bài 41 môi trường và các nhân tố sinh thái. giáo án bồi dưỡng thao giảng, thi giáo viên giỏi lớp 9 môn sinh học (2)

1
Bài dạy
: môi trờng và các nhân tố
sinh thái

GV dạy:
trần văn luyện
Địa chỉ: trờng THCS Bình Lăng - Hng
Hà
Hội giảng giáo viên giỏi chơng trình thay
sGK lớp 9
tỉnh thái bình
Năm học 2005 - 2006
Phòng giáo dục hng hà
2
t×m hiÓu vÒ m«i trêng sèng cña sinh vËt
3
tiÕt häc m«n sinh 9
Sinh vËt vµ m«i trêng
Ch¬ng I. sinh vËt vµ m«i trêng
BµI 41 (tiÕt 43)
M«I trêng
vµ c¸c nh©n tè sinh th¸I

4
4
Nªu c¸c nh©n tè t¸c ®éng lªn ®êi sèng cña c©y th«ng rõng vµ con thá
rõng trong s¬ ®å sau?
T×m hiÓu vÒ m«i trêng sèng
Bµi 41: M«i trêng vµ c¸c nh©n tè
sinh th¸i

I. M«i trêng sèng cña sinh vËt
5
5
¸nh s¸ng,
nhiÖt ®é,
CO
2
, 0
2

§éng vËt
Vi sinh vËt
Thùc vËt
Níc
§Êt
Bµi 41: M«i trêng vµ c¸c nh©n tè sinh
th¸i
I. M«i trêng sèng cña sinh vËt
6
6
-
không khí
-
Nhiệt độ
-
Đất
-
ánh sáng
-
động vật

-
Thực vật
-
Con ngời
môI tr
ờng
sống
Bao gồm tất cả những gì
bao quanh sinh vật, có ảnh
h!ởng trực tiếp hoặc gián
tiếp lên sự sống, phát triển
và sinh sản của sinh vật.
Môi tr!ờng sống của sinh vật là gì?
Bài 41: Môi trờng và các nhân tố
sinh thái
I. Môi trờng sống của sinh vật
7
7
Cã mÊy lo¹i m«i trêng, lµ nh÷ng m«i trêng nµo?
M«i trêng níc
M«i trêng trªn mÆt ®Êt-kh«ng khÝ
M«i trêng trong ®Êt
M«i trêng
sinh vËt
Bµi 41: M«i trêng vµ c¸c nh©n tè
sinh th¸i
I. M«i trêng sèng cña sinh vËt
8
8
M«i trêng

M«i trêng
trªn mÆt ®Êt
- kh«ng khÝ
M«i tr
êng níc
M«i tr
êng trong
®Êt
¸nh s¸ng,
nhiÖt ®é,
C0
2
,0
2
…
§éng vËt
Vi sinh
vËt
Thùc vËt
M«i
trêng
sinh
vËt
Níc
®Êt
Bµi 41: M«i trêng vµ c¸c nh©n tè
sinh th¸i
I. M«i trêng sèng cña sinh vËt
9
9

STT
STT
Tªn sinh vËt
Tªn sinh vËt
M«i trêng sèng
M«i trêng sèng
1
1


C©y hoa hång
C©y hoa hång


§Êt – Kh«ng khÝ
§Êt – Kh«ng khÝ
2
2


C¸ chÐp
C¸ chÐp


Níc
Níc
3
3

S¸n l¸ gan
S¸n l¸ gan


Sinh vËt
Sinh vËt
4
4
5
5
6
6
7
7
8
8
9
9
10
10


T«m s«ng
T«m s«ng


Níc
Níc

C©y b¹ch ®µn
C©y b¹ch ®µn


§Êt – Kh«ng khÝ
§Êt – Kh«ng khÝ


Chim bå c©u
Chim bå c©u


§Êt – Kh«ng khÝ
§Êt – Kh«ng khÝ


Trïng roi
Trïng roi


Trong níc
Trong níc


Giun ®òa
Giun ®òa


Sinh vËt
Sinh vËt

Giun ®Êt
Giun ®Êt


Trong ®Êt
Trong ®Êt


C©y rong biÓn
C©y rong biÓn


Trong níc
Trong níc
M«I trêng sèng cña sinh vËt
Bµi 41: M«i trêng vµ c¸c nh©n tè
sinh th¸i
I. M«i trêng sèng cña sinh vËt
10
10
Môi tr!ờng có ảnh h!ởng nh! thế nào đối với cơ thể sinh vật?
- Môi trờng có vai trò quyết định đời sống của sinh
vật, môi trờng cung cấp thức ăn, nớc uống, nơi ở
cho sinh vật nên bất kỳ một sinh vật nào muốn tồn tại
phải thờng xuyên thích nghi với sự thay đổi của môi
trờng.
- Bên cạnh đó sinh vật cũng là một thành phần của
môi trờng nên sinh vật cũng có tác động trở lại môi tr

ờng, làm thay đổi môi trờng.
Cơ thể
sinh vật
Môi trờng
sống
Bài 41: Môi trờng và các nhân tố sinh
thái
I. Môi trờng sống của sinh vật
11
11
T×m hiÓu c¸c nh©n tè sinh th¸i cña m«i trêng
Bµi 41: M«i trêng vµ c¸c nh©n tè
sinh th¸i
I. M«i trêng sèng cña sinh vËt.
II. C¸c nh©n tè sinh th¸i cña m«i trêng.
12
12
Nhóm nhân Tố vô sinh
Nhóm nhân Tố vô sinh






Nhóm nhân tố hữu sinh
Nhóm nhân tố hữu sinh
Nhóm nhân tố
Nhóm nhân tố
con ngời

con ngời
Nhóm nhân tố các
Nhóm nhân tố các
sinh vật khác
sinh vật khác
* Tác động tích
* Tác động tích
cực: Bảo vệ, nuôi
cực: Bảo vệ, nuôi
dỡng
dỡng
* Tác động tiêu
* Tác động tiêu
cực: Săn bắt, đốt
cực: Săn bắt, đốt
phá
phá
-


Vi sinh vật.
Vi sinh vật.
-


Thực vật
Thực vật
- Động vật
- Động vật
-

Khí hậu : nhiệt độ ánh sáng gió
Khí hậu : nhiệt độ ánh sáng gió
- Nớc: Nứơc ngọt, nớc mặn, n
- Nớc: Nứơc ngọt, nớc mặn, n
ớc lợ.
ớc lợ.


- Thổ nhỡng: Đất, đá, thành phần
- Thổ nhỡng: Đất, đá, thành phần
cơ giới, tính chát lý,hoá của đất
cơ giới, tính chát lý,hoá của đất


-
-


Địa hình
Địa hình
:
:
Độ cao, độ dốc, hớng
Độ cao, độ dốc, hớng
phơi của đất
phơi của đất
Các nhân tố sinh thái của môi trờng
Là những nhân tố của môi trờng tác động tới sinh vật
Là
Bài 41: Môi trờng và các nhân tố sinh

thái
I. Môi trờng sống của sinh vật.
II. Các nhân tố sinh thái của môi trờng.
13
13
Các nhân tố sinh thái trên có quan hệ với nhau nh thế nào và có tác
động lên cơ thể sinh vật ra sao?
-
Các nhân tố trên có quan hệ mật thiết và đa dạng với nhau.
- Chúng tác động trực tiếp hoặc gián tiếp lên cơ thể sinh vật,
thúc đẩy hoạt động sống và sinh sản hoặc kìm hãm gây hại
cho các sinh vật.
Tại sao lại tách riêng con ngời ra khỏi nhóm nhân tố các sinh vật khác?
Con ngời bao gồm các hoạt động xã hội làm biến
đổi lớn thiên nhiên và môi trờng sống của các sinh vật
trong đó có chính bản thân con ngời. Tác động của con
ngời là tác động có ý thức, có thể làm thay đổi mạnh mẽ,
thậm chí làm thay đổi hẳn môi trờng sinh giới ở nhiều nơi.
Bài 41: Môi trờng và các nhân tố
sinh thái
I. Môi trờng sống của sinh vật.
II. Các nhân tố sinh thái của môi trờng.
14
14
Tóm tắt sự can thiệp của con ngời vào thiên nhiên trong các giai đoạn lịch sử
Môi tr
ờng sống
Săn bắt và
Hái lợm
Canh tác

nông nghiệp
Công
nghiệp
Đô thị Hoá và
siêu đô thị hoá
Tác động không
đáng kể
Tác động vừa phải
Tác động nhiều
Tác động rất nhiều
Bài 41: Môi trờng và các nhân tố
sinh thái
I. Môi trờng sống của sinh vật.
II. Các nhân tố sinh thái của môi trờng.
15
15
Tµn ph¸ thiªn nhiªn
Bµi 41: M«i trêng vµ c¸c nh©n tè
sinh th¸i
I. M«i trêng sèng cña sinh vËt.
II. C¸c nh©n tè sinh th¸i cña m«i trêng.
16
16
B¶o vÖ thiªn nhiªn
Bµi 41: M«i trêng vµ c¸c nh©n tè sinh
th¸i
I. M«i trêng sèng cña sinh vËt.
II. C¸c nh©n tè sinh th¸i cña m«i trêng.
17
17

?Em hãy nhận xét sự thay đổi của các nhân tố sinh thái nh:
nhiêt độ, độ ẩm, lợng ma, thiên tai, thời tiết bất thờng
theo cùng một không gian và thời gian ?
- Thay đổi theo chu kỳ đều đặn giữa ngày và đêm hay theo
mùa nh nhịp thuỷ triều, độ ẩm, ánh sáng
?Từ sự thay đổi trên hãy nhận xét sự tác động của cấc nhân tố
sinh thái lên cơ thể sinh vật?
Các nhân tố sinh thái tác động lên sinh vật
thay đổi theo từng không gian và thời gian.
- Thay đổi không đều, không có tính chu kỳ nh sự thay
đổi bất thờng của thời tiết, thiên tai
Bài 41: Môi trờng và các nhân tố
sinh thái
I. Môi trờng sống của sinh vật.
II. Các nhân tố sinh thái của môi trờng.
18
18
Nh©n tè
v« sinh
Nh©n tè
con ngêi
Nh©n tè c¸c
sinh vËt kh¸c
Nh©n
tè
h÷u
sinh
S¬ ®å mèi quan hÖ giòa c¸c nh©n tè sinh th¸i
Bµi 41: M«i trêng vµ c¸c nh©n tè
sinh th¸i

I. M«i trêng sèng cña sinh vËt.
II. C¸c nh©n tè sinh th¸i cña m«i trêng.
19
19
Giới hạn dới
Giới hạn trên
Tìm hiểu giới hạn sinh thái
Mức độ sinh trởng
Điểm gây chết
(5
0
C)
Điểm gây chết
(42
0
C)
Khoảng thuận lợi
t
0
C
Giới hạn chịu đựng
Giới hạn nhiệt độ của cá rô phi ở Việt Nam
Điểm cực thuận 30
0
C
Bài 41: Môi trờng và các nhân tố
sinh thái
I. Môi trờng sống của sinh vật.
II. Các nhân tố sinh thái của môi trờng.
III. Giới hạn sinh thái.

20
20
Là giới hạn chịu đựng của cơ thể sinh vật đối với
một nhân tố sinh thái nhất định.
Mỗi loài sinh vật chịu đợc một giới hạn nhất
định với các nhân tố sinh thái.
Giới hạn sinh thái
Bài 41: Môi trờng và các nhân tố
sinh thái
I. Môi trờng sống của sinh vật.
II. Các nhân tố sinh thái của môi trờng.
III. Giới hạn sinh thái
21
21
Ghi nhớ.
Môi trờng sống của sinh vật bao gồm tất cả
những gì bao quanh sinh vật
Nhân tố sinh thái là những yếu tố của môi trờng
tác động tới sinh vất. Các nhân tố sinh thái đợc chia
thành hai nhóm : Nhóm nhan tố sinh thái vô sinh và
nhóm nhân tố sinh thái hữu sinh. Nhóm nhân tố sinh thái
hữu sinh bao gồm nhân tố sinh thái con ngời và nhóm
nhân tố các sinh vật khác.
Giới hạn sinh thái là giới hạn chịu đựng của sinh
vật đối với một nhân tố sinh thái nhất định.
Bài 41:
Môi trờng và các nhân tố
sinh thái
22
22

KiÓm tra ®¸nh gi¸
23
23
Câu 4: Đồ thị về giới hạn sinh thái nhiệt độ của vi khuẩn suối nớc
nóng (1) và loài xơng rồng sa mạc (2).
Mức độ sinh trởng
Mức độ sinh trởng
O 55
0
90
0
t
0
O 32
0
56
0
t
0
Hớng dẫn bài tập về nhà:
Câu 2: Điền vào bảng 41.3 SGK các nhân tố sinh thái trong lớp học nh:
ánh sáng, nhịêt độ, tiếng ồn Và mức độ tác động của chúng tới việc
đọc sách, lắng nghe lời giảng, viết và trao đổi nhóm Trong lớp học
Câu 4: Phân tích sự thay thay đổi về ánh sáng, nhiệt độ, độ ẩm tác
động lên cây phong lan.
24
24
Hớng dẫn về nhà.
- Học bài và trả lời các câu hỏi về nhà.
- Ôn lại kiến thức sinh thái thực vật lớp 6.

- Soạn tr(ớc bài 42.
-
Thực hiện các hoạt động bảo vệ môi tr(ờng sạch sẽ.
25
25
B¶o vÖ hÖ sinh th¸i rõng