng truyền thống trường,
bảo vệ tu sửa các di tích lịch sử …).
- Thông qua các hoạt động xã hội, thực hành bộ môn mà
bồi dưỡng kĩ năng, rèn luyện những phẩm chất tốt đẹp, những
hành động yêu nước cho thế hệ trẻ.
2. Con đường, những biên pháp phát triển năng lực
thực hành cho học sinh trong học tập lịch sử
Từ quan niệm về “hành” trong học tập lịch sử trên, ta xác
định con đường, những biện pháp sư phạm để phát triển năng
lực hành động của học sinh.
a. Sử dụng các phương tiện và phương thức dạy học để
cụ thể hóa sự kiện lịch sử, như xác định thời gian và địa điểm
diễn ra sự kiện, sử dụng tài liệu về đời sống xã hội, số liệu, lời
nói của nhân vật lịch sử…
b. Làm các loại đồ dùng trực quan và sử dụng các
phương tiện trực quan trong dạy học lịch sử.
c. Các hoạt động ngoại khóa trong trường.
d. Công tác công ích xã hội.
đ. Liên hệ, so sánh, đối chiếu tài liệu lịch sử đang học với
hiện tại là biện pháp quan trọng để gắn việc học lịch sử với đời
sống, có tác dụng phát triển nhận thức và rèn luyện năng lực
hành động.

- Liên hệ sự kiện lịch sử đã qua với những sự kiện đang
diễn ra ngày nay. Ví dụ: liên hệ công cuộc khôi phục xây dựng
đất nước sau các thời kì đấu tranh gành độc lập dân tộc hay
- 12 -
chống giặc ngoại xâm với công cuộc xây dựng đất nước ngày
nay (những khó khăn, thuận lợi …).
- So sánh các sự kiện lịch sử trong cùng một giai đoạn,
thời kì lịch sử (như so sánh Cách mạng tư sản Anh thế kỉ XVII
với Cách mạng tư sản Pháp thế kỉ XVIII) và đối chiếu với một
sự kiện ngày nay (Cách mạng tháng Mười).
- Nêu triển vọng phát triển của một sự kiện đang học
trong quá khứ, để hiểu tình hình hiện tại (khi học về phong trào
giải phóng dân tộc sau Chiến tranh thế thứ hai, liên hệ với tình
hình các nước đang phát triển ngày nay).
Để tiến hành tốt việc liên hệ đối chiếu quá khứ với hiện
tại một cách khoa học, không tùy tiện máy móc; muốn có hiệu
quả giáo dục cần phải có những điều kiện nhất định.
Thứ nhất, hướng dẫn học sinh nắm vững những kiến
thức cơ bản trong khóa trình lịch sử (từ cổ đại đến hiện đại),
phát hiện một cách sâu sắc, đầy đủ nhất nội dung những sự
kiện và tư tưởng đặc biệt quan trong đối với thời đại chúng ta,
đối với tình hình đất nước và địa phương mình.
Thứ hai, cung cấp cho học sinh những kiến thức phong
phú, chính xác về những sự kiện lớn vừa xảy ra trên thế giới,
trong nước ở địa phương (qua đọc sách báo, thông tin, tuyên
truyền, tham gia công tác xã hội). Từ những vấn đề thời sự,
học sinh suy nghĩ tìm nguồn gốc lịch sử của nó liên hệ đối
chiếu với sự kiện quá khứ và xác định triển vọng phát triển
trong tương lai.
- 13 -

Thiếu hai điều kiện cơ bản này (không nẵm vững kiến
thức lịch sử, không am hiểu hiện tại) thì sẽ không thể so sánh,
đối chiếu qua khứ với hiện tại.
Về phương pháp luận và phương pháp, ta tiến hành việc
so sánh, liên hệ những sự kiện cùng loại, sự kiện khác loại để
rút ra bản chất, chứ không phải căn cứ những nét khác biệt
(hoặc giống nhau) bên ngoài để kết luận về bản chất. Khi so
sánh, liên hệ, đối chiếu các sự kiện lịch sử phải hiểu rõ điều
kiện lịch sử tồn tại, mối quan hệ nội tại và những liên hệ các sự
kiện. Cần nắm vững những quan điểm biện chứng khi xem xét
các sự kiện (sự kiện vận động phát triển, thay đổi theo quy luật
và phù hợp với hoàn cảnh cụ thể).
Có nhiều biện pháp tiến hành việc so sánh, liên hệ, đối
chiếu tài liệu lịch sử với hiện tại:
- Tìm ra bài học, kinh nghiệm lịch sử cho hiện tại, khi học
tập các sự kiện quá khứ (tìm ra bài học về Công xã Pari cho
cách mạng Việt Nam).
- Nêu triển vọng của một sự kiện lịch sử đang học trong
quá trình phát triển của nó (khi học các cao trào cách mạng
1930-1931, 1936-1939, 1939-1945 trong khóa trình lịch sử Việt
Nam ở lớp 9 liên hệ với sự thắng lợi Cách mạng tháng Tám
1945).
- Bằng việc so sánh, đối chiếu những sự kiện quá khứ và
hiện tại để hiểu rõ hơn những sự kiện ấy. Ví như liên hệ công
cuộc xây dựng đất nước, xây dựng nền văn hóa dân tộc những
- 14 -
thời kỳ trước để hiểu rõ hơn nhiệm vụ ngày nay của nhân dân
ta trên các lĩnh vực này.
- So sánh, đối chiếu hai sự kiện khác biệt, đối địch nhau
để rút ra bản chất sự kiện. Ví dụ như tìm hiểu các bên tham gia

một cuộc chiến tranh để xác định tính chất chính nghĩa và phi
nghĩa của mỗi bên tham chiến (hoặc phi nghĩa đối với cả hai
bên).
- Tập trung sự chú ý vào những hiện tượng, những vấn
đề quá khứ mà hiện nay vẫn có ý nghĩa cấp thiết, như việc
Nguyễn Ái Quốc đi tìm và xác định con đường cứu nước đúng
đắn.
Việc so sánh, liên hệ, đối chiếu tài liệu lịch sử không chỉ
khái quát hóa kiến
thức đã học, mà làm làm rõ cái mới, nêu lên sự vận động phát
triển của xã hội, vạch ra sự khác biệt, cái giống nhau (nếu có)
giữa các giai đoạn, thời kì lịch sử, xác định cái chung, cái riêng
trong quy luật phát triển xã hội.
Việc phát triển năng lực tư duy và khả năng hành động
của học sinh là yêu cầu quan trọng trong việc giáo dục thế hệ
trẻ. Bộ môn lịch sử, do nội dung, đặc trưng, chức năng của
mình, có thể đóng góp vào việc hoàn thành nhiệm vụ này cho
việc đào tạo học sinh. Cần xác định quan niệm đúng và những
biện pháp sư phạm, có hiệu quả cao khi tiến hành việc phát
triển cho học sinh một cách toàn diện. Cần tránh việc làm hời
hợt, nông cạn, sai về nguyên tắc phương pháp luận và phương
- 15 -
pháp dạy học lịch sử. Đây là công việc lao động sáng tạo của
giáo viên lịch sử, đòi hỏi sự phát triển năng lực tư duy và hành
động của mình trước khi giáo dục cho học sinh.
III. KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC:
* Phong trào học sinh giỏi:
NĂM HỌC MÔN V. HUYỆN V. TỈNH
2006 - 2007 sử 1 giải nhì 1 khuyến khích
2007- 2008 sử Nhì đồng đội

2008 - 2009 sử 1 khuyến khích
2010 - 2011 sử
1 khuyến
khích
2011 - 2012 sử
1 khuyến
khích
1 giải ba
2012-2013 sử
1 khuyến khích
1 giải ba
1 khuyến khích
2013-2014 sử
4 giải ba
3 giải khuyến
khích
3 giải ba
2 giải khuyến
khích
* Chất lượng đại trà học kỳ I: (năm học 2013-2014)
- Giỏi: 157 em đạt 51,14 %.
- Khá: 83 em đạt 27,04 %.
- Trung bình: 67 em đạt 21,82 %.
C. KẾT LUẬN
Để học sinh học bài tốt, làm bài đạt kết quả cao, đòi hỏi
giáo viên dạy bộ môn
phải yêu nghề, mến trẻ. Giáo viên chịu khó học tập các kinh
nghiệm giảng dạy của bạn đồng nghiệp trong thao giảng, hội
- 16 -
giảng, các kì thi giáo viên giỏi vòng huyện, tỉnh, tham khảo các

tài liệu có liên quan đến bộ môn qua các thông tin. Học tập kinh
nghiệm các giáo viên bồi dưỡng học sinh giỏi. Tư vấn những
người thầy của mình.
Từ vấn đề trên, giáo viên tự xây dựng các phương pháp
tối ưu để hướng dẫn học sinh biết cách xây dựng bài và làm bài
kiểm tra 1 tiết, thi học kỳ đạt kết quả cao.
Rất mong các bạn đồng nghiệp xây dựng, góp ý bài
sáng kiến kinh nghiệm đã trình bày ở trên để tất cả giáo viên bộ
môn lịch sử cùng nhau học tập, dạy học ngày càng tốt hơn.
Tân Phong, ngày
20 tháng 04 năm 2014
Ng
ười viết
QUÁCH
VĂN HỒNG
- 17 -
MỤC LỤC Trang
A. ĐẶT VẤN ĐỀ
I. LÝ DO CHỌN SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
II. NHỮNG THUẬN LỢI VÀ KHÓ KHĂN DẠY BỘ
MÔN LỊCH SỬ.
1. Thuận lợi.
2. Khó khăn.
III. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU.
1
IV. TÀI LIỆU NGHIÊN CỨU.
B. NỘI DUNG CHÍNH SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM.
I. PHÁT TRIỂN TƯ DUY HỌC SINH TRONG HỌC
TẬP LỊCH SỬ
1. Nội dung các vấn đề phát triển tư duy học sinh

trong học tập lịch sử ở trường phổ thông
2
2. Nguyên tắc và con đường phát triển tư duy học
sinh trong dạy học lịch sử
3
3. Hệ thống bài tập nhận thức là điều kiện cần biết 5
- 18 -
để phát triển tư duy học sinh trong học tập lịch sử
II. PHÁT TRIỂN KHẢ NĂNG THỰC HÀNH CỦA
HỌC SINH TRONG HỌC TẬP LỊCH SỬ
1. Quan niệm
2. Con đường, những biên pháp phát triển năng
lực thực hành cho học sinh trong học tập lịch sử
7
III. KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC.
C. KẾT LUẬN
10
- 19 -