bài 41 môi trường và các nhân tố sinh thái. giáo án bồi dưỡng thao giảng, thi giáo viên giỏi lớp 9 môn sinh học (4)

TRƯỜNG THCS TAM HIỆP

GVTH: Nguyễn Ngọc Tuấn
Tổ: Hóa Sinh Cơng nghệ


PHẦN 2: SINH VẬT
VÀ MÔI TRƯỜNG


PHẦN 2: SINH VẬT VÀ MÔI TRƯỜNG

Chương I. Sinh vật và môi trường
Chương II. Hệ sinh thái
Chương III. Con người, dân số và môi trường
Chương IV. Bảo vệ môi trường


CHƯƠNG I. SINH VẬT VÀ MƠI TRƯỜNG

Bài 41. Mơi trường và các nhân tố sinh thái
Bài 42. Ảnh hưởng của ánh sáng lên đời sống
sinh vật
Bài 43. Ảnh hưởng của nhiệt độ và độ ẩm lên
đời sống sinh vật
Bài 44. Ảnh hưởng lẫn nhau giữa các sinh vật
Bài 44 - 46. Thực hành: Tìm hiểu mơi trường và
ảnh hưởng của một số nhân tố sinh thái lên đời
sống sinh vật

Bài 41. MÔI TRƯỜNG VÀ CÁC NHÂN TỐ SINH THÁI
I/ Môi trường sống của sinh vật
Ánh sáng,nhiệt độ,
CO2, O2, …

TV , ĐV

Nước

Con người

Đất

Vi sinh vật

Mơi trường là gì?
Có những nhân tố nào tác động lên đời sống
của thỏ ?


Sinh vật sống trong những môi trường nào ?

Môi
trường
sinh vật

Môi trường
trên mặt đất –
khơng khí

Mơi
trường
nước
Mơi trường trong đất


Quan sát trong tự nhiên, thảo luận nhóm (3’) điền tiếp
nội dung phù hợp vào các ô trống trong bảng 41.1:
ST
T

Tên sinh vật

1

Ngựa

Giun kim
Ngựa

4

Giun kim

2
3

Cá heo

Cá heo

Giun đất

5
Giun đất

….

Môi trường
sống
Nước
Sinh vật
Đất- khơng
khí
Trong đất


II/ Các nhân tố sinh thái của môi trường
Ánh sáng,nhiệt độ,
CO2, O2, …

TV , ĐV

Nước

Con người

Đất

Vi sinh vật

Có thể chia các nhân tố sinh thái
Nhân tố
Nhân tố
thành mấy nhóm ?
hữu sinh
vô sinh

Nhân tố con
người

Nhân tố các
sinh vật khác


Nhân tố con người


Nhân tố con người

Gây ô nhiễm
môi trường


Nhân tố con người


KHỈ

RỪNG

TRỒNG

ÁNH SÁNG

CÁ

GIUN ĐẤT

NƯỚC

CHÁY
RỪNG

RÁC THẢI

ĐỒI DỐC

CÀY BỪA

Hình ảnh thể hiện các nhân tố sinh thái
Hãy quan sát các hình ảnh trên rồi thảo luận nhóm (3’) lựa chọn và sắp xếp
các nhân tố sinh thái theo từng nhóm vào bảng 41.2

Nhân tố
vô sinh
Ánh sáng
Đồi dốc
Nước

Nhân tố hữu sinh

Nhân tố con người
Cháy rừng
Rác thải
Rừng trồng, cày bừa

Nhân tố các SV khác
Cá
Khỉ
Giun đất


Em hãy nhận xét về sự thay đổi của các
nhân tố sau :
1. Trong một ngày (từ sáng tới tối ), ánh sáng
mặt trời thay đổi như thế nào ?
2. Ở nước ta, độ dài ngày vào mùa hè và
mùa đơng có gì khác nhau ?
3. Sự thay đổi nhiệt độ trong một năm diễn
ra như thế nào ?


III/ Giới hạn sinh thái
*

Giới hạn dưới

Khoảng
thuận lợi
300C

Giới hạn trên

t0 C

Điểm cực thuận

50 C Giới hạn chịu
420 C
Điểm
Điểm
gây chết đựng
gây chết
Hình 41.2 . Giới hạn nhiệt độ của cá rơ phi ở Việt Nam
Quan sát sơsinhvà cho biết :hạn rô phi sinh của cơ thể sinh vật đối
Giới hạn đồ thái là giới Cá chịu đựng trưởng tốt nhất ở
Giới hạn sinh thái là gì?
khoảng nhiệt độ tố sinh tháihạn chịu đựng nhiệt độ của cá rô phi
với một nhân nào ? Giới nhất định.
là bao nhiêu ?


Nước

Vơ sinh

Trên mặt
đất –
khơng khí

Hữu sinh

Trong đất
Sinh vật

MƠI TRƯỜNG
VÀ CÁC
NHÂN TỐ
SINH THÁI
Con người
Tích cực

Tiêu cực

Sinh vật
khác


Câu hỏi và bài tập
1. Chuột sống trong rừng mưa nhiệt đới
chịu ảnh hưởng của các nhân tố sinh thái
sau: mức độ ngập nước, kiến, độ dốc của
đất, nhiệt độ khơng khí, ánh sáng, độ ẩm
khơng khí, rắn hổ mang, áp suất khơng
khí, cây gỗ, gỗ mục, gió thổi, cây cỏ,
thảm lá khô, sâu ăn lá cây, độ tơi xốp của
đất, lượng mưa. Hãy sắp xếp các nhân tố
đó vào từng nhóm nhân tố sinh thái.


2. Quan sát trong lớp học và điền thêm

những nhân tố sinh thái tác động tới
việc học tập và sức khỏe của học sinh
vào bảng 41.3.
Bảng 41.3. Bảng điền các nhân tố sinh thái
trong lớp học
STT Nhân tố sinh thái Mức độ tác động
1

Ánh sáng

Đủ ánh sáng đọc
sách

2

…

…


3. Khi ta đem một cây phong lan từ trong
rừng rậm về trồng ở vườn nhà, những nhân
tố sinh thái của môi trường tác động lên cây
phong lan sẽ thay đổi. Em hãy cho biết
những thay đổi của các nhân tố sinh thái đó.


4. Hãy vẽ sơ đồ mô tả giới hạn sinh thái của :
- Lồi vi khuẩn suối nước nóng có giới hạn nhiệt độ từ 0oC
đến +90oC, trong đó điểm cực thuận là +55oC.

- Lồi xương rồng sa mạc có giới hạn nhiệt độ từ 0oC đến
+56oC, trong đó điểm cực thuận là +32oC.


GVTH: Nguyễn Ngọc Tuấn
Tổ: Hóa Sinh Cơng nghệ